1. przewodnik
RADY NA ODPADY
czyli wybrane sposoby radzenia
sobie z odpadami
Łódź, 2008 rok
2. 2
___________________________________________________________________
PRZEWODNIK - RADY NA ODPADY
- czyli wybrane sposoby radzenia sobie z odpadami
Przewodnik przygotował zespół Ekokluby Polska, w składzie:
- Agnieszka Orzechowska – Koordynator projektu i nadzór merytoryczny,
- Teresa Kotynia - teksty,
- Kinga Maruszczak - redakcja i skład komputerowy,
- Małgorzata Szewczyk - redakcja i korekta,
- Darek Piwowarski - fotografie,
- Elżbieta Pietrzak - rysunki ducha-śmieciucha.
Publikacja wydana przez Centrum Promocji i Rozwoju Inicjatyw Obywatelskich
OPUS w Łodzi w ramach projektu „Śmieć - czy na pewno do śmieci”.
Projekt został współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach
Programu Środki Przejściowe PL2005/017-488.01.01.01
Niniejszy dokument został opublikowany dzięki pomocy finansowej Unii
Europejskiej. Za treść tego dokumentu odpowiada Centrum Promocji i Rozwoju
Inicjatyw Obywatelskich OPUS, poglądy w nim wyrażone nie odzwierciedlają w
żadnym razie oficjalnego stanowiska Unii Europejskiej.
Każda część poradnika może być powielana i wykorzystywana z podaniem
źródła.
Centrum Promocji i Rozwoju Inicjatyw Obywatelskich OPUS
Pl. Wolności 2, 91-415 Łódź,
Tel. +48 42 632 22 50 Tel./fax +48 42 632 22 18
www. opus.org.pl e-mail: opus@opus.org.pl
Międzynarodowa Sieć Ekoklubów www.ecoclubes.org
3. Przewodnik Rady na Odpady 3
_________________________________________________________
SPIS TREŚCI
I. Słowo wstępne ...........................................................................................5
II. Ekokluby – clou działania........................................................................7
III. Wprowadzenie .. ....................................................................................10
1.Gdzie mieszka duch-śmieciuch?.........................................................10
2.Jak przyroda radzi sobie z „odpadami”? ……….............................10
3. Czy w przyrodzie istnieją odpady? …...................................11
4. Jak dawniej bywało, czyli wędrówka przez wieki .........................11
5.A jak jest dziś i co czeka nas jutro? ....................................................12
IV. Rodzaje odpadów dziś i jutro .......................................................... ...14
l. Definicja odpadów................................................................................14
2.Podział odpadów.......................................... .................................... ...14
3.Ile śmieci produkujemy? ................................................................. ...16
4.Jakie śmieci wyrzucamy? ................................................................ ...17
5.Opisy grup odpadów....................... ................................................ ...18
5.1 papier (makulatura) ........................................................ ...18
5.2 składniki organiczne............................................................ 19
5.3 szkło (stłuczka) ..................................................................... 20
5.4 tworzywa sztuczne ..............................................................21
5.5 metale (złom) ........................................................................ 22
5.6 tekstylia...................................................................................29
5.7 odpady niebezpieczne (toksyczne) ................................... 29
5.8 inne (pozostałe) .. .................................................................30
V. Ekoznaki na opakowaniach ……………………………………………31
VI. Sposoby radzenia sobie z odpadami. Unieszkodliwianie
odpadów.............................................................33
4. 4
___________________________________________________________________
1.Recykling .................................................................................................33
2.Kompostowanie......................................................................................34
3.Spalanie ...................................................................................................35
4.Składowanie odpadów na wysypisku ...............................................37
VII. Co powinien zawierać program gospodarki odpadami? ................39
VIII. Uzasadnienie dla selektywnej zbiórki................................................41
IX. Model segregacji odpadów, a segregacja workowa w gminie
Łódź .......................................................................................................44
X. Prawo a odpady w gminie, czyli: rady dla rady (gminy) ..................47
XI. Agenda 21. Czysta produkcja................................................................50
XII. Od nas to zależy, czyli pomysły zamiast odpadów..........................56
l. W domu...................................................................................................56
2. Wyprawa do sklepu..............................................................................57
3. W ogrodzie ............................................................................................58
XIII. Ćwiczenia i Praktyczne Sposoby wykorzystania odpadów …..…60
Ćwiczenie 1: Jakie śmieci wyrzucamy? ………………………………….60
Ćwiczenie 2: Baw się z nami papierowymi odpadami…………………60
Ćwiczenie 3: Jak wyprodukować papier czerpany? ……………………61
Ćwiczenie 4: Z czego składa się gleba? ………………………………….63
Ćwiczenie 5: Czy PCV jest rzeczywiście potrzebne? …………………..63
XIV. Wykaz literatury ..................................................................................66
5. Przewodnik Rady na Odpady 5
_________________________________________________________
I. SŁOWO WSTĘPNE
Niniejsza publikacja jest adresowana do pracowników młodzieżowych,
nauczycieli, facylitatorów i członków Ekoklubów, którzy chcą rozwijać działania w
zakresie edukacji i informacji na temat zarządzania odpadami. Pośrednio,
podręcznik adresowany jest do mieszkańców Łodzi.
Cele przewodnika to:
1. zapoznanie czytelników z zasadami selektywnej zbiórki odpadów w Łodzi
2. zachęcenie czytelników do rozpoczęcia segregowania śmieci w domach
oraz miejscach pracy
3. ukazanie inicjatyw młodzieżowych związanych z promocją selektywnej
zbiórki odpadów
4. pokazanie różnych ciekawych sposobów na ponowne wykorzystanie
odpadów
5. promowanie alternatywnych sposobów spędzania czasu wolnego przez
dzieci i młodzież oraz zwiększenie udziału młodych ludzi w życiu
społecznym.
Czytelnik znajdzie w podręczniku dokładne informacje na temat tego, jak
powstają śmieci, po co je segregować, co można wytworzyć z poszczególnych
typów odpadów, jak przeprowadzić ciekawe zajęcia na temat śmieci i ich
segregacji. Mamy nadzieję, że taki układ książki zainspiruje czytelników do
działania w zakresie edukacji ekologicznej.
Podręcznik został opracowany, jako materiał edukacyjny w ramach projektu
realizowanego przez Centrum Promocji i Rozwoju Inicjatyw Obywatelskich OPUS
pod tytułem „Śmieć – czy na pewno do śmieci?”.
Ideą projektu jest promowanie segregacji śmieci w województwie łódzkim oraz
zwiększanie udziału młodych ludzi w procesie podejmowania decyzji w zakresie
gospodarki odpadami. W tym
celu uczestnicy projektu –
młodzież zrzeszona w Polskiej
Sieci Ekoklubów i działająca w
ekoklubach w województwie
łódzkim (w Łodzi, Zgierzu,
Rawie Mazowieckiej i
Pabianicach) – uczestniczyli w
warsztatach na temat segregacji
śmieci, zwiedzali
przedsiębiorstwa
odpowiedzialne za segregację,
kompostowanie i utylizację
odpadów w Łodzi, opracowywali
materiały informacyjne dla
mieszkańców i wreszcie, Ekoklubowicze na warsztatach nt. segregownia odpadów
6. 6
___________________________________________________________________
organizowali kampanie edukacyjne na swoich osiedlach. Niektórzy brali również
udział w konkursie na artystyczne wykorzystanie śmieci. Książka jest efektem ich
pracy i może stanowić materiał do korzystania podczas działań lokalnych.
Autorką podręcznika jest Teresa
Kotynia z Fundacji „Zielona
Szkoła” z Łodzi. Jest to druga
edycja tekstu książki,
uaktualniona i uzupełniona o
konkretne przykłady działań i
zajęć dla młodzieży i dorosłych.
Redakcji tekstu dokonała
Małgorzata Szewczyk ze
Zgierza, a swój wygląd
podręcznik zawdzięcza Kindze
Maruszczak oraz Dariuszowi
Piwowarskiemu (autorowi
fotografii) z Rawy Mazowieckiej.
Wszystkie te osoby
współpracują z Polską Siecią Malowanie toreb płóciennych podczas Festynu „Po Zdrowie”
współorganizowanego przez Ekoklub „Nie tylko dla siebie” w Łodzi
Ekoklubów, jako facylitatorzy
grup. W imieniu wydawcy
podręcznika serdecznie dziękuję wymienionym wyżej osobom za współpracę przy
jego publikacji oraz za codzienne zaangażowanie w proces edukacji ekologicznej
i obywatelskiej młodych ludzi z naszego województwa.
Agnieszka Orzechowska
Promotorka Narodowa Ekoklubów w Polsce i Europie
Grupa ekoklubowiczów i facylitatorów podczas wizyty w Grupowej Oczyszczalni Ścieków w Łodzi
7. Przewodnik Rady na Odpady 7
_________________________________________________________
II. EKOKLUBY – CLOU DZIAŁANIA
Ekokluby to organizacje społeczne o demokratycznej strukturze, powoływane
przez młode osoby w celu poprawy warunków życia społeczności lokalnej.
Ekokluby współdziałają z innymi instytucjami lokalnymi, zachęcając mieszkańców
do zaangażowania się w realizację projektów poprzez wspólne kampanie
informacyjno-edukacyjne oraz promocję aktywności.
Misją Ekoklubów jest poprawa jakości życia społeczności poprzez:
* budzenie i rozwijanie w mieszkańcach potrzeby udziału w procesie
rozwiązywania problemów mających bezpośredni wpływ na kondycję środowiska
* promocja działań wpływających na poprawę warunków życia społeczności oraz
ochrona zasobów naturalnych zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju
* edukacja ekologiczną młodzieży, aby w przyszłości osoby te stały się agentami
zmiany nawyków i postaw na bardziej przyjazne środowisku
Podstawowe wartości Ekoklubów to:
* jedność i różnorodność – we współpracy z osobami z różnych miejsc, o różnych
wyznaniach, poziomie wykształcenia czy kompetencjach, młodzież uczestniczy w
budowaniu nowej rzeczywistości i podejmuje ważne wyzwania
* demokracja i uczestnictwo – poprzez głosowanie i wybór swoich władz oraz
podejmowanie decyzji o kierunkach rozwoju sieci, młodzież przejmuje
odpowiedzialność za realizowane działania i zyskuje świadomość zmian, jakie
wynikają z wdrażanych projektów
* odpowiedzialność społeczna – Ekokluby przyczyniają się do rozwiązywania
problemów globalnych (np. ocieplenie klimatu, jakość wody pitnej itp.) oraz
wpływają na wzrost świadomości w kwestiach istotnych społecznie.
