Submit Search
Upload
монголын нууц товчоо ба олон улсын харилцаа
•
Download as PPTX, PDF
•
2 likes
•
2,652 views
Batsaikhan Enkhzul
Follow
МНТовчоонд ОУХарилцааны тухай ямар мэдээ баримт гарсан тухай
Read less
Read more
Education
Report
Share
Report
Share
1 of 27
Download now
Recommended
Монголд бурхны шашин дэлгэрсэн нь
Монголд бурхны шашин дэлгэрсэн нь
П. Эрдэнэсайхан
Төрийн гадаад бодлогын үүсэл, үйл ажиллагаа, дипломат ёсны уламжлалын талаар.
Төрийн гадаад бодлогын үүсэл, үйл ажиллагаа, дипломат ёсны уламжлалын талаар.
tolya_08
эртний улсуудын нийгэм соёлын амьдрал 1
эртний улсуудын нийгэм соёлын амьдрал 1
MoAltantuya
монголд шарын шашин дэлгэрсэн лекц
монголд шарын шашин дэлгэрсэн лекц
Shine Naran school
Mongoliin yuani uls
Mongoliin yuani uls
П. Эрдэнэсайхан
Байлдан дагуулал ба гадаад харилцааны харилцан хамаарал.
Байлдан дагуулал ба гадаад харилцааны харилцан хамаарал.
tolya_08
чингисийн уг гарвал
чингисийн уг гарвал
Jargalsaihan Buyandelger
Lecture11 МАНЖ-ийн үе
Lecture11 МАНЖ-ийн үе
Damdin Serdaram
Recommended
Монголд бурхны шашин дэлгэрсэн нь
Монголд бурхны шашин дэлгэрсэн нь
П. Эрдэнэсайхан
Төрийн гадаад бодлогын үүсэл, үйл ажиллагаа, дипломат ёсны уламжлалын талаар.
Төрийн гадаад бодлогын үүсэл, үйл ажиллагаа, дипломат ёсны уламжлалын талаар.
tolya_08
эртний улсуудын нийгэм соёлын амьдрал 1
эртний улсуудын нийгэм соёлын амьдрал 1
MoAltantuya
монголд шарын шашин дэлгэрсэн лекц
монголд шарын шашин дэлгэрсэн лекц
Shine Naran school
Mongoliin yuani uls
Mongoliin yuani uls
П. Эрдэнэсайхан
Байлдан дагуулал ба гадаад харилцааны харилцан хамаарал.
Байлдан дагуулал ба гадаад харилцааны харилцан хамаарал.
tolya_08
чингисийн уг гарвал
чингисийн уг гарвал
Jargalsaihan Buyandelger
Lecture11 МАНЖ-ийн үе
Lecture11 МАНЖ-ийн үе
Damdin Serdaram
Mongol
Mongol
П. Эрдэнэсайхан
сургаал үг
сургаал үг
gganchimeg
чулуун зэвсгийн үе
чулуун зэвсгийн үе
Ихбаяр Ихээ
Нирун улс
Нирун улс
Marsel Sse
2 Монголын анхны төрт улс Хүннү
2 Монголын анхны төрт улс Хүннү
Хотгойд Шанж Болдбаатар Ууганбаяр
төрт улсууд [Autosaved]
төрт улсууд [Autosaved]
Batchimeg Tomorbaatar
Монголын түүхийн үечлэл, түүх судлахын учир холбогдол
Монголын түүхийн үечлэл, түүх судлахын учир холбогдол
tolya_08
Төрийн үүсэл хэв маяг хэлбэр түүний хувьсал хөгжил
Төрийн үүсэл хэв маяг хэлбэр түүний хувьсал хөгжил
gbd01
монголын нууц товчоо
монголын нууц товчоо
nayna-1
монголын түүх хичээлийн хөтөлбөр
