آداب السلام واحكامه
- 1. ﺁﺩﺍﺏ ﺍﻟﺴﻼﻡ ﻭ ﺃﺣﻜﺎﻣﻪ
Source : http://alssunnah.com Prepared by
،[44 :@ ا?>=<: );:876ُ54 3َ0ْم 3َ210ْ.َ- +*مٌ( ]ا&%$ابA أCD E?FG; لFI ,JK2LM0 ;:8< اA *مL?ا
َ َ ُ َ ْ َ ْ ُ ِ
ُ َ َ ْ ْ ِ َ ِ َ ُ ُ ُ ْ َ ََ
ل +*مFI ً FOَ*+ ْ ?0اFI ىQRُـT?FU 48AاQْUِ إFَ=2+ءتْ رF َZ [1?*م ) وL?28- اD 48AاQU إCD E?FG; لFIو
ٌَ َ َ َ َ
69 :0دA] (_8= َ% @ ْ>GU ءF َZ أَنaT? F َKَb].
ٍ ِ ٍ ِ ِ َ َِ
=- أن ر+0لD c اdeة رQ3QA dU أCD 42LOري وFhT? روى اFKi 42LM اE2D 42LM اj% CO 0Aو
عFT;, واl3QMدة اF8D*م, وL?: رد اmKn 42LM اE2D 42LM اj% » :لFI 42+28- وD c اE2o cا
-82D c اE2o c24 أن ر+0ل اLM <3 رواdb « )1( ، وmpFG? اq8KR;0ة, وD[?< اUFZ$, وإrF=>?ا
s:t=6+-، وإذا اTZvb كFD28-، وإذا دD 42Lb -681? : إذاq+ 42LM اE2D 42LM اj% » :لFI 42+و
2) « -GT;Fb تFO [ه, وإذاGb ضQO 6-, وإذاKLb c[ اK:b mzD { ?-، وإذاt.Fb)
JU <|?}? j81:; -rFRb إdb0دة. وM~ ا+6>*ب اF6|Oب ا?6€?• , وFT+*م أول أL? أن اFKi
, و?$ومm|=?< اeF3 رCO -8b FO •O ,@2M@ اA أCO 4AQ8‚ CO 45? $8KM4 اAرFGƒ رF5„, وإJK2LMا
E6% <=>?20ا اn[; …" : 42+28- وD c اE2o cل ر+0ل اFI .JK2LMت اFOQ% 48†G;•, وeا?60ا
"4‡=8U *مL?0ا اRb64؟ أTUF:; 0هK62Gb ء إذاdƒ E2D 4‡?0ا، أ… أدUF:; E6% =0اO‰; …=0ا، وO‰;
42LO (3)
-OF‡%*م وأL? آداب اCO
: و
- 2. 1_ *مL?2-: اI@, وأOF‡?*م اL?_ا اA;-. وFiQU وc< اK%28‡4 ورD *مL?24 : اLM*م أن 310ل اL?ا
ّ Œ
4‡82D.