Organizacja Ekoklubów
Członkowie Ekoklubów to młodzież w wieku powyżej 10 lat, podzielona na
trzy kategorie wiekowe:
* juniorzy (do 14 roku życia), którzy głównie biorą udział w warsztatach
ekologicznych i zdobywają wiedzę potrzebną do działania
* młodzież (14–18 lat), która planuje i realizuje swoje działania i może pełnić
funkcje organizacyjne w sieci
* seniorzy (18–25 lat), którzy realizują konkretne projekty, pełnią funkcje
organizacyjne na szczeblu narodowym i międzynarodowym
Osoby powyżej 25 roku życia współpracują z siecią jako facylitatorzy lub doradcy,
wspierając młodzież organizacyjnie i merytorycznie. Taka struktura organizacyjna
zapewnia współpracę pomiędzy osobami w różnym wieku, jednak główną rolę
przy podejmowaniu decyzji i realizacji działań pozostawia młodzieży.
Sieć Ekoklubów tworzą struktury na trzech poziomach:
8. 8
___________________________________________________________________
* lokalnym (regionalnym) – lokalne grupy, które pracują na rzecz swojego osiedla
lub swojej miejscowości
* ogólnonarodowym – grupy wolontariuszy z jednego kraju, realizujące wspólne
programy i posiadające własne władze
* międzynarodowym – reprezentanci poszczególnych krajów współpracują ze
sobą przy realizacji konkretnych programów
Corocznie na każdym z poziomów wybierane są władze, czyli prezydent,
wiceprezydent, osoba odpowiedzialna za promocję i informację oraz sekretarz.
Programy realizowane przez Ekokluby
W każdym kraju Ekokluby realizują inne programy, w zależności od potrzeb i
problemów danej społeczności. Wiele obszarów tematycznych jest wspólnych,
najczęściej realizowane działania dotyczą:
* zarządzania odpadami (segregacja, odzysk, edukacja)
* tworzenia zielonych miejsc w miastach (sadzenie drzew)
* zrównoważonego używania wody pitnej
* profilaktyki nałogów oraz zdrowego trybu życia (w tym właściwej diety)
* ocieplenia klimatu
* profilaktyki związanej z chorobą dengue
* redukcji substancji chemicznych wykorzystywanych w rolnictwie
* agroturystyki i zielonej turystyki (aktywnego spędzania czasu wolnego)
Jak działają Ekokluby
Każdy Ekoklub działa we współpracy z lokalną społecznością oraz lokalnymi
instytucjami (samorządy, organizacje pozarządowe, firmy). Przed przystąpieniem
do konkretnych działań, Ekoklub wykonuje diagnozę lokalną, czyli tak zwaną
mapę zasobów i potrzeb, na której zaznaczane są obszary problematyczne oraz
możliwe zasoby do wykorzystania. Na tej podstawie wybierane są priorytety do
realizacji, a następnie plan działań na przyszłość.
Różnorodność sposobów rozwiązywania konkretnych lokalnych problemów
zależy od kreatywności młodzieży, ale najczęściej są to działania związane z tym,
co młodzieży jest bliskie. W większości krajów młodzież organizuje kampanie
informacyjne, teatry uliczne, koncerty, kampanie door-to-door, opracowuje
materiały promocyjne i edukacyjne, wykorzystuje do swojej pracy nowoczesne
środki komunikacji itp.
Jak powołać Ekoklub
Aby powołać Ekoklub, należy zebrać grupę młodych ludzi, którzy chcą coś zrobić
dla lokalnej społeczności. Następnym krokiem jest nawiązanie kontaktu z
Promotorem Narodowym Sieci Ecoclubes w swoim kraju, który udziela wsparcia i
pomocy (warsztaty, materiały edukacyjne, możliwość kontaktu z innymi
Ekoklubami). Później należy zdefiniować obszar, w ramach którego dana grupa
chce pracować, odwiedzić inne Ekokluby, aby poznać ich doświadczenia,
9. Przewodnik Rady na Odpady 9
_________________________________________________________
nawiązać współpracę z instytucjami lokalnymi, przygotować plan działania i w
końcu – rozpocząć jego realizację.
Korzyści z działalności Ekoklubu w Twojej szkole czy miejscowości
W Polsce działa obecnie (2008 rok) 11 Ekoklubów – głównie na terenie
województwa łódzkiego, gdzie siedzibę ma Centrum Promocji i Rozwoju Inicjatyw
Obywatelskich OPUS - organizacja promująca Ekokluby w Polsce. Ekokluby
powstają wszędzie tam, gdzie są młodzi ludzie: w szkołach, organizacjach
młodzieżowych, świetlicach środowiskowych, centrach wolontariatu.
Funkcjonowanie Ekoklubu w gminie to korzyści dla wszystkich. Przede wszystkim
dla młodzieży, która w ten sposób uczy się samodzielności, odpowiedzialności za
swoje otoczenie, planowania działań oraz współpracy z innymi. Sukces
Ekoklubów na świecie oparty jest właśnie na poczuciu młodych uczestników sieci,
że są autorami działań i powodzenie konkretnego projektu zależy od nich
samych. To również korzyści dla mieszkańców, którzy zauważają konkretne
zmiany w swoim otoczeniu (czyste ulice, miejsca rekreacji itp.), a także odnajdują
przestrzeń, w której mogą realizować potrzebę zaangażowania się w ochronę
środowiska lokalnego (wspierając Ekokluby finansowo, rzeczowo lub włączając
się w konkretne akcje, np. sadzenia drzew czy oszczędzania wody).
Korzyści odnoszą również szkoły i organizacje pozarządowe, które przy realizacji
swoich projektów mogą korzystać z międzynarodowych doświadczeń i wiedzy
innych członków sieci, a także uczestniczyć w spotkaniach, warsztatach i
wymianach.
Ekokluby to wreszcie korzyści dla samorządów – władze gminy przy niewielkim
nakładzie środków mogą uzyskać wsparcie w realizacji własnych (gospodarka
odpadami, edukacja ekologiczna, organizacja czasu wolnego dla dzieci i
młodzieży).
Filozofia Ekoklubów jest bardzo prosta: ponieważ nie ma magicznych receptur,
ani gotowych rozwiązań problemów globalnych, pozostaje nam współpraca
różnych grup i środowisk na rzecz kształtowania nowych pokoleń, lepiej
wykształconych, samodzielnych, wrażliwszych, zdecydowanych wprowadzać
zmiany i budować lepszą przyszłość. Takich właśnie liderów kształcą Ekokluby.
Warto zaangażować się w ten proces!
Agnieszka Orzechowska
Promotor Narodowy Ekoklubów w Polsce i Europie
aorzechowska@opus.org.pl
10. 10
___________________________________________________________________
III. WPROWADZENIE
1. Gdzie mieszka duch-śmieciuch?
Czy znasz ducha-śmieciucha?
Nie?
Otóż, duch-śmieciuch mieszka w
Twojej głowie, w jej najgłębszych
zakamarkach. Przodkowie ducha-
śmieciucha mieszkali w głowach
ludzi już od dawna i znają całą
historię związaną z odpadami.
Duch-śmieciuch cieszy się, gdy
śmiecisz, gdy wyrzucasz odpady
do lasu lub rzeki, gdy kupujesz
niepotrzebne przedmioty lub, gdy
te rzeczy są w kolorowych,
drogich, niezniszczalnych, albo
zbędnych opakowaniach. Duch-
śmieciuch cieszy się najbardziej
wtedy, kiedy w naszych głowach
jest bałagan, postępujemy
chaotycznie, podejmujemy
niewłaściwe decyzje, czynimy zło.
Bo zło, to bałagan, nie sprzątnięte mieszkanie, zaśmiecony język, nieciekawa
architektura, niedokończone budowle, gruz budowlany, śmieci na ulicach,
przepełnione kosze, „włóczące” się odpady, dzikie wysypiska.
Dlaczego tak jest? Mamy zaśmiecone umysły przez nadmiar informacji, które
codziennie nas atakują z telewizji, prasy, haseł reklamowych (na zatłoczonych
ulicach, w wielkich supermarketach) i ... z Internetu.
Brak nam harmonii, która istnieje w świecie przyrody, bo brak nam kontaktów z
pięknem; z piękną sztuką, z dziką przyrodą. I dlatego wszystko musimy zacząć od
zmiany sposobu naszego myślenia. Wtedy wygonimy ducha-śmieciucha i
pozbędziemy się go razem ze śmieciami, których będziemy też coraz mniej
wytwarzać.
2.Jak przyroda radzi sobie z „odpadami”?
Czy w przyrodzie istnieją odpady?
Dawno, dawno temu, gdy na Ziemi pojawiły się organizmy żywe, pojawiły się też
odpady. Ale, w naturze odpady jednych gatunków zwierzęcych, czy roślinnych,
stanowią surowiec dla innych organizmów.
11. Przewodnik Rady na Odpady 11
_________________________________________________________
W lasach liściastych podłoże usłane byłoby grubą warstwą liści, gdyby nie było
rozkładających je mikroorganizmów - musielibyśmy kopać tunele lub wywozić
liście na wysypisko, albo palić. Mikroorganizmy i bezkręgowce (bakterie, grzyby,
nicienie, dżdżownice, krocionogi, stonogi i wiele grup owadów) przekształcają
martwą substancję organiczną z powrotem w składniki mineralne przyswajane
przez korzenie roślin, tworząc się próchnicę i glebę. To obieg zamknięty,
doskonały.
Nawet tlen, którym oddychamy, jest odpadem wytworzonym przez rośliny.
3. Jak dawniej bywało, czyli wędrówka przez wieki.
Odkąd istnieje ludzkość, istnieją też wytwarzane przez człowieka odpady.
Jednak w przeciwieństwie do naturalnego obiegu, odpady, które produkujemy my
-ludzie, nie mają żadnych odbiorców.
I tu narodził się duch-śmieciuch.
