UNDANG-UNDANG ADAT DI MALAYSIA...

1. SSP2024:MALAYSIAN LEGAL
SYSTEM
 ADAT AS
A SOUCE OF LAW
 SITI AISYAH BT SALIMAN
 RATNA BT MUHAMMAD
 NOR IQLIMA BT MOHD ALI
 NUR MAYZATUL FATIHA BT JASMAN
 DIVYA A/P LETCHAMANAN
38720
39956
37670
38000
35893

2. Pengenalan
 Undang-undang adat melayu diamalkan di
tanah melayu sejak wujudnya masyarakat orang
asli. Undang-undang ini tidak bertulis dan
berdasarkan amalan dan kepercayaan.
 Undang-undang adat terdiri daripada adat dan
tradisi bangsa melayu .
 Adat boleh dikuatkuasakan oleh ketua-ketua
daerah sebagai undang-undang yang hidup
dalam suatu masa dan pada suatu tempat ,
undang-undang adat boleh dipinda dan diubah
suai dengan kehendak masyarakat.

3.  Terdapat dua undang-undang adat yang
terkenal di Tanah Melayu iaitu undang-undang
adat perpatih dan adat temenggung.
 Istilah Adat Temenggung sebenarnya tidak ada
dalam budaya orang Melayu yang awal. Adat
Temenggung sebenarnya merupakan gelaran
undang-undang yang menggunakan nama yang
berbeza tetapi di bawah satu prinsip yang sama.
Ini mungkin berpunca daripada wujudnya
beberapa persamaan antara adat Melayu dengan
adat yang diasaskan Datuk Ketemenggungan di
Minangkabau.

4. Definisi undang-undang
 suatu sistem peraturan atau norma yang
cuba diikuti oleh ahli-ahli masyarakat.
Biasanya ini adalah peraturan sesuatu
negara dan jika peraturan itu
dilanggar, orang yang melanggar
peraturan tersebut akan dihukum atau
didenda oleh mahkamah
 Peraturan ini biasanya dibuat oleh
pemerintah negara agar rakyat boleh
hidup bekerja dan bersosial antara satu
sama lain.

5. Definisi adat
 Adat dapat didefinisikan sebagai cara hidup
iaitu tingkah laku, kepercayaan dan sebagainya.
 Adat bersifat maya iaitu tidak dapat dilihat. Ia
timbul daripada suatu pemikiran berkenaan cara
hidup dan tidak dizahirkan. Apabila ianya
dizahirkan dan dapat dilihat
perlaksanaanya, misalnya kita melihat adat
bercukur, adat bersanding dan sebagainya, itu
sudah menjadi suatu budaya.
 Oleh itu, budaya ialah suatu bentuk perlakuan
yang mencerminkan adat sesuatu masyarakat
itu.

6.  Martabat adat itu sendiri berbeza
kedudukanya bagi masyarakat Malaysia
pada hari ini.
 Adat dalam konteks Minangkabau bukan
sekadar cara bersanding, cara menyantap
hidangan makanan, cara pertabalan Luak
dan sebagainya, tetapi adat ialah suatu
peraturan hidup yang perlu dipegang kuat
oleh generasi mereka sehingga ke hari ini.

7.  Dicipta oleh Dato’ Perpatih Nan Sebatang
 Asal dari negeri yang terletak di sebelah Barat Pulau Sumatera, Indonesia
(Minangkabau)
 Undang-undang adat yang bercorak matriarchal yang demokratik dan
dibawa oleh penduduk dari minangkabau ke Negeri Sembilan dalam abad
ke-16
 Adat ini terkenal dengan perbilangan atau ‘customary sayings’ yang
menjadi sumber undang-undang. Ia mempunyai peruntukan mengenai
perkara-perkara berikut:
Pentadbiran dan perlembagaan
b) Anak angkat
c) Harta carian suami isteri dan pusaka
d) Perkahwinan
a)

8. Susur galur asas keperpaduan masyarakat Perpatih:
Negeri (Yang di Pertuan Besar)
Daerah (Undang)
Suku (Lembaga)
Perut (Buapak)

9. Ada empat dari Undang dan hanya mereka dari
suku waris sahaja yang boleh menjadi undang
iaitu:
a) Sg. Ujong – Waris Kelana
b) Rembau - Johol dan Jakun
c) Johol – Johol
d) Jelebu – Biduanda

10.  Proses berkadim
- Saudara rapat dari sebelah ibu.
- Menjadikan seseorang itu saudara rapat dan boleh
mewarisi harta
pusaka adat.
 Berkadim ini terbahagi kepada tiga:
- Anak angkat sepenuhnya
- Anak angkat terhad
- Anak angkat pseudol/palsu

