қышқылдар

1. О
Т Ы Р А
Р
Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрлігі
Жамбыл облысы
Меркі ауданы
№22 орта мектебі мемлекеттік мекемесі

2. О
Т Ы Р А
Р
Сман НазгүлСман Назгүл
БахытжанқызыБахытжанқызы
Сман НазгүлСман Назгүл
БахытжанқызыБахытжанқызы
Туылған жылы: 25.03.1985жТуылған жылы: 25.03.1985ж
Туылған жері: Жамбыл облысыТуылған жері: Жамбыл облысы
Меркі ауданыМеркі ауданы
Мамандығы: химия пәнінің мұғаліміМамандығы: химия пәнінің мұғалімі
Бітірген оқу орны: ТарМПИБітірген оқу орны: ТарМПИ
Қай жылдан бері ұстаз: 2006Қай жылдан бері ұстаз: 2006
Еңбек өтілі: 7 жылЕңбек өтілі: 7 жыл
Санаты:Санаты: IIII
Туылған жылы: 25.03.1985жТуылған жылы: 25.03.1985ж
Туылған жері: Жамбыл облысыТуылған жері: Жамбыл облысы
Меркі ауданыМеркі ауданы
Мамандығы: химия пәнінің мұғаліміМамандығы: химия пәнінің мұғалімі
Бітірген оқу орны: ТарМПИБітірген оқу орны: ТарМПИ
Қай жылдан бері ұстаз: 2006Қай жылдан бері ұстаз: 2006
Еңбек өтілі: 7 жылЕңбек өтілі: 7 жыл
Санаты:Санаты: IIII

3. О
Т Ы Р А
Р
Сабақтың тақырыбы:Сабақтың тақырыбы:
«Қышқылдар»«Қышқылдар»
8-сынып8-сынып

4. О
Т Ы Р А
Р
Сабақтың мақсаты:Сабақтың мақсаты:
Білімділік мақсаты: Қышқылдар туралы ұғымды
қалыптастырып,олардың физикалық және химиялық
қасиеттері туралы білімді жүйеге келтіру,маңызды
табиғи қосылыстарының қолданылуымен таныстыру.
.Міндеті:1.Қышқылдар туралы білімді толық
жетілдіруге дағдыландыру.
2.Сыни ойлаудың және коммуникативтік қабілеттерін
дамыту.
3.Оқушыларды топпен жұмыс кезінде ой
шапшаңдығына,нақтылыққа жұмыс жасауға
тәрбиелеу,өз-өздеріне баға беруге үйрету.

5. Табыс критерийі:
Кластар арасындағы байланыстарды
мысалдармен көрсету,оттекті және
оттексіз қышқылдардың құрамын
салыстыра отырып,ұқсастықтарымен
айырмашылықтарын анықтау.
Оқушылардың өзіндік ізденуін
ұйымдастыру және танымдық іс-
әрекеттерін жетілдіріп, білімдерін
тиянақтап, дамыту;

6. О
Т Ы Р А
Р
Сабақтың түрі:
Демонстрациялық сабақ.
Сабақтың өту әдісі:
Сын тұрғысынан ойлауды
дамыту технологиясы.

7. Күтілетін нәтиже:
Қышқылдардың физикалық, химиялық
қасиеттерін алынуын біледі,
индикаторлармен жұмыс істеуге
қызығушылығы артады, практикалық
жұмыста техникалық қауіпсіздік
ережесін сақтайды.
Сыни ойлайды, өз ойын нақты
жеткізеді, өзін-өзі бағалайды,
топтасуға дағдыланады.

8. О
Т Ы Р А
Р
Жоспары:
І-кезең: “Қызығушылықты ояту.”
( Тақырыпқа танымдық қызығушылықты, оқушының
белсенділігін ояту.)
1.Танымдық сұрақтар.
2.”Кім білімпаз?”
ІІ-кезең: “Мағынаны ашу.”
(Жаңа ақпаратпен танысу.)
1қышқылдардың алыну жолдары.
2.Қышқылдардың қолданылуы.
ІІІ-кезең: «Ой толғау.»
(сабақты бекіту және қорытындылау.)
1.Қызықты тәжірибелер.
2.’’Көңілді шарлар’’ ойыны.