Widział on wiele: na przykład w Norwegii w epoce kamiennej ludzie wysypywali odpady
na wysypisko. Góra śmieci była długa na ok. 320 m, szeroka na 65 m i wysoka na 8,5 m.
Duch-śmieciuch cieszył się z rosnącej góry odpadów.
Lubił zjeżdżać zimą z tej góry na różnych kościach, czy szczerbach. Czasami było to
niemożliwe, bo zwałowisko było podpalane, by uniknąć nieprzyjemnych zapachów.
W wielu starożytnych miastach istniała kanalizacja, a odpady stałe składowane
były w specjalnych dołach lub sprzedawane na wieś jako nawóz.
Gorzej było w średniowieczu.
Dopiero w XIX stuleciu wywóz śmieci stał się zwyczajem.
Skład śmieci zmieniał się w drastyczny sposób. Dziś nie są to już organiczne,
cuchnące odpady, niosące w sobie niebezpieczeństwo epidemii dżumy, czy
cholery. Dzisiejsze śmieci, to chemiczna mikstura zupełnie nowych, częściowo,
wysoce toksycznych materiałów, które nawet w ciągu stuleci nie ulegną
degradacji. To, co nam, ludziom, dzisiaj zagraża, to wszechobecne,
niedostrzegalne gołym okiem, trucizny i szkodliwe substancje znajdujące się w
naszym otoczeniu - w wodzie, powietrzu, ziemi i w pożywieniu. Z kolei, naszemu
środowisku zagrażają - niewyobrażalne przedtem - gigantyczne ilości odpadów.
12. 12
___________________________________________________________________
Mieszkałem kiedyś w zamku na
wysokiej górze. Wszystkie
odpady wyrzucano ze zbocza
góry.
W miastach wcale nie było
lepiej. Opróżniano nocniki i
pozbywano się odpadów stałych
wyrzucając je przez okno na
ulicę. Nie raz, nie dwa, zostałem
oblany cuchnącą cieczą lub
zepsutym jadłem. Od przykrych
zapachów straciłem kilka razy
przytomność. Na ulicach roiło
się od szczurów. A odpadków
było tak dużo, że trudno było
przejść. Mnożyły się epidemie i
zarazy. Gdy wreszcie odkryto
związek między panującymi
warunkami higienicznymi, a
chorobami, zaczęto organizować
wywożenie śmieci z miasta.
4. A jak jest dziś i co czeka nas jutro?
Współczesna cywilizacja dąży do wytwarzania nietrwałych produktów w bardzo
trwałych opakowaniach.
Jaka to wielka radość dla ducha-śmieciucha,
gdy co sekundę taśmy produkcyjne wielkich
i małych przedsiębiorstw, opuszcza wielka
obfitość różnego rodzaju wyrobów, których
używamy codziennie w naszym życiu
Potrzebujemy coraz więcej dyskietek, komputerów, zmywarek, kuchenek
mikrofalowych, lodówek i samochodów. Wszystko, czego używamy dzisiaj, to
potencjalne śmieci w przyszłości. Jutro lub pojutrze przedmioty te będą zużyte, po
prostu niepotrzebne i wtedy je wyrzucimy - opakowania, gazety, torby, odpadki z
kuchni, słoiki, puszki, kartony, ubrania, plastikowe butelki, wózki dziecięce,
baterie, stary olej, samochody, transportery opancerzone, całe domy. Dosłownie
wszystko, co wyprodukowano wczoraj, dzisiaj jest już śmieciem, a wszystko, co
jest produkowane dzisiaj, stanie się śmieciem jutro.
13. Przewodnik Rady na Odpady 13
_________________________________________________________
Oczywiście, ja duch-śmieciuch cieszę się z tego bardzo, gdyż
podejście do problemu śmieci prawie się nie zmieniło. Cieszę się, że
śmieci nie są składowane w odpowiedni sposób, bo to przecież raj dla
nas duchów-śmieciuchów
Rośnie ilość i różnorodność odpadów. Problem ich ilości i
toksyczności jest coraz trudniejszy do rozwiązania. Odpady często są
zainfekowane. Żerują na nich muchy, szczury, ptaki i inne zwierzęta, co sprzyja
rozprzestrzenianiu się chorób.
Na źle uszczelnionych składowiskach łatwo rozpuszczalne substancje, takie, jak
np.: związki arsenu, azotu, cynku, manganu, wymywane przez deszcze, dostają
się do gleby, a następnie do wód podziemnych. Powietrze nad źle
eksploatowanym wysypiskiem jest przesycone duszącym odorem, powstającym
podczas gnicia odpadów. Powoduje to zanieczyszczenie gleby, wody i powietrza.
Dzikie wysypiska przyczyniają się do dewastacji krajobrazu.
Jaki to miły widok dla
ducha-śmieciucha, gdy
w lasach, czy na polach,
zamiast zielonych drzew
i kwiatów, leżą, bądź
fruwają różnokolorowe
śmieci. Już wyobrażam
sobie, jak zamiast liści
na drzewach będą
szumiały torebki
foliowe.
W Polsce główną metodą unieszkodliwiania odpadów są wysypiska. W 1990 roku
było w naszym kraju ponad 800 wysypisk śmieci o łącznej powierzchni ponad
2500 ha. Średnia powierzchnia wysypiska wynosi ok. 2,5 ha, a w dużych
miastach nawet 5-7 ha. W 1990 roku na wysypiska te trafiało prawie 43 miliony
metrów sześciennych odpadów przywiezionych przez ponad 1,5 miliona
śmieciarek [5].
Ciągły wzrost ilości śmieci
wymaga coraz większej liczby
pojemników, kontenerów, worków
papierowych i plastikowych.
Nasza Ziemia tonie w śmieciach,
które nasza konsumpcyjna
społeczność stworzyła i tworzy
nadal.
Czy nie ma wyjścia z tego
błędnego koła produkcji,
konsumpcji i wyrzucania?
14. 14
___________________________________________________________________
IV. RODZAJE ODPADÓW DZIŚ I JUTRO
1. Definicja odpadów
Według ustawy z dnia 31.01.1980 r. „O ochronie i kształtowaniu środowiska”,
odpady, to zużyte przedmioty oraz substancje stałe, a także, nie będące ściekami
substancje ciekłe, powstające w związku z bytowaniem człowieka lub
działalnością gospodarczą, nieprzydatne w miejscu lub czasie, w których
powstały i uciążliwe dla środowiska.
Tak też definiowane są odpady wg ustawy z dnia 27.06.1997 o odpadach (Dz. U.
nr 96 poz. 592 ze zmianami) oraz w ustawie z dnia 13.09.1996 o utrzymaniu
czystości i porządku w gminie (Dz. U. nr 132, poz. 622 ze zmianami). Obecnie
obowiązuje Ustawa o Odpadach z dna 27 kwietnia 2001 r. (Dz.U. 2001.62.628).
Według przepisów niemieckich odpadami w rozumieniu prawa są przedmioty
ruchome (rzeczy), których właściciel chce się pozbyć lub, które ze względu na
wymagania społeczne, a w szczególności na ochronę środowiska, powinno się
usunąć w sposób uporządkowany.
2. Podział odpadów
Dotychczas, z ekonomicznego punktu widzenia, dla podmiotów gospodarczych
najważniejszy był podział na 4 grupy i 164 rodzaje składowanych odpadów,
objętych zróżnicowanymi opłatami za usuwanie na składowiska oraz podział na
106 rodzajów odpadów niebezpiecznych.
Wydane pod koniec 1997 roku, wynikające z Ustawy o odpadach,
Rozporządzenie MOŚZNiL z dn. 24.12.1997 r. w sprawie klasyfikacji odpadów
(Dz.U. nr 162, poz. 1135) doprowadza do pewnego uporządkowania
postępowania z odpadami. W ustawie z roku 1997 r. odpady zostały
sklasyfikowane w zależności od źródeł powstawania, stopnia uciążliwości bądź
stwarzania
zagrożeń dla życia
lub zdrowia ludzi
oraz dla środowiska.
Proponowana
klasyfikacja pokrywa
się z Europejską
Klasyfikacją
Odpadów oraz z
Europejskim
Katalogiem
Odpadów przyjętymi
decyzjami Rady Unii
Europejskiej w
latach 1993-1994.
15. Przewodnik Rady na Odpady 15
_________________________________________________________
W proponowanej klasyfikacji odpady zostały oznaczone sześciocyfrowym kodem,
w którym zawarte są trzy rodzaje informacji:
- pierwsze dwie cyfry oznaczają grupę odpadów wskazującą źródło ich powstania,
- trzecia i czwarta cyfra identyfikują podgrupę odpadów pod względem
składników, które je tworzą, lub procesu produkcyjnego, w którym zostały
wytworzone,
- cały kod składający się z sześciu cyfr identyfikuje rodzaj odpadów (służy przede
wszystkim do określenia ich składu chemicznego).
W Rozporządzeniu MOŚZNiL w sprawie klasyfikacji odpadów podano kompletny
podział na 20 grup.
Ostatnią grupę stanowią odpady komunalne. Odpady komunalne mają kod 20,
odpady komunalne segregowane i gromadzone selektywnie 2001. Na przykład
papier i tektura ma kod 200101, szkło 200102.
Odpady komunalne (bytowo-gospodarcze) powstają w środowisku zarówno
miejskim, jak i wiejskim. We wspomnianych ustawach w zasadzie odpady
komunalne są definiowane głównie z punktu widzenia miejsca ich powstawania.
Ilość i skład jakościowy odpadów komunalnych zależy od:
1. poziomu życia mieszkańców, obyczajów i kultury ludności,
2. wyposażenia techniczno-sanitarnego domów i mieszkań,
3. rodzaju i stanu nawierzchni ulic,
4. rodzaju ruchu kołowego,
5. pór roku,
6. intensyfikacji prowadzonych robót budowlanych i remontowych,
7. infrastruktury technicznej (szczególnie sanitarnej) danej jednostki osadniczej.
