Oa interview van Anton Revenboer met SZW-staatssecretaris Jetta Klijnsma: \'we moeten redeneren vanuit de mens\'

1. Jaargang 12, nummer 2, november 2009
Overheid
Politieacademie op de schop
‘De nieuwe organisatie moest goedkoper’
• Benchmark digitale dienstverlening
Den Haag heeft meest interactieve digitale loket
• ‘We moeten redeneren vanuit de mens’
Interview met staatssecretaris Jetta Klijnsma

2. 2 Overheid november 2009 Redactie
Ernst & Young
Public Sector
Postbus 7883
1008 AB Amsterdam
t (088) 407 12 74
Publieke sector in de ban f (088) 407 09 70
e overheid@nl.ey.com
van het overheidstekort
w www.ey.nl
Colofon
Informatiebulletin Overheid is een periodiek
verschijnend informatiebulletin voor cliënten en
relaties van Ernst & Young. De teksten
De financiële crisis lijkt over het hoogtepunt ook zeker kansen. Tot slot hebben wij dan worden samengesteld onder verantwoording
heen, of is het beter om over dieptepunt te nog altijd de belastingen en leges, hoewel van de Public Sector van Ernst & Young.
spreken. De crisis lijkt diepe sporen na te het afwentelen van het overheidstekort op
Lokale Overheid
laten. Bedrijven hebben belangrijk ingeboet in burgers en bedrijven door velen niet met
i Rob Ellermeijer RA
de vermogenspositie of hebben het hoofd niet applaus zal worden begroet. Voor financiële
t (088) 407 12 67
boven water kunnen houden. Veel mensen zijn mensen bij de overheid breekt dus een
e rob.ellermeijer@nl.ey.com
hun baan kwijt of hebben inmiddels ander spannende en uitdagende tijd aan.
werk tegen minder gunstige arbeidsvoor- Rijksoverheid
waarden. Het vertrouwen in de financiële Bij het terugkijken naar de oorzaken van de i Hendrik van Moorsel MPM RA
sector is nog ver te zoeken en de overheid zit financiële crisis zijn de nodige leermomenten t (088) 407 41 36
met een overheidstekort van een omvang die te noteren. Wordt bijvoorbeeld voldoende e hendrik.van.moorsel@nl.ey.com
nog niet eerder is vertoond. De schade van de transparant verantwoording afgelegd over
crisis is dus aanzienlijk en heeft het econo- risico’s? Is het toezicht voldoende geregeld en Onderwijs
i Coen Besters RA
misch landschap in Nederland in korte tijd zijn toezichthouders berekend op hun taak?
t (088) 407 12 95
belangrijk veranderd. Hoe kunnen wij herhaling voorkomen? Hoe
e coen.besters@nl.ey.com
kunnen wij in Nederland voorkomen dat de
Verwacht wordt dat in 2011 doch uiterlijk in nationale economie te afhankelijk is van een
Holland Van Gijzen Advocaten en
2012 de economie weer wat zal opkrabbelen bepaalde sector, zoals de financiële sector? Notarissen
en ruimte ontstaat om de schade te gaan Het ligt misschien voor de hand om de zeker- i mr. Huib van Olden
herstellen. Een moment waarop de overheid heid in de toekomst te zoeken door meer wet- t (088) 407 01 01
belangrijk zal moeten bezuinigen om het over- en regelgeving. Ik denk dat wij het niet in die e huib.van.olden@hollandlaw.nl
heidstekort weer tot aanvaardbare proporties richting moeten zoeken. Regels zijn pas effec-
terug te brengen. In de Miljoenennota wordt tief als ze ook worden nageleefd. Dat is in Advisory
gesproken over een bezuinigingsoperatie van ieder geval één van de lessen uit de crisis. i drs. Wim Schotman
t (088) 407 41 36
€ 35 miljard, een megaoperatie. Uiteraard zal Het gaat om het waardebesef en de wijze
e wim.schotman@nl.ey.com
de omvang afhankelijk zijn van de kracht van waarop bestuurders en toezichthouders hun
het economisch herstel en de te verwachten verantwoordelijkheid nemen. Goed besef van
Redactie
opbrengst van de weer in de markt te zetten risico’s, het integer handelen volgens de kern-
i Ramona Maramis
overheidsaandelen in de banken. Toch lijkt wel waarden en niet de korte termijn winstoptima- e ramona.maramis@nl.ey.com
duidelijk dat aan een belangrijke bezuinigings- lisatie zullen centraal moeten staan in het i Mia Pernot-Schmidt
operatie niet te ontkomen zal zijn. handelen in het economische verkeer. Daarbij e mia.pernot@nl.ey.com
gaat het om principes, het daadwerkelijk
Tijd om de klassieke bezuinigingsmethoden inhoud geven aan maatschappelijk verant-
weer uit de kast te halen? Ik schat in dat wij woord ondernemen. Hoewel bij het redigeren van Overheid de
het daar niet mee gaan redden. Het is eerder grootst mogelijke zorgvuldigheid wordt
betracht, bestaat altijd de mogelijkheid dat
tijd om fundamenteel na te denken over stra- De komende tijd moeten wij de crisis ver-
bepaalde informatie na verloop van tijd ver-
tegische heroriëntaties. Nu niemand twijfelt werken en de uitdaging van het overheids-
ouderd of niet juist meer is. Ernst & Young is
aan de ‘sense of urgency’, is dit het moment tekort aangaan.
dan ook niet aansprakelijk voor de gevolgen
om nu echt de samenwerking te zoeken met
van activiteiten die worden ondernomen op
andere partijen, uitvoerende taken die effi- Laat dit nummer van Overheid, gestoken in basis van deze uitgave.
ciënter door anderen gedaan kunnen worden een nieuw opmaakjasje, u daar bij helpen.
uit te besteden en om nog eens kritisch te Overname van artikelen is niet toegestaan
kijken naar de omvang en prestaties van de November 2009 mits met toestemming van de redactie.
eigen organisatie. Ook de opbrengstenkant Rob Ellermeijer
mag niet worden vergeten. Welke subsidie- voorzitter Public sector Ernst & Young
mogelijkheden blijven onbenut? Hoe wordt
bijvoorbeeld omgegaan met accommodatie-
beheer en vastgoedmanagement? In een
aantrekkende economische markt liggen daar

