Ақтамберді жырау

1. Сабақтың тақырыбы

2. САБАҚТЫҢ МАҚСАТЫ:
1.АҚТАМБЕРДІ ЖЫРАУДЫҢ ӨМІР ЖОЛЫНАН
МӘЛІМЕТ БЕРУ.
2. ОҚУШЫЛАРДЫ ЖЫРАУДЫҢ ТОЛҒАУЛАРЫ
АРҚЫЛЫ ЕРЛІККЕ, ЕЛГЕ ДЕГЕН
СҮЙІСПЕНШІЛІГІН ҚАЛЫПТАСТЫРУ.
3.АҚЫННЫҢ ТОЛҒАУЛАРЫНЫҢ ӨМІРЛІК
МАҢЫЗЫНА, ТІЛДІК ЕРЕКШЕЛІКТЕРІНЕ ТОҚТАЛУ.

3. ҮЙ ТАПСЫРМАСЫН СҰРАУ
/МИҒА ШАБУЫЛ/ ЖАЛПЫЛАМА ШОЛУ
І. 1.Жыраулар поэзиясы қай ғасырларды қамтиды?
2. Жыраулар поэзиясының негізгі тақырыбы қандай?
3. Жыраулар өз заманының қандай өзекті мәселелерін
жырларына арқау еткен?
4. Жыршы, жырау, толғау сөздерін қалай түсінесіңдер?
5. XV-XVIII ғасырларда өмір сүрген қандай жырауларды
білесің?
6. Жыраулық өнер дала «Абызы»деп аталып, кімнен
бастау алған?
ІІ. Доспамбет жырау шығармашылығы /Қар кесегі/
1.Толғауларынан жатқа оқу
2. Толғауларының көркемдік ерекшеліктерін талдау

4. Тақырыпты ашу
“Адасқан әріптер” әдісі
І топ Қ Е М Р А Д А І Б Т
ІІ топ Ы Ж А У Р
ІІІ топ “Д Л Ү Р І К-Д Л Ү Р І К
І П С Т Е К І Н І”

5. Жапанға біткен терекпін,
Еңсемнен жел соқса да
теңселмен,
Қарағайға қарсы біткен
бұтақпын,
Балталасаң да айырылман,
Сыртым — құрыш,
жүзім — болат
Тасқа да салсаң,
майырылман! Ақтамберді жырау
(1675-1768)

6. қолбасы
қоғам
қайраткеріқазақтың
көне
жыраулық
мектебінің
белді өкілі
батыратақты
жырау
Қысқа,
нақыл,
шешен
сөздердің
шебері
дипломат

7. Ақтамберді –тарихи тұлға
• Ес білгеннен бастап 70 жыл бойы ат үстінен
• түспей елі мен жерін қорғаған қас батыр, айтулы
шешен, қабырғалы би, атақты жырау болған.
• Туысы Бердіке деген батырдың қолында өседі.
10-11 жасында өлең жаза бастаған.
18 ғ Үмбетей шығармаларында,
19 ғ Дулаттың “Еспембет” дастанында
қарт ақылгөй сипатында көрінеді.

8. 1723 ж Қазақтар ойраттардан ойсырай жеңіліп,
бүкіл оңтүстік және шығыс аймақтан
айырылған шақта, Ақтамберді атақты
батыр, орта жүздің рубасы
ақсақалдарының бірі еді.
1742 ж Орта жүз ру басшыларының Орынборда ант
беру жиналысына өкіл болған.
1738-1752 ж Қазақ –қалмақ арасында болған қанды
қақтығыстардың барлығына дерлік қатысқан.
“Ақтабан шұбырынды” оқиғасын бастан
өткерген. 93 жасында қайтыс болған.
Жыраудың қайта тұрғызылған күмбезі қазір
Шығыс Қазақстан облысының Абай
аудаындағы Жүрекжота деген төбенің басында
тұр.