монголын түүх хичээлийн хөтөлбөр
Батбагана Баасанжав
юань гүрэн
юань гүрэн
Batsaikhan Enkhzul
2.хүрэл ба төмөр зэвсгийн үе халиун
2.хүрэл ба төмөр зэвсгийн үе халиун
Baterdene Tserendash
их эзэн чингис хааны угсааны 36 хаад
их эзэн чингис хааны угсааны 36 хаад
Burmaa Ganbaatar
Mongolchuudiin turiin ulamjlal
Mongolchuudiin turiin ulamjlal
П. Эрдэнэсайхан
Хүннү гүрэн
Хүннү гүрэн
Bolzooo
олон улсын харилцаа
олон улсын харилцаа
school14
монгол нутаг дахь эртний улсууд
монгол нутаг дахь эртний улсууд
Dungarmaa Erdenebayar
манжийн эрхшээлийн үеийн монгол улс
манжийн эрхшээлийн үеийн монгол улс
Baterdene Tserendash
Монголын түүх "Дөрвөлжин булш, буган чулуун хөшөө"
Монголын түүх "Дөрвөлжин булш, буган чулуун хөшөө"
surenee
3 эртний төрт улсууд
3 эртний төрт улсууд
Ariuntulga Byambadorj
их монгол улс 8 анги
их монгол улс 8 анги
Monhjargal Tuul
сяньби улс
сяньби улс
Nyamka Nmk
More Related Content
What's hot
Mongol
Mongol
П. Эрдэнэсайхан
сургаал үг
сургаал үг
gganchimeg
чулуун зэвсгийн үе
чулуун зэвсгийн үе
Ихбаяр Ихээ
Нирун улс
Нирун улс
Marsel Sse
2 Монголын анхны төрт улс Хүннү
2 Монголын анхны төрт улс Хүннү
Хотгойд Шанж Болдбаатар Ууганбаяр
төрт улсууд [Autosaved]
төрт улсууд [Autosaved]
Batchimeg Tomorbaatar
Монголын түүхийн үечлэл, түүх судлахын учир холбогдол
Монголын түүхийн үечлэл, түүх судлахын учир холбогдол
tolya_08
Төрийн үүсэл хэв маяг хэлбэр түүний хувьсал хөгжил
Төрийн үүсэл хэв маяг хэлбэр түүний хувьсал хөгжил
gbd01
монголын нууц товчоо
монголын нууц товчоо
nayna-1
монголын түүх хичээлийн хөтөлбөр
монголын түүх хичээлийн хөтөлбөр
Батбагана Баасанжав
юань гүрэн
юань гүрэн
Batsaikhan Enkhzul
2.хүрэл ба төмөр зэвсгийн үе халиун
2.хүрэл ба төмөр зэвсгийн үе халиун
Baterdene Tserendash
их эзэн чингис хааны угсааны 36 хаад
их эзэн чингис хааны угсааны 36 хаад
Burmaa Ganbaatar
Mongolchuudiin turiin ulamjlal
Mongolchuudiin turiin ulamjlal
П. Эрдэнэсайхан
Хүннү гүрэн
Хүннү гүрэн
Bolzooo
олон улсын харилцаа
олон улсын харилцаа
school14
монгол нутаг дахь эртний улсууд
монгол нутаг дахь эртний улсууд
Dungarmaa Erdenebayar
манжийн эрхшээлийн үеийн монгол улс
манжийн эрхшээлийн үеийн монгол улс
Baterdene Tserendash
Монголын түүх "Дөрвөлжин булш, буган чулуун хөшөө"
Монголын түүх "Дөрвөлжин булш, буган чулуун хөшөө"
surenee
3 эртний төрт улсууд
3 эртний төрт улсууд
Ariuntulga Byambadorj
What's hot
(20)
Mongol
Mongol
сургаал үг
сургаал үг
чулуун зэвсгийн үе