3. Overheid november 2009 3
Inhoud
Jetta Klijnsma: Politieacademie Scenarioplanning helpt
4 ‘We moeten redeneren
vanuit de mens’
6 op de schop 12 gemeenten koers te
houden in crisistijd
‘Mensen hebben soms een ruggesteun nodig Bij de Politieacademie staat een groot veran- De omgeving van provincies en gemeenten
om verder te komen in de maatschappij. Om dertraject op stapel. Ernst & Young is hier wordt gekenmerkt door onzekerheid.
omhoog te kunnen op de participatieladder. nauw bij betrokken. In een dubbelgesprek Scenarioplanning is een beproefde manier om
Het is mooi mensen te kunnen helpen zich te gaan Wim Schotman van Ernst & Young en grip te krijgen op onzekerheid. Ernst & Young
ontwikkelen,’ aldus staatssecretaris Jetta Clemens de Waal van de Politieacademie adviseerde het stadsdeel Zeeburg van de
Klijnsma van Sociale Zaken en dieper in op kostenbesparingen, auditproces- Gemeente Amsterdam.
Werkgelegenheid. Het Participatiebudget is sen en de Politieacademie als inspirerende
een van de middelen. Jetta Klijnsma geeft omgeving.
haar mening.
En verder ...
09 Quickscan regiegroep op NUP: er is werk aan de winkel
10 Crisis zet aan tot creativiteit
13 Gemeente Den Haag heeft meest interactieve digitale loket
14 Plein Publiek

4. 4 Overheid november 2009
‘We moeten redeneren
vanuit de mens’
Jetta Klijnsma heeft zojuist geconstateerd dat ze nu tien maanden in functie Klijnsma straalt haar geloof in de Wet
Participatiebudget, de eerste wet die ze als
is als staatssecretaris Sociale Zaken en Werkgelegenheid. ‘Ik loop alweer een staatssecretaris in de Eerste Kamer behan-
delde, aan alle kanten uit. Ze wordt zicht-
tijdje mee’, zegt ze lachend. Daarvoor was ze van 1990 tot 2008 actief in de baar enthousiast als ze erover praat.
‘Mensen hebben soms een ruggesteun nodig
Haagse gemeentepolitiek. In haar drukke schema vindt ze tijd voor een om verder te komen in de maatschappij. Om
omhoog te kunnen op de participatieladder.
gesprek met Anton Revenboer, director Ernst & Young Advisory over de Het is mooi mensen te kunnen helpen zich te
ontwikkelen.’
invoering van de Wet Participatiebudget, de samenwerking tussen UWV en
Sinds januari dit jaar ontvangen gemeenten
gemeenten en de kansen van de economische crisis. het geld voor re-integratie, inburgering en
volwasseneneducatie in één specifieke uitke-
ring: het Participatiebudget. Door de invoe-

5. Overheid november 2009 5
ring van deze Wet Participatiebudget kunnen weg moeten we door.’ Ook bij de Wet struc- ‘Mensen hoppen heen en weer tussen
gemeenten meer en makkelijker een combi- tuur uitvoeringsorganisatie werk en inkomen verschillende soorten uitkeringen. Het
natie van voorzieningen aanbieden om (Wet SUWI) is met de oplevering van de maakt mensen geen mallemoer uit bij welk
mensen weer aan het werk te helpen, in te laatste Werkpleinen de infrastructuur nu loket ze terechtkomen, als ze maar geholpen
burgeren of te scholen. volledig opgebouwd. worden.’ Revenboer is bij diverse projecten
betrokken waar op werkprocesniveau
Meer wetten integreren Verschillende potjes gekeken wordt welke route mensen afleggen
Wat Klijnsma betreft zouden gemeenten veel Tegelijkertijd kan Klijnsma zich goed die een dienst van de gemeente nodig
verder moeten gaan dan het integreren van verplaatsen in mensen die er niets meer van hebben. ‘Vaak zie je dat mensen een paar
de huidige drie wetten, Wet Werk en Bijstand snappen. ‘Waar moeten mensen nou terecht keer een vergelijkbaar intakegesprek moeten
(WWB), Wet Inburgering (WI) en Wet voor een rolstoel, een doktersrekening of doen. Op zulke punten is voor de gemeente
Educatie Beroepsonderwijs (WEB). Ook de thuiszorg? Het zijn allemaal verschillende een bezuiniging te realiseren en voor de
Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) “potjes”. Mensen weten echt niet wanneer klant een snellere en prettigere dienstverle-
en de Wet Sociale Werkvoorziening (Wsw) ze bij de WMO, AWBZ of hun zorgverzeke- ning mogelijk.’
zouden volgens de staatssecretaris een plek ring moeten aankloppen. Datzelfde geldt
moeten krijgen in het participatiebeleid. ‘De voor alles wat met werken of uitkeringen te Klijnsma vindt dat gemeenten van elkaar
mens moet centraal staan. We komen er maken heeft. WWB, Wsw, WW, WIA… we moeten durven leren. Elkaar moeten
alleen uit als we redeneren vanuit de hebben het behoorlijk gefragmenteerd opzoeken. ‘We moeten het samen doen. Ik
persoon. Welk probleem wil iemand oplossen gemaakt. Dat moet eenduidiger.’ Revenboer kan als staatssecretaris een paraplu zijn,
en wat heeft hij daarvoor nodig?’ Kortom, geeft aan dat dit in de praktijk wel wat maar zonder mijn connecties met bestuur-
alles integraal benaderen is het devies. vraagt. ‘Organisaties en afdelingen moeten ders in het land sta ik droog.’
Revenboer beaamt dit van harte. ‘In ons over hun eigen schutting heen kijken, dat
werk zien we dat er in het perspectief van de vergt nogal wat. Toch blijkt keer op keer dat
klant veel handvatten zitten om beleid een integrale benadering de meest duur-
concreet te maken. Daar liggen veel kansen zame is.’ Ernst & Young en Participatie
voor gemeenten.’
Succesverhalen Binnen Ernst & Young Advisory Publieke
Rol lokale politiek Klijnsma: ‘Ik zie dat het in een aantal Sector houdt een team van 15 adviseurs
De lokale politiek heeft daarin een belang- plaatsen moeilijk is het UWV en de gemeente zich full time bezig met advisering van
rijke rol. ‘Collegetafels kunnen fnuikend zijn,’ te laten samenwerken op de Werkpleinen. Ze overheden op het brede terrein van
aldus oud-wethouder Welzijn en Financiën zijn door de SUWI-wetgeving als het ware tot participatie. Zij hebben allen ruime
Klijnsma. ‘Wethouders hebben hun eigen elkaar veroordeeld en moeten vanuit twee ervaring op het terrein van werk &
portefeuilles en dat kan soms wringen op verschillende instanties zorgen dat het inkomen, inburgering, re-integratie,
een overkoepelend thema als participatie. Werkplein vorm krijgt. Dat is geen gemakke- educatie en maatschappelijke ondersteu-
Lokale politici doen er goed aan dat te lijke opgave.’ Toch zijn er ook talloze succes- ning. Meer specifiek heeft de advies-
onderkennen bij de komende collegeonder- verhalen. ‘Op sommige plaatsen werken groep de afgelopen anderhalf jaar veel
handelingen. Over deze thema’s moeten gemeenten en UWV al heel goed samen ervaring opgedaan met de introductie
portefeuilleoverstijgende afspraken gemaakt zonder ellenlange vergaderingen. Het gaat van het Participatiebudget bij
worden zonder terecht te komen bij wethou- er uiteindelijk om dat mensen op de werk- gemeenten en ROC’s.
ders met inhoudsloze projectportefeuilles vloer elkaar weten te vinden.’ Met zichtbaar
waar geen mensen en geen geld aan zijn genoegen vertelt de staatssecretaris over de In opdracht van de ministeries
gekoppeld. Ik zou heel verdrietig worden van opening van het Werkplein in Venlo, waar de VROM/WWI, SZW en OCW was Ernst &
een post als wethouder Participatie waarbij gemeente en het UWV gezamenlijk de bruids- Young actief als Projectbureau
ik telkens langs mijn collega’s van onderwijs, taart aansneden om feestelijk hun huwelijk in Participatiebudget en ondersteunde
re-integratie en inburgering moest om iets te luiden. 23 gemeenten die zich voorbereidden op
gedaan te krijgen. Een college moet het de invoering van het Participatiebudget
onderwerp participatie aanpakken als een Mensen willen geholpen worden onder meer door het schrijven van prak-
team. Dit onderwerp is te groots om op het ‘Een groot deel van mijn werk is uitstralen tische handreikingen.
bordje van slechts één persoon te leggen.’ dat UWV en gemeenten het samen zullen
moeten doen. Het klinkt vreemd, maar de i Anton Revenboer
Klijnsma wijst erop dat er de afgelopen jaren recessie helpt daarbij. Er zit nu meer druk t (06) 29 08 45 09
veel gebeurd is op dit terrein. ‘De WMO is nu achter mensen snel weer aan het werk e anton.revenboer@nl.ey.com
pas fullswing uitonderhandeld en geïmple- krijgen.’ Het inhoudelijke onderscheid tussen
menteerd. Die infrastructuur heeft de afge- een werkloosheidsuitkering en de bijstand is
lopen collegeperiode vorm gekregen. Op die volgens de staatssecretaris niet groot.