*مL?ل: اFI =<, وإذاL% 218- •*•0نM نFi *OFi d1?ُذا أŽb ,Q8•i Q8n†84 وD QZ*م أL? اdbو
ً
0 داودUت, روى أF=L% QRD -? نFi @I&FU d1?=<, وإذا أL% ونQRD -? نFi ؛c< اK%28‡4 ورD
42+28- وD c اE2o dT=? اE?@ إZء رFZ :لFI FK5=D c اde رJt% CU انQKD CD _يOQ6?وا
7َ
@Zء رFZ 4• «QRD» :42+28- وD c اE2o dT=?ل اF1b ،m2Z 4• ،-82D دQَb ,4‡82D *مL?ل: اF1b
:42+28- وD c اE2o dT=?ل اF1b ,m2Z 4• ,-82D دQb ,c< اK%28‡4 ورD *مL?ل: اF1b ,Qnآ
«ل: »•*•0نF1b ،m2Z28-، وD دQb ،-;FiQU وc< اK%28‡4 ورD *مL?ل: اF1b ،Qnء آFZ 4• «ونQRD»
4))
<=L% 0د: •*•0نt1M
.ا
2_ CU وQKD CU c[ اTD CD ريFhT?1[ روى اb ,اتQK•@ وrF‘b QZ& اCO jT+ FM <bFe*م ?- إL?ا
» :لFI ؟Q8n 28- و+24: أي ا’+*مD c اE2o cل ر+0ل اv+ ً*Z أن رFK5=D c اdeص رFG?ا
5) « فQG; 4? CO وqbQD CO E2D *مL?أ اQ1;م, وFGz?4 اGz;)
فQG; 4? CO وqbQD CO E2D -6DFƒ*م وإL?ء اFRb=< إL? أن اE2D ً F‘3 أa3[:?_ا اA
. و3[ل
0ل ا?>=<, روىnب دFT+ أCO dA, وJK2LM اJU <T:M0دة وا&?|< واMب اFT+ أCO *مL? أن اFKi
…=0ا, وO‰; E6% <=>?20ن اn[; … » :لFI 42+28- وD c اE2o c أن ر+0ل اc- اK%24 رLO مFO’ا
َ
6) « 4‡=8U *مL?0ا اRb64؟ أTUF:; 0هK62Gb ء إذاdƒ E2D 4‡?0ا, أَو… أدUF:; E6% =0اO‰;)
:@8I، وE?FG; c %|• اdb 46.24 310ل: أL3 FO[=D 42LMن اv‡b ،E?FG; cء اFK+ أCO 4+*م اL?وا
ّ ّ
<O*L?FU ءFD*م دL?
.إن ا
- 3. 3_ دF‡3 … E6% 50رRM0 اA _اA[ة, وi‰O <=+ *مL?FU 6[اءU… أن اE?ء إFK2G?50ر اKZ –Aذ
–Z*م واL?6[اء اU8< أن اK8; CU8— ا’+*م اƒ CD {2|O CUه ، و.1@ اQ8‚ سF=? اCO Q8•‡?ف اQG3
Q8‚ db ) <8‡?FM=[اD (7) <3QAF†? اCD @1. FO QAF„ 0A[ ، وK%– أA_O db J?01? أ%[ اdb
8) ضQb [% ا?0اCO *مL?FU 6[اءU…50ر ( أن اRM
)ا
9) <?F5>?• اO <=+ ، <bQGM• اO ضQb *مL?: اdUQG? اCUل اFI
)و
0?54 وG8KZ CD E|i 45=O [%24 واLb <DFKZ .0اFi نŽb <3F|‡? اE2D <=+ 0A 50رK>?0ل اI E2Dو
42+28- وD c اE2o dT=? اCD -=D c اde?– رFp dU أCU d2D CGb ،@Ki‘@ وأbن أFi 452i 42+
-ZQn4 « أi[%د أQ3 ا?>20س أنCD 4 و3>$يi[%24 أL3 وا أنQO < إذاDFK>? اCD ل : » 3>$يFI
10) 0 داودU
)أ
CL ْ%َvU ْ :َ 8™0اb <78:َ6U 4ُ6ْ8Œ8 ُ% : } و إِذَاE?FG; -?0I -82D - و3[لU0Z وE2D ءFK2G?• اKZ1[ أb ردّهFOأ
َ َ ِ َ ٍ ِ ِ
7 ُ ْ
E2D –Zن وا%[ًا, وواFi 28- إذاD 42LM اE2D Fً=8D –Z50 واb 0بZ02? QO& { واFَA أَو رد™وFَ5ْ=O
ِ
@‘b50 أb FًG8KZ <, وإن ردواD0K>O .0اFi 3< إذاF|‡?