чулуун зэвсгийн үе
Нирун улс
Нирун улс
2 Монголын анхны төрт улс Хүннү
2 Монголын анхны төрт улс Хүннү
төрт улсууд [Autosaved]
төрт улсууд [Autosaved]
Монголын түүхийн үечлэл, түүх судлахын учир холбогдол
Монголын түүхийн үечлэл, түүх судлахын учир холбогдол
Төрийн үүсэл хэв маяг хэлбэр түүний хувьсал хөгжил
Төрийн үүсэл хэв маяг хэлбэр түүний хувьсал хөгжил
монголын нууц товчоо
монголын нууц товчоо
монголын түүх хичээлийн хөтөлбөр
монголын түүх хичээлийн хөтөлбөр
юань гүрэн
юань гүрэн
2.хүрэл ба төмөр зэвсгийн үе халиун
2.хүрэл ба төмөр зэвсгийн үе халиун
их эзэн чингис хааны угсааны 36 хаад
их эзэн чингис хааны угсааны 36 хаад
Mongolchuudiin turiin ulamjlal
Mongolchuudiin turiin ulamjlal
Хүннү гүрэн
Хүннү гүрэн
олон улсын харилцаа
олон улсын харилцаа
монгол нутаг дахь эртний улсууд
монгол нутаг дахь эртний улсууд
манжийн эрхшээлийн үеийн монгол улс
манжийн эрхшээлийн үеийн монгол улс
Монголын түүх "Дөрвөлжин булш, буган чулуун хөшөө"
Монголын түүх "Дөрвөлжин булш, буган чулуун хөшөө"
3 эртний төрт улсууд
3 эртний төрт улсууд
Viewers also liked
их монгол улс 8 анги
их монгол улс 8 анги
Monhjargal Tuul
сяньби улс
сяньби улс
Nyamka Nmk
их монгол улс
их монгол улс
tuul1420
хэрэглэгдэхүүн 3 ..
хэрэглэгдэхүүн 3 ..
devterulaan
8r angi haadin on daraalal h
8r angi haadin on daraalal h
Batsaihan Tomormonh
хэрэглэгдэхүүн №3
хэрэглэгдэхүүн №3
Onon Battsengel
Чингис хааныг залгамжлагч хаадын монголын түүхэнд гүйцэтгэсэн үүрэг
Чингис хааныг залгамжлагч хаадын монголын түүхэнд гүйцэтгэсэн үүрэг
gbd01
Уран зохиолд ТХБ-ын үзэл санаа
Уран зохиолд ТХБ-ын үзэл санаа
Der Lehrer Studenten
Алтан ордон улс
Алтан ордон улс
MaRaLaa
хятан
хятан
tungalag
жужан улс(мэ333 555)
жужан улс(мэ333 555)
Baterdene Tserendash
их монгол улс
их монгол улс
tseren2
соёл түүний өөрчлөлт (Нийгэм 10 )
соёл түүний өөрчлөлт (Нийгэм 10 )
Maa Enkh
нийгмийн социал бүтэц
нийгмийн социал бүтэц
Bayarmaa Anu
эрдэм шинжилгээний хурал манлайлал г.өлзийбуян, ж.өлзийбуян
эрдэм шинжилгээний хурал манлайлал г.өлзийбуян, ж.өлзийбуян
olziibuyn
даяаршил
даяаршил
Jargal Jambal
соёлын үүсэл Slide
соёлын үүсэл Slide
А. Aku
соёлын бүтэц бүр
соёлын бүтэц бүр
javzandulamts
Niigmiin tuxai oilgolt 1
Niigmiin tuxai oilgolt 1
tushigjargal
монголын түүх
монголын түүх
bee Bear
Viewers also liked
(20)
их монгол улс 8 анги
их монгол улс 8 анги
сяньби улс
сяньби улс
их монгол улс
их монгол улс
хэрэглэгдэхүүн 3 ..
хэрэглэгдэхүүн 3 ..
