2. “Bijles”
Vergeet niet de rivier te gedenken
die, in een nabij verleden nog, zo
bedachtzaam haar weg door het land
volgde. Ogenschijnlijk zonder moeite
wrong zij zich in alle mogelijke bochten,
gedurig op zoek naar een groter water
om daarin te onder tegaan, als vanzelf,
maar in haar monding doken eilanden op,
steeds meer eilanden, zodat ze ten slotte
verzandde. Alles moest anders. Over.
“Bijles” J. Heymans (2001) uit “Vlagvertoon”
3. Inhoud
Kust
1. MER 6
2. Ecologie 12
3. Water 18
4. Recreatie 22
5. Havens & Economie 26
6. Kustwering & Veiligheid 36
7. Windenergie 44
8. Databeheer 50
1 | Terug naar de Kust Terug naar de Kust | 2
4. MER Water Inleiding
Ecologie
Water speelt een belangrijke rol in Nederland. Een stijgende zeespiegel, meer regenval,
grotere afvoer van smeltwater en een dalende bodem. Steeds weer zoekt men naar op-
Recreatie Havens & Economie lossingen om het land te beschermen tegen het water. Grontmij levert al jaren een positieve
bijdrage aan het oplossen van watergerelateerde vraagstukken.
Grontmij is één van de toonaangevende advies- en ingenieursbureaus van Europa. Er werken
circa 8.000 medewerkers. We beschikken over een uniek netwerk in Noordwest Europa dat
Kustwering & Veiligheid
ons in staat stelt partijen bijeen te brengen en te zoeken naar maatschappelijk verantwoorde
oplossingen. Grontmij is actief in de werkvelden bouw, infrastructuur, milieu, water, industrie
en energie. Met meer dan 90 jaar ervaring is Grontmij een deskundige partner.
Windenergie Deze brochure geeft een goed beeld van de expertise van Grontmij op het gebied van kust
en zee. De brochure is voorzien van veel foto’s en referentieprojecten. Per thema wordt kort
ingegaan op onze visie en ervaring.
Databeheer
3 | Terug naar de Kust Terug naar de Kust | 4
5. MER
Ruimte en natuur worden steeds schaarser. Daarom is een uitgebalanceerde besluitvorming
over grootschalige ruimtelijke ingrepen van groot belang. Een milieueffectrapportage brengt
alle gevolgen voor het milieu in kaart bij belangrijke ingrepen in het landschap. Een milieuef-
fectrapportage zoekt een balans tussen wettelijke voorschriften, wensen van de initiatief-
nemer, randvoorwaarden van de overheid en belangen vanuit de omgeving. Grontmij heeft
ruime ervaring op dit gebied. Eén op de acht milieueffectrapporten in Nederland is zelfs
gemaakt door Grontmij.
Bij inrichtingsvarianten worden de kosten en baten van de varianten en externe effecten in
MER
kaart gebracht. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van de maatschappelijke kosten-baten-
analyse (MKBA). Met behulp van dit afwegingsinstrument worden de maatschappelijke voor-
en nadelen van een project inzichtelijk gemaakt zodat een weloverwogen keuze kan worden
gemaakt voor een variant.
Voorbeelden van MER-studies zijn MER Grootschalige Zandwinning Ophoogzand Noordzee
2008-2017 en MER Grootschalige Zandwinning Suppletiezand 2008-2012, Uitbreiding con-
tainerterminal Haven Bremen en Evaluatie dijkversterkingen Flevoland.
5 | Terug naar de Kust Terug naar de Kust | 6
6. Grootschalige zandwinningen, ophoog- en suppletiezand
Opdrachtgevers Stichting La MER; een consortium van commerciële zandwinners
en Rijkswaterstaat Directie Noord-Holland.
Jaar van uitvoering Beide 2007
Grontmij heeft de gevolgen van grootschalige zandwinning voor kustversterking en ophog-
ingen onderzocht. De opdracht betreft het begeleiden en opstellen van twee milieueffect-
rapporten voor grootschalige zandwinning op de Noordzee. Voor Rijkswaterstaat
Directie Noord-Holland is het milieueffectrapport Winning Suppletiezand 2008-2013
opgesteld. Dit milieueffectrapport heeft betrekking op de winning van circa 130 miljoen m3
suppletiezand in achttien wingebieden. Voor de Stichting La MER is het milieueffectrapport
Winning Ophoogzand 2008-2018 opgesteld. Het gaat om de winning van circa 250 miljoen
m3 ophoogzand in zeven wingebieden.
