SlideShare a Scribd company logo
1 of 43
Download to read offline
Over de (on)zin van
prostaatkankerscreening:
een houvast voor
huisarts en patiënt
Auteurs: Alyssa Kellens
Jacqueline Van De Walle
Promotor: prof. dr. J. De Lepeleire
• Link slideshare!
Inhoudstafel
• Inleiding
• Deel 1: Het screeningsbeleid in Vlaanderen
• Deel 2: Beslissingshulpen voor opportunistische screening
• Besluit
De prevalentie van prostaatkanker
Figuur: Belgian Cancer Registry 2010
Inleiding
• Leeftijd
• Verwanten met prostaatkanker
10x hoger risico:
>2 eerste- of tweedegraadsverwanten
2 verwanten met diagnose <55j of overleden <65j
2-3x hoger risico:
alle anderen
• Afro-Amerikaanse etniciteit
2-3x hoger risico
De risicofactoren van prostaatkanker Inleiding
Referentie: Mambourg et al. 2014
Figuur: Mambourg et al., 2006.
Inleiding
De incidentie van prostaatkanker
Figuur: Mambourg et al., 2006
Inleiding
Prostaatkanker-gerelateerde mortaliteit
RR 1.00 (BI 0.96-1.03)
Ilic et al., 2013.
RR 0.99 (BI 0.97-1.01)
Djulbegovic et al., 2010.
Meta-analyses: screening vs mortaliteitInleiding
All-cause mortality
RR 1.00 (BI 0.86-1.17)
Ilic et al., 2013.
RR 0.88 (BI 0.71-1.09)
Djulbegovic et al., 2010.
Meta-analyses: screening vs mortaliteitInleiding
Prostate cancer mortality
Referentie: Carlsson et al., 2011; Chou et al., 2011; Kilpelaien et al., 2011; Bangma, 2014.
De neveneffecten van diagnostiek en
behandeling van prostaatkanker
Inleiding
• Vals-positieven (5-20%)
• Diagnostische prostaatbiopsies
infectie (1%), hematurie-hematospermie (15%)
pijn en onaangenaam (70%) - ongerustheid
• Overdiagnose en overbehandeling:
 Prostatectomie:
• erectiestoornissen (80-90%), incontinentie (15-20%)
• post-operatieve complicaties
 Bestraling:
• impotentie (60%), radio-enteritis (30%)
 Actieve opvolging:
• ongerustheid, diagnose-burden
Het screeningsbeleid in Vlaanderen
Deel 1
Systematische screening Opportunistische screening
Domus Medica Negatief advies Negatief advies
tenzij:
- Afro-Amerikaanse etniciteit
- Familiale VG prostaatkanker
KCE Negatief advies Gedeelde besluitvorming
Stichting tegen Kanker Negatief advies Gedeelde besluitvorming
Vlaamse Liga tegen Kanker Geen duidelijk advies >45 jaar, indien patiënt er op tijd
bij wil zijn en niet wil dat
prostaatkanker in ver gevorderd
stadium ontdekt wordt
Belgian Society of Urology - Indien geen familiale VG
prostaatkanker: >50 jaar
- Indien familiale VG
prostaatkanker: >40 jaar
Geen duidelijk advies
EBM-PracticeNet Negatief advies Negatief advies
Deel 1
Richtlijnen: overzicht (Vlaanderen)
Systematische screening Opportunistische screening
Domus Medica Negatief advies Negatief advies
tenzij:
- Afro-Amerikaanse etniciteit
- Familiale VG prostaatkanker
KCE Negatief advies Gedeelde besluitvorming
Stichting tegen Kanker Negatief advies Gedeelde besluitvorming
Vlaamse Liga tegen Kanker Geen duidelijk advies >45 jaar, indien patiënt er op tijd
bij wil zijn en niet wil dat
prostaatkanker in ver gevorderd
stadium ontdekt wordt
Belgian Society of Urology - Indien geen familiale VG
prostaatkanker: >50 jaar
- Indien familiale VG
prostaatkanker: >40 jaar
Geen duidelijk advies
EBM-PracticeNet Negatief advies Negatief advies
Deel 1
Richtlijnen: overzicht (Vlaanderen)
Systematische screening Opportunistische screening
Domus Medica Negatief advies Negatief advies
tenzij:
- Afro-Amerikaanse etniciteit
- Familiale VG prostaatkanker
KCE Negatief advies Gedeelde besluitvorming
Stichting tegen Kanker Negatief advies Gedeelde besluitvorming
Vlaamse Liga tegen Kanker Geen duidelijk advies >45 jaar “indien patiënt er op tijd
bij wil zijn en niet wil dat
prostaatkanker in ver gevorderd
stadium ontdekt wordt “
Belgian Society of Urology - Indien geen familiale
prostaatkanker: >50 jaar
- Indien familiale VG
prostaatkanker: >40 jaar
Geen duidelijk advies
EBM-PracticeNet Negatief advies Negatief advies
Richtlijnen: overzicht (Vlaanderen) Deel 1
Systematische screening Opportunistische screening
Europese Code voor
Kankerbestrijding
Negatief advies Geen duidelijk advies
European Association of Urology Negatief advies Gedeelde besluitvorming indien:
LV minstens 10-15 jaar EN
° OF >50 jaar
° OF >45 jaar met familiale VG
prostaatkanker of Afro-
Amerikaanse etniciteit
WHO Negatief advies Gedeelde besluitvorming
Richtlijnen: overzicht (Europa en
wereld)
Deel 1
PSA-test wordt NIET meer terugbetaald tenzij:
o in het kader van opvolging van een gekende
prostaatkanker, ongeacht de leeftijd (max. twee/jaar)
o in het kader van screening bij familiale belasting voor
prostaatkanker (max. één/jaar)
Terugbetalingscriteria RIZIV Deel 1
KB, 2012
>2 verwanten <55j met prostaatkanker, of <65j overleden aan prostaatkanker
Andere gevallen:
bijdrage van ong. 11 euro
Gedeelde
besluitvorming!
Deel 2
Beslissingshulpen voor opportunistische
screening
• Beslissingshulp uit Nederland
 Ontwikkeld door ‘Stichting Wetenschappelijk Onderzoek
Prostaatkanker’ (SWOP)
 Sinds 2008
 Cijfermateriaal uit ERSPC-studie
