1. Η ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΗΣ
ΤΡΙΠΟΛΙΤΣΑΣ
23 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1821
23 ΣΕΠΤΕΒΡΙΟΥ 1821

2. ΤΡΙΠΟΛΙΣ / ΤΡΙΠΟΛΙΤΣΑ / ΤΡΙΠΟΛΙΤΖΑ ΝΤΡΟΜΠΟΛΙΤΖΑ
• Η ιστορία της Τρίπολης μπορεί να εντοπιστεί όχι νωρίτερα από τον 15ο αιώνα,
όταν ήταν γνωστή ως Τριπολιτσά ή Ντροπολιτσά (παλιότερα Υδροπολιτσά ή
Δρομπογλίτσα).Ξεκίνησε σαν ένας μικρός οικισμός τσοπάνων και γεωργών.Η
ιστορία της δεν είναι πολύ παλιά. Στα Βενετικά Χρονικά του Stefano Magno, που
γράφτηκαν το 1647, ανάμεσα στα ερειπωμένα κάστρα αναφέρεται το
τοπωνύμιο Droboliza. Γύρω από την ετυμολογία της ονομασίας αυτής έχουν
διατυπωθεί πολλές απόψεις, από τις οποίες η επικρατέστερη είναι, ότι
παράγεται από την σλαβική λέξη dabr, που σημαίνει βελανιδιά. Σε αυτό
συνηγορεί και η μαρτυρία του Παυσανία, ο οποίος βεβαιώνει ότι η περιοχή
ήταν στην εποχή του κατάφυτη από δρυς. Το τοπωνύμιο αυτό μεταπλάστηκε
σταδιακά με το πέρασμα των χρόνων και από Ντρομπολιτσά έγινε
Ντροπολιτσά, Τριπολιτσά και τελικά Τρίπολη.
• Πολλοί υποστηρίζουν ότι το όνομα Τρίπολη δόθηκε στην πόλη, επειδή
συγκεντρώθηκαν σ’ αυτήν οι κάτοικοι των πόλεων Τεγέας, Μαντινείας και
Παλλαντίου. Η προέλευση της πόλης τοποθετείται ανάμεσα στον 8ο και 10 μ.χ.
αιώνα, όταν στους πρόποδες του Μαινάλου και κοντά στη θέση της σημερινής
Τρίπολης δημιουργήθηκε ένας αρχικός μικρός οικισμός από λιγοστούς νομάδες
Σλάβους. Ο οικισμός αυτός αργότερα ενώθηκε με τους κοντινούς πολυπληθείς
οικισμούς των ντόπιων Ελλήνων (Θάνα κλπ) με αποτέλεσμα το ξένο στοιχείο
σταδιακά να απορροφηθεί και τελικά να εξελληνισθεί.Ο οικισμός με τον καιρό
μεγάλωσε και στη συνέχεια μετακινήθηκε προς την περιοχή του λόφου Μπιζάνι
(Μεγάλη Τάπια). Με την πάροδο του χρόνου εξελίχθηκε τελικά σε πόλη.