Ze względów poglądowych można przyjąć kilka podziałów odpadów według
następujących kryteriów:
~ ze względu na formę ich występowania:
- odpady stałe,
- odpady płynne,
~ ze względu na ich pochodzenie:
− odpady komunalne: „stałe i ciekłe odpady, powstające w gospodarstwach
domowych, obiektach użyteczności publicznej i obsługi ludności, porzucone
wraki samochodów, a także odpady uliczne, z wyjątkiem odpadów
niebezpiecznych, z zakładów opieki zdrowotnej i weterynaryjnej” - ustawa z
dnia 13.09.1996, „O utrzymaniu czystości i porządku w gminach”,
− odpady przemysłowe - pochodzące z technologicznych procesów
produkcyjnych,
− odpady rolnicze - pochodzące z gospodarstw rolnych lub przetwórstwa
rolnego,
− specyficzną grupę stanowią odpady niebezpieczne - zgodnie z ustawą o
ochronie i kształtowaniu środowiska są to odpady, które ze względu na swe
pochodzenie, skład chemiczny, biologiczny i inne właściwości lub okoliczności
stanowią zagrożenie dla życia, zdrowia ludzkiego lub środowiska
przyrodniczego. Wykaz takich odpadów ogłasza minister środowiska.
16. 16
___________________________________________________________________
Duch-śmieciuch cieszy się z tego, że tyle
papieru zużywa się opisując i badając
problemy odpadów, a i tak odpadów jest
coraz więcej. Brakuje na nie miejsca, są
wszędzie, a przede wszystkim, są w naszych
głowach. Zróbmy coś, aby to zmienić.
3. Ile śmieci produkujemy?
Codziennie wynosimy z naszych domów wiadro śmieci, wysypując je do zsypu,
śmietnika lub po prostu w kąt ogródka, niektórzy (o zgrozo!) wyrzucają śmieci do
lasu lub rzeki. Codziennie jest to kilka kilogramów, w ciągu miesiąca -
kilkadziesiąt, a w ciągu roku - kilkaset.
W 1992 roku obliczono, że jeden mieszkaniec Polski „produkował” rocznie 245 kg
odpadów pochodzących tylko z gospodarstw domowych. Robi wrażenie, choć jest
to znacznie mniej niż w innych krajach (Japonia - 1000 kg, USA - 600 kg, Niemcy
- 460 kg, Francja - 330 kg). [17].
Według innych źródeł (wg prof. Urbana/GET1993), ilość odpadów domowych
powstających w krajach uprzemysłowionych rocznie na jednego mieszkańca
wynosi:
Austria 228 kg
Portugalia 231 kg
POLSKA 300 kg
Włochy 301 kg
Francja 304 kg
Belgia 313 kg
Grecja 314 kg
Szwecja 317 kg
Hiszpania 322 kg
Niemcy 331 kg
Wielka Brytania 353 kg
Japonia 394 kg
Szwajcaria 427 kg
Holandia 467 kg
Dania 469 kg
Finlandia 608 kg
USA 864 kg
Tempo przyrostu jest tak duże, że najwyższy czas, abyśmy wszyscy podjęli
skuteczne działania zmierzające do ograniczenia produkcji odpadów. W
przeciwnym wypadku, rosnące góry odpadów staną się bombą ekologiczną,
która, choć może nie natychmiast, ale wybuchnie, zagrażając naszemu istnieniu.
17. Przewodnik Rady na Odpady 17
_________________________________________________________
4. Jakie śmieci wyrzucamy?
Śmieci z gospodarstw domowych składają się w większości ze starych gazet i
opakowań (papier, tektura), z odpadów organicznych, tworzyw sztucznych, szkła,
ceramiki, metali, tekstyliów, drewna.
Największą objętość zajmują tworzywa sztuczne (ok. 36% objętości odpadów
komunalnych), w większości są to odpady po opakowaniach typu PET oraz
pudełka, pojemniki, opakowania o dużej powierzchni, pojemności.
Skład odpadów zależy np. od rodzaju zabudowy, wyposażenia i rodzaju urządzeń
sanitarno-grzewczych. Zmienia się on również w czasie.
Skład odpadów zmienił się znacząco w porównaniu z wczesnymi latami
powojennymi, kiedy ilość makulatury była pięcio- czy sześciokrotnie mniejsza,
składników ulegających gniciu było dwa razy więcej, nie było właściwie tworzyw
sztucznych, zaś dużo większą część stanowił popiół z pieców grzewczych.
Zmiana sposobu ogrzewania (większa ilość opakowań jednorazowych, nie
nadających się do spalenia w piecach) powinna wiązać się ze wzrostem objętości
odpadów komunalnych. Jednak, w przyszłości nie należy spodziewać się
zwiększenia udziału tworzyw sztucznych, szkła i papieru w odpadach
komunalnych, gdyż opracowywany projekt ustawy o opakowaniach i opłacie
produkcyjnej, zobliguje wytwórców produktów do stosowania opakowań
wielokrotnego użytku.
Czy tak jest w rzeczywistości? Chyba niezupełnie.
Cieszy się duch-śmieciuch.
Odpady to zwierciadło
społeczeństwa konsumpcyjnego.
CZY WIESZ, ŻE:
W USA istnieje już zawód „archeologa śmietnisk”, naukowca, który bada
naszą historię poprzez dokonywanie odkrywek na wysypiskach śmieci.
Czy chcecie wiedzieć więcej o tym, co wyrzucacie?
18. 18
___________________________________________________________________
5. Opisy grup odpadów
Ja, duch-śmieciuch, uważam, że bez
5 .1. Papier (makulatura) papieru żyłoby się źle. Jak możemy
zrezygnować z czytania książek,
pisania, a na czym dzieci będą
Aby wyprodukować l tonę rysować, czy malować?
Trudno żyć bez chusteczek
papieru, trzeba: higienicznych, papieru toaletowego.
- ściąć 17 drzew - drzewo Cały czas papier, papier i jeszcze raz
rośnie ok. 40 lat; to całe papier!
jedno pokolenie;
- zanieczyścić 440 000 litrów wody;
- zużyć 7 600 kwh (kilowatogodzin) energii
(sprawdź ile energii elektrycznej zużywa się
w Twoim domu w ciągu miesiąca).
Powtórna przeróbka papieru jest bardzo
prosta i ekonomiczna, a przy tym:
- oszczędza drzewa;
- zużywa 2,5 razy mniej energii;
- ok. 70% zanieczyszczeń nie trafia do
atmosfery;
- mniejsza ilość ścieków trafia do wody (o
35%) [5].
CZY WIESZ, ŻE:
Ponowne wykorzystanie stosu gazet o wysokości 125 cm (średni wzrost
ucznia pierwszej klasy) ratuje sześciometrową sosnę? [5]
Nie da się żyć bez papieru, ale ... :
- nie kupujmy wciąż napojów w kartonach - foliowane i pokryte wewnątrz
aluminium, nie nadają się do ponownego przerobu;
- kupujmy zeszyty, książki i papier do pisania i rysowania wyprodukowane z
makulatury;
- wybierajmy produkty o prostszych, lżejszych opakowaniach;
- przy drobnych zakupach, nie bierzmy nowej papierowej torebki ze sklepu -
użyjmy starej, wcześniej otrzymanej;
- unikajmy jednorazowych kubków i talerzy;
- druga strona zapisanego papieru doskonale nadaje się do robienia notatek;
- tekturowe pudła oraz papier opakowaniowy użyjmy powtórnie;
- makulaturę wyrzucajmy do pojemników na papier;
ZBIERAJ MAKULATURĘ, RATUJ LASY!!!
19. Przewodnik Rady na Odpady 19
_________________________________________________________
5.2. Składniki organiczne
Odpady organiczne, czyli bioodpady, albo jeszcze inaczej - biomasa, to odpady
przyjazne środowisku. Kompostowanie jest najstarszą, znaną ludzkości metodą
przywracania wartości odpadom. Została ona nam przekazana przez naturę.
Pożyteczny kompost, który można z nich otrzymać, dostarcza glebie niezbędnej
próchnicy, wzbogaca w sole mineralne i użyźnia.
Dzięki kompostowaniu substancje
organiczne są oddawane z
powrotem przyrodzie. Bez tego,
wiecznie trwającego obiegu materii
w przyrodzie, nie do pomyślenia
byłoby życie na Ziemi.
Naturalny proces kompostowania
przebiega dzięki pracy
mikroorganizmów bez dostarczenia
energii z zewnątrz. Proces ten nie
potrzebuje wysoko rozwiniętych
technik. Niskie są też koszty jego
prowadzenia, jest to ważne
szczególnie dla małych
kompostowni.
W codziennym życiu powstaje
wystarczająca ilość odpadów
biologicznych do przetworzenia na
nawóz naturalny, aby chociaż
częściowo zrezygnować z
zastosowania nawozów sztucznych.
Dziennie, w jednym gospodarstwie
domowym powstaje ok. 5 kg. Biomasy
stanowią rocznie ok. 1800 kg. To znaczy, że
średniej wielkości miasto dziennie produkuje
250 000 kilogramów (250 ton) odpadów
organicznych, czyli rocznie ok. 90 tys. ton.
Co to za góra? Trudno sobie taką ilość
wyobrazić. [5]
Jako duch-śmieciuch wcale nie
namawiam Was do
kompostowania, bo bardzo
zmniejszyłaby się ilości odpadów.
20. 20
___________________________________________________________________
Do kompostowania nadają się:
- wszystkie odpady ogrodowe - liście, trawa, gałęzie, chwasty przed kwitnieniem,
zgniłe owoce i warzywa, małe kawałki drewna;
- organiczne odpady kuchenne - resztki jedzenia, suchy chleb, obierki z warzyw i
owoców, skorupki jaj, fusy po kawie, herbacie;
- odpady organiczne (słoma, wytłoczyny, mączka drzewna itp.), nawóz (koński,
krowi, itp.).
Nie nadają się resztki mięsa, gdyż przyciągają szczury;
Cztery poniższe fazy pozwolą na dokładne
prześledzenie rozkładu w pryzmie
kompostowej.
1. Ożywiony proces przemiany materii mający
miejsce w organizmach bakterii powoduje
powstanie wysokich temperatur. Rezultatem
jest przyspieszenie procesu rozkładu, i
jednocześnie obumarcie większości nasion
chwastów i zarodków.
2. W następnym etapie, w pryzmie zachodzi proces utleniania amoniaku i jego
pochodnych do azotanów, dzięki współudziałowi bakterii i niektórych gatunków
grzybów. Jest to bardzo istotny proces zachodzący w glebie i kompoście. Azotany
wykorzystywane są następnie przez rośliny podczas produkcji masy organicznej.
