Congres Academische Werkplaats 'Een kijkje in elkaars keuken...', workshop de wijk centraal, bijdrage Anita Vermeer, 30 oktober 2012

1. Wijkgerichte gezondheidsbevordering
Actiegericht onderzoek naar duurzaamheid
Anita Vermeer, PhD
GGD Zuid Limburg
Academische Werkplaats Publieke Gezondheid Limburg
30 november 2012
De AW is een samenwerking tussen gem/GGD en UM/azM

2. Gezondheidsbevordering in de wijk
Werkprincipes community werkwijze
• Bottom-up
• Doelgroepparticipatie
• Intersectorale samenwerking
• Coalitievorming (model van
Bracht)
• Sociale netwerk benadering
De AW is een samenwerking tussen gem/GGD en UM/azM

3. Gezondheidsbevordering in de wijk
Mix van interventies
Route Voorbeeld
Gezond gedrag: Beweegprogramma’s
Voedingscursussen
Gezonde omgeving: Beweegvriendelijke wijk
Traktatiebeleid basisscholen
Gezonde zorg: Signalering kwetsbaarheid
Doorverwijzing naar interventies
Verbetering toegang tot zorg
De AW is een samenwerking tussen gem/GGD en UM/azM

4. Gezondheidsbevordering in de wijk
Programma’s Zuid-Limburg tot 2008
Heerlen: Netwerk Zorg & Gezondheid Molenberg 2000-heden
Gezond Nieuw-Lotbroek 2002-heden
Gezond Eikenderveld 2002-heden
Landgraaf: Gezond Schaesberg Zuid-Oost 2004-heden
Buurt-Onderwijs-Sport (BOS) 2005-2008
Kerkrade: Gezond Eygelshoven-Hopel 2003-2006
De AW is een samenwerking tussen gem/GGD en UM/azM

5. Gezondheidsbevordering in de wijk
Tussenstand na 10 jaar
Coalities: Stabiele deelname
Afgevaardigden uit verschillende sectoren
Wijkcoalitie vs gezondheidscoalitie
Interventies (jaarlijks gemiddeld per wijk):
13 interventies (140 bijeenkomsten)
480 deelnemers
Evaluatie: Bewustwording onder samenwerkingspartners
Randvoorwaarden zijn aanwezig om de lange termijn
doelstellingen te bereiken
De AW is een samenwerking tussen gem/GGD en UM/azM

6. Gezondheidsbevordering in de wijk
En dan? Hoe veranker je?
Vragen vanuit de praktijk en financier?
Implementeren is stap 1, maar hoe ga je nu toewerken naar verankering
en behoud?
Onderzoeksvragen
1. Hoe duurzaam vinden de samenwerkingspartners de wijkgerichte
gezondheidsbevordering? (perceived sustainability)?
2. Welke factoren beïnvloeden een structurele inbedding van
wijkgezondheidsprogramma’s in de regio Zuid-Limburg?
De AW is een samenwerking tussen gem/GGD en UM/azM

7. Onderzoek duurzaamheid
Onderdelen studie
1. Literatuuronderzoek
2. Diepte-interviews met samenwerkingspartners
Kerngezond (N=31)
3. Vragenlijsten onder samenwerkingspartners 8 regio’s
landelijk (N=202)
De AW is een samenwerking tussen gem/GGD en UM/azM

8. Onderzoek duurzaamheid
Sustainable community health promotion
Drie dimensies:
1. Blijvende gezondheidseffecten (Health Benefits)
2. Verankeren van programma-onderdelen
in een organisatiestructuur (Institutionalization)
3. Versterken van de community-capaciteit (Community Capacity)
Bron: Shediac-Rizkallah & Bone, 1998
De AW is een samenwerking tussen gem/GGD en UM/azM

9. Onderzoek duurzaamheid
Conceptual raamwerk
Χοντεξτ
Σαµενωερκινγ
Λειδερσχηαπ
Προγραµµα
Καρτρεκ κεν δε ο ρ Κενµερ κεν ϖαν δ Ιντερ ϖεντιεσ Υιτκ οµστεν
γανισατιε ε σαµεν ωερ κινγ
Σαµενωερκ ιν γσ− π
αρτνερ σ
De AW is een samenwerking tussen gem/GGD en UM/azM

10. Onderzoek duurzaamheid
Resultaten
Kartrekker
• Een kartrekkende organisatie is essentieel
• De kartrekkende organisatie: juiste expertise, stabiel, passende taakstelling en
bestaande banden in de buurt
• De kartrekker: aanjager, empowerende leiderschapsstijl, motiveren & stimuleren
• Kartrekker heeft sterke onderhandelingsvaardigheden
Samenwerking
• prettige samenwerking, langdurig commitment
• “juiste” samenwerkingspartners, gelijkwaardige rol
Programma
• duurzame interventies (omgevingsveranderingen, ketenaanpak en
beleidsaanpassingen).
• successen zichtbaar, “gevoel” dat het programma werkt.
De AW is een samenwerking tussen gem/GGD en UM/azM

11. Meer Samen in Praktijk
Duurzame samenwerking in MSP
• Duurzaamheid centraal
• Gedeeld leiderschap
• Initiatieven inbedden in bestaande structuren/organisaties
• Samenwerking is onderdeel reguliere taken organisaties (commitment 15 nov)
• Nog meer aansluiten bij bestaande ontwikkelingen: herstructurering wijk, Brede
maatschappelijke voorziening, kanteling WMO, opzet centrum Jeugd en Gezin
Verbeterpunten
• Bewonersparticipatie
• Rol eerstelijnszorg
• Afstemming en uitwisseling andere wijken
De AW is een samenwerking tussen gem/GGD en UM/azM

12. CONTEXT
Overige Heerlense
wijkprogramma’s
MSiP Gemeente
Heerlen
Landelijke &
regionale
uitwisseling
Buurt- KERNTEAM MSiP Kartrek.
beheer - Welzijn: Opbouwwerk Alcander
- Care: Zichtbare Schakel Meander
Meer Samen in organisaties
MSP - Cure: CvMZ Kasteellaan intern
- GB: Gezondheidsbevorderaar
Praktijk GGD
Heerlense
krachtwijk COLLECTIEF INDIVIDU
Doel: verbetering van zorg, welzijn, Doel: afstemming zorg, wonen en
MSP wonen, gezondheid en opvoeding in welzijn van individuele casussen
wijk
Groot MSiP
·Coördinatie: kernteam Buurtnetwerk Zorg (BNZ)
Zorg, welzijn en ·Doelgroep: professionals en ·Coördinatie: Zichtbare Schakel
·Doelgroep: kwetsbare
bewoners wijk
preventie ·Freq: 2x per jaar wijkbewoners
·Freq: 12 x p. jaar
Initiatieven Buurtnetwerk Jeugd (ZAT)
Voorbeelden: ·Coördinatie: School/Welzijn?
·CJG inpassen wijk ·Doelgroep: jeugd
·Beweegtuin ·Freq: 6 x p. jaar
·etc…

13. Meer Samen in Praktijk
Toekomst
Verbeterpunten
• Bewonersparticipatie
• Rol eerstelijnszorg
• Afstemming en uitwisseling andere wijken
De AW is een samenwerking tussen gem/GGD en UM/azM

14. Vragen?
Drs. Anita Vermeer
Senior beleidsmedewerker GGD Zuid Limburg
Promovendus Academische Werkplaats
T 06 15 86 13 91
E anita.vermeer@ggdzl.nl
www.academischewerkplaatslimburg.nl
www.msip.nl
De AW is een samenwerking tussen gem/GGD en UM/azM