3. Tην περίοδο της Τουρκοκρατίας η Τρίπολη δοκιμάστηκε σκληρά από τις συνθήκες της
σκλαβιάς και από τους Τούρκους κατακτητές. H πόλη αναπτύχθηκε με πολύ αργό
ρυθμό στα πρώτα χρόνια της τουρκικής κατοχής (πρώτη Τουρκοκρατία 1475-1685) και
είχε μια υποτυπώδη αυτοδιοίκηση. Στα χρόνια αυτά μεταφέρθηκαν τα νερά της πηγής
“Μάνα” σε χτιστό υδραγωγείο. Η ανάπτυξη της πόλης προχώρησε όμως με γοργά
βήματα κατά τη διάρκεια της σύντομης κατοχής της από τους Βενετούς (1685-
1715),όταν έγινε κέντρο εμπορίου χάρη στη γεωγραφική της θέση στο κέντρο του
αρκαδικού οροπεδίου και σαν σταυροδρόμι των οδικών αρτηριών που διέσχιζαν την
Πελοπόννησο. Την περίοδο αυτή ο πληθυσμός της αυξήθηκε και ανήλθε περίπου σε
10.000.
Μετά τα Ορλωφικά έγινε διοικητικό κέντρο της Πελοποννήσου και έδρα του
Μόρα Βαλεσή, δηλαδή του Τούρκου διοικητή της Πελοποννήσου,με πρώτο τον
Αχμέτ πασά Σαλάμπαση (1770-1787). .Ο Αχμέτ πασάς, ο πρώτος Μόρα Βαλεσής,
έκανε την Τριπολιτσά πρωτεύουσα του Μοριά με σουλτανικό φιρμάνι και
εγκαταστάθηκε εκεί μόνιμα το 1786, όταν ολοκληρώθηκε το τείχος της πόλης,
που κτίστηκε με αγγαρείες των χριστιανών. Το τείχος είχε 5,5 μ. ύψος, 3,5 χλμ.
μήκος και πάνω από δύο μέτρα πάχος στη βάση.
Στη συνέχεια, η Τρίπολη έγινε πολυάνθρωπη με πολλούς Τούρκους και αξιόλογο
στράτευμα. Ιδιαίτερα αναπτύχθηκε, όταν Μόρα Βαλεσής έγινε ο γιος του Αλή
πασά των Ιωαννίνων Βελής (1807-1820), γιατί τον ακολούθησαν πολλοί βιοτέχνες
και τεχνίτες Γιαννιώτες, οι οποίοι συνετέλεσαν στην οικονομική της ανάπτυξη.

4. • Το 1821 η Τρίπολη είχε 35.000 κατοίκους, Τούρκους, Έλληνες και λίγους Εβραίους.
Με το ξέσπασμα της επανάστασης ο πληθυσμός της αυξήθηκε σημαντικά, γιατί
πολλοί Τούρκοι κατέφευγαν εκεί για ασφάλεια. Όταν άρχισε η πολιορκία, υπήρχαν
μέσα 15.000 αρματωμένοι Τούρκοι και Αλβανοί.
• Ο στρατηγικός νους του Θ. Κολοκοτρώνη παρά τις αντιρρήσεις των άλλων
οπλαρχηγών, οι οποίοι πίστευαν ότι η πολιορκία της πόλης θα ήταν
αποτελεσματικότερη, όταν θα είχαν παραδοθεί τα μεσσηνιακά φρούρια και οι
άλλες δυνάμεις θα ήταν διαθέσιμες να αναλάβουν το δύσκολό αυτό έργο, διέβλεψε
ότι ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΑΤΑΛΗΦΘΕΙ Η ΤΡΙΠΟΛΙΤΣΑ ΚΑΙ ΝΑ ΠΑΡΑΛΥΣΕΙ Η ΚΕΝΤΡΙΚΗ
ΔΥΝΑΜΗ…
• Πίστευε πως στην αντίθετη περίπτωση οι Τούρκοι του κέντρου θα ήταν ελεύθεροι
να κινηθούν και εύκολα θα μπορούσαν να διαλύσουν τις πολιορκίες των κάστρων
και να καταπνίξουν την Επανάσταση σε ολόκληρη την Πελοπόννησο…
• Γνώριζε πως η επιχείρηση θα ήταν δύσκολη, αλλά πίστευε ότι, αν πετύχαινε, θα
εξασφάλιζε στους επαναστάτες την κυριαρχία σε όλη την Πελοπόννησο και
συγχρόνως θα καθιστούσε αδύνατη την αποστολή από την Τριπολιτσά τουρκικών
ενισχύσεων στους πολιορκημένους στα υπόλοιπα πελοποννησιακά κάστρα
Τούρκους…
Η ΤΡΙΠΟΛΗ ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ

5. Η ΠΟΛΙΟΡΚΙΑ …
Η εκλογή του Θ. Κολοκοτρώνη ως
αρχιστράτηγου της Καρύταινας στις 28
Απριλίου έγινε την πιο κατάλληλη για την
Επανάσταση στιγμή, καθώς παρά τις όποιες
επιτυχίες ο αγώνας εξακολουθούσε να είναι
ανοργάνωτος... Στο μεταξύ η θριαμβευτική
είσοδος στην Τριπολιτσά του κεχαγιάμπεη του
Χουρσήτ με στόχο την κατάπνιξη της
Επανάστασης αναπτέρωσε τις ελπίδες των
Τούρκων αλλά και έπεισε τον Κολοκοτρώνη ότι
η αναμέτρηση δε θ' αργούσε ...

6. Η απελευθέρωση της Τριπολιτσάς ήταν πλέον ζωτικής σημασίας για τον Αγώνα και
επιτακτική... Έτσι ο Γέρος του Μοριά ενισχύει τα στρατόπεδα στο Χρυσοβίτσι, την
Πιάνα και το Λεβίδι και προτείνει την ανακατάληψη του Βαλτετσίου, γιατί το
θεωρούσε στρατηγικής σημασίας σημείο για την απελευθέρωση της πόλης...
Η νίκη των αριθμητικά λιγότερων Ελλήνων στο Βαλτέτσι, στις 12 - 13 Μαΐου, μετά από
μία γενναία και από τις δύο πλευρές μάχη όχι μόνο έχει θετικό αντίκτυπο και γεννά
ελπίδες για την έκβαση ολόκληρου του Αγώνα, αλλά και ανοίγει τον δρόμο για την
Απελευθέρωση της Τριπολιτσάς.
Τώρα ο κλοιός γύρω από την πόλη πρέπει να σφίξει ακόμη περισσότερο... Δυτικά,
εκτός από το κύριο στρατόπεδο του Κολοκοτρώνη στους Αγίους θεοδώρους στα
Τρίκορφα, υπάρχει το στρατόπεδο του Αγίου Βλάση και βόρεια της Αγίας Παρασκευής.
Στα νότια της Τριπολιτσάς ιδρύεται στρατόπεδο στη θέση Θάνα και ανατολικά, στις
υπώρειες του βουνού Παρθένι είναι στρατόπεδα από Κυνουραίους, Μονεμβασίτες
και Μανιάτες, στα χωριά Ρίζες, Βερτσοβά (το σημερινό Παρθένι) και Στενό. Βορειότερα
κοντά στα Τσιπιανά υπάρχει το στρατόπεδο των Αργείων.
Σε επίκαιρες θέσεις κοντά στα στρατόπεδα, με υπόδειξή του Κολοκοτρώνη και με την
επίβλεψη των αρχηγών τους, οι άνδρες κατασκευάζουν προμαχώνες (ταμπούρια) και
συγκεντρώνονται τρόφιμα και άλλα εφόδια.

7. Παράλληλα όμως προς τις ανάγκες τροφοδοσίας οι οποίες καλύπτονται με την
συγκινητική προσφορά των γύρω χωρικών και αποστολές από τις επαρχίες, εξίσου
επιτακτική είναι και η ανάγκη προμήθειας πυρομαχικών. Δουλεύοντας νύχτα - μέρα
οι ηρωικοί Δημητσανίτες τους οποίους ο Κολοκοτρώνης έχει απαλλάξει από τη
στρατολογία, για να επιδοθούν απερίσπαστοι στο έργο τους, παράγουν 500 περίπου
οκάδες πυρίτιδα την ημέρα. Για την κατασκευή φυσιγγιών χρησιμοποιούν τις σκεπές
των τζαμιών και λιώνουν το μολύβι, ενώ χαρτί παίρνουν από τα χειρόγραφα και τα
βιβλία της ιστορικής βιβλιοθήκης της Δημητσάνας ...
Από τις πρώτες ενέργειες των πολιορκητών είναι να κόψουν τη ροή των βουνίσιων
νερών προς τα δύο υδραγωγεία, στους Κήπους και στους Μύλους, δημιουργώντας
έτσι μεγάλο πρόβλημα στους πολιορκημένους.