Grontmij treedt in het project op als hoofdaannemer en heeft als onderaannemers Svašek
Hydraulics, WL|Delft Hydraulics, Grontmij AquaSense en het Nederlands Instituut voor
Onderzoek der Zee. Een belangrijk onderdeel van het project is het selecteren van potentiële
wingebieden op de Noordzee voor de komende tien jaar. Dit werd ondersteund door Gront-
mij Geoinformatie. Met behulp van GIS is inzichtelijk gemaakt waar belemmeringen liggen
op het gebied van bijvoorbeeld windparken, kabels en leidingen, platforms, baggerstort-
gebieden en Natura-2000 gebieden. Binnen de resterende gebieden is in interactieve work-
shops met de opdrachtgevers een selectie gemaakt waar de komende vijf tot tien jaar zand
kan worden gewonnen.
7 | Terug naar de Kust Terug naar de Kust | 8
7. Grootschalige zandwinningen, ophoog- en suppletiezand
Een van de belangrijkste effecten heeft betrekking op slibverspreiding in de Noordzee.
Tijdens grootschalige werkzaamheden voor zandwinning kunnen grote hoeveelheden slib
in het watersysteem terechtkomen. Dit fijne materiaal beïnvloedt het lichtklimaat in de
Noordzee en daarmee het fytoplankton (algen). Doordat fytoplankton aan de basis staat van
de voedselketen kan dit effect hebben op dieren hoger in de voedselketen zoals vogels, vis-
sen en zeezoogdieren.
Om de effecten van slibverspreiding inzichtelijk te maken heeft Svašek Hydraulics met be-
hulp van modellen berekeningen uitgevoerd voor de waterstroming en de slibverspreiding.
De effecten van slibverspreiding op het fytoplankton zijn vervolgens berekend door WL|Delft
Hydraulics. Het Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee en Grontmij vertalen de ef-
fecten naar de rest van het ecosysteem.
Behalve de winning van suppletiezand en ophoogzand, wordt de komende jaren ook een
grote hoeveelheid zand uit de Noordzee gewonnen ten behoeve van de aanleg van de
Tweede Maasvlakte. De combinatie van deze grootschalige zandwinningen kan, als gevolg
van de slibverspreiding, grote gevolgen hebben voor het ecosysteem in de Noordzee.
Daarom is er veel aandacht en energie voor goede afstemming met het recent verschenen
eindconcept milieueffectrapport voor de Tweede Maasvlakte.
9 | Terug naar de Kust Terug naar de Kust | 10
8. Ecologie
Grontmij heeft een grote expertise opgebouwd over de ecologie van mariene ecosystemen en
estuariene overgangswateren en zet deze regelmatig in als basis voor ecosysteem-analyse en
effectvoorspelling. De basis van onze expertise is meer dan 20 jaar monitoringactiviteiten van
Ecologie
Noordzee, Waddenzee en de Delta op verschillende ecologische niveaus, waaronder bodem-
dieren, en de verwerking van dergelijke gegevens tot beoordelingssystemen en
effectvoorspellingen. Tot de projecten op gebied van effectvoorspelling behoren o.a.
Noordzeekanaal, Zeeschelde, Afsluitdijk, Westerschelde, aquacultuur, windmolenparken,
zandwinning Noordzee, peilbesluiten Veerse Meer, zandhonger Oosterschelde, aanleg Maas-
vlakte 2. In dergelijke effectenstudies, meestal als onderdeel van MER-studies, worden mor-
fologische en fysische gegevens doorvertaald naar primaire productie, productiviteit van het
bodemleven en de hoeveelheid en biomassa vissen, vogels en zeezoogdieren.
Enkele voorbeelden van kustprojecten op gebied van ecologie zijn het verdrogingsonderzoek
Schiermonnikoog (in opdracht van Staatsbosbeheer is de verdroging van o.a. duinvegetat-
ies in relatie tot de landbouw onderzocht) en de Natuurvisie Hegewiersterfjild (een herstel-
plan van zilte vegetatie in het gebied onder Harlingen tegen de waddenkust (natuurgebied
Hegewiersterfjild) in opdracht van Natuurmonumenten).
11 | Terug naar de Kust Terug naar de Kust | 12
9. Monitoring Noordzee
Opdrachtgever Rijkswaterstaat
Jaar van uitvoering 2006-2008
Van 2006-2008 voert een consortium o.l.v. Grontmij monitoring uit van bodemdieren op het
Nederlands Continentale Plat. Deze vindt plaats in het kader van het ‘Biologische Monitoring
Programma Zoute Wateren’ van Rijkswaterstaat. Met het project wordt inzicht verkregen in
trends en jaarlijkse fluctuaties van de bodemdierengemeenschappen. Veranderingen vin-
den plaats door bijv. eutrofiëring, verontreiniging en boomkorvisserij of door gevolgen van
klimaatverandering.
13 | Terug naar de Kust Terug naar de Kust | 14
10. Ecologische effecten Maasvlakte 2
Kust
Opdrachtgever Samenwerkingsverband Maasvlakte 2 Varianten
Jaar van uitvoering 1996-1999
Voor het handhaven van de concurrentiepositie van de haven van Rotterdam is een verdere
uitbreiding door middel van landaanwinning noodzakelijk: de Tweede Maasvlakte. In het
kader van de PKB heeft Grontmij | AquaSense de effecten van een aantal landaanwinnings-
varianten bepaald voor het thema natuur.