6. 6 Overheid november 2009
Conform de Voorjaarsnota 2009 resul-
teert de beperking van de instroom van
aspirant-politieagenten volgens het
kabinet niet in minder blauw op straat en
heeft het geen gevolgen voor de beschik-
bare operationele sterkte.
De Waal: ‘Dat klopt. De klappen vallen niet
binnen de opleiding zelf maar eerder bij de
ondersteuning. De korpsen melden minder
aan om hun begroting sluitend te krijgen.
Er zijn gesprekken hierover gaande met de
minister op dit moment. De korpsbeheerders
garanderen dat de instroom op 1.600 blijft
waardoor het blauw op straat gelijk blijft.
Wat dat betreft was het vroeger anders, toen
wilde men één politiebolwerk. Maar korpsen
zijn verspreid over het hele land en dat
werkt volstrekt anders. Nu moet je de vraag
stellen: hoe en op welke gebieden ga je
samenwerken?’
Politieacademie
op de schop
De Politieacademie beleeft een absolute
primeur binnen de Nederlandse politiewe-
reld met het opzetten van een audit-
afdeling.
De Politieacademie staat aan de vooravond van een grootscheeps Schotman: ‘Bijna waar. Een aantal korpsen
controleert zichzelf. Het auditingproces is
verandertraject. Het stroomlijnen van bedrijfsprocessen is slechts een continue proces. Binnen de
Politieacademie was de controle daarop niet
een onderdeel van die reorganisatie. We spreken Clemens de Waal, helder. Onze rol is juist het helder krijgen
van het controleproces en ondersteuning
directeur Bestuurs- & Concernstaf bij de Politieacademie, en Wim bieden in het auditingproces. De focus komt
te liggen op de missie en het jaarplan, om
Schotman, partner Ernst & Young Advisory, over kostenbespa- deze te gieten in concrete meetbare resul-
taten. Dat is weer de taak van Controlling.
ringen, auditprocessen en de Politieacademie als inspirerende Wat strategie en beleid betreft: we kijken
terug naar de oude structuur en proberen de
omgeving. En natuurlijk ook over de samenwerking tussen de losse onderdelen terug te brengen naar
compacte auditafdelingen.
Politieacademie en Ernst & Young. Op deze afdelingen zijn adviseurs van Ernst
& Young Advisory betrokken bij de professio-
nalisering van de bedrijfsvoering.’
De Waal: ‘Interne en externe audit moet je
aan elkaar koppelen en een duidelijk onder-

