SlideShare une entreprise Scribd logo
1  sur  59
Itse gore nnya go tsaya
maikarabelo a botshelo jwa gago
ADV KUNI DITIRAADV KUNI DITIRA
1
Melelwane
 Re na le bothata ba go re nnya re sa utlwise baRe na le bothata ba go re nnya re sa utlwise ba
bangwe botlhokobangwe botlhoko
 Jaaka dintlo re tshwanetse ra nna le melelwaneJaaka dintlo re tshwanetse ra nna le melelwane
Prov 25:27Prov 25:27
 Ka maikaelelo a go dira se siameng kgotsa goKa maikaelelo a go dira se siameng kgotsa go
iphapanya le dikgotlang, re tsaya mathata a eiphapanya le dikgotlang, re tsaya mathata a e
seng a ronaseng a rona
 Sekai go lwala ga mme, mohiri o senangSekai go lwala ga mme, mohiri o senang
maikarabelo, mathata a sa feleng a tsala,maikarabelo, mathata a sa feleng a tsala,
mogatsake o sa golengmogatsake o sa goleng
2
 Magora le molelwane go shupa gore keMagora le molelwane go shupa gore ke
simolola fa ke feletsa fasimolola fa ke feletsa fa
 Galatians 6:5 o mongwe le o mongwe oGalatians 6:5 o mongwe le o mongwe o
tshwanetse go rwala mokgeleo wa gagwetshwanetse go rwala mokgeleo wa gagwe
 Re tshwanetse ra tsaya maikarabelo aRe tshwanetse ra tsaya maikarabelo a
karolo tse di rileng tsa matshelo a ronakarolo tse di rileng tsa matshelo a rona
 Melelwane e re thusa go boloka tseMelelwane e re thusa go boloka tse
disiameng mo garedisiameng mo gare
3
Melelwane
BOUNDARIES
 Melelwane e boloka diperela mo gare le dikolobeMelelwane e boloka diperela mo gare le dikolobe
kwa ntle 7:6kwa ntle 7:6
 NNYA e lemosa ba bangwe gore o motho ka boNNYA e lemosa ba bangwe gore o motho ka bo
wena - you exist apart from themwena - you exist apart from them
 A eya ya gago e be eya – le nnya e nne nnya MattA eya ya gago e be eya – le nnya e nne nnya Matt
5:37 and James 5:125:37 and James 5:12
 Se ka fana o belaela – cheerful giver 2 CorinthiansSe ka fana o belaela – cheerful giver 2 Corinthians
9:79:7
4
 Ikitse gore o mang, o rata eng, ga o rate engIkitse gore o mang, o rata eng, ga o rate eng
 Nako dingwe o tshwanetse wa tloga mo o leng gone faNako dingwe o tshwanetse wa tloga mo o leng gone fa
motho a go utlwisa botlhokomotho a go utlwisa botlhoko
 Take time out to reflect and regroupTake time out to reflect and regroup
 Rona re tshaba go nna re le esi, re tshaba bodutu, mme seRona re tshaba go nna re le esi, re tshaba bodutu, mme se
se dira re mamelange le tse dibotlhokose dira re mamelange le tse dibotlhoko
 Ditlamorago tsa go tlola molelwane – NO trespassing –Ditlamorago tsa go tlola molelwane – NO trespassing –
Tresspassers will be prosecutedTresspassers will be prosecuted
5
Melelwane
 Tsaya maikarabelo a ditiro tsa gagoTsaya maikarabelo a ditiro tsa gago
 O kotula se o se jetsengO kotula se o se jetseng
 Re na le boikgetheloRe na le boikgethelo
 Kgaitsadi ya morwa o letlhaswa oKgaitsadi ya morwa o letlhaswa o
ikgethetse go sala mo gae fela a fufegela oikgethetse go sala mo gae fela a fufegela o
mongwe fa a amogelwamongwe fa a amogelwa
6
Melelwane
Ithute gore nnya
 Ruta bana gore:Ruta bana gore:
 Ga ke dumelane le wenaGa ke dumelane le wena
 Ga ke na go kgonaGa ke na go kgona
 Se se utlwisa botlhokoSe se utlwisa botlhoko
 Stop - emisaStop - emisa
 Se o ga se a siamaSe o ga se a siama
 Se o ke phoshoSe o ke phosho
7
Go tshaba gore nnya
 Re tshaba gore nnya gonne re tshaba:Re tshaba gore nnya gonne re tshaba:
 Go utlwisa ba bangwe botlhokoGo utlwisa ba bangwe botlhoko
 Kgaogano le go siiwaKgaogano le go siiwa
 Go o tlhaiwa ka ditsela tse dintsiGo o tlhaiwa ka ditsela tse dintsi
 Go swabaGo swaba
 Gore go bonwa re ikgantsha kgotsa re le selfishGore go bonwa re ikgantsha kgotsa re le selfish
 Matswalo a rona a over-critical and sensitiveMatswalo a rona a over-critical and sensitive
8
Bothata ba go tlhoka melelwane
 Fela go bangwe ba ba re nnya le fa o re wa baFela go bangwe ba ba re nnya le fa o re wa ba
thusathusa
 Ga ba rate go kopa thusoGa ba rate go kopa thuso
 Go batho ba sa reetseng Nnya ya gagoGo batho ba sa reetseng Nnya ya gago
 They are bullies, manipulative or aggressiveThey are bullies, manipulative or aggressive
 Bangwe ba tshameka ka maikutlo a gagoBangwe ba tshameka ka maikutlo a gago
 Ba dira o ikutlwe e kare o phoshoBa dira o ikutlwe e kare o phosho
9
Bothata ba go tlhoka melelwane
 Ba bangwe ga ba re fe nako ya go fola – ba reBa bangwe ga ba re fe nako ya go fola – ba re
utlwisa botlhoko motho a ba lebelela o lebaleutlwisa botlhoko motho a ba lebelela o lebale
 Ba bangwe re dira bojotlhe go se ba kgopise – weBa bangwe re dira bojotlhe go se ba kgopise – we
walk on eggshellswalk on eggshells
 Bangwe ga ba rate go tsaya maikarabelo a ditiroBangwe ga ba rate go tsaya maikarabelo a ditiro
tsa bone. Ba rata batho ba ba tsayang maikarabelotsa bone. Ba rata batho ba ba tsayang maikarabelo
a mantsi mo dikamanong – those who shoulder alla mantsi mo dikamanong – those who shoulder all
the responsibilities in a relationshipthe responsibilities in a relationship
10
Go aga melelwane
 Go na le batho ba ba sa goleng – e dula e leGo na le batho ba ba sa goleng – e dula e le
banabana
 Proverbs 7:7Proverbs 7:7
 Rona jaaka batsadi ga re rate go amogelaRona jaaka batsadi ga re rate go amogela
nnya go tswa mo ngwaneng:nnya go tswa mo ngwaneng:
 Fa o gana ke tla go ….Fa o gana ke tla go ….
 O tla dira jaaka ke rata kgotsa…O tla dira jaaka ke rata kgotsa…
11
Go aga melelwane
 My-way-or-else e ruta bana go dira fela goMy-way-or-else e ruta bana go dira fela go
go kgatlisa -go kgatlisa - pretendingpretending
 Go re o na le boikgethelo e ruta bana goGo re o na le boikgethelo e ruta bana go
tsaya maikarabelo a ditiro tsa bonetsaya maikarabelo a ditiro tsa bone
 Rona re tshaba gore ba dire diphoshoRona re tshaba gore ba dire diphosho
 Ga re rate ba tshameka le bana ba bangwe -Ga re rate ba tshameka le bana ba bangwe -
ba tla ba utlwisiwa botlhoko, ba tla ithutaba tla ba utlwisiwa botlhoko, ba tla ithuta
mekgwa e sa siamang; ba tla ja mobu!!!mekgwa e sa siamang; ba tla ja mobu!!!
12
Go aga melelwane
 Re dira gore bana ba se ke ba gola, ba ithuta goRe dira gore bana ba se ke ba gola, ba ithuta go
tsaya maikarabelo, re re ra ba ratatsaya maikarabelo, re re ra ba rata
 Fa ngwana a lla a itabanya re a tshoga re mo fa seFa ngwana a lla a itabanya re a tshoga re mo fa se
a se batlanga se batlang
 Fa e le bagodi ba tswelela jalo leFa e le bagodi ba tswelela jalo le ditantrumsditantrums
 Se sengwe ke go gagamatsa nako enngwe oSe sengwe ke go gagamatsa nako enngwe o
tlogelela felatlogelela fela
 Re ba tlhakanya ditlhogo -Re ba tlhakanya ditlhogo - confusedconfused
13
O kotula se o se jetseng
 O tla kotula se o se jetsengO tla kotula se o se jetseng
 O tla ja mofufutso wa phatlha ya gagoO tla ja mofufutso wa phatlha ya gago
 Re thusa fo duela motlakase, re duelaRe thusa fo duela motlakase, re duela
melato ya bonemelato ya bone
 Ba ba senyanga ka madi re dula re ba rata reBa ba senyanga ka madi re dula re ba rata re
ba ntsha no melatongba ntsha no melatong
 Ga ba utlwe ka letlaloGa ba utlwe ka letlalo
14
Ithute maikarabelo
 Ke a go rata fela ke nna ga ke wenaKe a go rata fela ke nna ga ke wena
 Nka se goleleNka se golele