8. Η πολιορκία της πόλης συγκεντρώνει το ενδιαφέρον όλων των Πελοποννησίων,
ιδίως μετά την άφιξη του Δημητρίου Υψηλάντη στο στρατόπεδο των Τρικόρφων
στις 2 Ιουλίου, κάτι που αποθαρρύνει ακόμη περισσότερο τους Τούρκους οι
οποίοι συνδέουν την άφιξή του με επικείμενη ρωσική βοήθεια. Ο Υψηλάντης
αναλαμβάνει αμέσως τη διεύθυνση της πολιορκίας .
Καπεταναίοι και απλοί αγωνιστές σπεύδουν από όλες τις επαρχίες να ενισχύσουν
τα ιδρυμένα γύρω από την πόλη στρατόπεδα... Οι συγκεντρωμένοι τώρα
υπερβαίνουν τους 7.000 και, όσο περνά ο καιρός και στις παραμονές της
απελευθέρωσης ξεπερνούν τους 10.000...
Από τις αρχές Ιουλίου όλα τα ελληνικά σώματα καταλαμβάνουν θέσεις
πιο κοντά στην πολιορκημένη πόλη. Οι ελληνικές θέσεις καταλαμβάνουν
σε σχήμα πετάλου τα δύο τρίτα της περιφέρειάς της ! ! !

9. Ο στρατοπεδευμένος γύρω από την Τριπολιτσά στρατός είναι μοιρασμένος σε 4
μεγάλα σώματα υπό τους Κολοκοτρωναίους, Μαυρομιχάλη, Αναγνωσταρά και
Γιατράκο.
Η θέση του σώματος του Κολοκοτρώνη, στο αριστερό μέρος αυτής της
πεταλοειδούς παράταξης (απέναντι από τον Άγιο Βλάση) - γνωστή σαν " Καλύβα
του Κολοκοτρώνη " - αριθμεί κατά τον Σπ.Τρικούπη 2.500 άνδρες και κατά τον
Φωτάκο 5.000 .
Στο κέντρο είναι τοποθετημένοι 1000 Μεσσήνιοι υπό τον Αναγνωσταρά, ενώ το
αριστερό τμήμα κατέχουν Αρκάδες και Μανιάτες (περίπου 1200 - 1500 άνδρες)
υπό τον Γιατράκο.
Πίσω, τέλος, από την αριστερή και την κεντρική πτέρυγα της ελληνικής
παράταξης, στις υπώρειες του βουνού της Σιλίμνας, τοποθετούνται σαν
εφεδρική δύναμη οι Μανιάτες του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη ( 500 περίπου
μαχητές).
Εκτός όμως από αυτά τα κύρια σώματα του ελληνικού στρατού, μικρά τμήματα
τοποθετούνται σε διάφορες άλλες επίκαιρες θέσεις για να φυλάσσουν κανόνια,
να επιβλέπουν τον δρόμο προς το Άργος ή το Λεοντάρι και κυρίως τα μεγάλα
Δερβένια στη Μεγαρίδα, αφού από εκεί θα υπήρχε κίνδυνος για κάθοδο
εχθρικού βοηθητικού στρατεύματος.

10. Επιπλέον από τους δύο συναρχηγούς της πολιορκίας (Υψηλάντη και
Κολοκοτρώνη) διευθετείται η βελτίωση της οργάνωσης των ελληνικών
στρατιωτικών σωμάτων :
- Απομακρύνονται τα γυναικόπαιδα και οι άλλοι άμαχοι .
- Επιβάλλεται καθημερινή στρατιωτική αναφορά από τους αρχηγούς των
σωμάτων.
- Δημιουργούνται ειδικά τμήματα για περιπολίες και προφυλακές .
Στο μεταξύ φήμες για επικείμενη έξοδο των Τούρκων προς την Κόρινθο και η
πληροφορία για αποστολή από τον σουλτάνο μεγάλης στρατιάς υπό τον
Μπευράν πασά, που μαζί με τον Μαχμούτ πασά της Δράμας και τον Κιοσέ
Μεχμέτ έχουν λάβει διαταγή να εισβάλλουν στην Πελοπόννησο και να λύσουν
την πολιορκία της Τριπολιτσάς, ανησυχούν πολύ τους Έλληνες αρχηγούς …
Ο στενότερος αποκλεισμός και η επίσπευση
της Απελευθέρωσης της πόλης γίνονται
επιτακτικές όσο ποτέ ! ! !

11. Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΓΡΑΝΑΣ
• Ο Θ.Κολοκοτρώνης τόσο για να
εμποδίσει την οποιαδήποτε
προσπάθεια διαφυγής του εχθρού,
όσο και για να " καλύψει " την
έλλειψη ελληνικού πυροβολικού
αλλά και για να τονώσει το ηθικό
των στρατιωτών, ώστε να
τολμήσουν να κατέβουν στην
πεδιάδα συλλαμβάνει την ιδέα της
διορύξεως μίας τάφρου - γράνας -
στο στενό από το οποίο περνά ο
δρόμος προς το χωριό Κάψια, το
Λεβίδι και τα Καλάβρυτα.
• Πράγματι με τη συμβολή των
χωρικών από τα γύρω χωριά
(Κάψια, Σιμιάδες, Δάρα, Σάγκα,
Λουκά κ.α) και στρατιωτών η γράνα
σκάπτεται - δίνει την ονομασία της
στην περιοχή - και πολύ γρήγορα η
χρησιμότητά της θα φανεί ...
• Τη νύχτα της 9ης προς τη 10η Αυγούστου
πολυάριθμη τουρκική στρατιά με
αρχηγό τον ίδιο τον κεχαγιάμπεη βγαίνει
από την πύλη του Σεραγιού για να
λεηλατήσει τα γύρω χωριά , να
αιφνιδιάσει τις εκεί ελληνικές δυνάμεις
και να πάρει εφόδια.
• Στη μάχη που δίνεται καθώς οι Τούρκοι
γυρνούν με τα εφόδια, οι ελληνικές
δυνάμεις ενώ βρίσκονται αρχικά
περικυκλωμένες, χάρη στην
αποφασιστικότητα του Κολοκοτρώνη, ο
οποίος σπεύδει αμέσως για βοήθεια από
τα Τρίκορφα, καταφέρνουν να νικήσουν
κατά κράτος τον εχθρό ο οποίος μετά
από την πανωλεθρία που υπέστη
πανικόβλητος κλείνεται μέσα στο
τείχος, χωρίς να τολμήσει να ξαναβγεί ! !
!
• Οι ελληνικές δυνάμεις προωθούνται
ακόμη χαμηλότερα σε απόσταση βολής
από τα τείχη της πόλης ενώ παράλληλα
σκάπτονται και άλλες γράνες,
κατασκευάζονται και άλλα ταμπούρια
και ιδρύεται ένα ακόμη στρατόπεδο
γύρω από το χωριό Μαντσαγρά.

12. ΜΕΤΑ ΤΗ ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΓΡΑΝΑΣ …
Η ΤΡΙΠΟΛΙΤΣΑ ΕΙΝΑΙ ΠΛΕΟΝ
ΠΛΗΡΩΣ ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΕΝΗ !
Στο μεταξύ πολλοί φιλέλληνες έρχονται να
συμπαρασταθούν στους επαναστατημένους
πολιορκητές . Ανάμεσά τους ο Ρεμπώ, ο Βουτιέ και ο
άγγλος συνταγματάρχης Γκόρντον που προσφέρει
κανόνια, σπαθιά, μπαρούτι, βόλια και τουφέκια .