7. Overheid november 2009 7

8. 8 Overheid november 2009
Over de reorganisatie
Een nieuwe koers, inrichting en bestu-
ring schept de mogelijkheden om de
kerntaken van de Politieacademie nog
beter uit te voeren:
scheid creëren tussen de controlerende en Werving & Selectie; Onderwijs,
de adviserende rol. Onderzoek, Kennis en Ontwikkeling.
Schotman: ‘Die rol kunnen we goed invullen Voor deze nieuwe koers reorganiseert
omdat we in de loop der jaren een goede de Politieacademie de totale organisa-
relatie hebben opgebouwd met de tiestructuur. Daarnaast zijn de onder-
Politieacademie. De Waal voegt er aan toe steunende taken gestandaardiseerd en
‘dat een gecommitteerde partij zoals Ernst & centraal belegd bij een van de twee
Young echt toegevoegde waarde heeft. De ondersteunende organisatieonderdelen:
expertise die zij hebben is nodig voor een • Concernondersteunende Dienst,
organisatie van deze omvang. Daarnaast voor de beheersmatige meer
dient een interne audit afdeling voldoende uitvoerende ondersteuning;
innoverende impulsen van de externe audit- • Bestuurs- & Concernstaf, voor de
organisatie te krijgen om vakinhoudelijk vers beleidsondersteuning.
te blijven ’
De koers van de Politieacademie is
Het stroomlijnen van bedrijfsprocessen gericht op voortdurende kwaliteits-
resulteert in kostenbesparing. Dat levert verbetering van het politievak.
op termijn kwalitatief goed opgeleide
agenten op.
De Waal: ‘De nieuwe organisatie moest hebben de intentie de student te vormen tot teren in kennis, opleiding en groei.
goedkoper. Al die decentraal gestuurde afde- een volwaardige politiefunctionaris met Ook in deze lastige tijden.’
lingen leverden de meeste problemen op; gezag. Dat betekent dat we blijven inves-
het was heel helder voor ons dat de bedrijfs-
voering op orde moest worden gebracht.
Maar het kost tijd. Deze reorganisatie zorgt
voor een complete aardverschuiving binnen
de academie. Op basis van reputatieonder- Clemens de Waal Wim Schotman
zoek (door prof. Van Riel, red.) waarbinnen Clemens de Waal is Wim is Partner bij Ernst &
de relatie van de Politieacademie en haar directeur Bestuurs- & Young Publieke Sector en
diensten in relatie tot haar klanten werd Concernstaf verantwoordelijk voor de
onderzocht, kwamen we slecht uit de bus. Politieacademie in adviesdienstverlening aan
Daarnaast liepen de jaarlijkse tekorten fors Apeldoorn. Hiervoor was de Politieacademie. Wim
op. We moesten een plan bedenken waarin hij ondermeer directeur van het Shared heeft meer dan 20 jaar advieservaring en is
de focus van de reorganisatie kwam te liggen Service Center van GGNet, een organi- gespecialiseerd in het begeleiden van over-
op de relatie tussen de academie en de satie in de geestelijke gezondheidszorg. heidsorganisaties bij het verzakelijken en
politie: het terugbrengen van de herkenbaar- Hij begon zijn carrière als politieagent in professionaliseren van de bedrijfsvoering,
heid van de primaire politietaken. Kortom, Rotterdam-Rijnmond, waar hij naast zijn zowel intern als extern, gericht op het verbe-
we moeten hard werken aan onze service- werkzaamheden verschillende studies op teren van de relaties met andere organisa-
verlening, dienstbaarheid en efficiëntie.’ het terrein van financiën, control en ties.
bedrijfskunde voltooide. In Rotterdam
Het is lastig om in tijden van bezuini- was hij ondermeer controller en hoofd i Wim Schotman
gingsmaatregelen als Politieacademie een bedrijfsvoering. t (088) 407 41 36
inspirerende omgeving te zijn voor e wim.schotman@nl.ey.com
agenten in opleiding.
De Waal: ‘Dat is voor een deel wel waar ja.
Onze opleidingstrajecten liggen nog onder
de loep om te kijken of er inderdaad zaken
uitbesteed kunnen worden. Anderzijds
blijven we alert op samenwerkingsverbanden
met andere opleidingsinstituten. We doen
overigens al veel met externe partijen, zoals
ROC’s, hogescholen en universiteiten. Ook
dat heeft een positieve uitstraling naar onze
studenten. Bovendien staat de student
centraal in onze nieuwe koersbepaling. Wij

9. Overheid november 2009 9
D
e laatste jaren is de infor- Basisvoorzieningen en toekomstbeeld
matievoorziening van de Het NUP heeft 19 infrastructurele basisvoor- Quickscan
overheid flink in bewe- zieningen voor e-overheid geformuleerd,
ging. Dat resulteert in verdeeld over vijf categorieën: E-toegang, De regiegroep heeft een quickscan op het
hogere eisen aan de E-authenticatie, Nummers, Basisregistraties NUP uitgevoerd. Over het algemeen beoor-
dienstverlening en de en E-informatieuitwisseling. Het NUP formu- deelt de regiegroep de voortgang als goed
daarvoor benodigde informatiehuishouding. leert bovendien een toekomstbeeld, om de en is hij tevreden over de resultaten tot nu
Het Nationaal Uitvoeringsprogramma bestaande projecten aan te passen aan het toe.
Dienstverlening en e-Overheid (NUP) is perspectief van burgers en bedrijven:
gestart om overzicht en samenhang te In het kort zijn dit de resultaten:
creëren. De regiegroep (bestaande uit de • de overheid is transparant: informatie Voorspoedig
staatssecretaris van BZK, vertegenwoordi- over rechten en plichten is eenduidig, 1 Het burgerservicenummer BSN.
gers van de departementen, van de koepel- begrijpelijk en goed vindbaar; 2 De basisregistraties Kadaster en
organisaties Interprovinciaal Overleg, VNG, • eenmalige gegevensverstrekking: infor- Topografie.
Waterschappen en van de grote uitvoerings- matie die bij de overheid bekend is, wordt 3 Het Digitaal Klantdossier (DKD).
organisaties) van het NUP heeft een quick- niet meer gevraagd en hoeft niet meer te Minder voorspoedig
scan uitgevoerd op hun werkzaamheden en worden verstrekt; 4 De basisadministratie Adressen en
constateert voortgang, maar op sommige • niemand wordt meer 'van het kastje naar Gebouwen (BAG).
onderdelen zijn maatregelen nodig. de muur' gestuurd: informatie wordt over- 5 De omgevingsvergunning online.
heidsbreed gedeeld en gebruikt; 6 Het 14+ telefoonnummer voor alle
Doel NUP • vermindering van administratieve lasten: 100.000+ gemeenten (Antwoord©).
Door overheidsorganisaties de e-bouw- afhandeling van transacties is zo Acties regiegroep
stenen op elkaar af te laten stemmen eenvoudig, zo inzichtelijk ('tracking & • Het versterken van de regievoering op het
ontstaat een intensiever gebruik van de tracing') en zo goedkoop mogelijk; NUP.
overheidsbrede infrastructuur, betere dienst- • alle kanalen open (meervoudig toeganke- • Het opstellen van een integrale planning
verlening en vermindering van administra- lijk): burgers, bedrijven en instellingen en een bestuurlijk kader voor de inrichting
tieve lasten. Het NUP sluit tevens aan op de maken zelf uit langs welk contactkanaal zij van het stelsel van basisregistraties.
ICT-agenda, de beleidslijn van de rijksover- de overheid benaderen; • De regiegroep handhaaft de doelstel-
heid om ICT in Nederland beter te gaan • de héle overheid stelt gemeenten in staat, lingen, ondanks de zorgen om de voort-
gebruiken. Volgens die agenda moet voor de burgers de ‘poort’ tot de overheid gang op genoemde punten. De uitvoering
Nederland tegen 2015 in Europa voorop te zijn. en implementatie staan nu centraal. Voor
lopen met ICT-toepassingen en digitale de opdrachtgevers en de uitvoerende
dienstverlening. Dat betekent vaardige i Ivo van Onna overheden is er dus werk aan de winkel.
burgers in het gebruik van elektronische t (070) 317 71 72
diensten, verbeterde dienstverlening, en e ivo.van.onna@doxis.nl
verbeterde interoperabiliteit door meer
Open Standaarden en Open Source Software i Guill van den Boom
te gebruiken. t (088) 407 41 43
e guill.van.den.boom@nl.ey.com
I-teams helpen bij aansluiting op
basisvoorzieningen
In april 2006 committeerden gemeenten,
provincies, waterschappen en het Rijk zich Quickscan regiegroep op NUP:
er is werk
aan het verbeteren van de dienstverlening
aan burgers en bedrijven. Dat leidde tot het
programma EGEM i-teams, met als gevolg
een kenniscentrum, referentiemodellen,
standaarden en hulp voor overheden om ze
te implementeren.
Meer samenhang, meer regie
Vanaf 2010 neemt KING (Kwaliteitsinstituut
Nederlandse Gemeenten) de inhoudelijke
werkzaamheden over. Het ICTU pakt het
portfoliomanagement op met Regie E-over-
aan de winkel
heid NUP Ondersteuning Implementatie (en)
Realisatie. Gezamenlijk geven zij vorm aan
het programma voor betere dienstverlening.