 Nka se tseye botlhoko jo o tshwanetseng goNka se tseye botlhoko jo o tshwanetseng go
bo utlwabo utlwa
 O na le maikarabelo a gago, ke na leO na le maikarabelo a gago, ke na le
maikarabelo a memaikarabelo a me
15
Tlhompha melelwane
 Re tshwanetse ra tlhompha melelwane yaRe tshwanetse ra tlhompha melelwane ya
batho ba bangwebatho ba bangwe
 Go tla go utlwisa botlhoko fa motho a ganaGo tla go utlwisa botlhoko fa motho a gana
go go thusa fela o na le tshwanelo ya gogo go thusa fela o na le tshwanelo ya go
ganagana
 A re letlelele batho ba dire kgetho ya boneA re letlelele batho ba dire kgetho ya bone
 Se lebelele batho go dira se wena o neng oSe lebelele batho go dira se wena o neng o
tla se diratla se dira
16
Rotloetsa
 Re rata thata –Re rata thata – wewe lovelove tootoo muchmuch
 Re direla batho go feta mo re kgonang mmeRe direla batho go feta mo re kgonang mme
re be re sa itumela fa moragore be re sa itumela fa morago
 Go itima go go sa tlhotlhediwang ke le rataGo itima go go sa tlhotlhediwang ke le rata
go tlisiwa ke go tshaba gore:go tlisiwa ke go tshaba gore:
 motho o tla kgenamotho o tla kgena
 Re tla latlhegelwa ke leratoRe tla latlhegelwa ke lerato
17
Tlhotlhelediwa
 Re tshaba:Re tshaba:
 bodutubodutu
 Go utlwa botlhoko fa re sa thuseGo utlwa botlhoko fa re sa thuse
 Go sa ikutlwe monate gore nnyaGo sa ikutlwe monate gore nnya
 PaybackPayback – re ikutlwa e ka re re kolota– re ikutlwa e ka re re kolota
batsadibatsadi
 Kamogele – re lateletse kamogeloKamogele – re lateletse kamogelo
 Re ikamanya thata le o latlhegetswengRe ikamanya thata le o latlhegetsweng 18
Go tlhopa
 NotNot differentiatingdifferentiating betweenbetween harmharm andand hurthurt
 Re tshaba gore nnya go nne ba bangwe baRe tshaba gore nnya go nne ba bangwe ba
tla tenega kgotsa ba utlwa botlhokotla tenega kgotsa ba utlwa botlhoko
 Re tshwanetse ra bua nnete - EphesiansRe tshwanetse ra bua nnete - Ephesians
4:254:25
 Re tlhoka gore ba bangwe ba re boleleRe tlhoka gore ba bangwe ba re bolele
nnete le fa e utlwisa botlhoko – se se tlannete le fa e utlwisa botlhoko – se se tla
dira re gole – re baakanye diphosho tsa ronadira re gole – re baakanye diphosho tsa rona
19
Tsaya kgato ya pele
 Ga re matlhatsipa –Ga re matlhatsipa – victimsvictims -- agag shameshame
 Re tshwanetse nako nngwe ra thubega – raRe tshwanetse nako nngwe ra thubega – ra
phatloga fela - ra tshwara tau ka manganaphatloga fela - ra tshwara tau ka mangana
 Ra tlogela go nna re amogela tse di saRa tlogela go nna re amogela tse di sa
siamang – go amogela tshotlakakosiamang – go amogela tshotlakako
 Re ithute go bua – go lemosa motho fa re saRe ithute go bua – go lemosa motho fa re sa
itumelaitumela
20
 Go eletsa sa o mongweGo eletsa sa o mongwe
 Eva le Adam ba ne ba eletsa go nna jaakaEva le Adam ba ne ba eletsa go nna jaaka
Modimo – kitso ya molemo le bosulaModimo – kitso ya molemo le bosula
 Ba bangwe ba lebelela diphitlhelo tsa gagoBa bangwe ba lebelela diphitlhelo tsa gago
mo fatshe – ba dinyenyefatsa ka ba fufegamo fatshe – ba dinyenyefatsa ka ba fufega
 Go gala go dira re se kgotsofaleGo gala go dira re se kgotsofale
 Re fufegela ba bangweRe fufegela ba bangwe
21
Go eletsa sa o mongwe
Melelwane le ba losika
 Mogatso ke wa pele mo botshelong jwaMogatso ke wa pele mo botshelong jwa
gagogago
 Gen 2:24 le Matt 19:5Gen 2:24 le Matt 19:5
 Banyalani ba tshwanetse ba tlogela batsadiBanyalani ba tshwanetse ba tlogela batsadi
ba boneba bone
 Rona re lelelaRona re lelela disalarydisalary tsa barwa ba ronatsa barwa ba rona
 Re lwantsha dingwetsiRe lwantsha dingwetsi
22
Melelwane le ba losika
 Fa go le kgotlang batla motswedi wa kgotlang eo -Fa go le kgotlang batla motswedi wa kgotlang eo -
 A o bolela o mongwe o ko thoko -triangulationA o bolela o mongwe o ko thoko -triangulation
 A o tsaya maikarabelo a bokgaitsedi ba gagoA o tsaya maikarabelo a bokgaitsedi ba gago
 A o tlholega gore ba tseye maikarabeloA o tlholega gore ba tseye maikarabelo
 A o dira se go nne o tlhoka go ratwa, go amogelwaA o dira se go nne o tlhoka go ratwa, go amogelwa
 Ithute gore nnya mo go tse di sa siamangIthute gore nnya mo go tse di sa siamang
23
Melelwane le ba losika
 Nna le boitshwareloNna le boitshwarelo
 Batho ba re utlwisa botlhoko – go tshwarelaBatho ba re utlwisa botlhoko – go tshwarela
go bolela gore o phimola sekoloto sa mothogo bolela gore o phimola sekoloto sa motho
– wa mo itshwarela gotlhe-gotlhe– wa mo itshwarela gotlhe-gotlhe
 Fa o sa itshwarele go bolela go na le se o saFa o sa itshwarele go bolela go na le se o sa
ntse o se lelela mo mothong oo –ntse o se lelela mo mothong oo –
motlhomong o ntse o batla lerato?motlhomong o ntse o batla lerato?
24
BOUNDARIES WITH FAMILY
 Gongwe o lelela gore ba go a mogele, ba goGongwe o lelela gore ba go a mogele, ba go
rate, ba go tseye tsiyarate, ba go tseye tsiya
 Motlhomongwe o nagana fa nka leka kaMotlhomongwe o nagana fa nka leka ka
thata o tla nthata.thata o tla nthata.
 Batho ba bangwe ba itsi gore ba reng go goBatho ba bangwe ba itsi gore ba reng go go
utlwisa botlhoko – which buttons to pressutlwisa botlhoko – which buttons to press
 Balosika gantsi ba re utlwisa botlhoko kaBalosika gantsi ba re utlwisa botlhoko ka
dipuo tsa bonedipuo tsa bone
25
 Go gontle ebile go a itumedisa go itima goGo gontle ebile go a itumedisa go itima go
thusa ba bangwe feela e tshwanetse e nnethusa ba bangwe feela e tshwanetse e nne
kgetho ya gago e seng pateletsokgetho ya gago e seng pateletso
 Kgalemela bana se ka ba otlhayaKgalemela bana se ka ba otlhaya
 Ruta bana go tsaya maikarabeloRuta bana go tsaya maikarabelo
 Ba rute go bua ka maikutlo a boneBa rute go bua ka maikutlo a bone
Melelwane le ba losika
26
 Ruta bana gore tse dingwe ba tshwanetse goRuta bana gore tse dingwe ba tshwanetse go
di leteladi letela
 Bana ba rona ga ba dire tiro ya bone yaBana ba rona ga ba dire tiro ya bone ya
sekolo ka nako mme ke rona re feleltsang resekolo ka nako mme ke rona re feleltsang re
taboga go e dirataboga go e dira
 Life orientation project for winter holidaysLife orientation project for winter holidays
27
BOUNDARIES WITH
CHILDREN
 Le ojwa le sale metsiLe ojwa le sale metsi
 Ngwana a sa le monnye o tshwanetse go itsiNgwana a sa le monnye o tshwanetse go itsi
nnyannya
 Ngwana o itseng gore o tshwanetse go emaNgwana o itseng gore o tshwanetse go ema
pele a tla bona sengwe o ithuta gore pele opele a tla bona sengwe o ithuta gore pele o
bona sengwe o tshwanetse wa se rerabona sengwe o tshwanetse wa se rera
28
Melelwane le bana
 Nnya mo botshelong e simolola ka:Nnya mo botshelong e simolola ka:
 Nnya ya batswadiNnya ya batswadi
 Nnya ya bomorarrago/kgaitsediNnya ya bomorarrago/kgaitsedi
 Nnya ya ba rutabanaNnya ya ba rutabana
 Nnya ya ditsalaNnya ya ditsala
 Nnya ya bahiri -Nnya ya bahiri - employersemployers
29
Melelwane le bana
 Go tswela ga nnya mo botshelong:Go tswela ga nnya mo botshelong:
 Mathata a boitekanelo – go ja thata, go nwaMathata a boitekanelo – go ja thata, go nwa
bojalwa kgotsa botshelo jo bo se nangbojalwa kgotsa botshelo jo bo se nang
maikarabelomaikarabelo
 Nnya ya molao – mapodisa, lekgotla le kgolegoNnya ya molao – mapodisa, lekgotla le kgolego