• Beslissingshulp uit België
 Ontwikkeld door ‘Federaal Kenniscentrum voor de
Gezondheidszorg’ (KCE) i.s.m. Domus Medica, Vlaamse Liga
tegen Kanker, LUCAS K.U. Leuven en Vlaams Agentschap Zorg
en Gezondheid
 Sinds 10 juni 2014
 Cijfermateriaal uit ERSPC-studie
Nederlandstalige beslissingshulpen Deel 2
• Patiënt 1:
 Man, 50 jaar
 Geen familiale VG
 Geen plasklachten
 Vraagt naar screening,
omdat echtgenote dit in
een tijdschrift gelezen
heeft
• Patiënt 2:
 Man, 50 jaar
 Geen familiale VG
 Nycturie en frequency
 Vraagt naar screening,
omdat bij buurman
prostaatkanker ontdekt
is naar aanleiding van
screening
Toepassing op 2 modelpatiënten Deel 2
• Patiënt 1:
Familie
• Patiënt 2:
Familie
www.prostaatwijzer.nl
Deel 2
Beslissingshulp uit Nederland
• Patiënt 1:
Leeftijd
• Patiënt 2:
Leeftijd
Beslissingshulp uit Nederland Deel 2
www.prostaatwijzer.nl
• Patiënt 1: • Patiënt 2:
Beslissingshulp uit Nederland Deel 2
Plasklachten Plasklachten
www.prostaatwijzer.nl
• Patiënt 1: • Patiënt 2:
Figuur: www.prostaatwijzer.nl
Deel 2
Beslissingshulp uit Nederland
Onze evaluatie van de ‘Prostaatwijzer’ Deel 2
Meerwaarde en gebruiksgemak
Gebruiksvriendelijk • eenvoudig, snel, beschikbaar
• tijdens consultatie of los daarvan
• voor zowel patiënt als huisarts
Outcome • eerste filter van de patiënten en staving van
het advies van de huisarts
• initieert discussie arts-patiënt
Onze evaluatie van de ‘Prostaatwijzer’ Deel 2
Verbeterpunten
Informatieve luik niet verplicht • angstinductie mogelijk
• weinig besef van de controverse rond PSA
• kennis van implicaties van de screening?
Patiëntkarakteristieken • In België: leeftijd vanaf 50j, of vanaf 40j zo
hoog risico
• Afro-Amerikaanse ras
• belang van plasklachten?
De ICE worden niet bevraagd
Meerwaarde en gebruiksgemak
Gebruiksvriendelijk • eenvoudig, snel, beschikbaar
• tijdens consultatie of los daarvan
• voor zowel patiënt als huisarts
Outcome • eerste filter van de patiënten en staving van
het advies van de huisarts
• initieert discussie arts-patiënt
• Twee delen:
 Deel bestemd voor de huisarts (= ‘Beslishulp’ )
• Informatie voor de huisarts (brochure)
• Informatie om te delen met de patiënt (brochure)
 Deel bestemd voor de patiënt (= ‘De Keuze Maken’)
• Brochure
• Website
• Sinds 10 juni 2014 officieel gepubliceerd!
Beslissingshulp uit België Deel 2
Figuur: Mambourg et al.., 2014.
Deel bestemd voor de huisarts Deel 2
Deel bestemd voor de huisarts Deel 2
Figuur: Mambourg et al.., 2014.
Deel bestemd voor de huisarts Deel 2
Screening per 1000 patiënten:
Figuur: Mambourg et al.., 2014.
Deel bestemd voor de huisarts Deel 2
Figuur: Mambourg et al.., 2014.
Deel bestemd voor de huisarts Deel 2
Figuur: Mambourg et al.., 2014.
Deel bestemd voor de huisarts Deel 2
Figuur: Mambourg et al.., 2014.
Figuur: www.dekeuzemaken.be
Deel bestemd voor de patiënt Deel 2
Figuur: www.dekeuzemaken.be
Deel bestemd voor de patiënt Deel 2
Figuur: www.dekeuzemaken.be
Deel bestemd voor de patiënt Deel 2
Figuur: www.dekeuzemaken.be
Deel bestemd voor de patiënt Deel 2
Figuur: www.dekeuzemaken.be
Deel bestemd voor de patiënt Deel 2
Figuur: www.dekeuzemaken.be
Deel bestemd voor de patiënt Deel 2
Onze evaluatie van de ‘Beslishulp’ Deel 2
Meerwaarde en gebruiksgemak
Beslishulp: deel voor de arts • aanreiken van wetenschappelijke kennis, snel
paraat en up-to-date
• bevorderen van uniformiteit tussen artsen
Beslishulp: deel voor arts-patiënt • concrete leidraad voor de consultatie
• moduleerbaar naar tijd en noodzaak
• visuele ondersteuning
• stimuleert discussie
De Keuze Maken: deel voor de patiënt • wetenschappelijk onderbouwde informatie
• volledige kennis van de problematiek
• gaat na wat patiënt belangrijk vindt
Onze evaluatie van de ‘Beslishulp’ Deel 2
Verbeterpunten
Beslishulp: deel voor arts doelgroep met plasklachten?
Beslishulp: deel voor arts-patiënt ICE worden niet in rekening gebracht
De Keuze Maken: deel voor de patiënt • enkel als goede motivatie en tijd, voldoende
opleiding, familiariteit met kansberekening
• weinig visuele ondersteuning
• ICE worden niet in rekening gebracht
Meerwaarde en gebruiksgemak
Beslishulp: deel voor de arts • aanreiken van wetenschappelijke kennis, snel
paraat en up-to-date
• bevorderen van uniformiteit tussen artsen
Beslishulp: deel voor arts-patiënt • concrete leidraad voor de consultatie
• moduleerbaar naar tijd en noodzaak
• visuele ondersteuning
• stimuleert discussie
De Keuze Maken: voor de patiënt • wetenschappelijk onderbouwde informatie
• volledige kennis van de problematiek
• vragenlijst gaat na wat patiënt belangrijk vindt
• Beslissingshulpen ondersteunen de procedure van
gedeelde besluitvorming
• De meerwaarde van hun gebruik hangt af van:
 Gebruiksgemak
 Nut
• Aandachtspunten voor de toekomst
 Gegevens uit ERSCP: updaten aan verdere
wetenschappelijke bevindingen
 De ICE van de patiënt integreren in de beslissingshulp
 Andere vormen: folders, waardenweegschaal, etc
 Integreren in EBM-PracticeNet
Besluit Deel 2
Dank voor uw
aandacht