8r angi haadin on daraalal h
8r angi haadin on daraalal h
хэрэглэгдэхүүн №3
хэрэглэгдэхүүн №3
Чингис хааныг залгамжлагч хаадын монголын түүхэнд гүйцэтгэсэн үүрэг
Чингис хааныг залгамжлагч хаадын монголын түүхэнд гүйцэтгэсэн үүрэг
Уран зохиолд ТХБ-ын үзэл санаа
Уран зохиолд ТХБ-ын үзэл санаа
Алтан ордон улс
Алтан ордон улс
хятан
хятан
жужан улс(мэ333 555)
жужан улс(мэ333 555)
их монгол улс
их монгол улс
соёл түүний өөрчлөлт (Нийгэм 10 )
соёл түүний өөрчлөлт (Нийгэм 10 )
нийгмийн социал бүтэц
нийгмийн социал бүтэц
эрдэм шинжилгээний хурал манлайлал г.өлзийбуян, ж.өлзийбуян
эрдэм шинжилгээний хурал манлайлал г.өлзийбуян, ж.өлзийбуян
даяаршил
даяаршил
соёлын үүсэл Slide
соёлын үүсэл Slide
соёлын бүтэц бүр
соёлын бүтэц бүр
Niigmiin tuxai oilgolt 1
Niigmiin tuxai oilgolt 1
монголын түүх
монголын түүх
Similar to монголын нууц товчоо ба олон улсын харилцаа
Mongol
Mongol
П. Эрдэнэсайхан
chingisiin uureg
chingisiin uureg
tolya_08
юан улсын төрийн бодлого
юан улсын төрийн бодлого
school14
8р анги уран зохиол хишгээ
8р анги уран зохиол хишгээ
hishgee79
Lekz 8 манж чин гүрний үеийн монгол
Lekz 8 манж чин гүрний үеийн монгол
Ariuntulga Byambadorj
Mongoliin ezent guren huvaagdal
Mongoliin ezent guren huvaagdal
П. Эрдэнэсайхан
алтан ордны улс
алтан ордны улс
togoldor09
Гадаад болон дотоод худалдааны түүхэн тойм, алба татварын тухай.
Гадаад болон дотоод худалдааны түүхэн тойм, алба татварын тухай.
tolya_08
Чингис хааны монголын түүхэнд гүйцэтгэсэн үүрэг
Чингис хааны монголын түүхэнд гүйцэтгэсэн үүрэг
gbd01
History
History
П. Эрдэнэсайхан
3 Монголын ханлиг аймгууд
3 Монголын ханлиг аймгууд
Хотгойд Шанж Болдбаатар Ууганбаяр
монголын эзэнт гүрэн 10é
монголын эзэнт гүрэн 10é
tungalag
монгол дахь улс төрийн бутрал
монгол дахь улс төрийн бутрал
Baterdene Tserendash
Х. СҮГЖЛХАМ - МОНГОЛ УЛСЫН ӨМЧИЙН ҮНЭЛГЭЭНИЙ ТҮҮХЭН ЭКСКУРС
Х. СҮГЖЛХАМ - МОНГОЛ УЛСЫН ӨМЧИЙН ҮНЭЛГЭЭНИЙ ТҮҮХЭН ЭКСКУРС
batnasanb
Internet48
Internet48
zulaa1101
Tuux 7 r angi
Tuux 7 r angi
Shagaishuu Xoo
"Монголын түүх" Хичээл-6
"Монголын түүх" Хичээл-6
E-Gazarchin Online University
History
History
П. Эрдэнэсайхан
4 Монгол улсын түүх
4 Монгол улсын түүх
Хотгойд Шанж Болдбаатар Ууганбаяр
Baagii
Baagii
baajiibachka
Similar to монголын нууц товчоо ба олон улсын харилцаа
(20)
Mongol
Mongol
chingisiin uureg
chingisiin uureg
юан улсын төрийн бодлого
юан улсын төрийн бодлого
8р анги уран зохиол хишгээ
8р анги уран зохиол хишгээ
Lekz 8 манж чин гүрний үеийн монгол
Lekz 8 манж чин гүрний үеийн монгол
Mongoliin ezent guren huvaagdal
Mongoliin ezent guren huvaagdal
алтан ордны улс
алтан ордны улс
Гадаад болон дотоод худалдааны түүхэн тойм, алба татварын тухай.