3. Teraz wkraczają do pracy insekty (np. Collembola, równonogi i inne).
Rozdrabniają one żuwaczkami składniki kompostu. Tempo rozmnażania się
grzybów i mikrobów spada.
4. Organizmy żyjące w kompoście wiążą grudki ziemi z substancją organiczną,
rozpoczyna się proces powstawania humusu.
BIOMASA POMAGA ZIEMI! TY TEŻ MOŻESZ!
5.3 Szkło (stłuczka)
Szkło! Piękne, przeźroczyste i kolorowe. Kruche i delikatne, jak bańka mydlana
lub grube i solidne. Przedmioty z niego wykonane mają szczególny urok. Piękne
wazony, puchary, żyrandole, to czasami dzieła sztuki.
Oprócz zalet dekoracyjnych, jakie niewątpliwie posiada szkło, jest ono również
najlepszym opakowaniem do przechowywania żywności i napojów. Opakowania
szklane są szczelne, estetyczne, a co najważniejsze, odporne na szkodliwe
substancje, które nie przenikają do produktów w nich przechowywanych.
21. Przewodnik Rady na Odpady 21
_________________________________________________________
Szkło nadaje się w 100% do ponownego użytku!!!
Opakowania ze szkła po umyciu mogą być używane i napełniane wielokrotnie. Z
zebranej stłuczki wytłacza się nieograniczoną ilość razy nowe opakowania, np.
butelki, słoiki. Ponowne wykorzystanie opakowań szklanych i stłuczki daje same
korzyści:
- ogranicza zużycie surowców naturalnych, takich, jak piasek, soda;
- o połowę zmniejsza zanieczyszczenie wody;
- zmniejsza ilość składowanych śmieci (szkło nigdy nie ulega rozkładowi, ale
może być wielokrotnie wykorzystane);
- każda ponownie wykorzystana butelka to oszczędność energii równa tej, jaka
potrzebna jest, aby przez całą noc paliła się żarówka.
CZY WIESZ, ŻE:
Jeśli każdy Polak wyrzuci do śmieci 1 słoik po dżemie w ciągu roku, to na
wysypisko trafi kilka milionów kilogramów szkła rocznie [5]
Przeróbka 1 tony szkła pozwala ograniczyć:
- Zużycie energii o 25-32%
- Zużycie wody o 50%
- Emisję zanieczyszczeń do powietrza o 14-20%
- Ilość odpadów przemysłowych o 97%
• Energia zaoszczędzona dzięki recyklingowi jednej szklanej butelki pozwala
zasilić:
- Komputer przez 25 min.
- Telewizor przez 20 min.
- Zmywarkę do naczyń przez 10 min.
5.4 Tworzywa sztuczne
Tworzywa sztuczne, czyli, potocznie -
plastiki, to materiały najczęściej
wykorzystywane do produkcji różnych
przedmiotów użytkowych.
Tworzywa sztuczne, to substancje
organiczne (o cząsteczkach zbudowanych
z łańcuchów węglowych). Większość
tworzyw sztucznych otrzymuje się z ropy
naftowej. Ropa naftowa jest na razie
najprostszym i najtańszym źródłem
substratów do syntezy tworzyw
sztucznych. Prawdopodobnie, będzie tak
również w przyszłości.
Tworzywa sztuczne zajmują duży procent
objętości w odpadach komunalnych.
22. 22
___________________________________________________________________
Najczęściej produkowane tworzywa sztuczne to:
- politereftalan etylenu (PET);
- polietylen (PE);
- polipropylen (PP);
- polichlorek winylu (PCV);
- polistyren (PS).
Trzeba przyznać, że „plastiki” są tanie w produkcji, bardzo efektowne, kolorowe i
trwałe, co jest ich atutem, ale i tragedią dla środowiska, ponieważ nie ulegają
rozkładowi. Jednak w wielu przypadkach są niezastąpione, np. jako osłona kabli
elektrycznych, czy materiał do produkcji strzykawek jednorazowych.
Należy jednak pamiętać, że odpady z tworzyw sztucznych zalegają w ziemi setki
lat, a nieodpowiednio składowane emitują do gleby trujące substancje. Dlatego
tak ważne jest odpowiednie segregowanie tego typu odpadów, co umożliwia
ponowne wykorzystanie części z nich. Reszta, po rozdrobnieniu, powinna trafiać
na specjalnie do tego celu przygotowane wysypiska.
W życiu codziennym w wielu przypadkach możemy zrezygnować z tworzyw
sztucznych lub ograniczyć ich wykorzystanie.
Co możesz zrobić od zaraz?...
- na zakupy zabieraj swoją torbę zamiast korzystać z reklamówek;
- plastikowe opakowania (butelki) wyrzucaj zgniecione bez nakrętek;
- kupuj napoje w szklanych, zwrotnych butelkach;
- gdzie to możliwe, zastępuj przedmioty jednorazowe trwałymi;
- dbaj o swoje plastikowe zabawki, to będą Ci długo służyły, a jak z nich
„wyrośniesz”, podaruj innym.
CZY WIESZ, ŻE:
Torby plastikowe nie ulegają biodegradacji. Każdego roku torby plastikowe
zabijają ponad 10 000 ptaków, wielorybów, fok, żółwi na całym świecie.
Szczególnie narażone są żółwie, które mylą torby z meduzami, połykają je i
giną na skutek niedrożności jelit. Badanie piskląt albatrosów na Wyspach
Midway na Pacyfiku, wykazały, dziewięć na dziesięć ptaków miało plastikowe
odpadki w przełyku.
5. Metale (złom)
Czy wiecie, ile w naszych domach jest przedmiotów z metalu? Gdyby je zebrać,
powstałaby góra złomu na wysokość kilku metrów.
To krany, maszyny do szycia, do pisania, sztućce, lodówki, piece gazowe i
elektryczne, żelazka, lampy, pralki, kaloryfery. Również zabawki, np. ołowiane
żołnierzyki, czy samochodziki. A także, rowery i, przede wszystkim, samochody.
23. Przewodnik Rady na Odpady 23
_________________________________________________________
Jeżeli każdy Polak wyrzuci tylko jedną puszkę
aluminiową, to w ciągu roku powstanie
metalowa góra o objętości 10 dużych
budynków szkolnych (tj. ponad 90 000 m
sześciennych). [5]. Przerażające, prawda?
Przy produkcji metalowych puszek do
napojów zużywa się 17 do 22 razy więcej
energii, niż przy produkcji opakowań
wielokrotnego użytku.
Szklane butelki są aż dziesięciokrotnie tańsze
od puszek i mogą być użyte wielokrotnie.
Produkcja aluminium z tzw. boksytów jest bardzo energochłonna i kosztowna.
Bardziej opłaca się przeróbka złomu, dzięki czemu oszczędza się:
- wodę - 95% mniejsze zanieczyszczenie;
- energię - 97% oszczędności;
- atmosferę - mniejsze zanieczyszczenie;
- miejsce na wysypiskach śmieci [5].
Istnieją także punkty skupu złomu innych metali. Złom stalowy i żeliwny jest
bardzo wartościowy i potrzebny w procesie produkcji stali, dobrze, gdy trafia do
punktu skupu lub miejsc segregacji, a nie na wysypisko.
Odzysk opakowań aluminiowych
W Polsce prowadzony jest program odzysku aluminiowych puszek po napojach.
Program wzorowany na podobnych przedsięwzięciach realizowanych w Europie,
zainicjowany został przez największego krajowego producenta tego typu
opakowań - firmę Continental Can Polska z Radomska. W jego przygotowaniu
aktywnie uczestniczyło Europejskie Stowarzyszenie na Rzecz Odzysku
Aluminiowych Puszek po Napojach - ACRE. Rozpoczęcie programu odzysku
wkrótce po uruchomieniu fabryki w Radomsku (maj 1995) było wyrazem, rzadko
jeszcze w naszym kraju spotykanej, odpowiedzialności producentów za
późniejszy los produktu, za jego „life after life”.
W lipcu 1995 roku powstała Fundacja na Rzecz Odzysku Opakowań
Aluminiowych RECAL. Jej założycielami są producenci puszek do napojów:
Continental Can Polska z Radomska, PLM AB ze Szwecji oraz pięciu światowych
producentów aluminium: Alcan, Aluminium Company of America - USA, Pechinej
Rahenalu, Reynolds Aluminium i VAW Aluminium.
W całym kraju współpracuje z Fundacją wiele punktów skupujących puszki
aluminiowe.
Fundacja dba m.in. o to, aby nie było problemu odbioru puszek uzyskanych w
wyniku segregacji prowadzonej na terenie miast i gmin.
Ale, najlepiej, po prostu nie produkować puszek aluminiowych.
24. 24
___________________________________________________________________
A duch-śmieciuch bardzo lubi kopać
puszki. Uwielbia wprost grę w
puszki po piwie, lemoniadzie, czy
toniku, a najlepiej wychodzi mu gra
nimi na chodniku.
Jaki to miły dźwięk, brzdęk... Jaki to
miły widok, gdy jadąc samochodem,
widzimy wzdłuż drogi kolorowe,
błyszczące, aluminiowe...śmieci. I w
lesie, gdzie zamiast kwiatka, czeka
na nas aluminiowa gratka.
KAMPANIA ZIELONEGO KONSUMENTA
Misją Kampanii Zielonego Konsumenta jest kształtowanie świadomości dobrego
wyboru produktów w sklepach. Najważniejsze jest, by uświadamiać konsumentom
ekologiczne konsekwencje dokonywania określonych zakupów oraz zachęcać do
podejmowania decyzji bardziej przyjaznych środowisku.
Kampanię Zielonego Konsumenta tworzy sieć grup Polskiego Klubu
Ekologicznego działających w wielu regionach kraju, a biuro koordynacyjne
programu znajduje się w Gdyni. Kampania jest realizowana poprzez organizację
bezpośrednich akcji ogólnopolskich oraz informację w środkach masowego
przekazu, które dotyczą pojedynczych produktów lub też grup produktów łatwo
zauważalnych na rynku. Celem jest wykorzystanie siły finansowej kupujących
(konsumentów) do oddziaływania na producentów i zmiany struktury rynku tak,
aby producenci, jak i kupujący uwzględniali aspekt oddziaływania produktów na
środowisko.