 Fa o sa rute bana melelwane ba feletsa ba iponaFa o sa rute bana melelwane ba feletsa ba ipona
ba rata go laola ba bangwe controllingba rata go laola ba bangwe controlling
ChildhoodChildhood determinesdetermines adulthood –adulthood – ntsantsa ee bonwabonwa
marothorothongmarothorothong
30
Melelwane le bana
 Go ditsala tse dinngwe tse di ratang go laolaGo ditsala tse dinngwe tse di ratang go laola
 Ditsala tse di a go gatela – o utlwa ka tsonaDitsala tse di a go gatela – o utlwa ka tsona
 Fa o dumela se, go bolela gore go tswa ko gae oFa o dumela se, go bolela gore go tswa ko gae o
ne o rutilwe go ikgatola kgotlangne o rutilwe go ikgatola kgotlang
 Fa o ikutlwa o sa itumela ka se tsala e se dirangFa o ikutlwa o sa itumela ka se tsala e se dirang
itse gore phosho e goneitse gore phosho e gone
 Se dumele motho go tshamekela mo godimo gaSe dumele motho go tshamekela mo godimo ga
tlhogo ya gagotlhogo ya gago
31
Melelwane le ditsala
 Banyalani ba ba ngwe ba rata fa ba itumetse reBanyalani ba ba ngwe ba rata fa ba itumetse re
itumele, fa ba tlhoname re tlhoname, fa ba sa rateitumele, fa ba tlhoname re tlhoname, fa ba sa rate
go bua ke tidimalo mo kgotlago bua ke tidimalo mo kgotla
 Nako tsotlhe wena o dira se se ratwang ke eneNako tsotlhe wena o dira se se ratwang ke ene
 Le wena o motho o na le dikgatlego di seleLe wena o motho o na le dikgatlego di sele
 Ga se nako le nako mo le tla bonelang gongweGa se nako le nako mo le tla bonelang gongwe
32
Melelwane mo banyalaning
 Fa rre/mme a ile a fapoga, a nna le nyatsi,Fa rre/mme a ile a fapoga, a nna le nyatsi,
nako ngwe o tlhoka nako ya go folanako ngwe o tlhoka nako ya go fola
 Go thata go boela gape o tshepaGo thata go boela gape o tshepa
 Fela lemoga mongwe le mongwe o tlhokaFela lemoga mongwe le mongwe o tlhoka
nako ya go nna le batho ba bangwe jaakanako ya go nna le batho ba bangwe jaaka
ditsala –ditsala – boysboys timetime –– girlsgirls timetime
 Proverb 31 mosadi wa makgontheProverb 31 mosadi wa makgonthe
33
Melelwane mo lenyalong
 Mogatso o senang maikarabelo o tshwanetse aMogatso o senang maikarabelo o tshwanetse a
utlwa botlhoko ba ditlamorago ba ditiro tsa gagweutlwa botlhoko ba ditlamorago ba ditiro tsa gagwe
 Rre/mme wa go omanya, wa go kgatlapetsa wenaRre/mme wa go omanya, wa go kgatlapetsa wena
o dula o morata le go fetisisao dula o morata le go fetisisa
 Rre o nwa madi otlhe le ditsala o dula wena o moRre o nwa madi otlhe le ditsala o dula wena o mo
tsholelatsholela
 Mme o senya madi o dula a reka a sa tswa go rekaMme o senya madi o dula a reka a sa tswa go reka
– wena o dula o mo fa madi– wena o dula o mo fa madi
 Mo bolele gore fa o ka dira gape ke tla …Mo bolele gore fa o ka dira gape ke tla …
34
Melelwane mo lenyalong
 Ko tirong o dira le tiro e seng ya gagoKo tirong o dira le tiro e seng ya gago
 O jara maikarabelo a tiro eseng a gagoO jara maikarabelo a tiro eseng a gago
 O diraO dira overtimeovertime thatathata
 Ga o kgone go itse se se botlhoka le sa peleGa o kgone go itse se se botlhoka le sa pele
ke se fengke se feng
 Badirimmogo ke batho ba go leng thata goBadirimmogo ke batho ba go leng thata go
dira le bonedira le bone
35
Melelwane ko tirong
 Nako e ngwe re lebeletse gore tiro e nne ko gaeNako e ngwe re lebeletse gore tiro e nne ko gae
mo re tla bonanag tse dilatelang:mo re tla bonanag tse dilatelang:
 Tshegetso ya se mowa -Emotional supportTshegetso ya se mowa -Emotional support
 Go amogelwaGo amogelwa
 Go ratiwa - leratoGo ratiwa - lerato
 Go tlhomphiwaGo tlhomphiwa
 Go tlotlomatsiwaGo tlotlomatsiwa
36
Melelwane le badiri-mmogo
 Re tsaya mathata a kwa tirong re a isa gaeRe tsaya mathata a kwa tirong re a isa gae
 Ga re kgone go tlogela tsa kwa tirong kwaGa re kgone go tlogela tsa kwa tirong kwa
tirongtirong
 Gongwe ga re rate tiro e re e dirangGongwe ga re rate tiro e re e dirang
 Ke titjhere kgotsa ngaka go kgotsofatsaKe titjhere kgotsa ngaka go kgotsofatsa
batsadibatsadi
 Nna wena – be your true selfNna wena – be your true self
37
Melelwane ko tirong
 Batho ba tswa mo ba tsena mo tirong e nngwe – gBatho ba tswa mo ba tsena mo tirong e nngwe – g
 Ba lebala gore Modimo o ba file dineo ExodusBa lebala gore Modimo o ba file dineo Exodus
36:1-2- Modimo o re file kitso e re ka e dirisang36:1-2- Modimo o re file kitso e re ka e dirisang
mo tirong ya ronamo tirong ya rona
 Batla tiro e Modimo a go fileng yone:Batla tiro e Modimo a go fileng yone:
 Dirisa talente ya gago – kgalalelong ya gagweDirisa talente ya gago – kgalalelong ya gagwe
38
Melelwane le tiro
 Psalms 75: 6-7 Go tsholetsiwa (promotion)Psalms 75: 6-7 Go tsholetsiwa (promotion)
mo tirong go tswa ko Modimomo tirong go tswa ko Modimo
 Re direla Modimo e seng batho– ColossiansRe direla Modimo e seng batho– Colossians
3:23 -243:23 -24
 Fa o bone tiro dira ka bojotlhe jwa gagoFa o bone tiro dira ka bojotlhe jwa gago
Ecclesiastes 9:10Ecclesiastes 9:10
 Se dire fela go tsamaisa nakoSe dire fela go tsamaisa nako
39
Melelwane le tiro
 O tshwanetse wa nna le melelwane le wenaO tshwanetse wa nna le melelwane le wena
 Go ja go tlola tekanyoGo ja go tlola tekanyo
 Go dirisa madi go feta ka mo oGo dirisa madi go feta ka mo o
tshwanetsengtshwanetseng
 Go reka o sa rulaganyaGo reka o sa rulaganya
 Go dirisa madi botlhaswaGo dirisa madi botlhaswa
 Go tshela go feta bokgoni ba gagoGo tshela go feta bokgoni ba gago
40
Melelwane le wena!
 Go dula o le thariGo dula o le thari
 Go se iphe nako e lekaneng go dira sengweGo se iphe nako e lekaneng go dira sengwe
 Batho ba dulang ba le thari ba re senyetsa nako yaBatho ba dulang ba le thari ba re senyetsa nako ya
ronarona
 Go tlisiwa ke eng:Go tlisiwa ke eng:
 Go nagana gore nka dira tsotlheGo nagana gore nka dira tsotlhe
 Go sa rulaganyeGo sa rulaganye
 Go ipolela gore ba nkitse ke be ke ntse ke leGo ipolela gore ba nkitse ke be ke ntse ke le
tharithari
41
Melelwane le wena
 LelemeLeleme
 Le tshwana le mollo (James 3:9-10)Le tshwana le mollo (James 3:9-10)
 Tlhopha mantswe a gago (Proverbs 10:19)Tlhopha mantswe a gago (Proverbs 10:19)
 Re tla arabela ka tse di maswe tse re diRe tla arabela ka tse di maswe tse re di
boletseng (Matt12:36)boletseng (Matt12:36)
 Mantswe a ka aga a ka thubaMantswe a ka aga a ka thuba
 Leleme le siame fa le agaLeleme le siame fa le aga
42
Melelwane le wena
 Thobalano – go tlhoka go ikgalemelaThobalano – go tlhoka go ikgalemela
 Go sa kgone gore NNYA go keletso ya boakaGo sa kgone gore NNYA go keletso ya boaka
 Bojalwa le diritifatsiBojalwa le diritifatsi
 Gantsi re gogelwa mo dikamanong tse di saGantsi re gogelwa mo dikamanong tse di sa
siamangsiamang
 Fa o na le bothata ba tse rapela Modimo o goFa o na le bothata ba tse rapela Modimo o go
thuse gonne gantsi go thata go ditlogela ntle lethuse gonne gantsi go thata go ditlogela ntle le
tshegetsotshegetso
43
Melelwane le wena
 Leka go sheba gore motlhodi wa mathata aLeka go sheba gore motlhodi wa mathata a
go dirisa bojalwa, diretebatsi ke a feng?go dirisa bojalwa, diretebatsi ke a feng?
 E ka nna go sa ithuta gore NNYAE ka nna go sa ithuta gore NNYA
 Go sa ithuta go itimaGo sa ithuta go itima