ا
4_ •2- أوKU دQ3 ادQ?Fb ,@I&FU 42LMذا +24 اŽb ,-=O @‘b*م أو أL?•@ اO *م أن 3‡0نL?|< رد اo
Œ 7
,-=O š1.vU دQ3 …*، وOFi دQ8b @OF‡?*م اL?FU 42+ ;-, وإذاFiQU وc< اK%, أو ورc< اK%3$3[: ور
ً 7
7 ُ ْ
ْءdƒ @i E2D نFi 7c إِن اFَA أَو رد™وFَ5ْ=O CL ْ%َvU ْ :َ 8™0اb <78:َ6U 4ُ6ْ8Œ8 ُ% :) و إِذَاE?FG;.- وF:T+ لFI
ٍ َ Œ ُ ََ َ َ ِ َ َ ِ َ ٍ ِ ِ
86 :ءFL=? ً ( ]اFT8L َ%].
ِ
-82D +24، أو ردواFKO @‘b28- أD دواQb 42LM28‡4 اD 42+ : )أي: إذاc- اK% رQ8•i CU• اbF:?ل اFI
7 Œ ّ
c- اK%- رO*i ـA<( اeوQ|O <2•FKM<, واU=[وO دةF3$?Fb ،42+ FO @•KU.
ّ
- 4. ً 24 وا%[اLMن اFi • وإنK>? اQ8K‘U دQ?
.و3‡0ن ا
Œ
سFTD CUل اFI ، <iQT? اE? إE56.6[ئ اTMن اFi 0?*م، وL? اE2D دQ?=[ اD ءdƒ <iQT?[ اGU و… 3$اد
ْ ُ ََ ُ ََ َ
4‡ْ82D -ُ;FiQَU وŒcُ اq َK ْ%ده: )َرFTD {?Fo CD @Z$ وD c اQi ذFKi <iQT? اE?*م إL? اE56. اQKD CUوا
1) -;FiQU0?-: وI E2D *مL? اdb [%ن أن 3$3[ أFAQ‡3 F.Fi0د: 37[ وA] (qْ8َT?ْ@ اAَ
. )أ
ِ ْ َ
5_ q8;ل : أFI -.=- أD c اde رdK8>5? +284 اCU QUFZ CGb) *مL? اs82D) ـU 6[اءU…8< اAاQi
*مL?@: اI C‡?*م، وL? اs82D :@1; …" :لF1b .*مL? اs82D :q21b 42+28- وD c اE2o dT=?ا
2) "E;0M*م ;:8< اL?28‡4 اD نŽb" : داودdU=[ أD_ي وOQ6?". رواه اs82D)
6_ 42LM• اKLُ3 FKU (4‡82D *مL?2|•: )اU 42LM اjz=3 نvU ،-U •|263 -.*م: أL?م اF‡% أCO
7 ّ
FًO*+ QT6G; *b FA0:.?8[ وFU رةFƒ’ اFO، أs?_i د 3‡0نQ?28-، واD.
0A CO E2D 42L3 3[ أنQ3•* ـ وO رة ـF8L? اdb FًTi 3‡0ن راCKi رةFƒ’ اd‘613 مF1Mن اFi ذاŽb
ً
رةFƒ’• اO jz=? اCO [U*b •؛I
.وا
7_ m. أCGb ،-82D 42LُMع اFK+ db sƒ ا ً ، أوQ8•i •K>?ن اFi ً إذاF•*• *مL?ار اQ‡; –:6L3
45|; E6% F•*• FAدFD< أK2‡U 42‡; ن إذاFi -.28- و+24 : ) أD c اE2o dT=?=- أن اD c اdeر
•K>?ن اFi إذاFO E2D 0لK:O _اA ( )3( وF•*• 4582D 42+ 4582D 42Lb 0مI E2D E;=- وإذا أD
4) <•?F•? اE2D [3$3 …?•< وF•.8< وF• ةQO دةFD’ اCL8b •KL3 4? -. أC„_ا ?0 +24 وiاً، وQ8•i) .