Onderzocht zijn de effecten op macrofauna, vissen, vogels en zeezoogdieren die voorkomen
in het aquatische deel van de Haringvlietmonding (exclusief de schorren, duinen en stranden)
en een deel van de Voordelta. Hierbij is gebruik gemaakt van een model met als invoer de hui-
dige situatie van de in het studiegebied voorkomende biota, de morfologie van het gebied,
het zoutgehalte, de golfhoogten en de samenstelling van het substraat. De uitvoer bestond
uit de te verwachten aantallen macrofauna, vissen, vogels en zeezoogdieren.
De resultaten van de voorspellingen zijn beoordeeld in een voor dit doel opgezet toetsings-
kader. Hierbij werd een vergelijking gemaakt met referentiesituaties.
15 | Terug naar de Kust Terug naar de Kust | 16
11. Water
Water is de belangrijkste grondstof op aarde. Water is van invloed op alle aspecten van ons
Water
leefmilieu en verdient al onze inzet voor een duurzaam beheer. Dat kan alleen met inzicht in
processen en de manier waarop ze in elkaar grijpen. Alleen zo kunnen we de beste
strategieën en scenario’s kiezen voor een leefbare toekomst.
Grontmij heeft brede kennis op het gebied van waterbouw, drinkwater, riolering, afvalwater
en proceswater en van de kwaliteit en het beheer van ons oppervlaktewater. We begeleiden
Europese overheden en bedrijven bij het uitvoeren van de Europese Kaderrichtlijn Water en
streven naar het ontwikkelen en toepassen van innovaties.
Voor mariene en estuariene ecosystemen heeft Grontmij belangrijke bijdrage geleverd aan
monitoring van de effecten van toxiciteit op water- en bodemleven van Noordzee en Delta
(ecotoxicologie). Essays zijn ontwikkeld en beoordelingen kunnen uitgevoerd worden voor
o.a. de effecten van havenslib, afwenteling van nutriënten en specifieke toxische stoffen.
De biologische waterkwaliteit, het voorkomen en verspreiding van soorten, hangt samen
met de fysisch-chemische- en morfologische eigenschappen van het milieu en de gevolgen
daarvan voor de aanwezige soorten en productiviteit van die soorten. De kennis hierover
binnen Grontmij vormt de basis om effecten van ingrepen en lange termijneffecten (klimaat)
te kunnen kwantificeren en voor het bepalen van fysische en ecologische waterkwaliteits-
doelen voor de middenlange en lange termijn. Statistische verwerking van bestaande moni-
toring data en het doen van metingen zelf vormen de kern van het bepalen van water-
kwaliteitsniveau’s of -doelen.
Voorbeelden van enkele projecten zijn de studie naar mogelijkheden voor visintrek bij de
waddenkust Groningen, onderzoek naar varianten voor verdubbeling van de sluis bij Sta-
voren en bodemdaling Dongerdielen (onderzoek naar de effecten van bodemdaling door
gaswinning op het Wad en in het Lauwersmeer).
17 | Terug naar de Kust Terug naar de Kust | 18
12. Zee van Marmara
Opdrachtgever Europese Investeringsbank
Jaar van uitvoering 2005-2006
De Zee van Marmara ligt bij Istanbul (Turkije) en verbindt de Egeïsche Zee en de Zwarte Zee.
De snelle economische ontwikkelingen in het gebied hebben de waterkwaliteit verslechterd.
In het gebied rond de Zee van Marmara woont een derde van de Turkse bevolking en bev-
indt zich 60 procent van de industrie. Naast lozingen vanaf land, vormen ook de scheepvaart
en de Zwarte Zee een belangrijke bron voor de vervuiling.
Een Nederlands consortium, aangevoerd door advies- en ingenieursbureau Grontmij, maakte
een masterplan en investeringsstrategie voor de Zee van Marmara. Een inventarisatie van alle
bronnen die de zee vervuilen en een computersimulatie van de zee zijn onderdeel van het
project. Naast Grontmij zijn WL | Delft Hydraulics, Ecorys en het Turkse MIMKO erbij betrok-
ken.
Het masterplan is ontwikkeld om keuzes te kunnen maken voor investeringen die bijdragen
aan een verbetering van de waterkwaliteit. De analyse van het watersysteem, de vervuilings-
bronnen en de socio-economische aspecten moeten leiden tot een pakket aan kosteneffec-
tieve maatregelen. Maatregelen liggen o.a. op het gebied van de zuivering van afvalwater en
de verwerking van huishoudelijk en industrieafval. Ook is er gekeken naar de landbouw. Het
watersysteem en de vervuilingsbronnen zijn integraal onderzocht, zodat aangegeven kon
worden waar investeringen in het milieu het meeste rendement zullen hebben.