10. 10 Overheid november 2009 100.000+ seminar: Duurzaamheid en digitalisering in de grote steden
Crisis zet aan tot creativiteit
Duurzaamheid en digitalisering
Gerda van den Berg, wethouder Leiden Dick de Waard, Ernst & Young
staan op elke gemeentelijke Sustainability Services
bestuursagenda. Wat doen de Maximale creativiteit en Duurzaamheid en digitalisering
samenwerking met partners in verslaglegging kan veel beter
grote steden op dit gebied? in moeilijke tijden
Zijn duurzaamheid en digitalise- ‘Leiden is als veste ingeklemd tussen de Duurzaamheid gaat over veel meer dan afval
omliggende gemeenten. Zonder eigen en milieu. Ethiek, integriteit, mensen, klant-
ring de economische katalysator grondbedrijf met eigen uitleggebieden en tevredenheid en CO2 zijn naast milieu de
dus zonder bron van inkomsten uit de regelmatig terugkerende thema’s in
voor de crisis? Is er wel genoeg uitgifte van (nieuw)bouwgrond. Toch lukt moderne rapportages over duurzaamheid.
het binnen de stad kostbare herstructure- Ook gemeenten willen duurzaam zijn, maar
geld voor deze thema’s en voor ringen uit te voeren. Dat vereist wel maxi- slagen er maar mondjesmaat in zinnige
male creativiteit en intensieve samenwer- informatie te publiceren over dit onderwerp.
innovatie en stedelijke herstructu- king met partners,’ meent wethouder De wil is er wel, maar initiatieven lopen te
Gerda van den Berg van Leiden. vaak vast in de gemeentelijke organisatie en
rering? In deze economische De invulling van de kleine stadswijk Nieuw in de gedetailleerdheid van informatie die
Leyden aan de noordzijde van het centrum men wil publiceren.’
omstandigheden komt het aan op is het schoolvoorbeeld van een (succes- Om wel tot zinvolle duurzaamheidsrappor-
volle) herstructurering zoals Leiden die tages te komen, is commitment op het
creativiteit en samenwerking. De voor ogen heeft. Later in het programma hoogste bestuurlijke niveau een voorwaarde.
werd met een wandeltocht door de wijk ‘Beperk je bovendien tot een of enkele
Gemeente Leiden toont hoe duidelijk hoe die in de praktijk heeft uitge- onderwerpen en hou constant voor ogen
pakt. ‘Slim ondernemen en goede samen- voor wie je de informatie publiceert. Blijf
succesvol dit kan zijn. werking maken duidelijk hoe je ook in transparant en kies voor een innovatieve
moeilijke tijden zaken op een duurzame rapportagevorm.’
wijze van de grond kunt krijgen.’ Tijd voor actie, vindt De Waard. ‘Want het is
vreemd dat gemeenten bedrijven wel beoor-
delen op transparantie over duurzaamheid
maar niet zichzelf.’ Gewoon beginnen, is zijn
advies en hij wijst hiervoor in eerste
instantie naar controllers en financieel direc-
teuren. ‘Zij beschikken nu eenmaal over een
organisatie die gewend is informatie te rubri-
ceren en rapportages samen te stellen.’
V.l.n.r.: Sprekers en organisatoren Dick de Waard, Ferry Mingelen, Qyan Tabak, Fred Feijen, Hans Strikwerda,