 Go sa tlhaloganye dikeletso tsa gagoGo sa tlhaloganye dikeletso tsa gago
 Ga o tlhoke go itshilafatsa ka thobalano –Ga o tlhoke go itshilafatsa ka thobalano –
thobalano e mo lenyalong e ntlethobalano e mo lenyalong e ntle
44
Melelwane le wena
 Gongwe o tshaba go nna le dikamanoGongwe o tshaba go nna le dikamano
gonne o ile wa utlwisiwa botlhokogonne o ile wa utlwisiwa botlhoko
 O lwantshwa batsadi ba gago – we areO lwantshwa batsadi ba gago – we are
rebellingrebelling
 O fitlha kutlobotlhokoO fitlha kutlobotlhoko
 Re leka phethelela go kgotsofatsa –Re leka phethelela go kgotsofatsa –
overcompensatingovercompensating
45
Melelwane le wena
 Itataise go baya melelaneItataise go baya melelane
 Fa e le gore o tlhoka lerato, kamogeloFa e le gore o tlhoka lerato, kamogelo
jalojalo simolola go itse seojalojalo simolola go itse seo
 Amogela go se kgone – you not perfectAmogela go se kgone – you not perfect
 Reetsa dikgakololo tsa ba bangweReetsa dikgakololo tsa ba bangwe
 Amogela ditlamorago gore di go rutaAmogela ditlamorago gore di go ruta
sengwesengwe
 Potapotiwa ke batho ba ba lerato lePotapotiwa ke batho ba ba lerato le
tshegetsotshegetso
46
Melelwane le wena
 Batho ba tla tenega fa o re NNYABatho ba tla tenega fa o re NNYA
 Ba nagana go re o tlamegile – go ba thusaBa nagana go re o tlamegile – go ba thusa
 Motho o go tenegelang fa o re NNYA ke eMotho o go tenegelang fa o re NNYA ke e
ne a nang le bothata e seng wenane a nang le bothata e seng wena
 Mo tlogele a tenege - o tla siamaMo tlogele a tenege - o tla siama
 Se mo letlelele gore a go kginise ka gonne aSe mo letlelele gore a go kginise ka gonne a
tenegiletenegile
47
Go gana melelwane
 Batho ba tlo go dira o ikutlwe o le molatoBatho ba tlo go dira o ikutlwe o le molato
 A o ka dira nna jalo morago ga tse dintsi tse keA o ka dira nna jalo morago ga tse dintsi tse ke
go thusitseng ka tsona?go thusitseng ka tsona?
 Gore eng o sa naganele motho o mongwe gaGore eng o sa naganele motho o mongwe ga
nngwe fela mo botshelong jwa gago?nngwe fela mo botshelong jwa gago?
 A wa itse gore re itimile go le go kae gore wenaA wa itse gore re itimile go le go kae gore wena
o tswelele?o tswelele?
 Fa go tliwa mo nneteng ga ka go kopa gore oFa go tliwa mo nneteng ga ka go kopa gore o
itimeitime
48
Go gana melelwane
 O ikutlwa o le molato fa:O ikutlwa o le molato fa:
 o re NNYAo re NNYA
 O sa letlelele mongwe go tshamekela mo goO sa letlelele mongwe go tshamekela mo go
wenawena
 O kgaogana le balegae mme o simololaO kgaogana le balegae mme o simolola
botshelo ba gagobotshelo ba gago
 O sa thuse batho ba ba senang maikarabeloO sa thuse batho ba ba senang maikarabelo
49
Go gana melelwane
 Fa o re NNYA ba dirisa Beibele:Fa o re NNYA ba dirisa Beibele:
 Fela o ipitsa Mokreste?Fela o ipitsa Mokreste?
 Beibele e re o tlhomphe batsadi ba gago?Beibele e re o tlhomphe batsadi ba gago?
 Beibele e re o ingotle –Beibele e re o ingotle – bebe submissivesubmissive!!
 O na le bothata ba semowa fa o itshwere jalo!O na le bothata ba semowa fa o itshwere jalo!
 O na le tshanelo ya go dirisa madi a gago jaaka oO na le tshanelo ya go dirisa madi a gago jaaka o
rata – kgotsa botshelo jwa gagorata – kgotsa botshelo jwa gago
50
Go gana melelwane
 Beibele e re re fane (Beibele e re re fane (givegive))
 Fela e seng re fane ka sengwe le sengwe seFela e seng re fane ka sengwe le sengwe se
motho o mong a se kopang – re fane remotho o mong a se kopang – re fane re
itumetseitumetse
 Ba bangwe ba tla go dirisa gonne ba na leBa bangwe ba tla go dirisa gonne ba na le
madi go go feta mme ba itse gore wa tlhokamadi go go feta mme ba itse gore wa tlhoka
– e.g. prostitution, crime,– e.g. prostitution, crime,
51
GO gana melelwane
 TlhekefetsoTlhekefetso
 Fa e le gone batla thushoFa e le gone batla thusho
 Bolelela motho o tla tlhaloganyangBolelela motho o tla tlhaloganyang
 Nako dingwe o tshaba go bua gonne o faNako dingwe o tshaba go bua gonne o fa
batho ba ka itse ba tla sheba mogatso kabatho ba ka itse ba tla sheba mogatso ka
mokgwa o mongwe -spouse’s reputationmokgwa o mongwe -spouse’s reputation
 Bothata ke gore o tla swa o didimetseBothata ke gore o tla swa o didimetse
52
Go gana melelwane
 Nako ngwe o tla tshwanela o gane go thusaNako ngwe o tla tshwanela o gane go thusa
motho o nang le ditlhoko (motho o nang le ditlhoko (peoplepeople withwith realreal
needsneeds))
 O tshwanetse wa thusa fela fa o kgonaO tshwanetse wa thusa fela fa o kgona
 Nako tsotlhe gopola - dira go fitlhela mo oNako tsotlhe gopola - dira go fitlhela mo o
kgonang e seng go fetakgonang e seng go feta
 Le fa o ka rata ga o Modimo – o mothoLe fa o ka rata ga o Modimo – o motho
mme go na le mo o ka se kgoneng gonemme go na le mo o ka se kgoneng gone
53
Go gana melelwane
 Morago ga tshotle itshwarele ba ba molatoMorago ga tshotle itshwarele ba ba molato
le wena -Forgiveness is not Reconciliationle wena -Forgiveness is not Reconciliation
 Fa o tshwarela motho ga a tlhoke le goreFa o tshwarela motho ga a tlhoke le gore
ntshwarelentshwarele
 Mo tshwarele mo pelong ya gagoMo tshwarele mo pelong ya gago
 Poelano – reconciliation – e tlhoka gorePoelano – reconciliation – e tlhoka gore
motho a amogele gore o phosho mme a boemotho a amogele gore o phosho mme a boe
mo mekgweng/ditirong tsa gagwemo mekgweng/ditirong tsa gagwe
54
Boitshwarelo
 Lebelela tatlhegelo ya gago - grief and lossLebelela tatlhegelo ya gago - grief and loss
 Se dule o lelela motho o sa tlholeng a go rata – oSe dule o lelela motho o sa tlholeng a go rata – o
ka se dire motho a go rate fa a sa tlhole a rataka se dire motho a go rate fa a sa tlhole a rata
 Se nagane gore fa nka dira ka thata ba tla nthata,Se nagane gore fa nka dira ka thata ba tla nthata,
kgotsa ba nkamogela.kgotsa ba nkamogela.
 Gagolo batho ba ba go utlwisang botlhoko ke baGagolo batho ba ba go utlwisang botlhoko ke ba
ba gaufi le wena – ba losikaba gaufi le wena – ba losika
55
Boitshwarelo
Pheletso
 Go thata gore NnyaGo thata gore Nnya
 Go tlhoka go itataisaGo tlhoka go itataisa
 Re tshaba gore batho ba tla tenegaRe tshaba gore batho ba tla tenega
 Bala Beibele o rapele o kope matla koBala Beibele o rapele o kope matla ko
ModimongModimong
 Ithute gore nnya, simolola ka tse dinnyeIthute gore nnya, simolola ka tse dinnye
 Ke maikarabelo a gagoKe maikarabelo a gago
56
Pheletso
 O na le tetla ya go :O na le tetla ya go :
 Se fe lebka go re NNYASe fe lebka go re NNYA
 Tsaya tshwetso gore a o rata go thusa kgotsaTsaya tshwetso gore a o rata go thusa kgotsa
nnyannya
 Fetola monaganoFetola monagano
 Dira diphosho le go tsaya maikarabelo aDira diphosho le go tsaya maikarabelo a
diphosho tseodiphosho tseo
 Re ga ke itseRe ga ke itse
57
Pheletso
 Mo bofelong gopola:Mo bofelong gopola:
 O ka gana thus0 – ga wa pateletswaO ka gana thus0 – ga wa pateletswa
 O ka nna seelele mo tshwetsong ya gagoO ka nna seelele mo tshwetsong ya gago
 O ka nna wa se tlhaloganyeO ka nna wa se tlhaloganye
 O ka nna wa re ga ke kgathale!O ka nna wa re ga ke kgathale!
NNYA! NO! NNYA! NO!!!!NNYA! NO! NNYA! NO!!!!
58
Ke a leboga
 Ke a lebogaKe a leboga
 Ke a leboyaKe a leboya
 EnkosiEnkosi
 NdiyabulelaNdiyabulela
59