More Related Content

What's hot

Beslishulpen in de huisartsenpraktijk in Vlaanderen
Beslishulpen in de huisartsenpraktijk in VlaanderenBeslishulpen in de huisartsenpraktijk in Vlaanderen
Beslishulpen in de huisartsenpraktijk in VlaanderenSigrid Nous
 
De perceptie van de zorgverlener tegenover de multidisciplinaire aanpak van c...
De perceptie van de zorgverlener tegenover de multidisciplinaire aanpak van c...De perceptie van de zorgverlener tegenover de multidisciplinaire aanpak van c...
De perceptie van de zorgverlener tegenover de multidisciplinaire aanpak van c...vaeslize
 
Behandeling van hepatitis-c_bij_chronisch_drugsgebruikers
Behandeling van hepatitis-c_bij_chronisch_drugsgebruikersBehandeling van hepatitis-c_bij_chronisch_drugsgebruikers
Behandeling van hepatitis-c_bij_chronisch_drugsgebruikersMaxKnaapen
 
Bezoek van de spoedopnames en hwp tijdens de wachtdienst in gent huisartsenge...
Bezoek van de spoedopnames en hwp tijdens de wachtdienst in gent huisartsenge...Bezoek van de spoedopnames en hwp tijdens de wachtdienst in gent huisartsenge...
Bezoek van de spoedopnames en hwp tijdens de wachtdienst in gent huisartsenge...Gezondheidsdienst
 
Seminariewerk Doorverwijzing Naar De Dietist
Seminariewerk Doorverwijzing Naar De DietistSeminariewerk Doorverwijzing Naar De Dietist
Seminariewerk Doorverwijzing Naar De DietistStefanie Gns
 
Presentatie eindwerk overgewicht en obesitas
Presentatie eindwerk overgewicht en obesitas Presentatie eindwerk overgewicht en obesitas
Presentatie eindwerk overgewicht en obesitas Saartje Verwaest
 