Producenci nie zaczną zmieniać profilu produkcji dopóty,
dopóki ludzie, którzy nabywają ich produkty, nie będą
domagać się artykułów lepszych i bardziej przyjaznych
środowisku.
25. Przewodnik Rady na Odpady 25
_________________________________________________________
Bojkotowanie niewłaściwych, z punktu widzenia środowiska, produktów i
wybieranie takich, które są mu przyjazne, to przekazywany w najczytelniejszej
formie impuls zachęcający producentów do zmian.
WYBÓR ZIELONEGO KONSUMENTA!
Każdy produkt, który wytwarzamy, którego używamy i który usuwamy, jako
odpad, oddziałuje na środowisko. Niemniej, niektóre produkty, takie, jak puszki
aluminiowe, powodują znacznie większe (w porównaniu z innymi), zakłócenia w
środowisku i czasem, po prostu należałoby zabronić ich wytwarzania. Tak np. w
Danii, właśnie z przyczyn ekologicznych, zakazana jest sprzedaż napojów w
puszkach aluminiowych.
Puszki aluminiowe są także elementem modelu niezrównoważonej konsumpcji,
który ma wpływ na ludzi i środowisko w wielu innych częściach świata. Produkcja,
wykorzystanie i usuwanie zużytych puszek aluminiowych pogłębia wiele
globalnych i lokalnych problemów środowiskowych, jak kwaśne deszcze, efekt
cieplarniany, czy powstanie odpadów toksycznych. Są to problemy, dla których
granice poszczególnych krajów, czy regionalne ekosystemy nie stanowią bariery,
ale które mogą i faktycznie oddziałują na wszystkich i wszędzie.
26. 26
___________________________________________________________________
Czy znasz 10 powodów, dla których nie należy kupować
napojów w puszkach aluminiowych ?[18]
1. Fałszywe argumenty prośrodowiskowe
Producenci puszek aluminiowych chcieliby, aby
ludzie uważali, że są one przyjazne dla
środowiska. Niemniej, prawda jest taka, że w
wielu niezależnych badaniach naukowych
udowodniono, iż puszki aluminiowe są dla
środowiska największym zagrożeniem spośród
wszystkich pojemników na napoje dostępnych
na rynku! Dwa z argumentów, których używa
się, aby dowieść, że są one przyjazne dla
środowiska, to tylko połowiczne prawdy.
Argumenty te to: niewielka waga korzystna w
przypadku transportu oraz „możliwości
znaczących oszczędności energii dzięki
recyklingowi”. Natomiast, w rzeczywistości lżejsze od szklanych butelek
aluminiowe puszki, transportuje się na znacznie większe odległości, co wyklucza
wszelkie korzyści środowiskowe związane z ich niewielką wagą. W odniesieniu do
mitu „o znaczącej oszczędności energii” wspomnieć należy, że ilość energii
zużywana w czasie produkcji aluminium jest tak ogromna, że nawet jej
oszczędność, dzięki recyklingowi dochodząca do 95%, nie czyni tego argumentu
prośrodowiskowym. Dodatkowo, w odróżnieniu od butelek, w Polsce puszki
aluminiowe przetwarzane są na znacznie niższej jakości stopy aluminiowe, które
nie nadają się do produkcji puszek. Znaczy to, że żaden recykling puszek w
naszym kraju nie prowadzi do tego, że produkcja puszek jest energooszczędna,
czy przyjazna środowisku. Aluminiowe puszki nie są przyjazne środowisku, w
jakikolwiek sposób by na nie nie spojrzeć!
2. Nadmierne zużycie energii
Do produkcji aluminium, niezbędne są ogromne ilości energii, dużo większe niż w
przypadku innych materiałów, z których powstają pojemniki na napoje. Aby
wyprodukować jedną tonę aluminium potrzeba 280 GJ energii. Jeśli energię
potrzebną do wyprodukowania jednej aluminiowej puszki o pojemności 0,33 l
zamieniono by na ropę naftową i wlano do tejże puszki, ropa wypełniłaby ją w
jednej czwartej! Dla porównania, do produkcji l tony szkła na butelki, potrzeba
jedynie około 10 GJ.
3. Nadmierne wykorzystanie surowców
Produkcja aluminium jest niezmiernie surowcochłonna. Aby wyprodukować tonę
aluminium, potrzeba 4 ton boksytów (rudy, z której produkuje się aluminium), a
poza tym znaczących ilości wapna, ługu sodowego, kriolitu, fluorku glinu, węgla
27. Przewodnik Rady na Odpady 27
_________________________________________________________
oraz około 4000 m3 wody. Kiedy doda się jeszcze ilość skały płonej powstającej w
czasie odkrywkowego wydobycia boksytów, ilość wyprodukowanych odpadów
przypadająca na produkcję jednej tony aluminium sięga 10-15 ton. Dla
porównania, szkło jest względnie nisko surowcochłonne. Do produkcji jednej tony
szkła potrzeba około l,l tony surowców i tylko około 12 m3 wody.
4. Nadmierna produkcja odpadów toksycznych
Produkcja aluminium do wyrobu puszek powoduje powstawanie znaczących ilości
odpadów toksycznych, które pojawiają się na każdym etapie produkcji. Na każdą
tonę wyprodukowanego aluminium powstaną 2 tony toksycznego tzw.
„czerwonego błota”, czyli mieszanki pozostałości boksytów, wapnia oraz ługu
sodowego. Jeszcze bardziej toksyczne jest hutnictwo aluminium. W trakcie
samego procesu przepuszcza się bardzo silny strumień prądu elektrycznego
przez substancję chemiczną złożoną z tlenku glinu, ciekłego kriolitu oraz fluorku
glinu. Powstające w wyniku tego procesu zanieczyszczenia, to m. in. wysoce
toksyczne fluorki, które powodują degradację życia wodnego oraz poważne
zaburzenia układu kostnego w organizmach zwierzęcych, a także u człowieka. Z
innych zanieczyszczeń toksycznych należałoby wymienić węglowodory
aromatyczne, które powodują raka i wady wrodzone, a także: CO, CO2, S02, pył
węglowy i inne węglowodory. Każdy z tych związków przyczynia się jeszcze do
powstawania kwaśnych deszczów i efektu cieplarnianego.
5. Wysokie koszty transportu
Z produkcją aluminium związany jest także transport na znaczne odległości. Przy
ogromnej ilości energii niezbędnej do produkcji aluminium, koszt jej produkcji jest
najważniejszym czynnikiem w procesie produkcyjnym. Dlatego też, z
ekonomicznego punktu widzenia,celowy jest transport surowców z jednego
kontynentu na drugi, w poszukiwaniu tanich źródeł energii. Śledząc drogę
przykładowej puszki aluminiowej stwierdzamy, że boksyty mogą być wydobywane
w Australii, przetapiane w Brazylii, walcowane na blachę w Niemczech,
przerabiane na puszki we Francji, a ostatecznie wykorzystywane w Polsce. Szkło
tymczasem, zarówno produkowane, jak i wykorzystywane jest w Polsce.
6. Recykling NIE jest rozwiązaniem
Recykling nie stanowi panaceum na problemy związane z odpadami. Faktem jest,
że recykling puszek aluminiowych do produkcji nowych, to brudny proces. Po
pierwsze, puszka nie jest wykonana z czystego aluminium, w jej wnętrzu znajduje
się lakierowana powłoka, a na zewnątrz toksyczna farba. Podczas recyklingu
oddziela się je od aluminium poprzez zastosowanie toksycznych procesów, które
prowadzą do powstania do 0,5 tony odpadu toksycznego na każdą tonę
wyprodukowanego aluminium wysokiej jakości. Niemniej, w Polsce puszki nie są
przetwarzane do postaci tak wysokiej jakości aluminium. Znaczy to, że do
28. 28
___________________________________________________________________
produkcji wykorzystywane jest nowe aluminium, którego produkcja negatywnie
oddziałuje na środowisko. Na koniec, należy pamiętać, że wielokrotne użycie jest
dużo korzystniejsze niż recykling. Szklane butelki można napełniać (używać)
wiele razy lub przetwarzać na nowe, produkując przy tym niewielką ilość
odpadów.
7. Koszty społeczne i środowiskowe w Krajach Rozwijających się:
Pogoń za tanią, dostępną w dużych ilościach, energią elektryczną w celu
zapewnienia konkurencyjności ekonomicznej puszek aluminiowych w stosunku do
bardziej przyjaznych środowisku pojemników na napoje (takich, jak butelki),
często doprowadza do społecznych nadużyć. W wielu częściach świata, takie
tanie źródło energii stanowi hydroenergia. Jest ona czystsza od energii
pochodzącej ze spalania kopalin, czy też energii jądrowej. Niestety, zdecydowanie
zbyt często buduje się w krajach rozwijających się zapory wodne jedynie w celu
zaopatrzenia przemysłu produkcji aluminium w energię elektryczną (poniżej cen
światowych). W wielu przypadkach budowa takich elektrowni doprowadza do
powstania zagrożeń dla środowiska i miejscowej ludności.
8. Aluminium na tle innych materiałów
Puszki aluminiowe, to nie jedyny rodzaj pojemników, który stanowi zagrożenie dla
systemu butelek zwrotnych, niemniej, są one najbardziej niekorzystne z punktu
widzenia środowiska. Napoje sprzedawane są również w butelkach typu PET,
laminowanych kartonach oraz w puszkach dwuczęściowych stalowo-
aluminiowych. Każdy z tych zbiorników niesie za sobą pewne zagrożenia
środowiskowe, których należałoby unikać. Jednak, w wielu niezależnych
badaniach udowodniono, że puszki aluminiowe są najgorsze. Nawet, jeżeli
uwzględnimy recykling rzędu 70%~ (w Polsce przetwarzana jest znacznie
mniejsza ilość), puszki aluminiowe pozostają najmniej zdatne do ponownego
użycia, z powodu nadmiernej ilości zużywanej energii i wody oraz produkcji
odpadów toksycznych.
9. Napoje w aluminiowych puszkach NIE są smaczne
Istnieje prosta przyczyna, dla której szkło wykorzystuje się już tak długo, jako
materiał do produkcji pojemników na napoje. Jest to, bowiem, najbardziej
obojętny z wykorzystywanych materiałów do produkcji pojemników na napoje, nie
zmieniający smaku zawartości. Każdy smakosz doskonale wie, że napoje z
puszek aluminiowych nie smakują tak dobrze, jak napoje ze szklanych butelek.