13. Η διχόνοια μεταξύ Τούρκων και Αλβανών, η πείνα, οι
επιδημίες κάνουν την κατάσταση για τους
πολιορκημένους απελπιστική ...
Η αγωνία τους έκδηλη πλέον τους ωθεί να
υποχρεώσουν τους Έλληνες πρόκριτους που κρατούν
ομήρους με την έναρξη σχεδόν της Επανάστασης, να
συντάξουν στις 10 Σεπτεμβρίου, μία επιστολή προς
τους αρχηγούς της πολιορκίας με την οποία τους
καλούν να εγκαταλείψουν τον αγώνα, βεβαιώνοντάς
τους ότι θα εξασφαλίσουν συγχώρηση και αμνηστία
εκ μέρους του σουλτάνου.
Η απάντηση είναι άμεση και περήφανη :

14. " ΕΙΜΑΣΤΕ ΑΜΕΤΑΤΡΕΠΤΟΙ
ΣΤΗΝ ΑΠΟΦΑΣΗ ΜΑΣ
Η ΝΑ ΛΕΥΤΕΡΩΘΟΥΜΕ
Η ΝΑ ΠΕΘΑΝΟΥΜΕ ! ! ! "

15. Την επομένη ( 11 Σεπτέμβρη ), οι πολιορκητές βέβαιοι ότι η ώρα
της πτώσης της πόλης πλησιάζει συντάσσουν έγγραφη
συμφωνία, η οποία υπογράφεται από τους :
Δ.Υψηλάντη, Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, Αναγνώστη
Παπαγιαννόπουλο, Σωτήριο Χαραλάμπη, Παλαιών Πατρών
Γερμανό, Παναγιώτη Κρεββατά, Παναγιώτη Γιατράκο, Έλους
Άνθιμο και Θ. Κολοκοτρώνη...
Σ' αυτήν ορίζεται λεπτομερώς ο τρόπος διανομής των λαφύρων
(ποιο ποσοστό δηλαδή θα πήγαινε στους στρατιώτες και ποιο
στην Πατρίδα, ανάλογα με τον τρόπο πτώσης της πόλης), ώστε
να αποφευχθούν τυχόν έκτροπα.

16. ΟΙ ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΤΙΚΕΣ ΣΥΜΦΩΝΙΕΣ

17. Στις 12 Σεπτεμβρίου ο καϊμακάρης, εκπροσωπώντας όλους τους αρχηγούς των
πολιορκημένων , με επιστολή προς τον Π. Μαυρομιχάλη γνωστοποιεί την
πρόθεσή του να αρχίσουν διαπραγματεύσεις. Γίνεται μία πρώτη συνάντηση
ανάμεσα σε Έλληνες και Τούρκους πληρεξούσιους κατατοπιστική και την
επόμενη αμέσως ημέρα οι Τούρκοι παρουσιάζουν τους όρους τους :
-Ελεύθερη έξοδος για όλους τους Τούρκους της Τριπολιτσάς
-Το δικαίωμα να πάρουν τα όπλα τους και τα ελαφρά πράγματά τους
-1.800 φορτηγά ζώα για τη μεταφορά των οικογενειών τους και των αποσκευών
τους έως την ακτή διαφυγής
-Καταβολή από τους Έλληνες του ναύλου στα ευρωπαϊκά πλοία που θα τους
μετέφεραν εκτός Πελοποννήσου
-Εξασφάλιση τροφής για τους ενδεείς και τα ζώα μέχρι την ημέρα της επιβίβασής
τους
-Ένα ιδιαίτερο πλοίο για τα χαρέμια του Χουρσήτ πασά
- 18 ομήρους ως εγγύηση για την τήρηση των όρων της συνθήκης.