Nationaal Plan Zeldzame Ziekten, NPZZ: een eerste ontwerp
Nationaal Plan Zeldzame Ziekten, NPZZ: een eerste ontwerpNationaal Plan Zeldzame Ziekten, NPZZ: een eerste ontwerp
Nationaal Plan Zeldzame Ziekten, NPZZ: een eerste ontwerpDutch Orphan Drug Network
 

What's hot (11)

Beslishulpen in de huisartsenpraktijk in Vlaanderen
Beslishulpen in de huisartsenpraktijk in VlaanderenBeslishulpen in de huisartsenpraktijk in Vlaanderen
Beslishulpen in de huisartsenpraktijk in Vlaanderen
 
De perceptie van de zorgverlener tegenover de multidisciplinaire aanpak van c...
De perceptie van de zorgverlener tegenover de multidisciplinaire aanpak van c...De perceptie van de zorgverlener tegenover de multidisciplinaire aanpak van c...
De perceptie van de zorgverlener tegenover de multidisciplinaire aanpak van c...
 
Behandeling van hepatitis-c_bij_chronisch_drugsgebruikers
Behandeling van hepatitis-c_bij_chronisch_drugsgebruikersBehandeling van hepatitis-c_bij_chronisch_drugsgebruikers
Behandeling van hepatitis-c_bij_chronisch_drugsgebruikers
 
Presentatie Spoedzorgcongres
Presentatie SpoedzorgcongresPresentatie Spoedzorgcongres
Presentatie Spoedzorgcongres
 
Beslishulp menopauze
Beslishulp menopauzeBeslishulp menopauze
Beslishulp menopauze
 
Bezoek van de spoedopnames en hwp tijdens de wachtdienst in gent huisartsenge...
Bezoek van de spoedopnames en hwp tijdens de wachtdienst in gent huisartsenge...Bezoek van de spoedopnames en hwp tijdens de wachtdienst in gent huisartsenge...
Bezoek van de spoedopnames en hwp tijdens de wachtdienst in gent huisartsenge...
 
Seminariewerk Doorverwijzing Naar De Dietist
Seminariewerk Doorverwijzing Naar De DietistSeminariewerk Doorverwijzing Naar De Dietist
Seminariewerk Doorverwijzing Naar De Dietist
 
IWO bijeenkomst - 14 november - Dr. D.H. Schweitzer
IWO bijeenkomst - 14 november - Dr. D.H. SchweitzerIWO bijeenkomst - 14 november - Dr. D.H. Schweitzer
IWO bijeenkomst - 14 november - Dr. D.H. Schweitzer
 
Presentatie eindwerk overgewicht en obesitas
Presentatie eindwerk overgewicht en obesitas Presentatie eindwerk overgewicht en obesitas
Presentatie eindwerk overgewicht en obesitas
 
Nationaal Plan Zeldzame Ziekten, NPZZ: een eerste ontwerp
Nationaal Plan Zeldzame Ziekten, NPZZ: een eerste ontwerpNationaal Plan Zeldzame Ziekten, NPZZ: een eerste ontwerp
Nationaal Plan Zeldzame Ziekten, NPZZ: een eerste ontwerp
 
IWO bijeenkomst - 10 mei - Dr. M.H Emmelot
IWO bijeenkomst - 10 mei - Dr. M.H EmmelotIWO bijeenkomst - 10 mei - Dr. M.H Emmelot
IWO bijeenkomst - 10 mei - Dr. M.H Emmelot
 

Similar to Over de (on)zin van prostaatkankerscreening: een houvast voor huisarts en patiënt

Quaternaire preventie in de HA praktijk
Quaternaire preventie in de HA praktijkQuaternaire preventie in de HA praktijk
Quaternaire preventie in de HA praktijkBeermats
 
Patient Groups as Research Partners: a changing perspective
 Patient Groups as Research Partners: a changing perspective Patient Groups as Research Partners: a changing perspective
Patient Groups as Research Partners: a changing perspectiveDutch Orphan Drug Network
 
European conference on donor health & management
European conference on donor health & managementEuropean conference on donor health & management
European conference on donor health & managementCEBaP_rkv
 
Seminariewerk empowerment en zelfmanagement bij hartfalen
Seminariewerk empowerment en zelfmanagement bij hartfalenSeminariewerk empowerment en zelfmanagement bij hartfalen
Seminariewerk empowerment en zelfmanagement bij hartfalensarahcoox
 
Organisatie van zinnige zorg Breast Clinic Albert Schweitzer ziekenhuis
Organisatie van zinnige zorg Breast Clinic Albert Schweitzer ziekenhuisOrganisatie van zinnige zorg Breast Clinic Albert Schweitzer ziekenhuis
Organisatie van zinnige zorg Breast Clinic Albert Schweitzer ziekenhuisMarc Kock
 