Гадаад болон дотоод худалдааны түүхэн тойм, алба татварын тухай.
Чингис хааны монголын түүхэнд гүйцэтгэсэн үүрэг
Чингис хааны монголын түүхэнд гүйцэтгэсэн үүрэг
History
History
3 Монголын ханлиг аймгууд
3 Монголын ханлиг аймгууд
монголын эзэнт гүрэн 10é
монголын эзэнт гүрэн 10é
монгол дахь улс төрийн бутрал
монгол дахь улс төрийн бутрал
Х. СҮГЖЛХАМ - МОНГОЛ УЛСЫН ӨМЧИЙН ҮНЭЛГЭЭНИЙ ТҮҮХЭН ЭКСКУРС
Х. СҮГЖЛХАМ - МОНГОЛ УЛСЫН ӨМЧИЙН ҮНЭЛГЭЭНИЙ ТҮҮХЭН ЭКСКУРС
Internet48
Internet48
Tuux 7 r angi
Tuux 7 r angi
"Монголын түүх" Хичээл-6
"Монголын түүх" Хичээл-6
History
History
4 Монгол улсын түүх
4 Монгол улсын түүх
Baagii
Baagii
монголын нууц товчоо ба олон улсын харилцаа
1.
МНТ дахь 282
зүйл дээр задлан шинжилгээ хийж олон улсын харилцаатай холбоотой хэд хэдэн зүйл дээр ажиглалт хийгдэв /105, 106,126,127,179,180,181,183,190,194,196,238,259,265,276/ болно. Олон улсын харилцаа хичээл 2013 он
2.
Тэр цагийн монголчуудын
аж ахуй нь хувиа аргацаах гойд шинжтэй, худалдаа нь арилжааны хүрээнд болж байсан боловч улс ханлигдууын хооронд харилцаа холбоо ямар нэгэн хэмжээгээр үүсч тэр нь хичнээн явцуу атугай ч нэгдсэн улс байгуулахын эдийн засгийн урьдчилсан нөхцөл болж байжээ.
3.
Чингис хаан төрийн
албандаа зарим нэгэн гадаадын бичгийн хүн, эрдэмтэн нарыг ашиглах бодлого баримталж байсан боловч тэд тухайн үед төдий л олон байгаагүй бөгөөд нөлөө нь ч ялимгүй байжээ. Тулгар бичгүүдээс үзэхэд, найман улсыг байлдан эзолэхэд Тата тунгаа гэдэг уйгар нтүшмэлийг олзолж ноѐдын хүүхдүүдэд уйгар бичиг заалгаж байсан ба хожмын үед Елюй Чу-цай гэдэг хятан эрдэтэн чингисийн ордонд алба хаах болжээ.
4.
Тухайлбал нууц товчооны
105, 106,126,127,179,180,181,183,190,194,196, 238,259,265,276 дугаар зүйлүүдэд илч төлөөлөгчийн тухай мэдээ гарна. Энэ бүхнийг Элчид дуу бариулав, Хэл хүргэх, Хэл хүргэн элч илгээв, Хэл хүргэж илгээвээс, Хэл хүргэн ирэв, хэл оруулж ирлээ, гэх мэтээр бичсэн байдаг.
5.
Өгөөдэй хааны үед
ордны дотоод гадаад харилцааны албан хэргийг эрхлэн явуулдаг тусгай байгууллага ажиллаж гадаад харилцааны бүх ажлыг хариуцахаас гадна харь улс орнуудад зарах элч түүнийг авч явах захидал бичгийг монгол ыбичгээр үйлдэж төгсгөлд нь хаан мутарын үсэг зурж тамга дардаг байжээ. Их монгол улсын үед дипломат илч нар цөм алтан мөнгөн гэрэг “пайз” –тай байсан аж.
6.