Contenu connexe

En vedette

Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie InsightsSocial Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Kurio // The Social Media Age(ncy)
 
Good Stuff Happens in 1:1 Meetings: Why you need them and how to do them well
Good Stuff Happens in 1:1 Meetings: Why you need them and how to do them wellGood Stuff Happens in 1:1 Meetings: Why you need them and how to do them well
Good Stuff Happens in 1:1 Meetings: Why you need them and how to do them well
Saba Software
 

En vedette (20)

Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
 
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
 
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie InsightsSocial Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
 
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
 
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
 
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
 
Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next
 
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search IntentGoogle's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
 
How to have difficult conversations
How to have difficult conversations How to have difficult conversations
How to have difficult conversations
 
Introduction to Data Science
Introduction to Data ScienceIntroduction to Data Science
Introduction to Data Science
 
Time Management & Productivity - Best Practices
Time Management & Productivity -  Best PracticesTime Management & Productivity -  Best Practices
Time Management & Productivity - Best Practices
 
The six step guide to practical project management
The six step guide to practical project managementThe six step guide to practical project management
The six step guide to practical project management
 
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
 
Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...
Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...
Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...
 
12 Ways to Increase Your Influence at Work
12 Ways to Increase Your Influence at Work12 Ways to Increase Your Influence at Work
12 Ways to Increase Your Influence at Work
 
ChatGPT webinar slides
ChatGPT webinar slidesChatGPT webinar slides
ChatGPT webinar slides
 
More than Just Lines on a Map: Best Practices for U.S Bike Routes
More than Just Lines on a Map: Best Practices for U.S Bike RoutesMore than Just Lines on a Map: Best Practices for U.S Bike Routes
More than Just Lines on a Map: Best Practices for U.S Bike Routes
 
Ride the Storm: Navigating Through Unstable Periods / Katerina Rudko (Belka G...
Ride the Storm: Navigating Through Unstable Periods / Katerina Rudko (Belka G...Ride the Storm: Navigating Through Unstable Periods / Katerina Rudko (Belka G...
Ride the Storm: Navigating Through Unstable Periods / Katerina Rudko (Belka G...
 
Barbie - Brand Strategy Presentation
Barbie - Brand Strategy PresentationBarbie - Brand Strategy Presentation
Barbie - Brand Strategy Presentation
 
Good Stuff Happens in 1:1 Meetings: Why you need them and how to do them well
Good Stuff Happens in 1:1 Meetings: Why you need them and how to do them wellGood Stuff Happens in 1:1 Meetings: Why you need them and how to do them well
Good Stuff Happens in 1:1 Meetings: Why you need them and how to do them well
 

