1. ACADEMISCH
ERFGOED IN
VLAANDEREN
Een voorlopige synthese
Antwerpen, 4 mei 2012

2. WAAROM EEN • Stijgende interesse voor erfgoed
DOORLICHTING? • Crisis van academisch erfgoed (nieuwe
vormen van onderwijs en onderzoek,
universiteit als erfgoedbeheerder?)
• Nieuwe modellen/standaarden voor
academisch erfgoed (vb. SAE, UMAC,
Universeum)
• Belang van interuniversitaire
samenwerking (registratie, ontsluiting,
expertise)
• Plaatsbepaling binnen Vlaamse
erfgoedbeleid

3. DOELSTELLINGEN • Visibiliteit van academisch erfgoed
vergroten (registratie, website)
• Identificatie van sterktes en zwaktes,
opportuniteiten en bedreigingen
• Onderzoek en vorming van een
erfgoedgemeenschap (incl. Vlaamse
overheid, academische instellingen,…)
• Eerste stap naar een academisch
erfgoedbeleid

4. UITGANSPUNTEN • Academisch erfgoed in dit onderzoek beperkt
tot ‘museale’ collecties met directe link naar
onderwijs en/of onderzoek (wat met
archiefstukken, documenten, correspondentie,
digitaal erfgoed,…?)
• Nadruk op ‘historisch’ erfgoed (wat met
‘hedendaags’ erfgoed?)
• Academisch erfgoed benaderd als collecties met
historische of institutionele samenhang (wat
met individuele stukken? Wat met
collectiebeheer?)

5. VOORLOPIGE 1. Analyse van de huidige toestand SWOT
CONCLUSIES
2. Aanzet tot beleid

6. STERKTES • Grote diversiteit
• Visueel attractief
• Verankering in stabiele en grote
instellingen
• Gesitueerd in stedelijke omgeving met
toeristische waarde
• Potentieel grote erfgoedgemeenschap
(universitaire gemeenschap, alumni,
media, scholen, publiek)
• Wat nog steeds bestaat, heeft al een
geschiedenis (=selectie) doorgemaakt
• Link met onroerend erfgoed

7. ZWAKTES • Weinig bekend
• Thema is ‘moeilijk’
• Universiteiten zijn geen musea  beperkte
toegankelijkheid, ontbreken van (centraal)
erfgoedbeleid, weinig (virtuele) zichtbaarheid
• Verlies van ‘academische’ functie
• Presentatie weinig publieksgericht
• Weinig visuele documentatie
• Geen of verouderde inventaris
• Publieksgerichte context ontbreekt vaak
• Combinatie van inhoudelijke expertise met
erfgoedbeheer en –ontsluiting
• Afhankelijk van vrijwilligers
• Geen gecoördineerd beleid (universiteit, Vlaamse
overheid,…)
• Weinig contact met doelgroepen buiten de
universiteit

8. OPPORTUNITEITEN • Groeiende interesse voor erfgoed
• Internationale voorbeelden
• Mogelijkheid voor universiteiten om
meer zichtbaar te worden (o.a. bij
rekrutering en alumni-netwerken)
• Inzet bij wetenschapscommunicatie en
wetenschapseducatie
• Aansluiting bij erfgoedbeleid binnen
bibliotheken en archieven
• Ontwikkeling van digitale databanken
(Move, Erfgoedplus, Europeana,
Archiefbank Vlaanderen,…)
• Interesse vanuit city-marketing
• Erfgoeddag, herdenkingen,
cultuurbeleid,…

9. BEDREIGINGEN • Nieuwbouw, verhuizingen
• Ontbreken van depotruimte
• Isolement t.o.v. andere universitaire
opdrachten
• Plaatsbepaling t.o.v. industrieel,
technisch en wetenschappelijk erfgoed
• Aandacht voor topstukken of
topcollecties leidt tot verwaarlozing van
andere (ook in vergelijking met
buitenland)

10. AANZET TOT Drie doelstellingen:
BELEID • Structurele ondersteuning
• Duurzame expertise-opbouw
• Verankering in erfgoedgemeenschap
Op te splitsen naar:
• Vlaamse Overheid
• Universiteiten/hogescholen
• Erfgoedbeheerders
Door
• Vastleggen prioriteiten
• Uitwisseling en coördinatie van expertise
• Publieksgerichte context ontwikkelen

11. IUPAE • Bouwen aan een interuniversitair overleg
• Website www.academischerfgoed.be
• Bijeenbrengen van expertise
• Bevorderen van dialoog met
overheid, universiteiten en erfgoedbeheerders