11.  Anak angkat sepenuhnya
- Hubungan seperti ibu dan anak
• lelaki layak memegang jawatankuasa adat
• perempuan layak mewarisi harta pusaka
 Anak angkat terhad
- Anak angkat yang dapat mewarisi harta yang terhad
 Anak angkat pseudol/palsu
- Transaksi yang dibuat tidak memenuhi keperluan untuk
menjadi
anak angkat terhad

12. -Akad nikah dijalankan mengikut hukum syarak
-Larangan-larangan perkahwinan dalam Adat Perpatih
adalah:
 Dilarang berkahwin dalam satu suku
 Dilarang berkahwin dengan sepupu
-Mengamalkan sistem eksogami
-Dalam hukum adat, SUKU muncul sisebabkan sistem
perkahwinan eksogami yang berbentuk:
 Kahwin jujur
 Kahwin semenda

13. - Pada upacara perkahwinan Datuk-datuk Lembaga keluarga
Diraja
dijemput, dan bergantung kepada keadaan dan kedudukan
keluarga masingmasing dalam masyarakat.
- Diadakan pesta perkahwinan dan pesta ini diadakan menurut
adat upacara
bersanding di pelamin mengikut adat yang telah ditetapkan.
-Menurut Adat Perpatih, perkahwinan bukan hanya pertalian
perseorangan
tetapi juga pertalian kekeluargaan dan kesukuan.
- Jika seseorang suami bermaksud hendak menceraikan isterinya
mestilah
melalui timbangtara yang disebut dalam adat dengan
bersuarang.

14. Menurut adat perpatih tanah pusaka hanya boleh diwarisi oleh wanita
dalam sesuatu suku.
Terdapat tiga jenis harta pusaka: Harta pusaka
- harta yang tetap dalam tangan perempuan


Harta pembawa
-merupakan harta seorang lelaki yang dimiliki semasa dia masih
bujang
termasuk harta yang diperoleh daripada ibu bapanya atau yang
dia beli
sendiri.
Harta sepencarian
- harta yang diperoleh oleh suami isteri

15. ADAT TEMENGGUNG DI
MALAYSIA

16. PENGENALAN ADAT
TEMENGGUNG
 Adat Temenggung dikenakan di negeri-negeri lain. Ia
adalah berdasarkan kepada ciri-ciri bentuk
patrilinial(nasab bapa) organisasi. Patrilinial adalah satu
sistem di mana satu kepunyaan keturunan bapa, ia
biasanya melibatkan warisan harta, nama atau gelaran dari
bapa kepada anak lelaki.
 Selepas penubuhan Membaharui Undang-Undang
(Perkahwinan dan Perceraian) 1976, undang-undang
keluarga telah diberikan penguatkuasaan ke atas hal-hal
perkahwinan, perceraian dan warisan
 Akibatnya, orang Cina dan Undang-Undang Adat Hindu
telah hilang kesannya sebagai sumber penting undangundang tidak bertulis di Malaysia.

17. LATAR BELAKANG ADAT
TEMENGGUNG
 Adat Temenggung diamalkan di semua negeri-negeri
Melayu kecuali Negeri Sembilan.
 Disusun oleh Datuk Ketemenggungan, iaitu abang
tiri Datuk Perpatih Nan Sebatang di Palembang.
 Dibawa masuk ke Melaka pada awal abad ke-15.
Dari Melaka, Adat Temenggung disebar ke negerinegeri Melayu yang lain dengan perkembangan
Empayar Melaka.

18. CIRI-CIRI ADAT TEMENGGUNG
KEKELUARGAAN





Lebih berpihak kepada lelaki
lelaki menjadi ketua keluarga
Dalam hal perwarisan harta, lelaki yang
mewarisi harta iaitu dari ayah kepada anak
lelaki
Seorang isteri mestilah tinggal bersama dengan
keluarga suaminya.
Adat Temenggung menganggap kedua-dua pihak
keluarga sama penting

19. UNDANG-UNDANG
dalam
adat
temenggung,undang
undang
jenayahnya lebih tegas dan keras.
 hukuman terhadap kesalahan pembunuhan adalah
membunuh pesalah.
 Raja yang akan menjatuhkan hukuman.
 ia bertujuan untuk memberi iktibar kepada orang
lain dan pembalasan kepada si pesalah.


