1. Эмчилгээний цэцэрлэг
ОЦ Тэнхим

2. 




Асганы бөөрөлзгөнө-Rubus arcticus
Ботаник шинж: Сарнайтаны Rosaceae овогт багтана. Мөлхөө бус
гололсон үндэслэг иштэй. 80-100см орчим өндөр заримдаг сөөг юм.
Нэг наст найлзуур өвслөг, хоёр наст найлзуур модожсон бөгөөд
цэцэглэж жимслэнэ. Хоёр наст найлзуур навчны бариул, цэцэгт иш
цөм шаргал өргөстэй суумал, шүүсэвчээр хучигдсан байдаг. Навч
гурамсан навчинцар, гонзгойвтор, юлдэрхүү буюу өндгөрхүү,
зүрхэрхүү-зүрхэн хэлбэртэй. Түүний захаар жижиг жигд юмуу
зайтай гүн, тэгш бус хөрөөн шүдлэг доод тал цагаан эсгийлэг. Цэцэг
ногоовтор цайвар, жимс бөөрөнхий улаан.
Тархац: Монгол орны хойд хэсгийн уулсаар шилмүүст ой,
тэдгээрийн зах асга, асгарганд ургана. Ойн дээд зах өндөр уулын
бүслүүрт тохиолдоно.

3. 


Эмийн түүхий эд: жимс, навч, цэцэг, үндэс. Бөөрөлзгөний жимсийг
боловсорч гүйцсэний дараа гүйцэд зөөлрөх үед 7, 8-р саруудад түүж
авна. Түүх үед жимс нь маш амархан гэмтдэг учир ялангуяа
нойтноор нь хол газар тээвэрлэх, хэт боловсорч гүйцсэн жимсийг
бороотой өдөр түүх, хатаах арга ажиллагаанд анхааралгүй хандвал
хялбархан муудаж хэрэгцээгүй болдог.
Түүсэн жимснээс шалбарч, хорхой шавжинд идэгдэж гэмтсэн
хэсгүүдийг түүж цэвэрлээд нарны гэрэл шууд тусахгүй газарт
задгай агаар хатац буюу байшингийн төмөр дээвэр дор нимгэн
дэлгэж хөндий хатаана.
Эсвэл тусгай халаалгын пийшинд 50-60 градус дулаанд хатаана.
Эмийн хэрэгцээнд зориулан бэлтгэсэн жимс нь ердийн өнгөө
алдаагүй хөгцөрч харлаагүй, бүтнээрээ сайн хатсан байхаас гадна
ургамлын навч, цэцэг, иш элс, шороо, чулуу зэрэг элдэв хольцгүй,
ерөнхий чийг 15%-аас илүүгүй байвал зохино.

4. 
Химийн найрлага: жимсэнд органик хүчлүүд салицил, алим, дарс,
хув, шоргоолж, капрон, нимбэг, антоциан, цианин, циадины,
дигликозид будагч бодис пурин, Ц, В1, В2, ПП витаминууд, фолийн
хүчил, митостерин, катехин гэх мэт эфирийн тос, спиртүүд, уураг
агуулагдана.

Анагаах шинж чанар: цэцэг, навч, жимсний бэлдмэлүүд судасны
хана хатуурахаас урьдчилан сэргийлэх, навчны бэлдмэлүүд аргаах,
үрэвсэл намжаах, хордлого тайлах, цус тогтоох, шархны
эдгэрэлтийг хурдасгах, цэцэгний бэлдмэлийг үрэвсэл намжаах,
хордлого тайлах, үндэсний бэлдмэлүүд цус тогтоох зэрэг үйлдүүд
үзүүлнэ.

5. 
Хэрэглэх арга: навчны хандыг чацга алдах, нарийн бүдүүн
гэдэсний үрэвсэл, ходоод шулуун гэдэсний шамбараны улмаас цус
алдах, гуурсан хоолой уушигны үрэвсэлийн үед эмчлэн хэрэглэнэ.
Шинэхэн бэлтгэсэн навчыг яр шарх, намарсны үед шууд тавьж
боож хэрэглэнэ.Эртний Грек, Ромчууд цэцэгний идээшмэлээр могой
болон хилэнцэт хорхойд хатгуулахад эмчилгээ хийдэг байжээ.
Монгол ардын эмнэлэгт бөөрөлзгөний жимс, навч, ишийг гэдэс
олгойн өвчин, умайд дэлгэрсэн халууныг арилгах, хоол идэх
дуршлыг сайжруулах, цус төлжүүлэх, тамир тэнхээ оруулах,
мэдрэлийн үйл ажиллагаа сулрах, бөөрний өвчнүүд, халуурах,
хавагнах өвчнүүдийг эмчилдэг жорын найрлагад оруулдаг байжээ.