Summary of resaults from my M.Ed. research

1. Náttúrufræðikennsla á yngsta
stigi
M.ed. Verkefni
Arna Björg Árnadóttir
Leiðbeinendur: Svava Pétursdóttir
og Hrefna Sigurjónsdóttir

2. Náttúrufræðikennsl
a á yngsta stigi
• Rannsóknarspurnin
g,
• Fræðilegi hlutinn
• Umfang rannsóknar
- aðferð
• Helstu niðurstöður
– Kennsluaðferðir
– Námsefni
– Viðfangsefni
– Samræmi við
aðalnámskrá
– Sjálfbærni
• Umræður

3. Rannsóknarspurningar
• Hvaða kennsluaðferðir eru notaðar?
• Hverskonar námsefni er notað og hvernig?
• Hvaða viðfangsefni náttúrufræðinnar leggja kennarar
áherslu á?
• Að hvaða leyti stenst kennsla í yngstu bekkjum
grunnskóla áherslur aðalnámskrár varðandi
náttúrufræðikennslu?
• Hvernig kemur hugmyndafræði grunnþáttarins
sjálfbærni fram í kennslu náttúrufræðigreina?

4. Nemendamiðaðar kennsluaðferðir
• Nemendur taka meiri þátt – meiri ábyrgð
– Sjálfstæð vinnubrögðum við upplýsingaöflun, samvinna (Albert, 1997,
bls.9-19 ; Ingvar Sigurgeirsson, 2013, bls. 48; AG-2013)
• Upplifun gefur góðan skilning á
viðfangsefnum (Dewey,2000;Meyvant,2007; Appelton ofl.2002)
– sérstaklega samhliða skoðun á fræðilegu
efni og úrvinnslu gagna (Dillon ofl.2006; Rocard, M. (2007)

5. Bakgrunnur rannsóknar
• Yngsta stig minnst rannsakað
- Bein kennsla ríkjandi (kennaramiðaðar aðferðir)
- Námsefni er samfélagsfræðinámsefni
- Viðfangsefni umhverfis- og líffræði
- Minnst eðlis- efna- og jarðfræði
- Náttúrufræðikennsla samþætt með samfélagsfræði
- Einstaklingsmiðun lítið náð fótfestu
- Allir nemendur að vinna sömu verkefnin á sama tíma
Gunnhildar Óskarsdóttur (1994) / Birna Hugrún Bjarnadóttir (2007) / Allyson Macdonald ofl. (2008) – Vilji og veruleiki / TIMMS / PISA / Meyvant ofl.(2007); Starfsháttarannsóknin (Gerður ofl.2013) ofl.......

6. Blandaðar aðferðir
• 6 skólar í einu bæjarfélagi.
• Viðtöl við 6 kennara
• Spurningarlisti
– Yngsta stig
– 38 svöruðu af 51

7. Kennaramiðaðar aðf.
Nemendamiðaðar
aðf.

8. Námsefni

9. Námsefni
• Komdu og skoðaðu 14-68%
• Náttúran allan ársins hring 36%

10. Viðfangsefni
• Miðað við mest notaðar
bækur:
– Umhverfisfræði
– Fjöllin
– Líkamann
• Minnst á
– Eldhúsið / tækni / eldgos
Samkvæmt kennurum:
- Íslensk spendýr / fugla /
fiska ≈70%
•Minnst áhersla
– Efnafræði ≈ 7%
• 47% nokkra / 47% litla/mjög
litla

11. Áherslur aðalnámskrár
• Fjölbreyttir kennsluhættir - fylgir áherslum
• Samþætting - fylgir áherslum?
• Einstaklingsmiðun náms
– Vinnubrögð sem mæta ólíkum einstaklingum
þótt viðfangsefnið sé það sama

13. Grunnþátturinn sjálfbærni
Niðurstöður viðtala:
•Mest áhersla á
eflingu ábyrgðar á
umhverfi og náttúru
•Ekki unnið markvisst
að sjálfbærnimenntun

14. Gildi rannsóknar
• Innsýn í náttúrufræðikennslu yngstastigs
– Á 21.öldinni
• Viðmið fyrir skóla

15. Áhugi kennara stjórnar ferðinni
• Val á viðfangsefnum
• Fjölbreytni kennsluaðferða

16. Heimildir
• Almar M. Halldórsson, Ragnar F. Ólafsson, Óskar H. Níelsson og Júlíus K. Björnsson. (2010). Íslenskir nemendur við lok
grunnskólans. Helstu niðurstöður PISA 2009 rannsóknarinnar um lesskilning og læsi í stærðfræði og náttúrufræði.
Rit nr. 3. 2010. Námsmatsstofnun. Sótt af
http://www.namsmat.is/vefur/rannsoknir/pisa/pisa_skyrslur/pisa_2009_island.pdfn
• Almar M. Halldórsson, Ragnar F. Ólafsson og Júlíus K. Björnsson. (2012). Helstu niðurstöður PISA 2012. Læsi nemenda
á stærðfræði og náttúrufræði og lesskilningur. Námsmatsstofnun. Sótt af
http://www.namsmat.is/vefur/rannsoknir/pisa/pisa_skyrslur/PISA_2012.pdf
• Appleton, K. (2002). Science Activities Work: Perceptions of Primary School Teachers. Research in Science Education,
32, 393-410. DOI: 10.1023/a:1020878121184
• Albert, B. (1997). Science Teaching Reconsidered. A Handbook. Washington, D.C.: National Academy Press.
• Birna Hugrún Bjarnadóttir, Helen Símonardóttir og Rúna Björg Garðarsdóttir. (2007). Staða náttúrufræðikennslu í
grunnskólum landsins. Lokaskýrsla. Verkefna- og námsstyrkjasjóður FG og SÍ. Sótt af
http://menntavisindastofnun.hi.is/sites/menntavisindastofnun.hi.is/files/stada_natturufraedikennslu_i_grunnskolum_l
andsins_lokaskyrsla_2007_birna_hugrun_helen_og_runa_bjorg.pdf
• Dewey, J. (2000). Reynsla og menntun (Gunnar Ragnarsson þýddi). Reykjavík: Rannsóknarstofnun Kennaraháskóla
Íslands (frumútgáfa 1938).
• Dillon, J., Rickinson, M., Teamey, K., Morris, M., Choi, M.Y., Sanders, D. og Benefield, P. (2006). The value of outdoor
learning: Evidence from research in the UK and elsewhere. SCHOOL SCIENCE REVIEW, 87(320), 107-111.
• Ofl.