Setswana how to say no presentation

  • 1. Itse gore nnya go tsaya maikarabelo a botshelo jwa gago ADV KUNI DITIRAADV KUNI DITIRA 1
  • 2. Melelwane  Re na le bothata ba go re nnya re sa utlwise baRe na le bothata ba go re nnya re sa utlwise ba bangwe botlhokobangwe botlhoko  Jaaka dintlo re tshwanetse ra nna le melelwaneJaaka dintlo re tshwanetse ra nna le melelwane Prov 25:27Prov 25:27  Ka maikaelelo a go dira se siameng kgotsa goKa maikaelelo a go dira se siameng kgotsa go iphapanya le dikgotlang, re tsaya mathata a eiphapanya le dikgotlang, re tsaya mathata a e seng a ronaseng a rona  Sekai go lwala ga mme, mohiri o senangSekai go lwala ga mme, mohiri o senang maikarabelo, mathata a sa feleng a tsala,maikarabelo, mathata a sa feleng a tsala, mogatsake o sa golengmogatsake o sa goleng 2
  • 3.  Magora le molelwane go shupa gore keMagora le molelwane go shupa gore ke simolola fa ke feletsa fasimolola fa ke feletsa fa  Galatians 6:5 o mongwe le o mongwe oGalatians 6:5 o mongwe le o mongwe o tshwanetse go rwala mokgeleo wa gagwetshwanetse go rwala mokgeleo wa gagwe  Re tshwanetse ra tsaya maikarabelo aRe tshwanetse ra tsaya maikarabelo a karolo tse di rileng tsa matshelo a ronakarolo tse di rileng tsa matshelo a rona  Melelwane e re thusa go boloka tseMelelwane e re thusa go boloka tse disiameng mo garedisiameng mo gare 3 Melelwane
  • 4. BOUNDARIES  Melelwane e boloka diperela mo gare le dikolobeMelelwane e boloka diperela mo gare le dikolobe kwa ntle 7:6kwa ntle 7:6  NNYA e lemosa ba bangwe gore o motho ka boNNYA e lemosa ba bangwe gore o motho ka bo wena - you exist apart from themwena - you exist apart from them  A eya ya gago e be eya – le nnya e nne nnya MattA eya ya gago e be eya – le nnya e nne nnya Matt 5:37 and James 5:125:37 and James 5:12  Se ka fana o belaela – cheerful giver 2 CorinthiansSe ka fana o belaela – cheerful giver 2 Corinthians 9:79:7 4
  • 5.  Ikitse gore o mang, o rata eng, ga o rate engIkitse gore o mang, o rata eng, ga o rate eng  Nako dingwe o tshwanetse wa tloga mo o leng gone faNako dingwe o tshwanetse wa tloga mo o leng gone fa motho a go utlwisa botlhokomotho a go utlwisa botlhoko  Take time out to reflect and regroupTake time out to reflect and regroup  Rona re tshaba go nna re le esi, re tshaba bodutu, mme seRona re tshaba go nna re le esi, re tshaba bodutu, mme se se dira re mamelange le tse dibotlhokose dira re mamelange le tse dibotlhoko  Ditlamorago tsa go tlola molelwane – NO trespassing –Ditlamorago tsa go tlola molelwane – NO trespassing – Tresspassers will be prosecutedTresspassers will be prosecuted 5 Melelwane
  • 6.  Tsaya maikarabelo a ditiro tsa gagoTsaya maikarabelo a ditiro tsa gago  O kotula se o se jetsengO kotula se o se jetseng  Re na le boikgetheloRe na le boikgethelo  Kgaitsadi ya morwa o letlhaswa oKgaitsadi ya morwa o letlhaswa o ikgethetse go sala mo gae fela a fufegela oikgethetse go sala mo gae fela a fufegela o mongwe fa a amogelwamongwe fa a amogelwa 6 Melelwane
  • 7. Ithute gore nnya  Ruta bana gore:Ruta bana gore:  Ga ke dumelane le wenaGa ke dumelane le wena  Ga ke na go kgonaGa ke na go kgona  Se se utlwisa botlhokoSe se utlwisa botlhoko  Stop - emisaStop - emisa  Se o ga se a siamaSe o ga se a siama  Se o ke phoshoSe o ke phosho 7
  • 8. Go tshaba gore nnya  Re tshaba gore nnya gonne re tshaba:Re tshaba gore nnya gonne re tshaba:  Go utlwisa ba bangwe botlhokoGo utlwisa ba bangwe botlhoko  Kgaogano le go siiwaKgaogano le go siiwa  Go o tlhaiwa ka ditsela tse dintsiGo o tlhaiwa ka ditsela tse dintsi  Go swabaGo swaba  Gore go bonwa re ikgantsha kgotsa re le selfishGore go bonwa re ikgantsha kgotsa re le selfish  Matswalo a rona a over-critical and sensitiveMatswalo a rona a over-critical and sensitive 8
  • 9. Bothata ba go tlhoka melelwane  Fela go bangwe ba ba re nnya le fa o re wa baFela go bangwe ba ba re nnya le fa o re wa ba thusathusa  Ga ba rate go kopa thusoGa ba rate go kopa thuso  Go batho ba sa reetseng Nnya ya gagoGo batho ba sa reetseng Nnya ya gago  They are bullies, manipulative or aggressiveThey are bullies, manipulative or aggressive  Bangwe ba tshameka ka maikutlo a gagoBangwe ba tshameka ka maikutlo a gago  Ba dira o ikutlwe e kare o phoshoBa dira o ikutlwe e kare o phosho 9
  • 10. Bothata ba go tlhoka melelwane  Ba bangwe ga ba re fe nako ya go fola – ba reBa bangwe ga ba re fe nako ya go fola – ba re utlwisa botlhoko motho a ba lebelela o lebaleutlwisa botlhoko motho a ba lebelela o lebale  Ba bangwe re dira bojotlhe go se ba kgopise – weBa bangwe re dira bojotlhe go se ba kgopise – we walk on eggshellswalk on eggshells  Bangwe ga ba rate go tsaya maikarabelo a ditiroBangwe ga ba rate go tsaya maikarabelo a ditiro tsa bone. Ba rata batho ba ba tsayang maikarabelotsa bone. Ba rata batho ba ba tsayang maikarabelo a mantsi mo dikamanong – those who shoulder alla mantsi mo dikamanong – those who shoulder all the responsibilities in a relationshipthe responsibilities in a relationship 10
  • 11. Go aga melelwane  Go na le batho ba ba sa goleng – e dula e leGo na le batho ba ba sa goleng – e dula e le banabana  Proverbs 7:7Proverbs 7:7  Rona jaaka batsadi ga re rate go amogelaRona jaaka batsadi ga re rate go amogela nnya go tswa mo ngwaneng:nnya go tswa mo ngwaneng:  Fa o gana ke tla go ….Fa o gana ke tla go ….  O tla dira jaaka ke rata kgotsa…O tla dira jaaka ke rata kgotsa… 11
  • 12. Go aga melelwane  My-way-or-else e ruta bana go dira fela goMy-way-or-else e ruta bana go dira fela go go kgatlisa -go kgatlisa - pretendingpretending  Go re o na le boikgethelo e ruta bana goGo re o na le boikgethelo e ruta bana go tsaya maikarabelo a ditiro tsa bonetsaya maikarabelo a ditiro tsa bone  Rona re tshaba gore ba dire diphoshoRona re tshaba gore ba dire diphosho  Ga re rate ba tshameka le bana ba bangwe -Ga re rate ba tshameka le bana ba bangwe - ba tla ba utlwisiwa botlhoko, ba tla ithutaba tla ba utlwisiwa botlhoko, ba tla ithuta mekgwa e sa siamang; ba tla ja mobu!!!mekgwa e sa siamang; ba tla ja mobu!!! 12
  • 13. Go aga melelwane  Re dira gore bana ba se ke ba gola, ba ithuta goRe dira gore bana ba se ke ba gola, ba ithuta go tsaya maikarabelo, re re ra ba ratatsaya maikarabelo, re re ra ba rata  Fa ngwana a lla a itabanya re a tshoga re mo fa seFa ngwana a lla a itabanya re a tshoga re mo fa se a se batlanga se batlang  Fa e le bagodi ba tswelela jalo leFa e le bagodi ba tswelela jalo le ditantrumsditantrums  Se sengwe ke go gagamatsa nako enngwe oSe sengwe ke go gagamatsa nako enngwe o tlogelela felatlogelela fela  Re ba tlhakanya ditlhogo -Re ba tlhakanya ditlhogo - confusedconfused 13
  • 14. O kotula se o se jetseng  O tla kotula se o se jetsengO tla kotula se o se jetseng  O tla ja mofufutso wa phatlha ya gagoO tla ja mofufutso wa phatlha ya gago  Re thusa fo duela motlakase, re duelaRe thusa fo duela motlakase, re duela melato ya bonemelato ya bone  Ba ba senyanga ka madi re dula re ba rata reBa ba senyanga ka madi re dula re ba rata re ba ntsha no melatongba ntsha no melatong  Ga ba utlwe ka letlaloGa ba utlwe ka letlalo 14
  • 15. Ithute maikarabelo  Ke a go rata fela ke nna ga ke wenaKe a go rata fela ke nna ga ke wena  Nka se goleleNka se golele  Nka se tseye botlhoko jo o tshwanetseng goNka se tseye botlhoko jo o tshwanetseng go bo utlwabo utlwa  O na le maikarabelo a gago, ke na leO na le maikarabelo a gago, ke na le maikarabelo a memaikarabelo a me 15
  • 16. Tlhompha melelwane  Re tshwanetse ra tlhompha melelwane yaRe tshwanetse ra tlhompha melelwane ya batho ba bangwebatho ba bangwe  Go tla go utlwisa botlhoko fa motho a ganaGo tla go utlwisa botlhoko fa motho a gana go go thusa fela o na le tshwanelo ya gogo go thusa fela o na le tshwanelo ya go ganagana  A re letlelele batho ba dire kgetho ya boneA re letlelele batho ba dire kgetho ya bone  Se lebelele batho go dira se wena o neng oSe lebelele batho go dira se wena o neng o tla se diratla se dira 16
  • 17. Rotloetsa  Re rata thata –Re rata thata – wewe lovelove tootoo muchmuch  Re direla batho go feta mo re kgonang mmeRe direla batho go feta mo re kgonang mme re be re sa itumela fa moragore be re sa itumela fa morago  Go itima go go sa tlhotlhediwang ke le rataGo itima go go sa tlhotlhediwang ke le rata go tlisiwa ke go tshaba gore:go tlisiwa ke go tshaba gore:  motho o tla kgenamotho o tla kgena  Re tla latlhegelwa ke leratoRe tla latlhegelwa ke lerato 17
  • 18. Tlhotlhelediwa  Re tshaba:Re tshaba:  bodutubodutu  Go utlwa botlhoko fa re sa thuseGo utlwa botlhoko fa re sa thuse  Go sa ikutlwe monate gore nnyaGo sa ikutlwe monate gore nnya  PaybackPayback – re ikutlwa e ka re re kolota– re ikutlwa e ka re re kolota batsadibatsadi  Kamogele – re lateletse kamogeloKamogele – re lateletse kamogelo  Re ikamanya thata le o latlhegetswengRe ikamanya thata le o latlhegetsweng 18
  • 19. Go tlhopa  NotNot differentiatingdifferentiating betweenbetween harmharm andand hurthurt  Re tshaba gore nnya go nne ba bangwe baRe tshaba gore nnya go nne ba bangwe ba tla tenega kgotsa ba utlwa botlhokotla tenega kgotsa ba utlwa botlhoko  Re tshwanetse ra bua nnete - EphesiansRe tshwanetse ra bua nnete - Ephesians 4:254:25  Re tlhoka gore ba bangwe ba re boleleRe tlhoka gore ba bangwe ba re bolele nnete le fa e utlwisa botlhoko – se se tlannete le fa e utlwisa botlhoko – se se tla dira re gole – re baakanye diphosho tsa ronadira re gole – re baakanye diphosho tsa rona 19