8_ •I03 …ن وF†18?• اKL8b *مL?FU -;0o l|h3 -.Žb ً FOF8. ً وF„F138- أb ً F.F‡O 42LM@ اnإذا د
F=DFK+ أqTA[ ذI وd? نFT%Fo وF. أq2TIل: ) أFI ا&+0دCU 1[ادM اa3[% db ءFZ FKi ، 4rF=?ا
m82b 42+28- وD c اE2o cب ر+0ل اF:o أE2D F=L|.ض أQG. F=2G>b [5>? اCO F.رFtUوأ
لF1b $=Dذا •*•< أŽb -2A أE? إF=U j2z.Fb 42+28- وD c اE2o dT=? اF=8;vb F=2T13 45=O [%أ
F=O نFL.@ إi بQR8b –26:. F=‡b لFI F==8U œ2?_ا اA 0اT26%28- و+24: اD c اE2o dT=?ا
- 5. •I03 … FK82L; 42L8b @82? اCO ءd>8b :لFI -T8t. 42+28- وD c اE2o dT=2? •bQ.- وT8t.
5) ( a3[:? ..اd2t8b [>LM اd;v3 4• لFI نF†18?• اKL3 وFKrF.) .
9_ ,dƒFM اE2D –iاQ?, واm?F>? اE2D dƒFM, واQ8T‡? اE2D Q8•t?24 اL3 *م: أنL?م اF‡% أCO
c اE2o c=- أن ر+0ل اD c اdeة رQ3QA dU أCD c- اK%ري رFhT?, روى اQ8•‡? اE2D @821?وا
6) «Q8•‡? اE2D @821?[، واDF1? اE2D رFM, واQ8T‡? اE2D Q8•t?24 اL3» :لFI 42+28- وD) .
Œ
10_ 4• ،@rF% FK5=8U لF% , أوžوQn 0ل أوn[U *UF1; 4• نF=• اŸQ6b*م إذا اL?دة اFD=ّ< إL? اCO
q?F% نŽb ،-82D 42L82b هFn4 أi[% أd1? 28- و+24: »إذاD c اE2o dT=?0ل اI -82D *, و3[لUF1;
-K%|2{ رO CUل اFI ،0 داودU28-« )7( ، رواه أD 42L82b -81? 4• ,Q>% [ار أوZ ة أوQ>ƒ FK5=8U
[8Z دهF=+8<: )إDQR? ا داب اdb c
.)ا
ً
راFGƒ 3‡0نE6% ,45=8U -.*Dره وإF5„*م وإL?< اDFƒ0ن: إK2LM28- اD صQ:3 أنd•T=3 FKOو
ً
» :42+28- وD c اE2o dT=?ل اFI [I, وQnن دون آFL.ى, أو إQn¡< دون أb -U šhُ; … 45? اQAF„
8) « 4‡=8U *مL?0ا اRb
. )أ
11 _ cد اFTD E2D وF=82D *مL?*: اrFI F8?Fn نFi86- وU @n- إذا دL|. E2D 42L3 6:– أنL3
ً ً ََ ُ
( <َTŒ8َp <iرFَTO ِ7c=[ اD CO <78:َ; 4‡L|.َ أE2D ُ 0اK2Lb ً F;0ُ8ُU 4ُ62nذا دŽَb ) :E?FG; لFI .J:?Ft?ا
ِ ِ ْ Œ ً ِ ْ ُ ِ ُ ََ Œ َ َ َْ َ َ ِ
61 :
.] ] ا?=0ر
12_ *مL?28- اD d1? أCM –:6L324 ، وG?@ اA أŸF|;FU ¢rF‚ 0ل أوTU d2h6M اE2D *مL?ه اQ‡3