Het project draagt bij aan de harmonisatie van Turkije met de Europese regelgeving, en dan
met name de Kaderrichtlijn Water. De Europese Investeringsbank (EIB), het financieringsinsti-
tuut van de EU, is opdrachtgever. Het project is uitgevoerd in nauwe samenwerking met het
Turkse Ministerie van Milieu.
19 | Terug naar de Kust Terug naar de Kust | 20
13. Recreatie
Grontmij heeft veel ervaring met het maken van inrichtingsplannen voor recreatie, bijvoor-
beeld in combinatie met het ontwikkelen van (getijden)natuur. In opdracht van Delta-
natuur hebben wij inrichtingsplannen ontwikkeld voor de buitendijkse gebieden langs de
westzijde van de Spuimonding en de Oosterse Bekade Gorzen aan het Hollandsch Diep. In
opdracht van Stichting Het Zeeuwse Landschap is een concept uitgewerkt voor een nieuw
grootschalig natuurgebied. Doel is de realisatie van kust- en estuariene natuur die is om-
zoomd met meer op recreatie gerichte natuur (Waterdunen).
Op recreatief gebied is Grontmij ook betrokken geweest bij de uitwerking en realisatie van
de herinrichting van de havens te Oude Schild en Huizen (turn-key) en het ontwerp voor de
Recreatie haven van Wijk bij Duurstede.
21 | Terug naar de Kust Terug naar de Kust | 22
14. Petten aan Zee
Opdrachtgever Initiatief Grontmij en NZO
Jaar van uitvoering 2005
Het initiatief Marina Petten is een initiatief van Grontmij en de Nederlandse Zeejachthaven
Ontwikkelingsmaatschappij NZO in samenwerking met de gemeente Zijpe en het regio-
naal economisch stimuleringsprogramma ‘Kop en Munt’. Het plan voorziet in een zeewaarts
gerichte kustverdediging, bestaande uit de aanleg van een ‘bastion’ in combinatie met pieren
in zee en zandsuppleties. De jachthaven wordt met circa 600 ligplaatsen een eerste parel
in een te ontwikkelen kralensnoer van aantrekkelijke zeejachthavens langs de Nederlandse
kust. Het verbindingskanaal voorziet in een nieuwe vaarverbinding tussen de Noordzee
en het Noordhollands kanaal/IJsselmeer. Om deze ontwikkelingen te kunnen inpassen en
bekostigen, wordt de inzending ‘De Beerze op Waterbasis’ van een gevarieerd woonmilieu
voorgesteld.
Bebouwing
Landgoederen
Groen
- Natuur
- Recreatie
- Landbouw
- Waterberging
23 | Terug naar de Kust Terug naar de Kust | 24
15. Havens & Economie
Havens behoren al eeuwen tot het infrastructurele netwerk van Nederland. Ontwikkeling en
onderhoud van onze havens zijn daarom van essentieel belang.
Grontmij heeft veel ervaring met het ontwerpen, ontwikkelen en onderhouden van havens.
In bijna alle gevallen kan Grontmij een bijdrage leveren. Of het nu gaat om uitbreiding van
havens met een containerterminal, de ombouw van oude veerhavens tot jachthaven, rec-
reatieve gebiedsontwikkeling met de aanleg van jachthavens, het aanpassen van kades,
oevers, en taluds, een herinrichting van een stadshaven, het ontwerp van kademuren, een
uitbreiding van een vissershaven met een passantenjachthaven of havens voor de binnen-
scheepvaart, in al deze situaties biedt Grontmij een oplossing.
Daarbij worden alle mogelijke aspecten meegenomen: van MER-procedures, inspraakproce-
dures, onderzoek naar de slibkwaliteit en het sedimentatiegedrag, onderhoudsplannen en
Havens & Economie
het baggeren van de haven. Tevens kunnen we verkeersstudies verrichten voor een optimale
afhandeling van de verkeersstromen van en naar de haven. Ook de revitalisering van de
bijbehorende bedrijventerreinen kan aangepakt worden. Tot onze verdere diensten kunnen
o.a. (onderwater)bodemonderzoek, saneringen, grondmechanisch onderzoek, investering-
sramingen, schets- en voorontwerpen, Programma van Eisen, bestekvoorbereiding, lange
termijn onderhoudsplannen en vergunningaanvragen gerekend worden. Duurzaamheid van
de ontwerpen en economische aspecten spelen een sterke rol zowel in de ontwerpfase als
ook tijdens de uitvoeringsbegeleiding en het toezicht.