Илчийн авч явах
зар пайз дээр монгол бичгээр “тэнгэрээс соѐрхсон Чингис хааны зарлиг түргэн? Мөнх тэнгэрийн хүчинд хэн эс бишэрвээс алдахгүй. Мөхөс өөрийн бие явсан адил зохисыг үзэн шийтгэсүгэй” гэх мэтээр бичдэг байсан хэмээн Чжао Хун, Пэн Дая нар бичсэн байна. Хархорум хот бол дэлхийн өнцөг булан бүрээс ирэх элч төлөөлөгчид аянчин жуулчин худалдаачид лам хуварга, гар урчуудын хуран цугладаг төв болжээ.
7.
Өгөөдэй хаан их
монгол улсын засаг захиргаа төрийн зохион байгуулалтыг улам боловсронгуй болгож гадаад харилцааг ихэд өргөжүүлсэн юм. Монгол нь хятад зэрэг хөрш улсууд төдийгүй, мөн сартул “туркестан” мэтийн өнгө зүгийн улс оронтой эдийн засаг, худалдаа арилжааны харилцаатай байжээ. Сэлэнгэ мөрнөөр нугтаглаж байсан Мэргид аймгийнхан алс хол газраас тээвэрлэн авчирсан гурил хэрэглэж байсан мэдээ байдаг.
8.
Монгол орон Хятад
улстай өргөн харилцаатай байжээ. Монгол, Хятад балар эртнээс аваад харилцан адилгүй хоѐр өөр аж ахуйн чиглэлээр хөгжиж , монгол нүүдлийн аж ахуйг,Хятад нь газар тариалангийн ажлыг эрхэлж байсан бөгөөд үүний дүнд хоѐр орны ард түмний аж байдал амьдрал ч өөр замаар хөгжиж байжээ.
9.
Монгол аймгууд өөр
хоорондоо ба гадаад харилцааны чухал асуудлуудыг язгууртан ноѐдын хуралдайгаар зөвлөж хэлэлцэх дайн тулалдаан хийх гэж байгаагаа бие биедээ урьдаас дуулгаж хэлэх цаг тулалдах газраа хүртэл ярилцан тохиролцдог заншилтай байжээ. Монголын гадаад ба аймаг хоорондын харилцааны хөгжлийн явцад бий болсон хэв заншил арга барил нь улс гэр байгуулагдсаны дараа улам нарийсан боловсорч монгол улсаас гадаад улсуудтай харилцах харилцаанд их нөлөөлжээ. Монголын байлдан дагуулагчид харь орнуудыг эзлэн захирахын тулд цэргийн их хүчиндээ түшиглэхийн хамт мөн дипломатын элдэв мэх ажил явуулгыг хэрэглэж байжээ.
10.
Чингис хааны харь
орнуудыг дайлан дагуулах олон улсын хоорондын маргааныг шийдвэрлэхэд юуны урьд зэр зэвсгийн хүчийг урьтал болгодог байсан боловч дипломатын арга ажиллагааг мөн хослуулан хэрэглэж байсныг үгүйсгэж болохгүй.
11.
Чингис тэр цагт
Хятадын дотор тогтнож байсан Алтан улс, өмнөд ул хоѐрын зөрчлийг ашиглан Сүн улстай найрамдан Алтан улсыг хамсан зохих бодлогыг явуулж багаггүй амжилт олж байжээ. Монгол нь өмнөд Сүн улстай 1214 оноос эхлэн элчин харилцаа тогтоожээ. Монгол ба Сүн улс хоѐрын удаа тдараа солилцон элч нарын үйл ажиллагааны дүнд алтан улсын эсрэгт монгол Сүн улсын хооронд цэргийн холбоо бий болсон нь Чингийсийн дипломатын нэг том амжилт болсон.
12.
Сэнгүм анд чи
Билгэ бэхи Тодойн хоѐрыг элч болгож надад илгээ"гэж явуулав. Бас өгүүлрүүн: "Надад хан эцэг, Сэнгүм анд, Жамуха анд, Алтан, Хучар, Ачиг-Ширүн, Хачиун тус бүр хоѐр хүнийг элч болгож ирүүлнэ үү" гэж Архай Хасар, Сүхэхэй жэүн хоѐрт энэ үгсийг цээжлүүлж илгээв.