20. POLITIK…
 bersifat autokrasi,iaitu kuasa terletak di tangan pemerintah





atau raja. Kuasanya diperkukuhkan dengan konsep Dulat dan
Derhaka.
kuasa raja dikaitkan dengan kesaktian,sesiapa yang
melanggar akan terkena tulah raja.
penggunaan warna tertentu (kuning,putih) dan bahasa
seperti "santap".
Raja dan Sultan mempunyai kuasa mutlak dan berhak
melantik pembesar (diperingkat negeri,jajahan,mukim dan
kampung).
jawatan Sultan adalah bersifat warisan iaitu putera
sulungnya dilantik jika kemangkatan Sultan.
turut mewariskan peranan pembesar dalam membantu
Sultan,dibahagikan
kepada
beberapa
lapisan
yang
membentuk piramid hierariki.

21. PERKAHWINAN
 membenarkan perkahwinan dengan sesiapa sahaja
asalkan tidak bercanggah dengan hukum syarak dan
bersesuaian dengan kehendak individu dengan
persetujuan keluarga.
 'larangan berkahwin' mengikut hukum syarak iaitu
berkahwin dengan orang yang mempunyai pertalian
darah : perepmpuan yang bersaudara,orang yang
bukan islam, dan saudara sepersusuan.
 adat ini memberi keutamaan yang sama kepada
pihak lelaki dan perempuan.Pihak lelaki cuma
dilebihkan kerana hukum syarak.Kaum lelaki dikira
ketua keluarga dan nasab keturunan dikira sebelah
bapa

22. UNDANGUNDANG
HINDU

23. PENGENALAN
 Berpunca dari Dhamasutra. (buku undang2
berbentuk prosa dan puisi)
 Merupakan sistem undang2 yang luas & teratur
 Sistem ini merebak ke Burma Siam & Nusantara
hungga ke Bali pada kurun ke-10.
 Undang2 berkenaan:
1.Keluarga
4.Perjanjian
2.Warisan
5.Jenayah & hukuman
3.Harta
6.Acara kehakiman &keterangan
 Memainkan peranan yang besar di rantau ini dalam
kurun ke-8 hingga ke-14.

24. 1. KELUARGA
Masyarakat Hindu mengamalkan sistem
“patriarchal”.
Suami merupakan kepala keluarga.
Jika mati /cacat anggota /akal, anak lelaki yang
tertua mengambil tempatnya.
Orang perempuan semasa kecil tertakluk kepada
bapanya; setalah berkahwin dia tertakluk kepada
suaminya, manakala sudah tua dia tertakluk kepada
anak2 lelakinya.

25. 2. HARTA PUSAKA
Diserah terutama kepada kepada anak lelaki.
Saudara sebelah bapa dengan syara memeberi si
ibu sebahagian yang sama dengan anak lelaki;
saudara perempuan diberi bahagian yang sekadar
drpd harta.
Jika tiada waris lelaki, ibu/nenek sebelah bapa si
mati berhak kepada harta; jika tiada watis, harta
terserah kepada raja.
Membawa kepada teori feudal bahawa semua
tanah di negeri2 Melayu adalah kepunyaan Raja.

26. 3. UNDANG2 NEGARA
Raja & keluarganya telah mengambil alih
pentadbiran ketua2 adat.
Keadilan terletak di tangan Raja, atas nasihat ahli
undang2 berkenaan dengan undang2 yang wajar
bagi tiap2 kasta.
Brahaman yang menjalankan perbicaraan di
Dewan Keadilan tiap2 pagi.
Menjatuhakan hukuman denda yang membawa
banyak keuntungan.

27. 4 MAHKAMAH
 Terdiri drpd 10 “anggota”:
1.Raja
2.Ketua Hakim
3.Pengapit
4.emas air & api
(untuk ujian)
5.Penulis
6. hamba2 mahkamah
 Angka 10 sanagat penting; terdapat 10 kesalahan besar
& 10 bahagian badan yang menerima hukuman berat.

28. 5. UNDANG2 JENAYAH
 Berunsurkan pembalasan
 Pesalah akan kehilangan anggota badannya atas
melakukan kesalahan KECUALI jika dia berasal drpd
kasta yang lebih tinggi drpd mangsa.
 Hukuman berbeza mengikut kasta.
 Contoh: Balasan dikenakan kalau seorang drpd kasta
yang lebih rendah memukul/memaki seorang drpd
kasta yang lebih tinggi.
 Jika kedua2 pihak drpd kasta yang sama, pihak yang
bersalah dihukum denda.
 Kalangan Brahman TIDAK PERNAH dihukum.