11. Overheid november 2009 11
en samenwerking
Qyan Tabak, Unisys Hans Strikwerda, Marc Witteveen, wethouder Leiden
hoogleraar Universiteit van Amsterdam
Nieuwe technologie als inzet De burger heeft geen behoefte Duurzame winst door
voor meer duurzaamheid aan vertrouwen, maar roept ter en met bioscience
verantwoording en rekent af
Raadsleden die hun vergaderstukken op Hoe bestuur je een stad in de digitale tijd? Het BioSciencePark is voor Leiden een
een e-reader ontvangen, meldingen over Volgens prof.dr. Hans Strikwerda weten de belangrijke stimulans voor economische
defecte lantaarnpalen, losliggende stoepte- meeste gemeentebesturen daar maar ontwikkeling en duurzame innovatie. De
gels en zwervend straatvuil via de moeizaam op in te spelen. ‘Beleid concentratie van biotech- en bioscience-
smartphone (inclusief de opvolging van de verschuift van dirigistisch naar voorwaar- bedrijven in Leiden is een icoon van de
kant van de gemeentelijke dienst): het is denscheppend, waarin ook de burger zelf Nederlandse kenniseconomie, vindt
allemaal mogelijk. Net als de digitale met oplossingen komt. De burger heeft wethouder Marc Witteveen. De aanwezigheid
boomkaart in – bijvoorbeeld – Leiderdorp. minder behoefte aan vertrouwen van de van de universiteit is een belangrijke motor
Met gebruik van Google Maps en Google overheid, maar roept ter verantwoording achter deze kennisindustrie. ‘Een transpa-
Earth en andere technieken is veel moge- en rekent af. rante en meewerkende overheid helpt de
lijk. Qyan Tabak liet de mogelijkheden zien. Van gemeentebesturen is een meerdimen- ontwikkeling aan te wakkeren. Bijvoorbeeld
Neem de e-reader, aldus Tabak. ‘Veel sionale blik nodig. Een extra dimensie over door vergunningen snel te verlenen en als
minder papier, meer gebruiksgemak, meer bepaalde onderwerpen dwars door de incubator te fungeren voor de huisvesting
duurzaamheid. ROI: één tot twee jaar.’ traditionele structuren. De invoering van van veelbelovende starters. Door faciliteiten
Binnen een paar jaar wordt de e-reader op de programmabegroting is een verbete- te creëren in een campusachtige omgeving
grote schaal gebruikt, voorspelt hij. ‘De ring, maar gaat zeker niet ver genoeg. De waar wetenschappers en ondernemers opti-
raadsleden die ermee werken, zijn erg klant, de burger dus, moet in de optiek van maal kunnen functioneren. Ondersteund met
enthousiast.’ Strikwerda nog veel centraler komen te horeca- en hotelvoorzieningen op de campus
staan. ‘Bedrijven zijn hier volop mee bezig. en goed openbaar vervoer.’
Klantinformatie is concerneigendom en De internationale aantrekkingskracht wordt
voor iedereen toegankelijk. Albert Heijn is extra gevoed door de nabijheid van Schiphol,
op dit gebied een interessante case voor de de beschikbaarheid van geschikt personeel
overheid. Via de kassa wordt veel infor- en de uitwisseling met de universiteit en
matie verzameld van de klant en van klant- andere onderwijsinstellingen.
gedrag. Gedurende de dag en de week ‘Locatieskeuzes worden in deze wereld inter-
wordt daar in de winkels direct op inge- nationaal gemaakt. Leiden heeft internatio-
speeld. naal een vooraanstaande positie opge-
Ook sommige woningcorporaties zijn al ver. bouwd. Als gemeentebestuur is er ons veel
Opzichters die via hun pda of ander mobiel aan gelegen deze positie te versterken en
apparaat ter plekke kunnen afwegen of daarmee voor de stad en haar omgeving
bepaalde onderhoudswerkzaamheden duurzame winst te realiseren. Binnenlandse
Marc Witteveen en Rob Ellermeijer.
kunnen worden gedaan en vervolgens concurrentie mag deze ontwikkeling niet
direct de uitvoering in gang zetten. Dat verstoren.’
vergt een meerdimensionale organisatie
van de informatieruimte.’
Het doorbreken van interne machtsstruc-
turen is nodig om de omslag naar klant en
accountability te maken. ‘Dat vergt leider-
schap. Waarom lukt het de Sociale
Verzekeringsbank wel geruisloos één
burgerloket in te voeren en het UWV niet?
Dat ligt aan de opstelling van de raad van
bestuur.’

12. 12 Overheid november 2009
Scenarioplanning
helpt gemeenten
koers te houden
in crisistijd!
De omgeving van provincies en gemeenten wordt gekenmerkt door onzekerheid.
Scenarioplanning is een beproefde manier om grip te krijgen op onzekerheid.
Ernst & Young adviseerde het stadsdeel Zeeburg van de Gemeente Amsterdam.
Provincies en gemeenten hebben te maken te maken voor verschillende toekomstscena- van het stadsdeel Zeeburg van de Gemeente
met een veranderlijke en complexe omge- rio’s of om na te denken over prioriteiten in Amsterdam: ‘Scenario-denken heeft ons
ving. De economische crisis heeft de mate programma’s en projecten per scenario, enorm geholpen zicht te krijgen op de uit-
van onzekerheid daarbij sterk vergroot. kunnen provincies en gemeenten snel dagingen die op ons stadsdeel afkomen.’
Denk daarbij aan de omvang van inkomsten- reageren op verandering. Op deze wijze In het volgende nummer van Overheid volgt
bronnen, de ontwikkeling van bedrijvigheid hebben bestuurders hun antwoord klaar- een interview met Herman Kers.
in de regio, het functioneren van de lokale liggen op meerdere denkbare omstandig-
woningmarkt en het ontstaan van extreme heden, zoals een sterke toename van de i Michiel de Vries
vormen van sociale problematiek. werkloosheid of het instorten van een rele- t (088) 407 88 48
vante bedrijfssector. e michiel.f.de.vries@nl.ey.com
Keuzes maken
Voor bestuurders is het in deze context Voor iedereen uniek
bijzonder lastig de juiste keuzes te maken en Iedere gemeente en iedere provincie heeft te
prioriteiten te stellen binnen een portfolio maken met een unieke set, lokaal en regio-
van programma’s en projecten. Op dit naal bepaalde, kernonzekerheden. De
moment actualiseren programmamanagers essentie van het werken met scenario’s is
en sectorhoofden hun programma’s jaarlijks echter dat organisaties gelijktijdig rekening
en vertalen ze hen naar een nieuwe begro- dienen te houden met meerdere relevante
ting. Hierbij baseren ze zich vooral op een toekomstbeelden. Voor ieder scenario dient
extrapolatie van historische gegevens en de gemeente of provincie beleid klaar te ‘De gemeente of
afspraken. Er wordt nauwelijks rekening hebben liggen, prioriteiten in lopende
gehouden met discontinuïteiten zoals een programma’s en projecten te hebben provincie dient
plotselinge budgettaire beperking, sterk stij- bepaald en kansen te hebben geïdentifi-
gende werkloosheid door het verdwijnen van ceerd. voor meerdere
regionale bedrijvigheid of een stagnerende
huizenmarkt. Dit soort ontwikkelingen Zeeburg toekomstscenario’s
vraagt om een heroverweging van beleid. Een set toekomstscenario’s kan worden
gebruikt om na te denken over strategische beleid te hebben
Toekomstscenario’s opties, die in ieder scenario effect hebben.
Om zicht te krijgen op de mogelijke impact Dient u lokale bouwproductie te stimuleren, klaarliggen’
van belangrijke onzekerheden, is het voor investeringen te doen in het fysieke domein
besluitvormers van belang te werken met of juist onderwijsuitval te bestrijden?
toekomstscenario’s. Deze scenario’s helpen Scenarioplanning helpt lokale overheden na
bestuurders bij het verkennen van een te denken over dergelijk opties.
aantal mogelijke (extreme) toekomstige situ- Ernst & Young Advisory heeft in 2009 in
aties, die op dit moment voorstelbaar zijn. opdracht van het stadsdeel Zeeburg van de
Deze situaties zijn geen keuzes, maar gemeente Amsterdam een scenario-exercitie
omstandigheden waar een gemeente of uitgevoerd om te kunnen voorsorteren op de
provincie in terecht kan komen. Door beleid toekomst. Herman Kers, directeur Middelen