10. Puszki aluminiowe są droższe!
Na koniec, podkreślić należy, że napoje w aluminiowych puszkach są w sklepach
droższe niż te same zapakowane w szklane butelki. Znając koszty środowiskowe,
29. Przewodnik Rady na Odpady 29
_________________________________________________________
które my i nasze dzieci spłacać będziemy jeszcze przez wiele lat, trudno jest
uwierzyć, że ktokolwiek nadal chce je kupować. Tymczasem wiele osób kupuje
puszki, myśląc, że jest to symbol nowoczesności, w „zachodnim stylu”. Niestety,
wiele krajów zachodnich, dopiero teraz zorientowało się, że szklane butelki
zwrotne są lepsze, również z punktu widzenia środowiska. Problem w tym, że
często jest już za późno. Zniknęły już, bowiem, systemy butelek zwrotnych, a ich
ponowne wprowadzenie byłoby szalenie trudne i kosztowne. Nie pozwólmy na to,
aby to samo stało się w Polsce. Dokonajmy Wyboru Zielonego Konsumenta,
kupujmy zwrotne butelki ze szkła.
5.6 Tekstylia
Są to stare ubrania wykonane z różnych
surowców. Niektóre są jeszcze całkiem
dobre, tylko niemodne. Poprzez PCK
możemy przekazać je osobom
potrzebującym. Mogą też podlegać
przetworzeniu na różnego rodzaju
produkty.
Szczególnie cenne są produkty wykonane
z surowców naturalnych (bawełna, wełna, len). Także ubrania z tworzyw
sztucznych powinny być przetworzone i wykorzystane jako surowce.
5.7 Odpady niebezpieczne (toksyczne)
Czy zdajemy sobie sprawę, jakie niebezpieczne
produkty gromadzimy w naszych domach? Produkty
te trafiają później na wysypiska.
Trucizny, czyli substancje szczególnie niebezpieczne
dla środowiska i człowieka, znajdują się w wielu
produktach, z czego wielokrotnie nie zdajemy sobie
sprawy. Niesegregowane, nieodpowiednio
składowane, nieodwracalnie degradują środowisko,
a tym samym rośliny, zwierzęta i oczywiście ludzi,
powodując trwałe zmiany w ich organizmach.
Do odpadów niebezpiecznych należą:
baterie, świetlówki, stare lekarstwa, zużyte opatrunki, opakowania po farbach,
lakierach, rozpuszczalnikach, zużyty olej samochodowy, opakowania po środkach
ochrony roślin, po różnych substancjach w aerozolach itp.
30. 30
___________________________________________________________________
Co się stanie, gdy w środowisku naturalnym
znajdzie się wyrzucona bateria?
Ten mały pojemnik energii zawiera ok. jednego
grama czystego srebra. Ilość ta wystarcza do
skażenia 1 metra sześciennego ziemi lub 400 litrów
wody. Do produkcji baterii potrzeba 50 razy więcej
energii, niż sama posiada [5].
Odpady niebezpieczne nie nadają się do
ponownego wykorzystania, muszą być
umieszczane na specjalnych wysypiskach, których
liczba jest ograniczona.
5.8 Inne (pozostałe)
Zaliczamy do nich wszystkie pozostałe odpady, które nie znalazły się w żadnej
wcześniej wymienionej grupie. Być może, z czasem niektóre z nich odnajdą swoje
miejsce w recyklingu odpadów (wciąż rozwijające się technologie wykorzystania
odpadów może to kiedyś umożliwią), na razie muszą jednak trafić na wysypiska.
Do tej grupy zaliczamy między innymi:
- wszelkiego rodzaju przedmioty gumowe: zabawki,
opony, dętki, gumę do żucia;
- żarówki, kości, śmieci z odkurzacza, zimny popiół
itp.
Możemy jednak zmniejszyć nawet o połowę ich
objętość przez zgniatanie, składanie, wrzucanie do
odpowiednich pojemników i ponowne
wykorzystanie niektórych z nich.
Rozsądne gospodarowanie tego typu odpadami jest bardzo ważne, ponieważ
większość z nich zalega na wysypiskach przez dziesiątki lat, a część w ogóle nie
ulega rozkładowi, na zawsze pozostając w ziemi.
31. Przewodnik Rady na Odpady 31
_________________________________________________________
V. EKOZNAKI NA OPAKOWANIACH
Znaki znajdujące się na opakowaniach ułatwiają dokonanie właściwego
zakwalifikowania odpadu do segregacji. Jedno spojrzenie na znak wystarczy, aby
ocenić czy opakowanie produktu jaki chcemy kupić jest przyjazne dla nas i dla
środowiska, czy można je powtórnie wykorzystać, czy nie będzie ono miało
negatywnego wpływu na nasze bliskie jak i dalsze otoczenie. Warto nie tylko
poznać znaczenie znaków na opakowaniach, ale i korzystać z tej wiedzy w życiu
codziennym.
Znak Błękitny Anioł produkty z tym znakiem mają lepszą
charakterystykę środowiskową od innych artykułów z tej grupy
towarów. W ocenie, oprócz zanieczyszczenia trzech
podstawowych składników środowiska przyrodniczego (powietrza,
wody, gleby), bierze się pod uwagę hałas oraz możliwości
powstawania substancji szczególnie niebezpiecznych.
Znak CE oznacza, że wyrób jest zgodny z normami Unii
Europejskiej i podstawowym kryterium przyz- nawania znaku jest
bezpieczeŇstwo i zdrowie użytkownika. Oznakowanie CE jest
formą deklaracji producenta, że wyrób spełnia wymagania
mających do niego zastosowanie dyrektyw Nowego Podejścia.
Oznaczenie jest obowiązkowe u musi być umieszczone na
wyrobie przed wprowadzeniem go na rynek.
Znak Dbaj o czystość (kosz na śmieci) oznacza, że opakowanie
powinno trafić do kosza na odpady, aby nie zanieczyszczało
środowiska.
Margerytka występuje na produktach, które nieznacznie
wpływają na jakoś środowiska, stosowany w krajach UE. Badania
atestacyjne skupiają się na stopniu obciążenie środowiska na
etapie: pozyskiwania surowców pierwotnych, produkcji,
pakowania i transportu, użytkowania produktu oraz jego utylizacji.
Znak Oil mówi, że olej, z którym mamy do czynienie nadaje się do
recyklingu.
32. 32
___________________________________________________________________
Znak Ozon friendly informuje, iż produkty nim opatrzone nie
zawierają gazów typu chloro-fluoro-carbon powszechnie zwanych
freonami, które niszczą powłokę ozonową. Kontrolą używania
znaku zajmują się organizacje konsumenckie.
Znak Zielony Punkt (Der Grune Punkt) oznacza, że za dane
opakowanie wniesiony został wkład finan- sowy na rzecz krajowej
organizacji odzysku opakowaŇ, utworzonej zgodnie z zasadami
określonymi w Europejskiej Dyrektywie Nr 94/62i obowiązującymi
w danym kraju przepisami prawa.
Znak Szklany oznacza, że to opakowanie szklane nadaje się do
ponownego wykorzystania.
Znak Recykling (trzy strzałki) oznacza, że to opakowanie nadaje
się do ponownego wykorzystania aby powstał z niego nowy
produkt. Ten znak pojawia się na opakowaniach papierowych, z
tworzyw sztucznych i z aluminium.
33. Przewodnik Rady na Odpady 33
_________________________________________________________
VI. SPOSOBY RADZENIA SOBIE Z ODPADAMI.
UNIESZKODLIWIANIE ODPADÓW.
Ogłaszamy konkurs na hasło
antyśmieciowe.
Duch-śmieciuch nie jest
zadowolony i wymyśla hasło:
,,Dzieci, ja chcę więcej śmieci”.
Według obowiązującego prawa, unieszkodliwianie
odpadów polega na doprowadzeniu ich do stanu,
który nie stwarza zagrożeń dla życia lub zdrowia
ludzi oraz dla środowiska, przez poddanie tych
odpadów procesom przekształcenia
biologicznego, fizycznego lub chemicznego. W
rozumieniu ustawy, unieszkodliwianiem jest także składowanie odpadów.
W myśl ustawy o odpadach, opracowany przez radę gminy program ochrony
środowiska określa zadania związane z racjonalnym gospodarowaniem odpadami
komunalnymi.
Takie sformułowanie aktu prawnego, narzuca bezpośrednio na gminę
opracowującą program ochrony środowiska obowiązek uwzględniania w tym
programie zadań wynikających z konieczności zapewnienia racjonalnej
gospodarki odpadami komunalnymi. Zadania związane z racjonalnym
gospodarowaniem w tym zakresie realizowane powinny być według zasad
określonych w przepisach o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.
Unieszkodliwianie odpadów może odbywać się przez:
1. przerób odzyskanych surowców i ich ponowne wykorzystanie (recykling),
2. kompostowanie,
3. spalanie w spalarniach odpadów,
4. złożenie odpadów na wysypisku.
1. Recycling
Recykling jest najkorzystniejszą ze sprawdzonych
metod maksymalnego odzysku składników
zawartych w odpadach. W najbardziej ogólnym
ujęciu, należy go rozumieć, jako odzyskanie i
ponowne wykorzystanie w procesach
produkcyjnych surowców wtórnych i materiałów
odpadowych. Recyklingowi podlegają głównie:
metale, szkło, papier, tworzywa sztuczne i tekstylia,
które stanowią około 70% odpadów komunalnych.
34. 34
___________________________________________________________________
Należy je uznać za pełnowartościowe surowce wtórne i przez ich przerób
odzyskać zawartą w nich energię pierwotną. Energia pierwotna jest to energia
potrzebna do ich wytworzenia, począwszy od wydobycia, czy pozyskania
surowców i składników. W największym uproszczeniu, pojęcie recyklingu można
sprowadzić do dwóch nierozłącznych działań: zbiórki i utylizacji. Im lepsza jakość
surowców wtórnych, tym utylizacja jest bardziej opłacalna. Dlatego, ważna jest
taka zbiórka, która zapewnia jak największą czystość pozyskanych surowców
wtórnych. W sumie, przy prawidłowo zorganizowanym systemie selektywnej
zbiórki można odzyskać blisko 70% wartościowych materiałów z odpadów, a tym
samym o tyle zmniejszyć ilość odpadów trafiających na wysypisko. Przy
wprowadzaniu recyklingu odpadów należy jednak pamiętać, że jest to działanie
bardzo złożone. Koncentracja na selektywnej zbiórce i rozszerzenie jej zakresu
bez rozwiązania problemu utylizacji zebranych odpadów z reguły kończy się
ujemnym wynikiem ekonomicznym. W ocenie takich przypadków, nie powinno się
jednak pomijać osiągniętych efektów pozaekonomicznych, np. ekologicznych i
edukacyjnych.