Dokter, ik kom volgende week want
Dokter, ik kom volgende week wantDokter, ik kom volgende week want
Dokter, ik kom volgende week wantKatrijnGhoos
 
Digitale communicatie als medicijn
Digitale communicatie als medicijnDigitale communicatie als medicijn
Digitale communicatie als medicijnMarkus Oei
 
Verandering in de spreekkamer nvz vipp presentatie 6 februari flevoziekenhu...
Verandering in de spreekkamer nvz vipp presentatie 6 februari   flevoziekenhu...Verandering in de spreekkamer nvz vipp presentatie 6 februari   flevoziekenhu...
Verandering in de spreekkamer nvz vipp presentatie 6 februari flevoziekenhu...Markus Oei
 
De patiënt kiest
De patiënt kiestDe patiënt kiest
De patiënt kiestLAZ CBO
 
Zorg | 150129 | Big Data | Een optie voor de toekomst van preventieve medisch...
Zorg | 150129 | Big Data | Een optie voor de toekomst van preventieve medisch...Zorg | 150129 | Big Data | Een optie voor de toekomst van preventieve medisch...
Zorg | 150129 | Big Data | Een optie voor de toekomst van preventieve medisch...Flevum
 
Definitieve ppt ondervoeding
Definitieve ppt ondervoedingDefinitieve ppt ondervoeding
Definitieve ppt ondervoedingBoudewijn Hoog
 
Sessie Patiëntveiligheid tijdens Kwaliteitscongres 2013
Sessie Patiëntveiligheid tijdens Kwaliteitscongres 2013Sessie Patiëntveiligheid tijdens Kwaliteitscongres 2013
Sessie Patiëntveiligheid tijdens Kwaliteitscongres 2013Sander van den Heuij
 
Orgaandonatie na euthanasie
Orgaandonatie na euthanasieOrgaandonatie na euthanasie
Orgaandonatie na euthanasieKNMG Limburg
 
Het gebruik van gestandaardiseerde vragenlijsten in de huisartsenpraktijk voo...
Het gebruik van gestandaardiseerde vragenlijsten in de huisartsenpraktijk voo...Het gebruik van gestandaardiseerde vragenlijsten in de huisartsenpraktijk voo...
Het gebruik van gestandaardiseerde vragenlijsten in de huisartsenpraktijk voo...Stefanie_VM
 
Presentatie Kunstveiling TCRU
Presentatie Kunstveiling TCRUPresentatie Kunstveiling TCRU
Presentatie Kunstveiling TCRUStevenVanLaere
 
LK 2013 later voor later
LK 2013 later voor laterLK 2013 later voor later
LK 2013 later voor laterlckremer
 

Similar to Over de (on)zin van prostaatkankerscreening: een houvast voor huisarts en patiënt (20)

Quaternaire preventie in de HA praktijk
Quaternaire preventie in de HA praktijkQuaternaire preventie in de HA praktijk
Quaternaire preventie in de HA praktijk
 
Patient Groups as Research Partners: a changing perspective
 Patient Groups as Research Partners: a changing perspective Patient Groups as Research Partners: a changing perspective
Patient Groups as Research Partners: a changing perspective
 
European conference on donor health & management
European conference on donor health & managementEuropean conference on donor health & management
European conference on donor health & management
 
Seminariewerk empowerment en zelfmanagement bij hartfalen
Seminariewerk empowerment en zelfmanagement bij hartfalenSeminariewerk empowerment en zelfmanagement bij hartfalen
Seminariewerk empowerment en zelfmanagement bij hartfalen
 
Presentatie Spoedzorgcongres Th
Presentatie Spoedzorgcongres ThPresentatie Spoedzorgcongres Th
Presentatie Spoedzorgcongres Th
 
Organisatie van zinnige zorg Breast Clinic Albert Schweitzer ziekenhuis
Organisatie van zinnige zorg Breast Clinic Albert Schweitzer ziekenhuisOrganisatie van zinnige zorg Breast Clinic Albert Schweitzer ziekenhuis
Organisatie van zinnige zorg Breast Clinic Albert Schweitzer ziekenhuis
 
Dokter, ik kom volgende week want
Dokter, ik kom volgende week wantDokter, ik kom volgende week want
Dokter, ik kom volgende week want
 
IWO bijeenkomst - 14 april - Prof. Dr. J.P. van den Bergh
IWO bijeenkomst - 14 april - Prof. Dr. J.P. van den BerghIWO bijeenkomst - 14 april - Prof. Dr. J.P. van den Bergh
IWO bijeenkomst - 14 april - Prof. Dr. J.P. van den Bergh
 
Digitale communicatie als medicijn
Digitale communicatie als medicijnDigitale communicatie als medicijn
Digitale communicatie als medicijn
 
Verandering in de spreekkamer nvz vipp presentatie 6 februari flevoziekenhu...
Verandering in de spreekkamer nvz vipp presentatie 6 februari   flevoziekenhu...Verandering in de spreekkamer nvz vipp presentatie 6 februari   flevoziekenhu...
Verandering in de spreekkamer nvz vipp presentatie 6 februari flevoziekenhu...
 