25 | Terug naar de Kust Terug naar de Kust | 26
16. Scheveningen-Haven
Opdrachtgevers AM, Vestia en Züblin
Jaar van uitvoering 2007-2008
De belangstelling voor cruisevakanties groeit de laatste jaren flink. Scheveningen kan gaan
uitgroeien tot de belangrijkste cruisehaven van Noordwest Europa. Daartoe is op initiatief
van een plan opgesteld door AM, Vestia en Züblin, dat tevens aanhaakt bij de Haagse ambitie
om uit te groeien tot wereldstad aan zee. Het plan omvat, naast het maken van een cruiseter-
minal, het baggeren van een vaargeul, natuurontwikkeling, recreatie, woningbouw en een
zeewaartse versterking van de kustlinie (concept impressie hiernaast afgebeeld). Grontmij is
als consultant betrokken bij de civieltechnische, planeconomische en procedurele aspecten
van dit unieke project.
27 | Terug naar de Kust Terug naar de Kust | 28
17. Haven Oude Schild
Kust
Opdrachtgever Gemeente Texel
Jaar van uitvoering 2000-2001
Grontmij heeft voor Oude Schild de uitbreiding en herinrichting van de haven verzorgd. Het
project behelsde de verlenging van de bestaande kade voor de vissersvloot en omvorming van
het voormalige koelwaterbassin tot jachthaven. De werkzaamheden bestonden uit herinricht-
ing van de haveninfrastructuur, uitbreiding van de visserijhaven, inrichting van de jachthaven
en het ontwerpen van een haveningang en nieuwe kaden.
De haven van Oude Schild is aan de zuidoostzijde van Texel aan de Waddenzee gelegen. In het
gebied komen forse getijdenverschillen, golven en stroomsnelheden voor. De Waddenzee is
beschermd vanwege de ecologische waarde. Bij de herstructurering moest rekening worden
gehouden met deze aspecten.
In het voorbereidingstraject zijn verschillende studies verricht om inzicht te krijgen in de nau-
tische en hydraulische aspecten voor het ontwerp. Daarna zijn alternatieven ontwikkeld waarbij
zowel een gescheiden als gemeenschappelijke haveningang voor vissersschepen en jachten
is onderzocht. Ook zijn aspecten als veiligheid, kwaliteit en kosten meegenomen in het onder-
zoek. Het gekozen alternatief is doorgerekend met behulp van een model om het ontwerp te
optimaliseren voor de aspecten stroming en sedimentatie.
Grontmij heeft het gekozen ontwerp verder uitgewerkt tot een bestek, directie gevoerd tijdens
de aanleg en het opleveringstraject begeleid.
29 | Terug naar de Kust Terug naar de Kust | 30
18. Fredericia
Opdrachtgever Associated Danish Ports en gemeente Fredericia
Jaar van uitvoering 2005-2007
In opdracht van ADP (Associated Danish Ports) en gemeente Fredericia voert Grontmij |
Carl Bro integrale studies uit voor de (her)ontwikkeling van het havengebied Fredericia
(Denemarken), aangrenzende infrastructuur en de kustgebieden. Vanuit de planfase tot de
realisatie zijn alle ontwikkelingen integraal beschouwd met respect voor alle aanwezige en
gewenste functies. Zo zijn havenfaciliteiten met de waterdiepte tot 15 meter, bedrijventer-
reinen en recreatiehavens gerealiseerd en natuurgebieden ontwikkeld.
31 | Terug naar de Kust
Terug naar de Kust | 32
19. Luchthaven Noordzee/Groot Schiphol
Kust
Opdrachtgever Rijkswaterstaat, Adviesdienst Verkeer en Vervoer
Jaar van uitvoering 1999-2000
In opdracht van Rijkswaterstaat is als voorbereiding op besluitvorming onderzoek gedaan naar
landzijdige ontsluitingsmethoden van diverse luchthavenalternatieven. Zowel op de huidige
locatie Schiphol als op verschillende locaties in de Noordzee. Deze studie is uitgevoerd als voor-
bereiding op de strategische besluitvorming (eind 1999) met betrekking tot de lange termijn
ontwikkeling van de luchthaven. De landzijdige ontsluiting is één van de factoren waarnaar
onderzoek gedaan is. Er is een visie ontwikkeld met alternatieven ten aanzien van de landzij-
dige bereikbaarheid, voor vraagsegmenten als luchtpassagiers en luchtvracht. Ook is onderzoek
gedaan naar alternatieven voor luchthavenwerknemers.
Het ontwerpdeel van de studie leverde concreet een aantal op verschillende wijzen ontsloten
luchthavenalternatieven op; onder andere via een zogenaamde Euro-HSG, de hogesnelheids-
goederentrein op Europees schaalniveau, maar ook Euro-HST, Intercity+ en Randstad-shuttle.
Wat betreft de bereikbaarheid zijn vooral de langere reistijden naar het eiland (grotere afstand,
overstappen, omwegen) doorslaggevend. Ook de effecten van de landzijdige ontsluiting op de
omgevingskwaliteit zijn voor Groot Schiphol kleiner.