13. Overheid november 2009 13
Op 4 oktober jl. nam wethouder
Frits Huffnagel (derde van rechts) van
de gemeente Den Haag de Award digitale
dienstverlening 2009 in ontvangst
van Guill van den Boom.
Gemeente Den Haag
Dit blijkt uit het rapport ‘Benchmark
digitale dienstverlening 2009’ van
Ernst & Young. De actuele staat van
de e-overheid wordt jaarlijks door
heeft meest interactieve
Ernst & Young beoordeeld. In dit kader
hebben wij in 2009 de digitale loketten
van alle 441 gemeenten beoordeeld. digitale loket
Gemeenten worden al vele jaren door meest volwassen digitale loket gericht op de De kwaliteit van de zoekmachines is veelal
burgers, ondernemers en de rijksoverheid burger en ondernemer. Gemeenten met matig. Bij eenvoudige zoektermen blijken de
gestimuleerd om hun dienstverlening verder minder dan 20.000 inwoners hebben gemid- zoekmachines goed hun werk te verrichten.
te digitaliseren. Volgend op diverse eerdere deld het minst volwassen digitale loket. De meeste zoekmachines kunnen niet
initiatieven zijn eind vorig jaar door het rijk, overweg met zoektermen waarin een spel-
provincies, gemeenten en waterschappen Response op vragen per e-mail fout voorkomt.
afspraken gemaakt over de realisatie van het De response op een relatief eenvoudige
Nationaal Uitvoeringsprogramma vraag per e-mail is onderzocht. Van de De top-3
Dienstverlening en e-Overheid (NUP). Dit gemeenten blijkt 70% binnen één werkdag De gemeente Den Haag blijkt het meest
programma beoogt via de e-overheid tot inhoudelijk te reageren. Het aantal volwassen digitale loket te hebben. De
betere dienstverlening en minder admini- gemeenten dat in het geheel niet reageert gemeenten Leidschendam-Voorburg en
stratieve lasten te komen. Maar hoe heeft de op een vraag is afgenomen ten opzichte van Dordrecht volgen op de voet. Indien alleen
digitale dienstverlening zich nu eigenlijk het vorig jaar. Toch blijkt dat nog steeds rekening wordt gehouden met producten
afgelopen jaar ontwikkeld? Hieronder in het 9% niet inhoudelijk reageert op een gericht op burgers dan scoort de gemeente
kort een aantal uitkomsten uit het rapport. verzonden e-mail. Leidschendam-Voorburg het beste. De
dienstverlening ten behoeve van het
Volwassenheid digitale dienstverlening Zoekmachines vaak onvoldoende bedrijfsleven is, net als vorig jaar, het meest
De volwassenheid van de digitale dienstver- Wij hebben de werking van de gehanteerde uitgebreid bij Edam-Volendam. De grootste
lening blijkt toegenomen ten opzichte van zoekmachines op de gemeentelijke website stijgers dit jaar zijn de gemeenten Rijswijk,
vorig jaar. Van de producten gericht op beoordeeld. Dit is gedaan aan de hand van Westvoorne en Zoetermeer.
burgers is 41% volledig digitaal af te nemen zes zoektermen. 73% van de gemeenten
bij gemeenten. Voor het bedrijfsleven zijn hanteert meer dan één zoekmachine. i Guill van den Boom
de digitale voorzieningen substantieel Opvallend is dat deze zoekmachines verschil- t (088) 407 41 43
beperkter. Slechts 6% van de onderzochte lende resultaten laten zien. e guill.van.den.boom@nl.ey.com
producten gericht op het bedrijfsleven blijkt
afneembaar via het digitale loket.
De top-3 van gemeenten met het meest interactieve digitale loket:
Net zoals voorgaande jaren blijkt een duide-
lijke relatie te bestaan tussen de omvang van Gemeente Inwonertal Provincie Positie 2008
de gemeente (het inwonersaantal) en de 1 Den Haag 482.742 Zuid-Holland 2
volwassenheid van de digitale dienstverle- 2 Leidschendam-Voorburg 72.702 Zuid-Holland 4
ning. Gemeenten met meer dan 100.000 3 Dordrecht 118.390 Zuid-Holland 1
inwoners hebben gemiddeld genomen het