De patiënt kiest
De patiënt kiestDe patiënt kiest
De patiënt kiest
 
Zorg | 150129 | Big Data | Een optie voor de toekomst van preventieve medisch...
Zorg | 150129 | Big Data | Een optie voor de toekomst van preventieve medisch...Zorg | 150129 | Big Data | Een optie voor de toekomst van preventieve medisch...
Zorg | 150129 | Big Data | Een optie voor de toekomst van preventieve medisch...
 
Torenvanbabel
TorenvanbabelTorenvanbabel
Torenvanbabel
 
Definitieve ppt ondervoeding
Definitieve ppt ondervoedingDefinitieve ppt ondervoeding
Definitieve ppt ondervoeding
 
Sessie Patiëntveiligheid tijdens Kwaliteitscongres 2013
Sessie Patiëntveiligheid tijdens Kwaliteitscongres 2013Sessie Patiëntveiligheid tijdens Kwaliteitscongres 2013
Sessie Patiëntveiligheid tijdens Kwaliteitscongres 2013
 
Orgaandonatie na euthanasie
Orgaandonatie na euthanasieOrgaandonatie na euthanasie
Orgaandonatie na euthanasie
 
Het gebruik van gestandaardiseerde vragenlijsten in de huisartsenpraktijk voo...
Het gebruik van gestandaardiseerde vragenlijsten in de huisartsenpraktijk voo...Het gebruik van gestandaardiseerde vragenlijsten in de huisartsenpraktijk voo...
Het gebruik van gestandaardiseerde vragenlijsten in de huisartsenpraktijk voo...
 
Presentatie Kunstveiling TCRU
Presentatie Kunstveiling TCRUPresentatie Kunstveiling TCRU
Presentatie Kunstveiling TCRU
 
Implementatie valpreventie
Implementatie valpreventieImplementatie valpreventie
Implementatie valpreventie
 
LK 2013 later voor later
LK 2013 later voor laterLK 2013 later voor later
LK 2013 later voor later
 

Over de (on)zin van prostaatkankerscreening: een houvast voor huisarts en patiënt