1[ روىb ،42+28- وD - ا?2ـE2o dT=?FU ً F8+v; 0ءe0?[ اGU *مL?د اQ3 6- أنZF% d‘13 0Aو
42b ،-82D 42Lb ،0لT3 0A28- و+24 وD - ا?2ـE2o dT=? اE;=- أ.- أD - ا?2ـde=|_ رI CU QZF5Mا
- 6. « أوQ5p E2D …@ إZ$ وD - ا?2ـQi أن أذqAQi d.ل: » إF1b ،-8?6_ر إD، •4 اve0; E6% -82D دQ3
رF5p E2D » :لFI
13_ ،@|+& اE? ا?‡• إCpFTU رةFƒ’FU دQ?*ة ، و3‡0ن اt? اdb رةFƒ’FU دQ? اd2tK2? 3>0ز
E?28- و+24 إD - ا?2ـE2o - ر+0ل ا?2ـžQn » :لFI -.=- أD - ا?2ـde رQKD CU اa3[% db ءFZ [Iو
ر+0لq38• رأi :*لT? :q21b :لFI ،d2t3 0A28-، وD 0اK2Lb ،رFt.&ء;- اF>b :لFI ،d2t3 ءFTI
، ‡_اA ل 310لFI ؟d2t3 0A28- وD 0نK2L3 .0اFi J% 4582D دQ3 42+28- وD - ا?2ـE2o -ا?2ـ
0U... « )1( رواه أŸ0b E?ه إQ5„ @GZ=- أ+|@ وzU @GZ|- وi 0نD CU Q|GZ ¢LU|- ، وi ¢LUو
. داود
، s? ذCO •=M اE2D dDQƒ @8? دqT•3 4? -.& *م؛L?د اQ3 28- أنD*م وL?آن اQ1?رئ اFI [ءU و3>0ز
šth3 FO qT•3 E6% ، 42+ CO E2D دQ?*م ، واL?FU [ءT?8< اDوQRO db <?0م ا&دKD @o&وا
<? ا&دCO s?
. ذ
db CO *مL?FU [أT3 < أنTzh?• اKL3 نFi < إذاGK>?– 30م اzh3 مFO’@ واn دCM و… 3>0ز
زFZ رةFƒ’FU -82D إن ردC‡?– ، وzh3 مFO’28- واD دQ3 >[ أنLM اdb CM m8?>[ ، وLM
. ا
[GU ?‡*مFU دQ3:< دون ا?‡*م ، وbFtO *مL?د اQ3 28- أنGb ، <Tzh?ء اF=•28- أ%[ أD 42+ وإذا
[GU -82D 42L8b <8.F•?< اTzh?– اzh3 مFO’ ، وإن +24 واE?< ا&وTzh? اCO –8zh?ء اF56.ا
<8.F•?< اTzh? اCO –8zh?ء اF56.
. ا
14_ JK2LM[ال ;:8< اU إCO ,4AQ8•? ؛ ;128[ًاJK2LM اlGU JU QR6. اFO :<GrFR?ء اFzn& اCO
ً*A وأFًT%QO , أوQ8h?ء اFLO ، أوQ8h?~ اFTo :@•O ،*مL?FU •|26?ى دون اQn&ظ اF|?& اlGTU
7
<8:6b ،F5U دQ3 24 أو أنLM اF5U [أT3 أنd•T=3 … d6?رات اFTG?_ه اA CO s?و+5*ً، و.:0 ذ
Œ
42L3 [ أنGU ا?=|0سE?< إTT:Mرات اFTG?_ه اA lGU Qi ذCO •.FO … C‡?*م, وL? اJK2LMا
Œ
- 7. «¥.FA مvU FًT%QO» :لFI -.28- و+24 أD c اE2o dT=? اCD qT• [1b ،ادQ?د اQ3 [ أنGU 24, أوLMا
2) ) .