14. 14 Overheid november 2009 Plein Publiek
Tijdelijke regeling stimulering
Financiële stabiliteit in
betere dienstverlening aan bedrijven peuterspeelzaalwerk
VOUCHER
Eén van de instrumenten om de dienstver- verbeteracties die voortkomen uit de resul- In tegenstelling tot de kinderopvang
lening aan bedrijven door gemeenten te taten van de meting. behoort het peuterspeelzaalwerk tot
verbeteren is het normenkader bedrijven. het domein van de lokale overheid en
Dit instrument geeft gemeenten een refe- De vouchers vertegenwoordigen een waarde wordt voornamelijk bekostigd uit
rentiekader en een handreiking om te van 50% van de kosten van een onafhanke- gemeentelijke middelen. Ouders betalen
bepalen of de dienstverlening aan bedrijven lijk adviseur, met een maximum van € 5.000 daarnaast een (inkomensafhankelijke)
goed of excellent is, en wat de verbeter- voor het uitvoeren van de meting en het ouderbijdrage.
punten zijn. Daarnaast geeft het normen- opstellen van een verbeterplan en maximaal
kader gemeenten inhoudelijk richting bij de € 15.000 voor het uitvoeren van verbeter- Wij ondersteunen gemeenten bij het
implementatie van kwaliteitshandvesten acties uit het verbeterplan. In totaliteit is opstellen van een structureel sluitende
voor dienstverlening aan ondernemers. Ook maximaal € 15.000 per gemeente beschik- peuterspeelzaalbegroting, bestaande
is het normenkader een instrument om de baar. uit rijksbijdrage, gemeentelijke bijdrage
dialoog aan te gaan met het lokale bedrijfs- en ouderbijdrage enerzijds en de kosten
leven. De regeling wordt uitgevoerd door van peuterspeelzaalwerk anderzijds.
De Tijdelijke regeling stimulering betere SenterNovem Daarbij zijn belangrijk kostprijscalcu-
dienstverlening aan bedrijven beoogt een (www.senternovem.nl/normenkader). latie, de ouderbijdragen en de dekking
nadere impuls te geven aan de implemen- De aanvraagtermijn van de vouchers loopt van de kosten uit de rijksbijdragen en de
tatie van het normenkader bedrijven bij een tot 1 september 2010. gemeentelijke budgetten. Hiervoor
groot aantal gemeenten (er is budget voor hebben wij een rekenmodel ontwikkeld
maximaal 200 gemeenten). Door het ver- i Joost Clarenbeek waarmee wij de financiële consequen-
strekken van vouchers aan gemeenten of t (088) 407 41 69 ties en risico’s voor de gemeenten
stadsdelen stimuleert deze regeling zowel e joost.clarenbeek@nl.ey.com inzichtelijk maken.
het laten uitvoeren van een meting als
Neem contact met ons op als u ook
belangstelling heeft voor:
• Meer financiële stabiliteit op de
Nieuwe Ernst & Young campagne begroting.
• Een onderbouwing van gemeentelijke
subsidie voor peuterspeelzalen.
Lessons from change: • Financiële consequenties van een
hoger of lager bereik van doel-
Rebuilding for the future in the groepen voor de begroting.
• Meer stimulans voor peuterspeelzaal-
government and public sector organisaties om financiële tegenval-
lers zelfstandig op te vangen.
Van het inventariseren van problemen naar i Rob Ellermeijer
het leren van lessen. De Ernst & Young t (088) 407 12 74
campagne Opportunities in Adversity gaf e rob.ellermeijer@nl.ey.com
een algemeen beeld van de uitdagingen
waarvoor de publieke sector zich gesteld i Rob Vossen
ziet in de context van de economische t (088) 407 12 74
teruggang. Lessons from change gaat een e rob.vossen@nl.ey.com
stap verder: doel is inzicht te krijgen in de
lering die de publieke sector trekt uit de
crisis en na te gaan hoe zij de nieuw
verworven inzichten gebruiken om zich
voor te bereiden op het naderend herstel.
Voor meer informatie kijkt u op www.ey.com

15. Plein Publiek Overheid november 2009 15
Wet dwangsom en beroep bij niet tijdig beslissen
Deze wet biedt de burger de mogelijkheid Tegelijk met deze wet treedt de wet in i Joost Clarenbeek
om (te) trage besluitvorming van bestuurs- werking die voorziet in aanpassing van de t (088) 407 41 69
organen tegen te gaan. Bij het verstrijken beslistermijnen voor bezwaarschriften in e joost.clarenbeek@nl.ey.com
van de beslistermijn heeft de aanvrager de de Algemene wet bestuursrecht en voor
mogelijkheid om het bestuursorgaan in aanvragen op grond van de Wet openbaar- i Ton Heesterbeek
gebreke te stellen. Dit bestuursorgaan heeft heid van bestuur. De reden hiervan is dat t (040) 260 21 66
dan nog twee weken de tijd om alsnog een de bestaande beslistermijnen in de praktijk e ton.heesterbeek@nl.ey.com
beslissing op de aanvraag te nemen. veelal niet haalbaar bleken te zijn.
Gebeurt dit niet dan verbeurt het bestuurs-
orgaan een dwangsom voor iedere dag dat Gemeenten en provincies moeten hun
het in gebreke is. De maximale dwangsom is processen zodanig hebben ingericht
€ 1.260. dat gewaarborgd is dat de voorge-
schreven termijnen onder
Onlangs is door de ministerraad besloten dat normale omstandigheden
deze wet op 1 oktober 2009 in werking worden gehaald.
treedt.
SDU Marktonderzoek Publieke sector:
Ernst & Young’s integriteit
scoort het hoogst
Sdu Uitgevers startte in 2007 met het Werken voor de overheid verschijnt inmid-
onafhankelijke trendonderzoek ‘Werken dels voor het derde opeenvolgende jaar.
voor de overheid’. De publieke sector Door de jaarlijkse meting ontstaat een
geeft aan hoe tevreden zij is over de voortschrijdend beeld van de kwaliteits-
prestaties van externe dienstverleners. ontwikkeling van de geleverde diensten en
Hoe waarderen bestuurders en ambte- van de dienstverleners zelf.
naren van de verschillende overheden de
organisaties die zij inhuren? Het onder- Op basis van het SDU Marktonderzoek
zoek geeft een betrouwbaar antwoord werken voor de overheid 2009 scoort
op deze vraag. Ernst & Young Public sector op de volgende
punten:
• Integriteit: eerste plaats
• Marktconforme condities/tarieven:
tweede plaats
• Reputatie van de organisatie:
derde plaats

16. Ernst & Young LLP
Assurance | Tax | Transactions | Advisory
Over Ernst & Young
Ernst & Young is wereldwijd toonaangevend op het gebied van assurance, tax, transactions en
advisory. Juridische en notariële dienstverlening wordt in een strategische alliantie met Ernst &
Young Belastingadviseurs LLP verzorgd door Holland Van Gijzen Advocaten en Notarissen LLP.
Onze 144.000 mensen delen wereldwijd dezelfde waarden en staan voor kwaliteit. Wij maken het
verschil door onze mensen, onze cliënten en de samenleving te helpen hun mogelijkheden opti-
maal te benutten.
Over Ernst & Young's Public Sector
De maatschappij verlangt van publieke organisaties steeds meer openheid en
transparantie. Burgers eisen niet alleen verantwoording over beleidsdoelstellingen maar ook over
de doelmatigheid van de uitgaven die de overheid doet. De overheidsprofessionals van Ernst &
Young bundelen hun kennis en ervaring in de
sectorgroep Public Sector, bestaande uit de groepen Rijksoverheid, Lokale Overheid en Onderwijs.
Zo bieden wij u oplossingen voor uw bestuurlijke
vragen en managementvraagstukken. Onze accountants, (belasting)adviseurs, edp-auditors en
juristen denken mee, spelen continu in op nieuwe ontwikkelingen en zorgen voor praktische oplos-
singen. Met behulp van bewezen
technieken dragen wij bij aan een transparante, betrouwbare en doelmatige overheid. Zo maakt
Ernst & Young het verschil.
Contact
Neem voor meer informatie contact op met
Rob Ellermeijer RA
telefoon: (088) 407 12 74
e-mail: rob.ellermeijer@nl.ey.com
www.ey.nl
© Ernst & Young 2009