  • 1. Over de (on)zin van prostaatkankerscreening: een houvast voor huisarts en patiënt Auteurs: Alyssa Kellens Jacqueline Van De Walle Promotor: prof. dr. J. De Lepeleire
  • 3. Inhoudstafel • Inleiding • Deel 1: Het screeningsbeleid in Vlaanderen • Deel 2: Beslissingshulpen voor opportunistische screening • Besluit
  • 4. De prevalentie van prostaatkanker Figuur: Belgian Cancer Registry 2010 Inleiding
  • 5. • Leeftijd • Verwanten met prostaatkanker 10x hoger risico: >2 eerste- of tweedegraadsverwanten 2 verwanten met diagnose <55j of overleden <65j 2-3x hoger risico: alle anderen • Afro-Amerikaanse etniciteit 2-3x hoger risico De risicofactoren van prostaatkanker Inleiding Referentie: Mambourg et al. 2014
  • 6. Figuur: Mambourg et al., 2006. Inleiding De incidentie van prostaatkanker
  • 7. Figuur: Mambourg et al., 2006 Inleiding Prostaatkanker-gerelateerde mortaliteit
  • 8. RR 1.00 (BI 0.96-1.03) Ilic et al., 2013. RR 0.99 (BI 0.97-1.01) Djulbegovic et al., 2010. Meta-analyses: screening vs mortaliteitInleiding All-cause mortality
  • 9. RR 1.00 (BI 0.86-1.17) Ilic et al., 2013. RR 0.88 (BI 0.71-1.09) Djulbegovic et al., 2010. Meta-analyses: screening vs mortaliteitInleiding Prostate cancer mortality
  • 10. Referentie: Carlsson et al., 2011; Chou et al., 2011; Kilpelaien et al., 2011; Bangma, 2014. De neveneffecten van diagnostiek en behandeling van prostaatkanker Inleiding • Vals-positieven (5-20%) • Diagnostische prostaatbiopsies infectie (1%), hematurie-hematospermie (15%) pijn en onaangenaam (70%) - ongerustheid • Overdiagnose en overbehandeling:  Prostatectomie: • erectiestoornissen (80-90%), incontinentie (15-20%) • post-operatieve complicaties  Bestraling: • impotentie (60%), radio-enteritis (30%)  Actieve opvolging: • ongerustheid, diagnose-burden
  • 11. Het screeningsbeleid in Vlaanderen Deel 1
  • 12. Systematische screening Opportunistische screening Domus Medica Negatief advies Negatief advies tenzij: - Afro-Amerikaanse etniciteit - Familiale VG prostaatkanker KCE Negatief advies Gedeelde besluitvorming Stichting tegen Kanker Negatief advies Gedeelde besluitvorming Vlaamse Liga tegen Kanker Geen duidelijk advies >45 jaar, indien patiënt er op tijd bij wil zijn en niet wil dat prostaatkanker in ver gevorderd stadium ontdekt wordt Belgian Society of Urology - Indien geen familiale VG prostaatkanker: >50 jaar - Indien familiale VG prostaatkanker: >40 jaar Geen duidelijk advies EBM-PracticeNet Negatief advies Negatief advies Deel 1 Richtlijnen: overzicht (Vlaanderen)
  • 13. Systematische screening Opportunistische screening Domus Medica Negatief advies Negatief advies tenzij: - Afro-Amerikaanse etniciteit - Familiale VG prostaatkanker KCE Negatief advies Gedeelde besluitvorming Stichting tegen Kanker Negatief advies Gedeelde besluitvorming Vlaamse Liga tegen Kanker Geen duidelijk advies >45 jaar, indien patiënt er op tijd bij wil zijn en niet wil dat prostaatkanker in ver gevorderd stadium ontdekt wordt Belgian Society of Urology - Indien geen familiale VG prostaatkanker: >50 jaar - Indien familiale VG prostaatkanker: >40 jaar Geen duidelijk advies EBM-PracticeNet Negatief advies Negatief advies Deel 1 Richtlijnen: overzicht (Vlaanderen)
  • 14. Systematische screening Opportunistische screening Domus Medica Negatief advies Negatief advies tenzij: - Afro-Amerikaanse etniciteit - Familiale VG prostaatkanker KCE Negatief advies Gedeelde besluitvorming Stichting tegen Kanker Negatief advies Gedeelde besluitvorming Vlaamse Liga tegen Kanker Geen duidelijk advies >45 jaar “indien patiënt er op tijd bij wil zijn en niet wil dat prostaatkanker in ver gevorderd stadium ontdekt wordt “ Belgian Society of Urology - Indien geen familiale prostaatkanker: >50 jaar - Indien familiale VG prostaatkanker: >40 jaar Geen duidelijk advies EBM-PracticeNet Negatief advies Negatief advies Richtlijnen: overzicht (Vlaanderen) Deel 1
  • 15. Systematische screening Opportunistische screening Europese Code voor Kankerbestrijding Negatief advies Geen duidelijk advies European Association of Urology Negatief advies Gedeelde besluitvorming indien: LV minstens 10-15 jaar EN ° OF >50 jaar ° OF >45 jaar met familiale VG prostaatkanker of Afro- Amerikaanse etniciteit WHO Negatief advies Gedeelde besluitvorming Richtlijnen: overzicht (Europa en wereld) Deel 1
  • 16. PSA-test wordt NIET meer terugbetaald tenzij: o in het kader van opvolging van een gekende prostaatkanker, ongeacht de leeftijd (max. twee/jaar) o in het kader van screening bij familiale belasting voor prostaatkanker (max. één/jaar) Terugbetalingscriteria RIZIV Deel 1 KB, 2012 >2 verwanten <55j met prostaatkanker, of <65j overleden aan prostaatkanker Andere gevallen: bijdrage van ong. 11 euro
  • 18. Deel 2 Beslissingshulpen voor opportunistische screening
  • 19. • Beslissingshulp uit Nederland  Ontwikkeld door ‘Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Prostaatkanker’ (SWOP)  Sinds 2008  Cijfermateriaal uit ERSPC-studie • Beslissingshulp uit België  Ontwikkeld door ‘Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg’ (KCE) i.s.m. Domus Medica, Vlaamse Liga tegen Kanker, LUCAS K.U. Leuven en Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid  Sinds 10 juni 2014  Cijfermateriaal uit ERSPC-studie Nederlandstalige beslissingshulpen Deel 2