29. 6. HUKUMAN
 Terdapat 4 bahagian:
1.Diberi nasihat
2.Dimarah
3.Didenda (kerap sekali)
4.Diseksa (dicacatkan/dibunuh
 Hukuman bunuh dijalankan
disula, digantung/ditenggelamkan.
 Hukuman membayar wang ganti nyawa
 Hukuman jiwa dibayar dengan jiwa
* keluarga mangsa diberi ganti rugi beberapa ekor
lembu & begantung kepada kasta orang yang dibunuh.

30. BUKTI
1. keternagan oleh manusia(saksi,surat,keterangan
drpd keadaan)
2. keterangan keutuhan (keterangan
sumapah,ujian dengan api & air)
Bilik penjara/kandang dibina di jalan2 raya untuk
meakutkan orang ramai supaya tidak melakukan
kesalahan.
Mempergakan penjenayah yang telah dicacatkan
anggota badannya dengan dahsyat

31. UNDANG – UNDANG ADAT MASYARAKAT CINA
 Struktur masyarakat cina dapat
Konfusionisme
dilihat
didalam
hieraki tersebut:
Kesetiaan
 Masyarakat Cina berpegang erat
pada
falsafah
dan
ajaran Mandat daripada syurga
Confucius yang
meletakkan
kesetiaan
sebagai
kepada
Kuasa maharaja
kebahagian.
Pembesar
Petani dan pedagang
hamba

32.  JENIS UNDANG – UNDANG ADAT YANG DIAMALKAN
OLEH MASYARAKAT CINA:
a) Wanita mengandung
 ibu mertua bertanggungjawab menjaga wanita mengandung dan
bukannya suami
 mementingkan anak lelaki, manakala anak perempuan hanya
menjadi milik ibubapa sementara sahaja.
b) Perkahwinan
 Terdapat 3 upacara yang
perkahwinan sivil
dilakuan
upacara minum teh
jamuan makan
 Tetamu digalakan memakai baju berwarna merah.

33. c) Kematian
 penziarahan dan penjagaan mayat biasanya berlangsung dari
tiga hingga tujuh hari.
memberi sumbangan wang kepada mereka yang datang
menziarahi dan bentuk wang sumbangan berangka ganjil.
Tetamu yang memasuki rumah si mati, dia hendaklah
membawa sepasang lilin putih, duit kertas dan alat
sembahyang.
d) Perayaan (Tahun Baru Cina)
 Memberi angpau
 Tarian singa
 Mercun dab buah limau

34. UNDANG-UNDANG ADAT IBAN DI
SARAWAK
 KEKELUARGAAN
 Untuk Iban , istilah menyesuaikan meliputi semua
pelbagai norma-norma adat, peraturan juri dan ritual
yang membimbing tingkah laku individu dan sekatan
dan bentuk pembelaan yang mana kaedah-kaedah yang
ditegakkan.
 Unit asas Iban organisasi sosial dan undang-undang
adalah Kacip (atau bilik dalam bahasa Melayu )
 Rumah panjang Iban adalah perhimpunan pangsapuri
keluarga yang dimiliki secara bebas. Setiap pangsapuri
yang dikenali sebagai Kacip yang diduduki oleh
kumpulan keluarga tertentu

35. HARTA
 Mengenai warisan di bawah undang-undang adat Iban , ia
adalah berdasarkan keahlian Kacip dan jantina seseorang atau
status dalam keluarga bukan isu
 Selagi seseorang masih ahli penduduk atau Kacip beliau sama
ada melalui kelahiran , penggunaan atau perkahwinan , orang
itu mempunyai hak penuh dan sama rata harta pusaka.
 Apabila seseorang dalam Kacip mati, semua harta oleholeh
ahli-ahli yang masih hidup yang Kacip yang terdiri daripada ibu
bapa , isteri dan anak-anak , mana-mana saudara lelaki atau
perempuan dan anak-anak yang masih bermastautin ahli.
 Jika seorang lelaki yang meninggal dunia sebagai ahli Kacip ke
yang dia telah berkahwin, semua harta yang telah diperolehi
akan kekal dalam Kacip yang terdiri daripada beliau ibu bapa
mertua , isteri dan anak-anak dan adik-beradik isterinya dan
isteri-isteri dan anak-anak yang mereka ahli pemastautin.

36.  Jika seorang wanita meninggal dunia sebagai ahli Kacip
di mana dia telah berkahwin, peraturan yang sama
terpakai.
 Wasiat secara amnya tidak digunakan di kalangan orang
Iban sebagai menyesuaikan diri dengan undang-undang
yang digunakan untuk melupuskan harta si mati.
 Walau bagaimanapun , sesetengah harta dia tidak boleh
pindahkan walaupun ia disebut dalam wasiat itu, bagi
tanah yang dipegang .contoh tempoh adat jika terdapat
waris yang berhak menjalankan hak pertanian.