18. Οι προτάσεις αυτές απορρίπτονται σχεδόν όλες από τους Έλληνες, οι οποίοι
αντιπροτείνουν τα εξής :
-Παράδοση όλων των όπλων .
-Απελευθέρωση των επιζώντων αρχιερέων και προκρίτων που κρατούνται
όμηροι στην πόλη .
-Αποζημίωση με συνολικά 52.000.000 γρόσια για τις φθορές στις οποίες
προέβησαν στη Βοστίτσα, Κόρινθο, Τριπολιτσά, Παλαιά Πάτρα, Άργος και για τα
έξοδα του πολέμου.
- Ασφαλή συνοδεία των Τούρκων έως την επιβίβασή τους στα πλοία διαφυγής.
Και ενώ οι διαπραγματεύσεις διακόπτονται για μερικές μέρες, διεξάγονται
ξεχωριστές ανάμεσα στους Αλβανούς και τον Κολοκοτρώνη
Έτσι στις 18 Σεπτεβρίου συμφωνούνται τα παρακάτω :
- Αποχώρηση των Αλβανών με τα όπλα στους στην Ήπειρο
- Υποχρέωση των Αλβανών να μην ξαναπολεμήσουν εναντίον των Ελλήνων

19. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 23
ΣΕΠΤΕΜΡΙΟΥ

20. Ενώ οι διαπραγματεύσεις, οι μεν με τους Τούρκους έχουν διακοπεί και
οι δε με τους Αλβανούς δεν έχουν ακόμη υπογραφεί, ένα τέχνασμα
ενός απλού στρατιώτη, του Μανόλη Δούνια από τον Πραστό
Κυνουρίας, σημαίνει το τέλος της πολιορκίας...
Ο Δούνιας πείθει έναν Τούρκο, με τον οποίο είχε πιάσει "φιλία", που
βρίσκεται σε προμαχώνα του τείχους κοντά στην πύλη του Ναυπλίου
ότι θα τον προστατεύσει μετά την πτώση της πόλης...
Έτσι ανεβαίνει στο τείχος με 2 συντρόφους του και τον
εξουδετερώνει, πριν προλάβει αυτός ν' αντιδράσει. Αμέσως μετά
ανεβαίνουν με σκοινιά συμπολεμιστές του που περίμεναν έτοιμοι να
δράσουν την κατάλληλη στιγμή.
Μόλις μπαίνουν, στρέφουν το τουρκικό κανόνι προς το εσωτερικό
και ανοίγουν την Πύλη του Ναυπλίου, από όπου ορμούν στην πόλη
πολλοί από τους στρατοπεδευμένους στο πηγάδι της Βαλιμής.
Τώρα η είσοδος των πολιορκητών γενικεύεται ...

22. Οι Αλβανοί, ενώ είναι έτοιμοι για αναχώρηση μέσα στη σύγχιση που επικρατεί
κινδυνεύουν με εξολόθρευση. Σώζονται με την επέμβαση του ίδιου του
Κολοκοτρώνη που θέλει να κρατήσει την υπόσχεσή του και φεύγουν προς τα
Καλάβρυτα και τη Βοστίτσα με συνοδεία ελληνικού σώματος υπό τον
Πλαπούτα.
Γρήγορα οι Τούρκοι , σταματώντας τους κανονιοβολισμούς εναντίον των
εισβολέων, αποσύρονται μέσα στην πόλη και αρχίζουν μάχες σώμα με σώμα...
Η Τριπολιτσά μεταβάλλεται σε πραγματική κόλαση...
Η φωτιά, οι καπνοί, οι θρήνοι δημιουργούν την εντύπωση βιβλικής
καταστροφής .
Η συμφωνία που είχε υπογραφεί στις 11 Σεπτεμβρίου ( για τη διανομή των
λαφύρων ) αγνοείται τελείως... Η απουσία του Υψηλάντη που βρισκόταν στα
Βασιλικά της Κορινθίας, όπου είχε στρατοπεδεύσει για να ματαιώσει
ενδεχόμενη απόβαση τουρκικού στρατού, η απασχόληση του Κολοκοτρώνη με
τη σωτηρία των Αλβανών, καθώς και η αδυναμία επιβολής των άλλων αρχηγών
του ελληνικού στρατού αποβαίνουν μοιραίες. Οι στρατιώτες μεταβάλλονται σε
ένα απείθαρχο στίφος που κυβερνάται μόνο από το ένστικτο ... Εκδικούνται για
όλα τα χρόνια και τα δεινά της σκλαβιάς ...