  • 20. • Patiënt 1:  Man, 50 jaar  Geen familiale VG  Geen plasklachten  Vraagt naar screening, omdat echtgenote dit in een tijdschrift gelezen heeft • Patiënt 2:  Man, 50 jaar  Geen familiale VG  Nycturie en frequency  Vraagt naar screening, omdat bij buurman prostaatkanker ontdekt is naar aanleiding van screening Toepassing op 2 modelpatiënten Deel 2
  • 21. • Patiënt 1: Familie • Patiënt 2: Familie www.prostaatwijzer.nl Deel 2 Beslissingshulp uit Nederland
  • 22. • Patiënt 1: Leeftijd • Patiënt 2: Leeftijd Beslissingshulp uit Nederland Deel 2 www.prostaatwijzer.nl
  • 23. • Patiënt 1: • Patiënt 2: Beslissingshulp uit Nederland Deel 2 Plasklachten Plasklachten www.prostaatwijzer.nl
  • 24. • Patiënt 1: • Patiënt 2: Figuur: www.prostaatwijzer.nl Deel 2 Beslissingshulp uit Nederland
  • 25. Onze evaluatie van de ‘Prostaatwijzer’ Deel 2 Meerwaarde en gebruiksgemak Gebruiksvriendelijk • eenvoudig, snel, beschikbaar • tijdens consultatie of los daarvan • voor zowel patiënt als huisarts Outcome • eerste filter van de patiënten en staving van het advies van de huisarts • initieert discussie arts-patiënt
  • 26. Onze evaluatie van de ‘Prostaatwijzer’ Deel 2 Verbeterpunten Informatieve luik niet verplicht • angstinductie mogelijk • weinig besef van de controverse rond PSA • kennis van implicaties van de screening? Patiëntkarakteristieken • In België: leeftijd vanaf 50j, of vanaf 40j zo hoog risico • Afro-Amerikaanse ras • belang van plasklachten? De ICE worden niet bevraagd Meerwaarde en gebruiksgemak Gebruiksvriendelijk • eenvoudig, snel, beschikbaar • tijdens consultatie of los daarvan • voor zowel patiënt als huisarts Outcome • eerste filter van de patiënten en staving van het advies van de huisarts • initieert discussie arts-patiënt
  • 27. • Twee delen:  Deel bestemd voor de huisarts (= ‘Beslishulp’ ) • Informatie voor de huisarts (brochure) • Informatie om te delen met de patiënt (brochure)  Deel bestemd voor de patiënt (= ‘De Keuze Maken’) • Brochure • Website • Sinds 10 juni 2014 officieel gepubliceerd! Beslissingshulp uit België Deel 2
  • 28. Figuur: Mambourg et al.., 2014. Deel bestemd voor de huisarts Deel 2
  • 29. Deel bestemd voor de huisarts Deel 2 Figuur: Mambourg et al.., 2014.
  • 30. Deel bestemd voor de huisarts Deel 2 Screening per 1000 patiënten: Figuur: Mambourg et al.., 2014.
  • 31. Deel bestemd voor de huisarts Deel 2 Figuur: Mambourg et al.., 2014.
  • 32. Deel bestemd voor de huisarts Deel 2 Figuur: Mambourg et al.., 2014.
  • 33. Deel bestemd voor de huisarts Deel 2 Figuur: Mambourg et al.., 2014.
  • 34. Figuur: www.dekeuzemaken.be Deel bestemd voor de patiënt Deel 2
  • 35. Figuur: www.dekeuzemaken.be Deel bestemd voor de patiënt Deel 2
  • 36. Figuur: www.dekeuzemaken.be Deel bestemd voor de patiënt Deel 2
  • 37. Figuur: www.dekeuzemaken.be Deel bestemd voor de patiënt Deel 2
  • 38. Figuur: www.dekeuzemaken.be Deel bestemd voor de patiënt Deel 2
  • 39. Figuur: www.dekeuzemaken.be Deel bestemd voor de patiënt Deel 2
  • 40. Onze evaluatie van de ‘Beslishulp’ Deel 2 Meerwaarde en gebruiksgemak Beslishulp: deel voor de arts • aanreiken van wetenschappelijke kennis, snel paraat en up-to-date • bevorderen van uniformiteit tussen artsen Beslishulp: deel voor arts-patiënt • concrete leidraad voor de consultatie • moduleerbaar naar tijd en noodzaak • visuele ondersteuning • stimuleert discussie De Keuze Maken: deel voor de patiënt • wetenschappelijk onderbouwde informatie • volledige kennis van de problematiek • gaat na wat patiënt belangrijk vindt
  • 41. Onze evaluatie van de ‘Beslishulp’ Deel 2 Verbeterpunten Beslishulp: deel voor arts doelgroep met plasklachten? Beslishulp: deel voor arts-patiënt ICE worden niet in rekening gebracht De Keuze Maken: deel voor de patiënt • enkel als goede motivatie en tijd, voldoende opleiding, familiariteit met kansberekening • weinig visuele ondersteuning • ICE worden niet in rekening gebracht Meerwaarde en gebruiksgemak Beslishulp: deel voor de arts • aanreiken van wetenschappelijke kennis, snel paraat en up-to-date • bevorderen van uniformiteit tussen artsen Beslishulp: deel voor arts-patiënt • concrete leidraad voor de consultatie • moduleerbaar naar tijd en noodzaak • visuele ondersteuning • stimuleert discussie De Keuze Maken: voor de patiënt • wetenschappelijk onderbouwde informatie • volledige kennis van de problematiek • vragenlijst gaat na wat patiënt belangrijk vindt
  • 42. • Beslissingshulpen ondersteunen de procedure van gedeelde besluitvorming • De meerwaarde van hun gebruik hangt af van:  Gebruiksgemak  Nut • Aandachtspunten voor de toekomst  Gegevens uit ERSCP: updaten aan verdere wetenschappelijke bevindingen  De ICE van de patiënt integreren in de beslissingshulp  Andere vormen: folders, waardenweegschaal, etc  Integreren in EBM-PracticeNet Besluit Deel 2