15_ دQ8b 42+ *م, وإذاL?FU [أTُ3 *b QbF‡? اFO, أJK2LM اJU 0A FK.*م إL?م اF‡% أCO Qiُ ذFO
7
E2o dT=2? ?0اFI 42+28- وD c اE2o dT=?ب اF:o=- أن أD c اde رm. روى أFO @•KU -82D
، (3) « 4‡82D0?0ا: وI » :لFI 2854؟D دQ. •8‡b F=82D 0نK2L3 بF6‡?@ اA28- و+24: إن أD cا
<OF+ أCD ريFhT?1[ روى اb ,JK2LM[ اt132854 وD 42L8b ،رF|i0ن وK2LO -8b نF‡Mن اFi إذاC‡?
7
JK2LM اCO *طn8- أb m2>O E2D QO 42+28- وD c اE2o dT=?=-: أن اD c اde ز3[ رCU
4) 4582D 42Lb ,نF•[ة ا&وTD JiQRM
. )وا
ّ
كQ; db نFi د، إ… إنQ?2854 اD –>32854 وD *مL? %154 اCKb ، doFGM@ اA& <TL=?FU FOوأ
-68tGO CD d56=3 وdoFG?;[ع اQ3 نvi ،<:Z2:< راtO 4582D *مL?
. ا
-82D 42L3 *b ةQ|‡O <D[T? اq.Fi [ع إ… إنT?@ اA_ا أi
.و
16_ *مL?@ اZ& مF81?
:ا
مFLI8- •*•< أb 42G?@ اA أQi
: ذ
5) ( 4i[8+ E?0ا إO0I ) :*مL?*ة واt?28- اD -?0I @8?[U ، سvU … _اA@ وZQ? اE?م إF81?
. )أ . ا
-? مF81?[م اD دم أنF1?ى اQ3 ، وs?س ذF=?د اF6D إذا اFK8+… -U سvU … _اA@ وZQ2? مF81?ب . ا
žQ% *b دهF6D إذا اC‡? ،<=L? اdb FKi -iQ; E?ن ا&وFi ن ، وإنF56O
.ا
-2Gb d•T=3 … FKO 5_اb ، -? ً FK8†G; -+ رأE2D [% ً و310م واFL?FZ ن 3‡0نvi : -82D مF81? . اž.
0 داودU
. ة « )9( رواه أ
- 8. (1) (4/1705) 42LO 4 )0421( , ورواهIQU $rF=>?ع اFT;FU QO&ب اFU ،$rF=>? اdb ريFhT?رواه ا
2162) 4IQU 42LK2? 42LM اj% CO بFU ،*مL? اdb).
(2) 2162) 4IQU 42LK2? 42LM اj% CO بFU ،*مL? اdb (4/1705) 42LO
.)رواه
(3) 54) 4IQU =0نO‰M@ ا?>=< إ… اn[3 … -.ن أF8U بFU ,نFK3’ اdb (1/74) 42LO
.)رواه
(4) بFU , ا…+6¡_انdb _يOQ6?4 )5915(، ورواه اIQU *م؟L?8• اi بFU ، ا&دبdb 0 داودUرواه أ
_اA CO –3Q‚ {8:o CL% a3[% _اA :EL8D 0Uل أFI . (2690) 4IQU *مL?‘@ اb db Qi ذFO
-Z0?
. ا
(5) db (1/65) 42LO4 )21(, وIQU ا’+*مdb مFGz?م اFGpب إFU ,نFK3’ اdb ريFhT?رواه ا
39) 4IQU @‘b0ره أO@ ا’+*م وأي أeF|; نF8U بFU ,نFK3’
. )ا
(6) 54) 4IQU =0نO‰M@ ا?>=< إ… اn[3 … -.ن أF8U بFU ,نFK3’ اdb (1/74) 42LO
.)رواه
(7) 1/374 <8DQR?
. ا داب ا
(8) 2/435 –?Fz?3< اF|i E2D [ويG?8< اƒF% .
(9) 1/467 dUQG? اCU… آنQ1?م اF‡%
. أ
(10) 5210) 4IQU <DFK>? اCD [% رد ا?0اdb ءFZ FO بFU ، ا&دبdb 0 داودU
. )رواه أ
Source : http://alssunnah.com