  • 20. Tsaya kgato ya pele  Ga re matlhatsipa –Ga re matlhatsipa – victimsvictims -- agag shameshame  Re tshwanetse nako nngwe ra thubega – raRe tshwanetse nako nngwe ra thubega – ra phatloga fela - ra tshwara tau ka manganaphatloga fela - ra tshwara tau ka mangana  Ra tlogela go nna re amogela tse di saRa tlogela go nna re amogela tse di sa siamang – go amogela tshotlakakosiamang – go amogela tshotlakako  Re ithute go bua – go lemosa motho fa re saRe ithute go bua – go lemosa motho fa re sa itumelaitumela 20
  • 21.  Go eletsa sa o mongweGo eletsa sa o mongwe  Eva le Adam ba ne ba eletsa go nna jaakaEva le Adam ba ne ba eletsa go nna jaaka Modimo – kitso ya molemo le bosulaModimo – kitso ya molemo le bosula  Ba bangwe ba lebelela diphitlhelo tsa gagoBa bangwe ba lebelela diphitlhelo tsa gago mo fatshe – ba dinyenyefatsa ka ba fufegamo fatshe – ba dinyenyefatsa ka ba fufega  Go gala go dira re se kgotsofaleGo gala go dira re se kgotsofale  Re fufegela ba bangweRe fufegela ba bangwe 21 Go eletsa sa o mongwe
  • 22. Melelwane le ba losika  Mogatso ke wa pele mo botshelong jwaMogatso ke wa pele mo botshelong jwa gagogago  Gen 2:24 le Matt 19:5Gen 2:24 le Matt 19:5  Banyalani ba tshwanetse ba tlogela batsadiBanyalani ba tshwanetse ba tlogela batsadi ba boneba bone  Rona re lelelaRona re lelela disalarydisalary tsa barwa ba ronatsa barwa ba rona  Re lwantsha dingwetsiRe lwantsha dingwetsi 22
  • 23. Melelwane le ba losika  Fa go le kgotlang batla motswedi wa kgotlang eo -Fa go le kgotlang batla motswedi wa kgotlang eo -  A o bolela o mongwe o ko thoko -triangulationA o bolela o mongwe o ko thoko -triangulation  A o tsaya maikarabelo a bokgaitsedi ba gagoA o tsaya maikarabelo a bokgaitsedi ba gago  A o tlholega gore ba tseye maikarabeloA o tlholega gore ba tseye maikarabelo  A o dira se go nne o tlhoka go ratwa, go amogelwaA o dira se go nne o tlhoka go ratwa, go amogelwa  Ithute gore nnya mo go tse di sa siamangIthute gore nnya mo go tse di sa siamang 23
  • 24. Melelwane le ba losika  Nna le boitshwareloNna le boitshwarelo  Batho ba re utlwisa botlhoko – go tshwarelaBatho ba re utlwisa botlhoko – go tshwarela go bolela gore o phimola sekoloto sa mothogo bolela gore o phimola sekoloto sa motho – wa mo itshwarela gotlhe-gotlhe– wa mo itshwarela gotlhe-gotlhe  Fa o sa itshwarele go bolela go na le se o saFa o sa itshwarele go bolela go na le se o sa ntse o se lelela mo mothong oo –ntse o se lelela mo mothong oo – motlhomong o ntse o batla lerato?motlhomong o ntse o batla lerato? 24
  • 25. BOUNDARIES WITH FAMILY  Gongwe o lelela gore ba go a mogele, ba goGongwe o lelela gore ba go a mogele, ba go rate, ba go tseye tsiyarate, ba go tseye tsiya  Motlhomongwe o nagana fa nka leka kaMotlhomongwe o nagana fa nka leka ka thata o tla nthata.thata o tla nthata.  Batho ba bangwe ba itsi gore ba reng go goBatho ba bangwe ba itsi gore ba reng go go utlwisa botlhoko – which buttons to pressutlwisa botlhoko – which buttons to press  Balosika gantsi ba re utlwisa botlhoko kaBalosika gantsi ba re utlwisa botlhoko ka dipuo tsa bonedipuo tsa bone 25
  • 26.  Go gontle ebile go a itumedisa go itima goGo gontle ebile go a itumedisa go itima go thusa ba bangwe feela e tshwanetse e nnethusa ba bangwe feela e tshwanetse e nne kgetho ya gago e seng pateletsokgetho ya gago e seng pateletso  Kgalemela bana se ka ba otlhayaKgalemela bana se ka ba otlhaya  Ruta bana go tsaya maikarabeloRuta bana go tsaya maikarabelo  Ba rute go bua ka maikutlo a boneBa rute go bua ka maikutlo a bone Melelwane le ba losika 26
  • 27.  Ruta bana gore tse dingwe ba tshwanetse goRuta bana gore tse dingwe ba tshwanetse go di leteladi letela  Bana ba rona ga ba dire tiro ya bone yaBana ba rona ga ba dire tiro ya bone ya sekolo ka nako mme ke rona re feleltsang resekolo ka nako mme ke rona re feleltsang re taboga go e dirataboga go e dira  Life orientation project for winter holidaysLife orientation project for winter holidays 27 BOUNDARIES WITH CHILDREN
  • 28.  Le ojwa le sale metsiLe ojwa le sale metsi  Ngwana a sa le monnye o tshwanetse go itsiNgwana a sa le monnye o tshwanetse go itsi nnyannya  Ngwana o itseng gore o tshwanetse go emaNgwana o itseng gore o tshwanetse go ema pele a tla bona sengwe o ithuta gore pele opele a tla bona sengwe o ithuta gore pele o bona sengwe o tshwanetse wa se rerabona sengwe o tshwanetse wa se rera 28 Melelwane le bana
  • 29.  Nnya mo botshelong e simolola ka:Nnya mo botshelong e simolola ka:  Nnya ya batswadiNnya ya batswadi  Nnya ya bomorarrago/kgaitsediNnya ya bomorarrago/kgaitsedi  Nnya ya ba rutabanaNnya ya ba rutabana  Nnya ya ditsalaNnya ya ditsala  Nnya ya bahiri -Nnya ya bahiri - employersemployers 29 Melelwane le bana
  • 30.  Go tswela ga nnya mo botshelong:Go tswela ga nnya mo botshelong:  Mathata a boitekanelo – go ja thata, go nwaMathata a boitekanelo – go ja thata, go nwa bojalwa kgotsa botshelo jo bo se nangbojalwa kgotsa botshelo jo bo se nang maikarabelomaikarabelo  Nnya ya molao – mapodisa, lekgotla le kgolegoNnya ya molao – mapodisa, lekgotla le kgolego  Fa o sa rute bana melelwane ba feletsa ba iponaFa o sa rute bana melelwane ba feletsa ba ipona ba rata go laola ba bangwe controllingba rata go laola ba bangwe controlling ChildhoodChildhood determinesdetermines adulthood –adulthood – ntsantsa ee bonwabonwa marothorothongmarothorothong 30 Melelwane le bana
  • 31.  Go ditsala tse dinngwe tse di ratang go laolaGo ditsala tse dinngwe tse di ratang go laola  Ditsala tse di a go gatela – o utlwa ka tsonaDitsala tse di a go gatela – o utlwa ka tsona  Fa o dumela se, go bolela gore go tswa ko gae oFa o dumela se, go bolela gore go tswa ko gae o ne o rutilwe go ikgatola kgotlangne o rutilwe go ikgatola kgotlang  Fa o ikutlwa o sa itumela ka se tsala e se dirangFa o ikutlwa o sa itumela ka se tsala e se dirang itse gore phosho e goneitse gore phosho e gone  Se dumele motho go tshamekela mo godimo gaSe dumele motho go tshamekela mo godimo ga tlhogo ya gagotlhogo ya gago 31 Melelwane le ditsala
  • 32.  Banyalani ba ba ngwe ba rata fa ba itumetse reBanyalani ba ba ngwe ba rata fa ba itumetse re itumele, fa ba tlhoname re tlhoname, fa ba sa rateitumele, fa ba tlhoname re tlhoname, fa ba sa rate go bua ke tidimalo mo kgotlago bua ke tidimalo mo kgotla  Nako tsotlhe wena o dira se se ratwang ke eneNako tsotlhe wena o dira se se ratwang ke ene  Le wena o motho o na le dikgatlego di seleLe wena o motho o na le dikgatlego di sele  Ga se nako le nako mo le tla bonelang gongweGa se nako le nako mo le tla bonelang gongwe 32 Melelwane mo banyalaning
  • 33.  Fa rre/mme a ile a fapoga, a nna le nyatsi,Fa rre/mme a ile a fapoga, a nna le nyatsi, nako ngwe o tlhoka nako ya go folanako ngwe o tlhoka nako ya go fola  Go thata go boela gape o tshepaGo thata go boela gape o tshepa  Fela lemoga mongwe le mongwe o tlhokaFela lemoga mongwe le mongwe o tlhoka nako ya go nna le batho ba bangwe jaakanako ya go nna le batho ba bangwe jaaka ditsala –ditsala – boysboys timetime –– girlsgirls timetime  Proverb 31 mosadi wa makgontheProverb 31 mosadi wa makgonthe 33 Melelwane mo lenyalong
  • 34.  Mogatso o senang maikarabelo o tshwanetse aMogatso o senang maikarabelo o tshwanetse a utlwa botlhoko ba ditlamorago ba ditiro tsa gagweutlwa botlhoko ba ditlamorago ba ditiro tsa gagwe  Rre/mme wa go omanya, wa go kgatlapetsa wenaRre/mme wa go omanya, wa go kgatlapetsa wena o dula o morata le go fetisisao dula o morata le go fetisisa  Rre o nwa madi otlhe le ditsala o dula wena o moRre o nwa madi otlhe le ditsala o dula wena o mo tsholelatsholela  Mme o senya madi o dula a reka a sa tswa go rekaMme o senya madi o dula a reka a sa tswa go reka – wena o dula o mo fa madi– wena o dula o mo fa madi  Mo bolele gore fa o ka dira gape ke tla …Mo bolele gore fa o ka dira gape ke tla … 34 Melelwane mo lenyalong
  • 35.  Ko tirong o dira le tiro e seng ya gagoKo tirong o dira le tiro e seng ya gago  O jara maikarabelo a tiro eseng a gagoO jara maikarabelo a tiro eseng a gago  O diraO dira overtimeovertime thatathata  Ga o kgone go itse se se botlhoka le sa peleGa o kgone go itse se se botlhoka le sa pele ke se fengke se feng  Badirimmogo ke batho ba go leng thata goBadirimmogo ke batho ba go leng thata go dira le bonedira le bone 35 Melelwane ko tirong
  • 36.  Nako e ngwe re lebeletse gore tiro e nne ko gaeNako e ngwe re lebeletse gore tiro e nne ko gae mo re tla bonanag tse dilatelang:mo re tla bonanag tse dilatelang:  Tshegetso ya se mowa -Emotional supportTshegetso ya se mowa -Emotional support  Go amogelwaGo amogelwa  Go ratiwa - leratoGo ratiwa - lerato  Go tlhomphiwaGo tlhomphiwa  Go tlotlomatsiwaGo tlotlomatsiwa 36 Melelwane le badiri-mmogo
  • 37.  Re tsaya mathata a kwa tirong re a isa gaeRe tsaya mathata a kwa tirong re a isa gae  Ga re kgone go tlogela tsa kwa tirong kwaGa re kgone go tlogela tsa kwa tirong kwa tirongtirong  Gongwe ga re rate tiro e re e dirangGongwe ga re rate tiro e re e dirang  Ke titjhere kgotsa ngaka go kgotsofatsaKe titjhere kgotsa ngaka go kgotsofatsa batsadibatsadi  Nna wena – be your true selfNna wena – be your true self 37 Melelwane ko tirong
  • 38.  Batho ba tswa mo ba tsena mo tirong e nngwe – gBatho ba tswa mo ba tsena mo tirong e nngwe – g  Ba lebala gore Modimo o ba file dineo ExodusBa lebala gore Modimo o ba file dineo Exodus 36:1-2- Modimo o re file kitso e re ka e dirisang36:1-2- Modimo o re file kitso e re ka e dirisang mo tirong ya ronamo tirong ya rona  Batla tiro e Modimo a go fileng yone:Batla tiro e Modimo a go fileng yone:  Dirisa talente ya gago – kgalalelong ya gagweDirisa talente ya gago – kgalalelong ya gagwe 38 Melelwane le tiro
