Por un plurilingüismo inclusivo. Folleto informativo presentado no II Encontro de Equipos e Docentes pola normalización (Santiago de Compostela, 11 de febreiro de 2011). Coordinadora Galega de ENDL.

1. DOCENTES POR UN PLURILINGÜISMO INCLUSIVO
Queremos alumnado Os docentes de Galicia queremos e defendemos unha Necesitamos unha orientación curricular válida para a
plurilingüe, pero non educación plurilingüe, pero desde unha perspectiva adquisición de varias linguas nos centros educativos que
pagando o prezo que a integradora de todas as linguas, e sen os efectos de se axuste ao proposto polo Consello de Europa (2001) no
actual lexislación lle impón marxinación que provoca a lexislación vixente no Marco común europeo de referencia para as linguas
ás linguas que conviven no sistema educativo, que lle dificulta ao noso alumnado (MCERL). Esta orientación podería ser o Tratamento
sistema educativo acadar a competencia comunicativa na lingua propia integrado de linguas que está avalado por tres principios
da comunidade. básicos:
a. Investigación recente sobre a aprendizaxe das linguas
b. A transferencia de aprendizaxes entre as linguas
c. A importancia de programar simultaneamente as aprendizaxes
Por que o que temos agora non é o adecuado?
I. Porque está baseado nun tratamento metodolóxico ineficaz: II. Porque non fomenta un plurilingüismo inclusivo, xa que
Que non responde á aprendizaxe comunicativa que pide o MCERL; isto ten como Ÿse potencia unha lingua considerada de status máis elevado con respecto ás
consecuencia que o alumnado non resulta competente para expresarse outras.
correctamente nas diferentes linguas, é dicir, non imos conseguir auténticos
usuarios das linguas.
Ÿunha lingua queda practicamente excluída do proceso de ensino-aprendizaxe, é
dicir, vulnéranse os principios básicos do ecolingüismo.
Que non planifica a transferencia de aprendizaxe das linguas, é dicir, non se Ÿnon atende á interculturalidade, porque non ten en conta os condicionantes
aproveitan as similitudes gramaticais para rendibilizar as aprendizaxes dos específicos da realidade socio-cultural de Galicia. No canto de que a aprendizaxe
diferentes repertorios lingüísticos. Non se favorece a necesaria coordinación entre de linguas sirva de instrumento para un mellor coñecemento da riqueza lingüística
departamentos de linguas para que o curriculo sexa impartido de xeito racional e europea, fomentando o respecto pola diversidade cultural, estase empregando
eficaz, sen duplicidades nin repeticións. para a marxinación das linguas e culturas minoritarias e minorizadas.
Ÿnon mellora as competencias do alumnado en varias linguas, xa que non parte das
A introdución, en idade demasiado temperá, do ensino dunha lingua estranxeira non que xa coñece.
ambiental e pertencente a unha familia lingüística diferente, esixe dunha
coordinación metodolóxica e curricular que tome en consideración aspectos tan
relevantes como o proceso de adquisición de lecto-escritura, que sempre se debe
Para conseguir un alumnado competente en varias linguas, é preciso:
realizar desde as linguas ambientais e, sobre todo, potenciando o uso da variante ŸReflexionarmos sobre a necesidade dun cambio de orientación didáctica no proceso
minorizada. de adquisición de linguas.
A impartición de materias curriculares en linguas estranxeiras de familias
ŸFacer autoavaliación da práctica individual e colectiva.
lingüísticas diferentes non está a ter un tratamento específico que garanta a ŸElaborar unha programación integrada das linguas da escola, que reparta obxectivos,
transferencia entre linguas e a asimilación de contidos, para que o aprendido en contidos e criterios de avaliación entre esas linguas que o alumnado está a aprender.
lingua estranxeira polo alumnado sexa capaz de expresalo nas linguas ambientais. ŸRealizar modificacións iniciais nas programacións que faciliten a coordinación entre o
profesorado das diferentes materias de lingua.
Conclusión: Incrementar o número de clases , introducir en idades moi temperás e impartir materias curriculares en lingua estranxeira non vai
garantir a competencia oral e escrita nesa lingua; en xeral produce desmotivación no alumnado, ao non acadaren os resultados esperados.

2. DOCENTES POR UN PLURILINGÜISMO INCLUSIVO
Novos enfoques para unha educación plurilingüe
Implica, ante todo, un cambio de mentalidade na tradición escolar, combatendo
inercias históricas do sistema educativo. Ese cambio sintetízase en:
Propoñemos á sociedade galega:
ŸAsunción da diversidade lingüística como trazo de identidade europeo.
Un plurilingüismo igualitario, que non estableza chanzos
ŸDefensa da riqueza lingüística como patrimonio colectivo. diferentes para cada idioma e que parta do coñecemento e uso das linguas
máis próximas ao entorno social do falante.
ŸCompetencia non só interlingüística, senón tamén en valores de interculturalidade.
ŸAdquisición do concepto de “cidadanía flexible” en comunidades plurilingües. Un plurilingüismo integrador: comunicativo, transversal e
profundamente dinámico.
ŸRenovación das metodoloxías de aprendizaxe de idiomas (enfoque comunicativo e
transversal nos contidos).
Un plurilingüismo da cidadanía en troques dun
ŸO ensino correcto de idiomas esixe unha formación actualizada que combine plurilingüismo da economía.
sociolingüística, psicolingüística e estratexias de planificación curricular para
integrar a educación plurilingües de forma global a través de materias non
Un plurilingüismo que transfira unha conciencia de diálogo
especificamente lingüísticas.
social e de intercambio cultural, trascendendo os valores de rendibilidade a
curto prazo propios do capitalismo económico.
Un plurilingüismo entendido como unha rede
Elementos a desbotar interconectada de espazos lingüísticos que se tocan e se cruzan, e non
como unha sucesión monocroma de compartimentos estanco, con linguas
que se estudan sen interrelación ningunha entre elas.
Ÿ filosofía monolingüe do sistema educativo
a
Un plurilingüismo que asuma con naturalidade que poden
Ÿ concepción compartimentada da aprendizaxe de idiomas no ensino
a
existir falantes con moi diversos niveis de competencia (mesmo
(linguas-materia) parciais) na adquisición dun idioma, sen obsesión polo purismo lingüístico, e
Ÿ obsesión purista (é imposible dominar todas as linguas á perfección)
a sen prexuízos previos sobre o maior ou menor valor dunha lingua.
Ÿ abuso improdutivo de orientacións didácticas baseadas no dominio
o Un plurilingüismo que atenda máis á irmandade das
dun código abstracto sen referencias aos condicionantes sociais e familias lingüísticas e menos ao establecemento dunha lingua franca decidida
aos factores históricos. por factores de mercado e supremacía cultural.
Ÿ interferencias oportunistas de carácter político-electoral, que
as
Un plurilingüismo descentrado e horizontal, que non
impiden unha reflexión serena e científica sobre as condicións distinga linguas de capital e linguas de periferia.
necesarias para unha aprendizaxe interlingüística eficaz e correcta.
Un plurilingüismo que faga máis hábil a nosa lingua e máis
flexible a nosa mente.
En definitiva: propoñemos un plurilingüismo da
g coordinadora galega
de equipos
de normalización e
dinamización lingüística
diversidade, inclusivo, que mellore a convivencia e supere o marco
limitador dos actuais programas de estudo (case sempre obsesionados coa
adquisición do inglés como lingua franca exclusiva).
www.coordinadoraendl.org