In geval van een luchthaven op een eiland in de Noordzee is in integratie in collectieve vervoer-
systemen een must. Een additionele wegverbinding met het eiland biedt belangrijke voordelen
op alle schaalniveaus, in het bijzonder voor personen- en goederenvervoer met haast. Meerdere
tracés naar het eiland betekent een licht verbeterde bereikbaarheid zowel vanuit de Noordvleu-
gel van de Randstad als vanuit de Zuidvleugel. Het grote nadeel: twee maal een door-
snijding van het kustgebied en een deel van de Randstad en bijna dubbele kosten.
33 | Terug naar de Kust Terug naar de Kust | 34
20. Kustwering & Veiligheid
Grote delen van Nederland bestaan bij de gratie van waterbouwkundige werken die in de
loop der eeuwen zijn ontworpen en uitgevoerd. Bescherming van het land tegen waterover-
last en waterschade staat voorop.
Dijkverbetering is een maatschappelijk bewogen onderwerp. Het is geen kwestie van zo-
maar even een dijk verhogen; veiligheid én cultuurlandschappelijke waarden verdienen de
aandacht. De omgevingsfactoren als kwetsbare natuur, cultuurhistorische waarden en de
aanwezigheid van flora en fauna wegen zwaar bij het behoud en verbetering van dijken.
Vaak moeten delen van dijken worden versterkt. Een dijk moet een extreem zware stormen
kunnen doorstaan. Om de veiligheid van de keringen te kunnen toetsen worden land-
meetkundige opnames gedaan, grondmechanisch onderzoek uitgevoerd en berekeningen
gemaakt. Een opdracht kan een MER, vergunningaanvragen, ontwerp, bestekvoorbereiding,
directievoering en toezicht houden omvatten. Slimme oplossingen zorgen soms voor minder
ingrijpende maatregelen.
Objecten en constructies voor de kust staan onder invloed van getij, golven en wind. Het is
een dynamische omgeving. Het is van belang vroegtijdig inzicht te hebben de ontwikkeling
Kustwering & Veiligheid en gedrag van zandbanken, het langs- en dwarstransport langs de kust, sedimentatieproces-
sen en het gedrag van zeegaten. Om deze processen te kunnen voorspellen en begrijpen
worden waar nodig computermodellen gebruikt.
35 | Terug naar de Kust Terug naar de Kust | 36
21. Versterking Zwakke schakels
Opdrachtgever diverse waterschappen
Jaar van uitvoering 2006-2008
In opdracht van het Hoogheemraadschap van Rijnland heeft Grontmij het definitief ontwerp
en het uitvoeringsontwerp voor de versterking uitgewerkt. De versterking bestaat uit de zo-
genaamde ‘Dijk in duin’ constructie aangevuld met een verbreding van de duinenrij van circa
50 m aan de zeewaartse zijde. Grontmij heeft voor de uitvoering de contractdocumenten
voorbereid en begeleidde tevens het gehele aanbestedingsproces. Grontmij voert hierin de
directie en ziet toe op het verloop van de uitvoeringswerkzaamheden.
Na het gereedkomen van de versterkingswerkzaamheden zal het gebied ingericht worden.
Hierin zijn zowel de behoeftes van het recreërend publiek als die van de betrokken onderne-
mers en die van de hulpdiensten gerespecteerd. Door het verbreden van de duinenstrook
worden langere aansluitingen naar de strandpaviljoens gelegd en worden de nieuwe opgan-
gen naar het strand “aangekleed”. De werkzaamheden moesten voor aanvang van het strand-
seizoen 2008 gereed zijn, wat ook is gelukt. In de duinen zal voor het zomerseizoen ook een
uitkijkpost, een zogenaamde “spotters hill”, aangelegd worden voor de liefhebbers van de
natuur en vergezichten. Noordwijk krijgt zo niet alleen een veiligere maar ook een mooiere
kust met veel potentie om nog mooier te worden.
In het gehele traject van dit project is een kleurrijk en breed palet aan specialisten inge-
schakeld: diverse ontwerpers voor de waterbouwkundige constructies, morfologen, econo-
men, ecologen, kostendeskundigen, juristen, contract- en vergunningendeskundigen,
landschapsarchitecten en communicatieadviseurs. Tevens is intensief samengewerkt met tal
van externe partijen.
ir. Mieke Roth www.nowhow.nl
37 | Terug naar de Kust Terug naar de Kust | 38
22. Versterking Zwakke schakels
Kust
De kustversterking Noordwijk is onderdeel van het project Kustvisie Zuid-Holland. Dit project
heeft als doel om zes ‘zwakke schakels’ in de Zuid-Hollandse kust duurzaam te versterken
en de ruimtelijke kwaliteit aldaar te verbeteren. Ook bij andere ‘zwakke schakels’ is Grontmij
betrokken.