24. Η περιγραφή του ίδιου του Γέρου του Μοριά,
αν και λιτή, δίνει μια μακάβρια εικόνα : " Το
ασκέρι οπού ήτον μέσα, έκοβε και εσκότωνε
από την Παρασκευή έως την Κυριακή,
γυναίκες, άνδρες και παιδιά
τριάντα δύο χιλιάδες...
Το άλογό μου από τα τείχη έως τα σαράγια
δεν επάτησε γη ".

26. Ο Δ. Υψηλάντης καλείται στην πόλη και καταφθάνει για να
αποκαταστήσει την τάξη. Φροντίζει για την καθαριότητα και
την προστασία των αιχμαλώτων Τούρκων και συγκαλεί σε
συμβούλιο τους αρχηγούς...
Αποφασίζει τον διορισμό ως φρούραρχου της Τριπολιτσάς
του Πάνου Κολοκοτρώνη και του Γεωργίου Σέκερη ως
αρχηγού των όπλων της επαρχίας.

27. Η απελευθέρωση της Τριπολιτσάς μετά από 6μηνη
πολιορκία είναι αποφασιστική για την εδραίωση και
την εξέλιξη του Αγώνα.
• Η εκκαθάριση του εσωτερικού της Πελοποννήσου γεννά
αυτοπεποίθηση στους αγωνιστές, που τώρα μπορούν ευκολότερα να
επιτεθούν σε όσα φρούρια βρίσκονται ακόμη στα χέρια των Τούρκων .
• Η εξουδετέρωση της κυριότερης και πιο επικίνδυνης εστίας της
τουρκικής αντίστασης αναπτερώνει το ηθικό όλων των επαναστημένων
Ελλήνων και καταδεικνύει περίτρανα ότι ο εχθρός δεν είναι αήττητος.
• Επιπλέον, παρόλο που τα λάφυρα δεν κατανέμονται σύμφωνα με τις
προβλέψεις των αρχηγών δίνουν τη δυνατότητα να οπλιστούν πολλοί
αγωνιστές...
• Η Επανάσταση παίρνει τώρα άλλες διαστάσεις και ανοίγονται νέες
προοπτικές για την οργάνωση του Αγώνα ...

28. Η πολιορκία και η απελευθέρωση της Τριπολιτσάς αναφέρεται σε διάφορα δημοτικά
τραγούδια και παραλλαγές τους :
Θέλτε ν'ακούστε κλάϋματα, δάκρυα μυρολόγια,
περάστε απ' την Αναπνογιά κι' από το Πεντασκούφι,
εκεί ν'ακούστε κλάϋματα, τούρκικα μυρολόγια
πώς κλαίν για τον Κιαμήλμπεη που όριζε την Κόθρο.Κλαίνε τα χάνια γι' άλλογα
και τα τσαμιά για Τούρκους
στη μαύρη την Τριπολιτσά τους έχουνε κλεισμένους...
Πήραν τα κάστρα, 'πήραντα, πήραν και τα δερβένια
Πήραν και την Τριπολιτσά, την ξακουσμένην χώρα.
Κλαίουν 'σ τους δρόμους Τούρκισσες, κλαίουν κ' Εμιροπούλες,
Κλαίει και μια Χαμούμισσα, το δόλιον τον Κιαμίλην.
Στην πολιορκία της Τριπολιτσάς αναφέρεται και το διαδεδομένο
Σαράντα παλληκάρια από τη Λειβαδιά
Πάνε για να πατήσουνε τη Τριπολιτσά
Πιστεύεται ότι η Λειβαδιά που αναφέρει το τραγούδι δεν είναι η πόλη της Βοιωτίας
αλλά περιοχή της Μεγαλόπολης, ενώ σε μία παραλλαγή ο στίχος ήταν “Σαράντα
παλληκάρια από την Αρκαδιά” (περιοχή της Κυπαρισσίας).