13.
Хасарыг ирмэгч, Чингис
хаан баясаж, Ван ханд дахин элч явуулъя гэж зөвлөлдөж, Жауридайн Халиудар, урианханы Чахурхан хоѐрыг томилж Ван хан эцэгт Хасарын үг гэж хэл гэж өгүүлрүүн:
14.
Торбиташ нэрт элчийг
онгууд аймгийн Алахуш-дигитхурид томилон явуулж хэлүүлсэн нь: "Энэ дорно зүгийн цөөн монгол омогдох болов. Чи баруун гар болж морд. Би эндээс хамсаж хоѐулаа тэр хэдэн монголын хоромсогыг булаан авъя" гэж илгээжээ.
15.
Энэ мэтээр Чингис
хаан Жамуха хоѐрын хоорондын тэмцэлдээний туршид Жамухын талд орж байгаа отог аймгууд Чингисийн отог аймгуудтай Элч илгээлцэн харилцаж дайн тулаан хийх арга сүвэгчилсэн болой.
16.
Уйгурын Идүүд хан,
Чингис хаанд Адхираг Дарбай хоѐр элчийг илгээж хэлүүлсэн нь: "Үүл арилж гэгээн наран тодорсон мэт, мөс хайлж тунгалаг мөрөн урссан мэт. Чингис хаан соѐрхвол, алтан бүсий чинь горхиноос барьж, ариун дээлийн чинь үртэснээс олж, тавдугаар хөвүүн чинь болж хүч өгье" гэж өчиж илгээжээ. Энэ хэсгээс үзвэл Чингис хаанд элч илгээж түүний талд зогсох санаагаа илэрхийлж байгаа нь гадаад харилцаатай нь холбоотой байгаа юм.
17.
259. Тэндээс Чингис
хаан, Отрар хотод буугаад бас хөдөлж, Сэмисгяб хотод буув. Семисгяб хотоос хөдөлж, Бухар хотод буув. Тэнд Чингис хаан, Бала ноѐныг хүлээж, Алтан горхины нуруунд Султан хааны зусланд зусаж, Толуйд элч илгээж хэлүүлсэн нь: "Зуны халуун болов. Цэргээ амсхийж буулга. Чи бидэнд ирж нийл! Гэж илгээв. Толуй, Иру, Исэбүр хотыг аваад Систэн хотыг эвдэж, Чүхчэрэн хотыг эвдэж байхад элч хүрч очив. Толуй, Чүхчэрэн хотыг эвдээд буцаж ирээд Чингис хаанд нийлэв.
18.
(албан бичиг нь
их төлөв шүлэг бөгөөд цээжлэвч амархан тул дуу гэж нэрлэсэн) хэлүүлсэн нь: "Урьд тангуд иргэн баруун гар болж тусалъя! гэж Бурхан чи хэлсэн билээ. Чиний тэр үгийн ѐсоор бид сартаул иргэнийг эрхэндээ оруулахаар мордохдоо чамд мэдэгдвэл, Бурхан чи хэлсэн үгэндээ хүрсэнгүй, цэрэг ч өгсөнгүй, харин их үгээр дайрсан билээ. Тэр үед бид өөр улсад зорьсон тул дараа учраа ололцъѐ гэж сартаул иргэнд морилж, мөнх тэнгэрт ивээгдэж, сартаул иргэнийг эрхэндээ оруулж, одоо Бурхан чамтай учраа ололцъѐ гэж ирэв" гэж илгээвэл
19.