Voor het Hoogheemraadschap van Delfland heeft Grontmij de toetsingen en aansturing
van de MER projectnota en vaststelling van het verbeteringsplan voor de Zwakke Schakel
in Scheveningen verzorgd. Tevens is het gehele vergunningentraject verzorgd. Het project
is uitdagend door de gekozen voorkeursalternatief de zogenaamde “dijk-in-boulevard” in te
passen in de door de gemeente Den Haag voorgenomen herinrichting van de boulevard.
De zwakke schakels op Walcheren en bij Vlissingen worden aangepakt door landwaartse ver-
sterkingen met zand. Voor deze projecten is een uitvoeringsplan opgesteld. In opdracht van
het Waterschap Zeeuwse Eilanden werkt Grontmij het uitvoeringsplan nader uit.
39 | Terug naar de Kust Terug naar de Kust | 40
23. Gebiedsontwikkeling Perkpolder
Kust
Opdrachtgevers Gemeente Hulst, Rijkswaterstaat en Provincie Zeeland
Jaar van uitvoering 2003-2008
Vanwege de samenvoeging van de gemeenten Hulst en Hontenisse, het wegvallen van de
veerverbinding Kruiningen-Perkpolder en verschillende andere ontwikkelingen is de positie
van het gebied Perkpolder sterk aan het veranderen. Dit maakt een actueel inzicht in kansen
voor ontwikkeling uit sociaaleconomisch motief noodzakelijk. Grontmij heeft hiertoe de
bestaande initiatieven en kansen vanuit het gebied verkend en verwerkt in een vooruit-
strevende, integrale ontwikkelingsvisie.
Grontmij heeft de gewenste ontwikkelingen ruimtelijk vertaald in een Masterplan voor het
gebied Perkpolder. Gezamenlijk zetten gemeente Hulst, Rijkswaterstaat, de Provincie Zee-
land én het Waterschap Zeeuws-Vlaanderen deze voorgenomen gebiedsontwikkeling voort.
Naast de ontwikkelingsvisie, het Masterplan, heeft Grontmij vervolgens de Startnotitie Ge-
biedsontwikkeling Perkpolder opgesteld en bijgedragen aan het opstellen van de MER.
Eén van de onderdelen van de gebiedsontwikkeling was het herstellen van het kreekgebied.
Hiertoe is het noodzakelijk een bres in de primaire waterkering te creëren zodat onder
invloed van het getijde (zee)water naar binnen kan dringen. Naast het aanbrengen van een
bres in de primaire waterkering zullen binnendijkse polderdijken moeten worden verwijderd
en dient de polder worden verlaagd, zodat een kreekgebied ontstaat.
41 | Terug naar de Kust Terug naar de Kust | 42
24. Windenergie
Windenergie heeft altijd al een belangrijke rol gespeeld in ons land. Windmolens hebben in
feite ons land gecreëerd. Nederland wil duurzame energietechnieken zoals windenergie bev-
orderen. Bij de voorbereiding en realisatie van een windturbine of windpark is een ontwikkel-
ingstraject noodzakelijk. Voor grote projecten is bijvoorbeeld een MER noodzakelijk.
Grontmij heeft jarenlange ervaring met haalbaarheidsonderzoeken, planvoorbereiding en
realisatie van windparken. We zijn gewend om samen te werken met ontwikkelaars, over-
heden, onderaannemers en financiers. Waar nodig dragen we ook risico. Voorbeelden van
windenergie projecten zijn MER Inrichtingsvarianten Near Windpark, MER Windturbinepark
Delfzijl Zuidoost maar ook diverse windturbines op land.
Windenergie
43 | Terug naar de Kust Terug naar de Kust | 44
25. Offshore windparken Noordzee
Kust
Opdrachtgevers NoordzeeWind, NUON en Shell
Jaar van uitvoering diverse projecten tussen 2002-2008
Grontmij heeft uitgebreide ervaring opgedaan met het inzichtelijk maken van de milieuef-
fecten van offshore windparken langs de Hollandse kust. In 2002 heeft Grontmij het milieu-
effectrapport (MER) opgesteld voor het eerste windpark in de Noordzee, het Offshore Windpark
Egmond aan Zee van het consortium NoordzeeWind (NUON en Shell). Hierop voortbordurend
heeft Grontmij in 2005-2006 in opdracht van opnieuw NUON en Shell de milieueffectrap-
porten van een drietal andere offshore windparken opgesteld. Op dit moment werkt Grontmij
in opdracht van Eneco Milieu aan de MER/Vergunningen voor windparken op de Noordzee die
Eneco wil gaan realiseren. In genoemde studies zijn uitgebreide effectenonderzoeken gedaan
naar de mogelijke gevolgen van offshore windparken op onder andere morfologie en
stroming, vogels en onderwaterleven en scheepvaartveiligheid. Hiermee is veel kennis opge-
bouwd over ruimtelijke en milieuaspecten langs de Hollandse kust.