  • 39.  Psalms 75: 6-7 Go tsholetsiwa (promotion)Psalms 75: 6-7 Go tsholetsiwa (promotion) mo tirong go tswa ko Modimomo tirong go tswa ko Modimo  Re direla Modimo e seng batho– ColossiansRe direla Modimo e seng batho– Colossians 3:23 -243:23 -24  Fa o bone tiro dira ka bojotlhe jwa gagoFa o bone tiro dira ka bojotlhe jwa gago Ecclesiastes 9:10Ecclesiastes 9:10  Se dire fela go tsamaisa nakoSe dire fela go tsamaisa nako 39 Melelwane le tiro
  • 40.  O tshwanetse wa nna le melelwane le wenaO tshwanetse wa nna le melelwane le wena  Go ja go tlola tekanyoGo ja go tlola tekanyo  Go dirisa madi go feta ka mo oGo dirisa madi go feta ka mo o tshwanetsengtshwanetseng  Go reka o sa rulaganyaGo reka o sa rulaganya  Go dirisa madi botlhaswaGo dirisa madi botlhaswa  Go tshela go feta bokgoni ba gagoGo tshela go feta bokgoni ba gago 40 Melelwane le wena!
  • 41.  Go dula o le thariGo dula o le thari  Go se iphe nako e lekaneng go dira sengweGo se iphe nako e lekaneng go dira sengwe  Batho ba dulang ba le thari ba re senyetsa nako yaBatho ba dulang ba le thari ba re senyetsa nako ya ronarona  Go tlisiwa ke eng:Go tlisiwa ke eng:  Go nagana gore nka dira tsotlheGo nagana gore nka dira tsotlhe  Go sa rulaganyeGo sa rulaganye  Go ipolela gore ba nkitse ke be ke ntse ke leGo ipolela gore ba nkitse ke be ke ntse ke le tharithari 41 Melelwane le wena
  • 42.  LelemeLeleme  Le tshwana le mollo (James 3:9-10)Le tshwana le mollo (James 3:9-10)  Tlhopha mantswe a gago (Proverbs 10:19)Tlhopha mantswe a gago (Proverbs 10:19)  Re tla arabela ka tse di maswe tse re diRe tla arabela ka tse di maswe tse re di boletseng (Matt12:36)boletseng (Matt12:36)  Mantswe a ka aga a ka thubaMantswe a ka aga a ka thuba  Leleme le siame fa le agaLeleme le siame fa le aga 42 Melelwane le wena
  • 43.  Thobalano – go tlhoka go ikgalemelaThobalano – go tlhoka go ikgalemela  Go sa kgone gore NNYA go keletso ya boakaGo sa kgone gore NNYA go keletso ya boaka  Bojalwa le diritifatsiBojalwa le diritifatsi  Gantsi re gogelwa mo dikamanong tse di saGantsi re gogelwa mo dikamanong tse di sa siamangsiamang  Fa o na le bothata ba tse rapela Modimo o goFa o na le bothata ba tse rapela Modimo o go thuse gonne gantsi go thata go ditlogela ntle lethuse gonne gantsi go thata go ditlogela ntle le tshegetsotshegetso 43 Melelwane le wena
  • 44.  Leka go sheba gore motlhodi wa mathata aLeka go sheba gore motlhodi wa mathata a go dirisa bojalwa, diretebatsi ke a feng?go dirisa bojalwa, diretebatsi ke a feng?  E ka nna go sa ithuta gore NNYAE ka nna go sa ithuta gore NNYA  Go sa ithuta go itimaGo sa ithuta go itima  Go sa tlhaloganye dikeletso tsa gagoGo sa tlhaloganye dikeletso tsa gago  Ga o tlhoke go itshilafatsa ka thobalano –Ga o tlhoke go itshilafatsa ka thobalano – thobalano e mo lenyalong e ntlethobalano e mo lenyalong e ntle 44 Melelwane le wena
  • 45.  Gongwe o tshaba go nna le dikamanoGongwe o tshaba go nna le dikamano gonne o ile wa utlwisiwa botlhokogonne o ile wa utlwisiwa botlhoko  O lwantshwa batsadi ba gago – we areO lwantshwa batsadi ba gago – we are rebellingrebelling  O fitlha kutlobotlhokoO fitlha kutlobotlhoko  Re leka phethelela go kgotsofatsa –Re leka phethelela go kgotsofatsa – overcompensatingovercompensating 45 Melelwane le wena
  • 46.  Itataise go baya melelaneItataise go baya melelane  Fa e le gore o tlhoka lerato, kamogeloFa e le gore o tlhoka lerato, kamogelo jalojalo simolola go itse seojalojalo simolola go itse seo  Amogela go se kgone – you not perfectAmogela go se kgone – you not perfect  Reetsa dikgakololo tsa ba bangweReetsa dikgakololo tsa ba bangwe  Amogela ditlamorago gore di go rutaAmogela ditlamorago gore di go ruta sengwesengwe  Potapotiwa ke batho ba ba lerato lePotapotiwa ke batho ba ba lerato le tshegetsotshegetso 46 Melelwane le wena
  • 47.  Batho ba tla tenega fa o re NNYABatho ba tla tenega fa o re NNYA  Ba nagana go re o tlamegile – go ba thusaBa nagana go re o tlamegile – go ba thusa  Motho o go tenegelang fa o re NNYA ke eMotho o go tenegelang fa o re NNYA ke e ne a nang le bothata e seng wenane a nang le bothata e seng wena  Mo tlogele a tenege - o tla siamaMo tlogele a tenege - o tla siama  Se mo letlelele gore a go kginise ka gonne aSe mo letlelele gore a go kginise ka gonne a tenegiletenegile 47 Go gana melelwane
  • 48.  Batho ba tlo go dira o ikutlwe o le molatoBatho ba tlo go dira o ikutlwe o le molato  A o ka dira nna jalo morago ga tse dintsi tse keA o ka dira nna jalo morago ga tse dintsi tse ke go thusitseng ka tsona?go thusitseng ka tsona?  Gore eng o sa naganele motho o mongwe gaGore eng o sa naganele motho o mongwe ga nngwe fela mo botshelong jwa gago?nngwe fela mo botshelong jwa gago?  A wa itse gore re itimile go le go kae gore wenaA wa itse gore re itimile go le go kae gore wena o tswelele?o tswelele?  Fa go tliwa mo nneteng ga ka go kopa gore oFa go tliwa mo nneteng ga ka go kopa gore o itimeitime 48 Go gana melelwane
  • 49.  O ikutlwa o le molato fa:O ikutlwa o le molato fa:  o re NNYAo re NNYA  O sa letlelele mongwe go tshamekela mo goO sa letlelele mongwe go tshamekela mo go wenawena  O kgaogana le balegae mme o simololaO kgaogana le balegae mme o simolola botshelo ba gagobotshelo ba gago  O sa thuse batho ba ba senang maikarabeloO sa thuse batho ba ba senang maikarabelo 49 Go gana melelwane
  • 50.  Fa o re NNYA ba dirisa Beibele:Fa o re NNYA ba dirisa Beibele:  Fela o ipitsa Mokreste?Fela o ipitsa Mokreste?  Beibele e re o tlhomphe batsadi ba gago?Beibele e re o tlhomphe batsadi ba gago?  Beibele e re o ingotle –Beibele e re o ingotle – bebe submissivesubmissive!!  O na le bothata ba semowa fa o itshwere jalo!O na le bothata ba semowa fa o itshwere jalo!  O na le tshanelo ya go dirisa madi a gago jaaka oO na le tshanelo ya go dirisa madi a gago jaaka o rata – kgotsa botshelo jwa gagorata – kgotsa botshelo jwa gago 50 Go gana melelwane
  • 51.  Beibele e re re fane (Beibele e re re fane (givegive))  Fela e seng re fane ka sengwe le sengwe seFela e seng re fane ka sengwe le sengwe se motho o mong a se kopang – re fane remotho o mong a se kopang – re fane re itumetseitumetse  Ba bangwe ba tla go dirisa gonne ba na leBa bangwe ba tla go dirisa gonne ba na le madi go go feta mme ba itse gore wa tlhokamadi go go feta mme ba itse gore wa tlhoka – e.g. prostitution, crime,– e.g. prostitution, crime, 51 GO gana melelwane
  • 52.  TlhekefetsoTlhekefetso  Fa e le gone batla thushoFa e le gone batla thusho  Bolelela motho o tla tlhaloganyangBolelela motho o tla tlhaloganyang  Nako dingwe o tshaba go bua gonne o faNako dingwe o tshaba go bua gonne o fa batho ba ka itse ba tla sheba mogatso kabatho ba ka itse ba tla sheba mogatso ka mokgwa o mongwe -spouse’s reputationmokgwa o mongwe -spouse’s reputation  Bothata ke gore o tla swa o didimetseBothata ke gore o tla swa o didimetse 52 Go gana melelwane
  • 53.  Nako ngwe o tla tshwanela o gane go thusaNako ngwe o tla tshwanela o gane go thusa motho o nang le ditlhoko (motho o nang le ditlhoko (peoplepeople withwith realreal needsneeds))  O tshwanetse wa thusa fela fa o kgonaO tshwanetse wa thusa fela fa o kgona  Nako tsotlhe gopola - dira go fitlhela mo oNako tsotlhe gopola - dira go fitlhela mo o kgonang e seng go fetakgonang e seng go feta  Le fa o ka rata ga o Modimo – o mothoLe fa o ka rata ga o Modimo – o motho mme go na le mo o ka se kgoneng gonemme go na le mo o ka se kgoneng gone 53 Go gana melelwane
  • 54.  Morago ga tshotle itshwarele ba ba molatoMorago ga tshotle itshwarele ba ba molato le wena -Forgiveness is not Reconciliationle wena -Forgiveness is not Reconciliation  Fa o tshwarela motho ga a tlhoke le goreFa o tshwarela motho ga a tlhoke le gore ntshwarelentshwarele  Mo tshwarele mo pelong ya gagoMo tshwarele mo pelong ya gago  Poelano – reconciliation – e tlhoka gorePoelano – reconciliation – e tlhoka gore motho a amogele gore o phosho mme a boemotho a amogele gore o phosho mme a boe mo mekgweng/ditirong tsa gagwemo mekgweng/ditirong tsa gagwe 54 Boitshwarelo
  • 55.  Lebelela tatlhegelo ya gago - grief and lossLebelela tatlhegelo ya gago - grief and loss  Se dule o lelela motho o sa tlholeng a go rata – oSe dule o lelela motho o sa tlholeng a go rata – o ka se dire motho a go rate fa a sa tlhole a rataka se dire motho a go rate fa a sa tlhole a rata  Se nagane gore fa nka dira ka thata ba tla nthata,Se nagane gore fa nka dira ka thata ba tla nthata, kgotsa ba nkamogela.kgotsa ba nkamogela.  Gagolo batho ba ba go utlwisang botlhoko ke baGagolo batho ba ba go utlwisang botlhoko ke ba ba gaufi le wena – ba losikaba gaufi le wena – ba losika 55 Boitshwarelo
  • 56. Pheletso  Go thata gore NnyaGo thata gore Nnya  Go tlhoka go itataisaGo tlhoka go itataisa  Re tshaba gore batho ba tla tenegaRe tshaba gore batho ba tla tenega  Bala Beibele o rapele o kope matla koBala Beibele o rapele o kope matla ko ModimongModimong  Ithute gore nnya, simolola ka tse dinnyeIthute gore nnya, simolola ka tse dinnye  Ke maikarabelo a gagoKe maikarabelo a gago 56
  • 57. Pheletso  O na le tetla ya go :O na le tetla ya go :  Se fe lebka go re NNYASe fe lebka go re NNYA  Tsaya tshwetso gore a o rata go thusa kgotsaTsaya tshwetso gore a o rata go thusa kgotsa nnyannya  Fetola monaganoFetola monagano  Dira diphosho le go tsaya maikarabelo aDira diphosho le go tsaya maikarabelo a diphosho tseodiphosho tseo  Re ga ke itseRe ga ke itse 57
  • 58. Pheletso  Mo bofelong gopola:Mo bofelong gopola:  O ka gana thus0 – ga wa pateletswaO ka gana thus0 – ga wa pateletswa  O ka nna seelele mo tshwetsong ya gagoO ka nna seelele mo tshwetsong ya gago  O ka nna wa se tlhaloganyeO ka nna wa se tlhaloganye  O ka nna wa re ga ke kgathale!O ka nna wa re ga ke kgathale! NNYA! NO! NNYA! NO!!!!NNYA! NO! NNYA! NO!!!! 58
  • 59. Ke a leboga  Ke a lebogaKe a leboga  Ke a leboyaKe a leboya  EnkosiEnkosi  NdiyabulelaNdiyabulela 59