Бурхан өгүүлрүүн: "Дайрамх
муу үгийг би хэлсэнгүй" гэв. Аша хамбу өгүүлрүүн: "Дайрах үгийг би хэлсэн. Одоо монголчууд та нар байлдаж сураад байлдъя! гэвэл, миний бие Алаша нутагт тэрэм (ханат) гэртэй, тэмээн ачаатай хүмүүс бий. Алаша-д аялж надад ирэгтүн! Тэнд байлдъя! Алт, мөнгө уурс, таваар хэрэгтэй бол Яргай (Нин-ся), Эржиү (Ся-лян) хотод ирэгүн!" гэж илгээжээ. Энэ үгийг Чингис хаанд сонсговол, Чингис хаан бие их халуунтайгаар өгүүлрүүн: "За тэр бишүү. Тэд ийм их үг хэлж байхад бид яаж буцаж болно? Үхэвч тэр их үгийг зүгээр орхихгүй. Мөнх тэнгэр чи мэд!" гэж Чингис хаан Алашаг зорьж хүрээд Аша хамбутай байлдаж, Алаша-д бүсэлж Аша хамбыг барьж, түүний тэрэм гэртэй тэмээ ачаатай иргэнийг үнсэн товрог болтол талж сүйтгэв. "Тангудын омогтой дуулгаргүйгий нь хядаж орж дагагсдыг манай цэргүүд дураар барьж олзолж автугай!" гэж зарлиг болов.
20.
Ихэнхдээ харь орныг
эзлэн авах болон харь оронтой гэрээ хэлэлцээр хийх дайн тулаан хийх сацуу улс төрийн үйл явдалтай холбоотой асуудлуудыг элч илгээн харилцаж нэгэн шийдвэрт хүрдэг байсан байна. Яг ч бүр гадаадын харь орнууд гэхээсээ илүүтэйгээр Хятадын ойр хавиар байрлах жижиг орнуудтай холбоо харилцаа үүсгэн харилцаж байсан байна.
21.
960 он-Хятадын Сүн
улстай “Монгол улс” “...зохицож, Судар ном туулав” гэж түүхэнд тэмдэглэжээ. XI зуун- Оно ,Хэрлэнгийн монголчууд Кам “Андуу” газартай харилцаатай болжээ. XI зуун- Монголчууд Хятан гүрэнтэй улс төрийн талаар харилцах явдал нь улам нягт болж байсан байна.
22.
1204 он- Чингис
цэргийнхээ зохион байгуулалтыг өөрчилж “аравт, мянгат, зуут”-ын дүрмийг тотоов. Наймантай байлдаж мөхөөв. Уйгар бичгийн хүн Тататунгааг олзлов. 1207-1209 он- Тангуд улсыг удаа дараа дайлав. 1211- Чингис хаан Алтан улсыг дайлав.
23.
1214 он- Монгол
Өмнөд Сүн улстай элчин харилцаа тогтоосон. 1217 он- Мухулайд гоо ван цол хүртээв. Их Монгол улсын 450 хүнтэй худалдаачид Хорезмыг зорив. 1218- Монгол Солонгосын хооронд найрамдалт харилцаа тогтоож тангараг бичиг өргөв.
24.
1221 он- Чингич
хаанЧан Чунь бомботой уулзав. 1222 он- Чингис хаан хятадын Өмнөд Сүн улсын элч Чан Чунь бомботой 2 удаа уулзаж ярилцав. 1232 он- Сартаг жанжины цэрэг Молонгосыг довтолж , Солонгос улс нийслэлээ Канхва аралд нүүлгэсэн.
25.
1235 он- Хархорумд
Их хуралдай хурж Өрнөдийн улс орнуудыг байлдах тухай хэлэлцсэн. Мөн Хятадын Өмнө Сүн улсын элч Пэн Дая, Сюй Тин нар монгол газар ирэв 1240 он- Монгол цэрэг Өмнөд Оросын Киев хотыг эзлэв.
26.
<Монголын нууц товчоо>,
105, 106,126,127,179,180,181,183,190,194,196,23 8,259,265,276 зүйл <Монгол Улсын шинжлэх ухааны академи түүхийн хүрээлэн>.<Монгол улсын түүх>.2003.дэд боть.84,103,148,149,297,299,300,302-р талууд.
27.
Анхаарал тавьсанд баярлалаа.
Download now