37. UNDANG-UNDANG ADAT DI
NEGERI SABAH

38. UNDANG-UNDANG ADAT DUSUN
DI SABAH
 HARTA
 Dusun adalah nama kolektif kaum atau kumpulan etnik dan
bahasa di Sabah.
 Di bawah undang-undang adat Dusun , terdapat 2 jenis
hartanah bahagian

harta pusaka (atau pusaka ) dan harta yang diperolehi . Harta
pusaka (atau pusaka ) termasuk harta diwarisi daripada
nenek moyang , yang hanya boleh diwarisi oleh saudara
darah.
 Harta yang diperolehi merujuk kepada harta yang diperolehi
sebelum perkahwinan dan juga yang telah diperolehi semasa
perkahwinan.

39.  Satu bahagian harta yang diperolehi boleh
disampaikan kepada saudara-mara melalui
perkahwinan. Apabila ia diwarisi, ia menjadi pusaka
 Apabila harta diedarkan , ia sentiasa kekal di dalam
keluarga dan tidak pernah lulus dari suami kepada
isteri atau sebaliknya
 Bagi harta yang diperolehi sebelum perkahwinan (
pusaka ), jika tidak ada isu dalam perkahwinan
itu, pusaka suami akan diturunkan ( menyampaikan )
kepada saudara-mara terdekat darah beliau.

40.  Hak-hak pas warisan pusaka kepada beberapa golongan di
antara waris berturut-turut dan kewujudan mana-mana
waris di dalam kelas yang lebih tinggi menghalang manamana tuntutan daripada waris di dalam kelas yang lebih
rendah. Perintah keutamaan bagi kelas waris adalah seperti
berikut:

anak-anak atau keturunan mereka ;

adik-beradik atau keturunan mereka;

ibu bapa;

cagaran ( orang yang mempunyai nenek moyang yang sama tetapi
dengan garis yang berbeza keturunan ) ibu bapa dan keturunan mereka ;

datuk nenek ;

cagaran datuk dan nenek atau keturunan mereka

41.  Seksyen 1 ( 3) Ordinan Wasiat negeri Sabah
memperuntukkan bahawa apa-apa dalam Ordinan ini
hendaklah membolehkan mana-mana anak negeri untuk
melupuskan harta itu dengan cara yang berlawanan
dengan mana-mana undang-undang atau adat yang
terpakai baginya pada masa kematiannya.
 Ini bermakna anak negeri boleh menulis Wasiat tetapi ia
mestilah tidak bertentangan dengan adat asalnya
mengenai pelupusan harta beliau.
 Walau bagaimanapun, wasiat yang bertentangan dengan
menyesuaikan diri mungkin masih sah jika ketua atau
waris bersetuju dengan peruntukannya.

42. KELUARGA
 Angkat adalah perkara biasa di kalangan dusun ini.
Majlis rasmi adalah untuk ibu bapa angkat untuk
memanggil ketua dan semua jiran-jiran beliau dan
mengakui kanak-kanak itu sebagai mereka sendiri
sebelum mereka.
 Selepas ini, kanak-kanak itu dianggap sebagai kanakkanak yang benar dan mempunyai hak-hak warisan.
 Pakai hanya boleh dibatalkan dengan satu majlis seperti.
Dalam kes Alexander Keasberry v Alina Gomez , seorang
anak angkat perempuan dan seorang anak perempuan
asli telah sama-sama berhak kepada harta ibu bapa
mereka.

43. RUMUSAN DAN KESIMPULAN
 Aspek adat yang menjadi teras identiti dan keperibadian
negara Malaysia telah dapat diterima dan diikuti secara
beransur-ansur oleh setiap golongan rakyat Malaysia
 Kesedaran dan kefahaman yang luas akan dapat
membantu mencapai hasrat dan cita-cita pelaksanaan ini
kerana dengan keinsafan itu sahaja adat yang membentuk
identiti dan keperibadian kebangsaan akan dapat
dibezakan dengan adat yang bersifat kesukuan atau
perkauman.
 Identiti dan keperibadian yang dipupuk itu akan
mencirikan sifat-sifat persamaan yang melampaui batasbatas suku kaum dan akan memperlihatkan keperibadian
kebangsaan Malaysia itu sendiri sebagai sebuah negara
yang merdeka dan bermaruah.

44. SEKIAN,
TERIMA KASIH…