Бүкіл әлемдік тартылыс заңы

1. ШҚО, Абай ауданы, М.Ә
9-сынып
Сабақ тақырыбы: §15. Бүкіл әлемдік тартылыс заңы.
Сабақ мақсаты:
1. Оқушыларға бүкіл әлемдік тартылыс заңы, гравитациялық тұрақтының
физикалық мағынасы туралы түсінік беру.
2. Оқушыларды өз бетімен ғылыми ой қорытындыларын жасай білуге
дағдыландыру.
3. Ғылыми дүниетанымын қалыптастыру, жауапкершілікке, еңбекқорлыққа
тәрбиелеу.
Сабақ түрі: аралас
Сабақ әдісі: баяндау, сұрақ-жауап.
Құрал-жабдықтар: компьютер, видеопроектор, слайдтар
Сабақ барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
ІІ. Оқушылардың үй тапсырмасын қалай орындап келгендерін тексеру.
1. Ньютонның үшінші заңын тұжырымдаңдар.
2. Денелердің өзара әрекеттесуі кезінде туындайтын күштердің табиғаты туралы не айтуға
болады?
3. Галилейдің салыстырмалы принципінің мәнісі неде?
ІІІ. Жаңа сабақ.
êìR 63710  -Жер радиусы
êìR 384000 -Жерден Айға дейін қашықтық.
3,27Ò тәулік
Ra 2
 ;
T


2
 , осыдан R
T
a 2
2
4
 ; R мен Т-ның мәндерін
қойсақ, онда 2
/002725,0 ñìa  ; ал 36000

a
g
, 60
0

R
R
2
0
0







R
R
a
g
осыдан
2
2
00
R
Rg
a  немесе 2
R
const
a  , демек центрге тартқыш үдеу Жердің центріне дейінгі
қашықтықтың квадратына кері пропорционал кемиді. Сонымен қатар F~Mm
F ~ 2
R
Mm
2
R
Mm
GF 

немесе 2
21
R
mm
GF 

G-гравитациялық тұрақты. G=6,673ּ10-11Нּм2/кг2
Бүкіл әлемдік тартылыс заңы: екі нүктелік денелер арасындағы
өзара әрекеттесу күші олардың массаларының көбейтіндісіне тура пропорционал, ал ара
қашықтығының квадратына кері пропорционал. G-гравитациялық тұрақты.
G=6,673ּ10-11Нּм2/кг2
IV. Есептер шығару. Р: № 172, №173,№169, №170
V. Қорытындылау.
1. Бүкіләлемдік тартылыс заңын тұжырымдаңдар.
2. Бүкіләлемдік тартылыс заңын ашу барысында
Ньютон қандай болжам ұсынды?
3. Неліктен Айдың Жерді айналу үдеуі жерге жақын
аралықтағы дененің еркін түсу үдеуінен аз болады?
4. Г.Кавендиш гравитациялық тұрақтыны қалай анықтады?
5. Гравитациялық тұрақты нені сипаттайды?
VI. Бағалау.

2. VII. Үйге тапсырма: §15. 12-жаттығу.