9. О
Т Ы Р А
Р
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі (2 мин)
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау, өткен
тақырыптарға шолу жасау (9 мин)
ІІІ. Сабақтың теориялық бөлімі (20 мин)
IV.Cабақтың практикалық бөлімі (10мин)
V.Сабақты бекіту (2 мин)
VІ.Оқушыларды бағалау және
үйге тапсырма беру (2 мин)

10. О
Т Ы Р А
Р
І-кезең:Қызығушылықты ояту.”І-кезең:Қызығушылықты ояту.”
Танымдық сұрақтар.Танымдық сұрақтар.1.Аспен келеді,1.Аспен келеді,
Тамаққа дәм береді.Тамаққа дәм береді.
2. Су бетінде2. Су бетінде
безектеп, Металл натрийбезектеп, Металл натрий
жүзеді. Ең соңында жоқжүзеді. Ең соңында жоқ
болып, Қандай қосылысболып, Қандай қосылыс
түзеді?түзеді? Тапсырма: РеакцияТапсырма: Реакция
теңдеуін жазыңдар.теңдеуін жазыңдар. ( интерактивті( интерактивті
тақтадан натрийдің сумен әрекеттесуініңтақтадан натрийдің сумен әрекеттесуінің
бейнекөрінісі көрсетіледі.)бейнекөрінісі көрсетіледі.) 3.Тіршілік3.Тіршілік
металдарына қандай металдарметалдарына қандай металдар
жатады?жатады? 4.Өсімдік4.Өсімдік
тіршілігі үшін калийдің ролітіршілігі үшін калийдің ролі

11. О
Т Ы Р А
Р
““ ?Кім білімпаз?Кім білімпаз ””
Натрий
атомының
электрондық
конфигурациясын
жаз.
Қанша грамм
натрий 11,2л
оттекпен
реакцияласады?
Сілтілерде
фенолфталеиннің
түсі қалай
өзгереді?
3 моль оттекпен
әрекеттесу үшін
натрийдің
қанша молі
қажет?
Сілтілік
металдарды
ата.
Сілтілік
металдардың
физикалық
қасиетін
сипатта.
9,2г натрий
сумен
әрекеттескенде
қанша г NаОН
түзіледі?
Натрий
мен су
арасындағы
реакция
теңдеуін
жаз.
Натрийдің
адам
өміріндегі
маңызы
қандай?

12. О
Т Ы Р А
Р
ІІ.”Мағынаны ашу.”ІІ.”Мағынаны ашу.”

13. Қышқылдар дегеніміз не?
Құрамында металл атомдармен
орын алмастыруға бейім сутек
атомдары, қышқыл қалдықтары
бар қосылыстар.
Сумен әрекеттескенде катион
ретінде тек сутек (Н+)немесе
оксоний иондарын(Н2О+)түзетін
заттар.

14. Индикаторлармен әрекеттескенде:
МеxOy + HnҚалд → МеnҚалдy +
H2O
Негізгі оксид + қышқыл → тұз +
су
Мына теңдеулерді аяқтаңдар:Мына теңдеулерді аяқтаңдар:
Na2CO3 + HCI
K3PO4 + H2SO4
Au+H2SO4
NaOH + HCI
Fe(OH)3 + HNO3
Mg + H2SO4
Жүретін химиялық реакция
теңдеулерін жазыңдар

15. О
Т Ы Р А
Р
1.Сутекпен әрекеттесіп гидрид түзеді:1.Сутекпен әрекеттесіп гидрид түзеді:
22 Na + HNa + H22 2 NaH2 NaH
гидрид-қатты кристалдық зат,күштігидрид-қатты кристалдық зат,күшті
тотықсыздандырғыш.тотықсыздандырғыш.
Гидридтер сумен әрекеттеседі:Гидридтер сумен әрекеттеседі:
NaH + HNaH + H22O 2NaOHO 2NaOH
2.К мен2.К мен NaNa ауада жанғанда пероксид түзеді:ауада жанғанда пероксид түзеді:
2Na + O2Na + O22 NaNa22OO22
Металмен балқытып,оксид алынады:Металмен балқытып,оксид алынады:
NaNa22OO22 + 2Na 2Na+ 2Na 2Na22OO
3.Металл оксиді-күшті негіздік қасиеті бар,ақ түсті3.Металл оксиді-күшті негіздік қасиеті бар,ақ түсті
зат.Сумен әрекеттесіп,сілті түзеді:зат.Сумен әрекеттесіп,сілті түзеді:
NaNa22O +HO +H22O 2NaOHO 2NaOH
((жаңа ақпаратты мұғалім түсіндіреді.жаңа ақпаратты мұғалім түсіндіреді.))