45 ||Terug naar de Kust
Terug naar de Kust Terug naar de Kust | 46
26. Windpark Middelgrunden
Opdrachtgever Energi E2, The Middelgrunden Wind Turbine Cooperative
Jaar van uitvoering 2000
Het offshore windpark Middelgrunden voor de kust van Kopenhagen in Denemarken bestaat
uit 20 turbines van 2 MegaWatt. Hierdoor kunnen 40.000 huishoudens van groene stroom
worden voorzien. Grontmij | Carl Bro verzorgde de haalbaarheidstudie voor de fundatie en
de toetsing van de omgevingscondities voor dimensionering van het park.
47 | Terug naar de Kust Terug naar de Kust | 48
27. Databeheer
Grontmij GIS& ICT voert diverse projecten uit op het gebied van softwareontwikkeling, data-
en websitebeheer voor de Noordzee. Het project MorphGIS betreft de ontwikkeling van
software voor het RIKZ voor onderzoek naar morfologie van kust een zeebodem. Een ander
voorbeeld van softwareontwikkeling zijn de GIS modules Baggeren & Meten; de ontwik-
keling van software voor het Rijkswaterstaat Meet- en Baggerproces op de Noordzee en de
grote binnenwateren.
De Verwerking Jarkus lodingen behelst de toetsing van de basiskustlijn en het genereren
van een kustlijnenkaart; het project Crisismanagement Noordzee betreft de bestrijding van
calamiteiten op de Noordzee.
Grontmij GIS&ICT voert echter ook allerlei werkzaamheden en diensten uit voor Rijkswater-
staat Noordzee en RIKZ op gebied van GIS (outsourcing GIS Diensten).
Ook is Grontmij op het gebied van Databeheer verantwoordelijk voor de ontwikkeling en
het beheer van de Rijkswaterstaat websites www.noordzeeatlas.nl en www.zeeslib.nl, met
diverse informatie over de Noordzee
Databeheer
49 | Terug naar de Kust Terug naar de Kust | 50
28. GIS werkzaamheden Rijkswaterstaat Noordzee
Opdrachtgever Rijkswaterstaat Noordzee
Jaar van uitvoering 2005-2008
Rijkswaterstaat Noordzee is verantwoordelijk voor het integrale water-, bodem- en technisch
vaargeulbeheer van het Nederlandse deel van de Noordzee. Dit beheer wordt uitgebreid
ondersteund door het gebruik van Geografische Informatie Systemen (GIS). Rijkswater-
staat Noordzee besteedt de werkzaamheden via de GIS Catalogus uit aan Grontmij. De
werkzaamheden omvatten databewerking, analyse en presentatie op het gebied van o.a.
baggerwerkzaamheden, gebruiksfuncties, offshoreactiviteiten, scheepvaartroutes, windmo-
lenparken, vergunningen en zandwinning. Daarnaast verzorgt Grontmij GIS & ICT de opslag
en het beheer van alle geografische data van Rijkswaterstaat Noordzee in het zogenaamde
Geodatapakhuis van Rijkswaterstaat en publicatie van een deel van deze gegevens op de
website van het Noordzeeloket.
51 | Terug naar de Kust Terug naar de Kust | 52
29. 53 | Terug naar de Kust Terug naar de Kust | 54
30. 55 | Terug naar de Kust Terug naar de Kust | 56
31. Colofon
Titel Terug naar de kust
Datum 2e druk, juni 2008
Lay-out Astrid van Kersbergen
Contact ing. S(tef ).H.M. van Remmen (regiomanager)
Stef.vanremmen@grontmij.nl
ir. P(eter).B. Vermey (hoofd afdeling waterbouw)
peter.vermey@grontmij.nl
Grontmij
De Holle Bilt 22
3732 HM De Bilt
T +31 (0)30 220 79 11
F +31 (0)30 220 24 68
info@grontmij.nl
www.grontmij.nl
Grontmij, opgericht in 1915, is een multidisciplinair advies- en ingenieursbureau. Met ruim
8.000 professionals actief op het gebied van milieu, water, energie, bouw, industrie en infra-
structuur. Wij willen de beste lokale dienstverlener zijn in Noordwest-Europa en meerwaarde
leveren op het hele traject van ontwerp, advisering, engineering, contracting en management
van multidisciplinaire projecten.
Wij ontwerpen en realiseren plannen voor de toekomst door mensen en partijen in regio’s bij
elkaar te brengen en met elkaar te verbinden. Wij doen dat met respect voor de omgeving,
voor onze klanten en voor elkaar. Grontmij heeft een notering aan de Effectenbeurs van
Euronext Amsterdam.
57 | Terug naar de Kust Terug naar de Kust | 58