9. Ақтамберді жырау мавзолейі

10. ТОЛҒАУЛАРЫ

12. “Күлдір-күлдір кісінетіп” толғауы
Ақын арманын танытатын, тұлпар мініп ту ұстап,
ел шетіне қорған боп ерлік атын шығаруды аңсаған
батыр бейнесін тудырған туынды
Күлдір-күлдір кісінетіп,
Күреңді мінер ме екеміз,
Күдеріден бау тағып,
Ақ кіреуке киер ме екеміз!
Жағасы алтын, жеңі жез,
Шығыршығы торғай көз,
Сауыт киер ме екеміз! ( Толғаудан үзінді)

13. Деңгейлік тапсырмалар
І деңгей
“Күлдір-күлдір кісінетіп” толғауын
мәнерлеп оқу, маңызын түсіндіру
ІІ деңгей
Топтық эссе, семантикалық картамен
жұмыс
ІІІ деңгей
Тұжырымдамалық карта / постер
қорғау/

14. Кезеңдері ХІХ ғ әдебиеті Хандық дәуір
әдебиеті
Ежелгі дәуір
әдебиеті
ХХғ әдебиеті
ХҮ-ХҮІІІ ғасырлар
Орхон-Енисей
ескерткіштері
Д.Бабатайұлы
І.Жансүгіров
Семантикалық карта «Әдебиеттің кезеңдерін білесің бе?» І топ
Шығармалары Шалкиіз Доспамбет Ақтамберді Асан
қайғы
Қазтуған
Қой үстінде бозторғай
жұмыртқалаған заман
Айдаса қойдың көсемі,
сөйлесе қызыл тілдің шешені
Сен-алтынсың, мен пұлмын,
сен-жібексің мен-жүнмін
Аймадетке оқ тиді,
отыз екі омыртқаның
буынынан
Күлдір-күлдір кісінетіп,
Күреңді мінер ме екенбіз
Семантикалық карта «Жырауларды білесің бе?» ІІ топ

15. Толғаулары Асан қайғы Шалкиіз Ақтамберді Қазтуған Доспамбет
Балаларыма
өсиет
Еділ бол да,
Жайық бол
Би Темірге
бірінші толғау
Мадақ жыры
Айнала бұлақ,
басы Тең
Семантикалық карта «Толғауларды қаншалықты білесің?» ІІІ топ

16. ТҰЖЫРЫМДАМАЛЫҚ КАРТА/ ПОСТЕРМЕН
ЖҰМЫС/
І ТОП
АҚТАМБЕРДІ ЖЫРЛАРЫНДАҒЫ ЕҢБЕК
МӘСЕЛЕСІ ЖӘНЕ “КҮЛДІР-КҮЛДІР КІСІНЕТІП”
ТОЛҒАУЫН ТАЛДАУ, АЛЛИТЕРАЦИЯЛАРДЫ ТАБУ
ІІ ТОП
АҚТАМБЕРДІ ЖЫРЛАРЫНДАҒЫ ЕРЛІК ТУРАЛЫ,
ТОЛҒАУЫНДАҒЫ ТЕҢЕУЛЕР, ЭПИТЕТТЕР
ІІІ ТОП
АҚТАМБЕРДІ ЖЫРЛАРЫНДАҒЫ АҒАЙЫННЫҢ
ТАТУЛЫҒЫ ТУРАЛЫ ЖӘНЕ ТОЛҒАУДАҒЫ
КӨНЕРГЕН СӨЗДЕР

17. САБАҚҚА КЕРІ БАЙЛАНЫС
“ДЕЙІН, КЕЙІН” КЕСТЕСІ
Оқушылардың тақырып бойынша алған білімдерін байқау
Дейін Кейін

18. САБАҚ МАҚСАТЫНА ЖЕТТІ МЕ?
Бүгінгі
күннен не
күтесіздер?
Неге
сенімсізсіз?
Мақсаттарыңыз
қандай?
Нәтиже

19. І.ҮЙГЕ ТАПСЫРМА
1.АҚТАМБЕРДІ
ШЫҒАРМАШЫЛЫҒЫН ОҚЫП КЕЛУ.
2. “КҮЛДІР-КҮЛДІР КІСІНЕТІП”
ТОЛҒАУЫН ЖАТТАП КЕЛУ.
ІІ.БАҒАЛАУ