16. Химиялық формулаларын жазыңдар:Химиялық формулаларын жазыңдар:
Азот қышқылы-Азот қышқылы-
Күкірт қышқылы-Күкірт қышқылы-
Күкіртсутек қышқылы-Күкіртсутек қышқылы-
Тұз қышқылы-Тұз қышқылы-
ОртофосфорОртофосфор
қышқылы-қышқылы-
Көмір қышқылы-Көмір қышқылы-

17. Толғаныс.
1.Сәйкестендіру кестесі.
N формулалар аттары
1. H2SO4 а) күкірт(ІV)
оксиді
2. SO2 ә) күкірт сутек
3. SO3 б) күкірт қышқылы
4. Na2SO4 в) күкірт (VІ)
оксиді
5. H2S г) натрий
сульфаты

18. ““Кім жылдам?Кім жылдам? ””
Оқушыларды топтарға бөлемін.Кубизм әдісі
бойынша әр топ бір қосылысты таңдап
алып,қолданылуынтүсіндіреді.Интерактивті
тақтада электронды оқулықты пайдаланамыз.

19. О
Т Ы Р А
Р
““АудармашыАудармашы””
NaOH-NaOH-
ННCL-CL-
НН22SOSO44--
NaNa22COCO33--
NaNONaNO33--
ННNONO33--
KClOKClO33--
KMnOKMnO44--

20. С СО2 Н2СО3 СаСО3С СО2 Н2СО3 СаСО3
СаОСаО
Мына айналулар тізбегіне сәйкес келетін
реакциятеңдеулерін жазыңдар:

21. О
Т Ы Р А
Р
ІІІІІІ кезең:кезең:
““Ой толғау”Ой толғау”

22. О
Т Ы Р А
Р
“Сиқырлы
таяқша”
“Химиялық
шырындар”
ҚызықтыҚызықты
тәжірибелертәжірибелер
Түсті
жалындар
“Сиқырлы
құмыра”

23. О
Т Ы Р А
Р
Қосылыстардың аттары берілген, сәйкес
формулаларын көрсет.
(дұрыс тапсаң шар әуеге қалықтайды!)
НCl
HNO3HCO3
NaOH
KMnO4
KClO3
NaNO3
NaNO3Na2CO3

24. О
Т Ы Р А
Р
1.Натрий және калий гидроксидтерін
сипаттаңдар.
2.Тұрмыста қолданылатын
қышқылдардың ерекешеліктерін
көрсет.
3.Неге сода жуғыш қасиет көрсетеді?
4.Өзгерісті орында:
NaCl Na NaOH
V.V. Сабақты бекіту:Сабақты бекіту:

25. О
Т Ы Р А
Р
VI. Оқушыларды бағалау
Үйге тапсырма: Қышқылдар
тақырыбына эссе жазу.

26. Кері әсер парағы:Кері әсер парағы:
Оқушылар сабақ барысындаОқушылар сабақ барысында
өткен материалдыңөткен материалдың
қаншалықты түсінгенінеқаншалықты түсінгеніне
байланысты БҮҮ кестесінбайланысты БҮҮ кестесін
толтырутолтыру

27. О
Т Ы Р А
Р
Қолданылған әдебиеттер
1. “Химик анықтамалығы”, №3-4 2009 жыл
2. Н.Нұрахметов, Қ.Бекішев, Н.Заграничная .Химия 10-сынып.
Алматы “Мектеп” 2006 жыл
3. Б.Бірімжанов, Н.Нұрахметов . Жалпы химия Алматы
“Кітап” 1992 жыл
4. “Химия мектепте”, №5 2004 жыл, №4 2005 жыл
5. “Краткий химический справочник” , В.А.Рабинович,
З.Я.Хавин
6. Практикум по неорганической химии
Москва “Просвещение” 1991 год