2. Kompostowanie
Znaczną objętość i masę odpadów komunalnych (20-30% wszystkich odpadów
pochodzących z gospodarstw domowych) stanowią składniki organiczne. Ich
wartość opałowa jest minimalna, gdyż wiele energii traci się na odparowanie
wilgoci. Natomiast, po odpowiednim kompostowaniu, stanowią one doskonały
nawóz zastępujący z powodzeniem nawozy sztuczne. W czasie procesu rozkładu
następuje zmniejszenie objętości i masy odpadów o ponad połowę w stosunku do
zebranych odpadów organicznych. Wydzielenie i kompostowanie składników
organicznych powoduje także poprawę warunków sanitarnych na wysypisku, gdyż
dzięki temu zmniejsza się fetor, ilość odcieków, ograniczone są procesy gnilne i
fermentacyjne (zahamowanie wytwarzania biogazu). Poza tym, koszty budowy i
eksploatacji kompostowni są kilkakrotnie niższe od np. spalarni odpadów.
Stosowane dotychczas systemy kompostowania podzielić można na następujące
grupy:
1. kompostowanie przydomowe (prowadzone przez mieszkańców dla potrzeb
swojego ogrodu, sadu przy użyciu specjalnie skonstruowanych, małych
kontenerów do prostego kompostowania),
2. kompostowanie w pryzmach na otwartej przestrzeni,
3. kompostowanie w specjalnych komorach (zamkniętych lub otwartych).
W pierwszych dwóch systemach można kompostować tylko odpady roślinne,
natomiast w trzecim - wszystkie odpady organiczne.
Kompostowanie wymaga rozdzielnego systemu gromadzenia odpadów dla
oddzielenia materiałów organicznych. Jeśli kompostowanie nie jest poprzedzone
żadną segregacją, wyprodukowany kompost będzie zanieczyszczony - może
zawierać części metalowe, tworzywa sztuczne, kawałki szkła, wysoka może być
również zawartość metali ciężkich. Wpływa to na ograniczoną możliwość
35. Przewodnik Rady na Odpady 35
_________________________________________________________
stosowania takiego kompostu (nie można go wykorzystać w rolnictwie i
sadownictwie). Dlatego, budowę kompostowni przerabiających wspólnie
wszystkie śmieci należy uznać za niewłaściwą i dążyć do tego, by jak najszybciej
przestawić je na przetwarzanie wysegregowanych odpadów organicznych.
Kompost wyprodukowany z wyselekcjonowanych odpadów organicznych
polepsza glebę, przyśpiesza wzrost roślin, ułatwia drenaż wody, hamuje wzrost
chwastów, obniża erozję o ok. 20% i zmniejsza konieczność stosowania nawozów
chemicznych.
Przykładem kompostowni, która przerabia odpady niesortowane, jest
kompostownia typu Dano. W trakcie procesu następuje mechaniczne oddzielenie
balastu (za pomocą sit, elektromagnesu, separatora części twardych), który
następnie trafia na wysypisko, a w przypadku metalu, do ponownego przerobu.
Rozdrabnianie, mieszanie i biologiczny rozkład odpadów odbywają się w
obrotowej komorze zamkniętej zwanej „biostabilizatorem”, mającej kształt
długiego, poziomego bębna. Szybkość obrotowa bębna wynosi 0,5 -1,5 obr./min.
Odpady przebywają w komorze 1-2 dni. Podlegają wtedy przyspieszonemu
procesowi kompostowania. Następnie, kompost dojrzewa (ok. 4 miesięcy) w
pryzmach kompostowych, w tym czasie następuje jego przerzucanie w celu
napowietrzenia i ewentualne nawilżanie [14].
3. Spalanie
Spalanie śmieci ma liczne zalety, ale ma też i wady. [16].
Do podstawowych zalet należą:
1. spalanie odpadów nie wymaga żadnych zmian zwyczajów konsumentów i
producentów, nie wymaga prowadzenia edukacji, dlatego też inwestycje te są
tak chętnie realizowane przez władze lokalne;
2. spalanie odpadów może być połączone z produkcją energii cieplnej lub
elektrycznej; sprzedaż energii może częściowo zrównoważyć wysokie koszty
funkcjonowania spalarni;
3. zmniejszona zostaje ilość odpadów, które mają być składowane na wysypisku;
4. sanitarny sposób unieszkodliwiania odpadów.
Wady spalania:
1. jest to najdroższy sposób utylizacji odpadów. Zarówno koszty inwestycyjne, jak
i operacyjne funkcjonowania spalarni są, w porównaniu z innymi metodami
utylizacji odpadów, wysokie. Spalarnie pochłaniają ogromne sumy i nie pozwalają
przeznaczyć ich na inne, bardziej ekologiczne i efektywne inwestycje, a także
ograniczają wykorzystanie surowców wtórnych i możliwości redukcji odpadów.
Efektywność spalarni uzależniona jest, bowiem, od stałego i dużego dopływu
odpadów;
2. przekonanie o 90-procentowym zmniejszeniu objętości odpadów dzięki
spalaniu (w wyniku czego, przedłuża się znacznie okres eksploatacji wysypiska)
niezupełnie odpowiada prawdzie. Liczba ta odzwierciedla jedynie różnicę między
36. 36
___________________________________________________________________
ilością odpadów wchodzących do spalarni, a wychodzących z niej w postaci żużlu
i popiołu.
Jednak, gdy chodzi o oszczędność miejsca na składowisku, to należy wziąć pod
uwagę jeszcze następujące czynniki:
• takie odpady, jak np. gruz, odpady wielkogabarytowe, metalowe, szkło, nie
trafiają do spalarni - zwykle jest ich ponad 20%,
• spalarnia nie pracuje przez pełne 365 dni w roku - konieczne są przerwy na
przeglądy, remonty, awarie. W tych okresach odpady trafiają na wysypisko,
• zastosowanie prostej technologii zgniatania odpadów na wysypisku
kilkakrotnie zmniejsza ich objętość. Faktyczna objętość odpadów
redukowanych dzięki funkcjonowaniu spalarni wynosi 50-70%. Zatem, okres
życia składowiska wydłuża się dwu-trzykrotnie, a nie dziesięciokrotnie.
Ponadto, spalarnia także wytwarza odpady, które wymagają składowania. Z
uwagi na to, że toksyczność pozostałości z procesu spalania jest z reguły
znacznie wyższa, niż odpadów przed spaleniem, konieczna staje się budowa
specjalnych wysypisk;
3. odzysk energii ze spalania jest stosunkowo niewielki w porównaniu z ilością
zaoszczędzonej energii przy recyklingu (wykorzystanie surowców wtórnych
daje średnią oszczędność energii 3-5 razy większą, niż energia wytwarzana
przez spalanie mieszanych odpadów stałych). Argument ten nie jest brany pod
uwagę przy podejmowaniu lokalnych decyzji, ponieważ energia wytworzona
przez spalarnię stanowi zysk dla lokalnej społeczności, podczas, gdy energia
zaoszczędzona przy recyklingu, to oszczędność w skali całego kraju;
4. spalarnie niszczą bezpowrotnie surowce nadające się do powtórnego
wykorzystania, co powoduje marnowanie zasobów;
5. spalarnie są same źródłem zanieczyszczeń, które mogą stanowić zagrożenie
dla zdrowia człowieka i środowiska. W wyniku spalania odpady są
przekształcane w popiół, żużel i gazy (na 3 tony spalonych odpadów przypada
1 tona toksycznych popiołów, z czego 10% to popioły lotne, a 90% stałe).
Oprócz żużli i pyłów, produktem spalania odpadów są ścieki, powstające
podczas chłodzenia żużlu z paleniska (spalarnia o wydajności 500t odpadów
na dzień, zużytkuje rocznie około 500 tys. m sześciennych wody). Dodatkowo,
odpady płynne mogą pochodzić z płukania spalin, jeśli stosuje się mokrą
metodę oczyszczania gazów wylotowych. Otrzymane w efekcie ścieki
zawierają zanieczyszczenia takie, jak: fenole, cyjanki, fluorki, arsen itd. Do
atmosfery emitowane są metale ciężkie (gl. rtęć, kadm i ołów), kwaśne gazy
(m.in. chlorowodór) i powstające podczas spalania związki organiczne -
najgroźniejsze z nich to dioksyny i furany [16] [19].
Spalanie nie może być uznane za rozwiązanie perspektywiczne dla całej planety.
Jest to metoda, która prowadzi nie tyle do unieszkodliwienia zanieczyszczeń, ile
do ich przerzucenia i rozpraszania w środowisku ... Spalanie jest po prostu
rozwiązaniem powierzchownym, nie sięgającym do korzeni problemu.
Jedynym przyszłościowym rozwiązaniem utylizacji odpadów w sposób termiczny
wydaje się obecnie piroliza (rozkład w wysokich temperaturach; 1800-2000 stopni
Celsjusza, bez dostępu tlenu).
37. Przewodnik Rady na Odpady 37
_________________________________________________________
4. Składowanie odpadów na wysypisku.
Podstawową metodą unieszkodliwiania odpadów - zarówno w Polsce, jak i na
świecie - jest składowanie ich na wysypiskach. Sposób ten wymaga
najmniejszych nakładów finansowych i jest najbardziej uniwersalny. Na wysypisku
mogą być składowane odpady o różnym pochodzeniu, wielkości itp. Mimo
uniwersalności i szerokiego rozpowszechnienia, wysypiska mają kilka poważnych
wad, które ograniczają możliwości ich szerszego wykorzystania. Do
najważniejszych należą:
1. zajmowanie nowych przestrzeni, które należy wyłączyć z innego użytkowania;
2. zagrożenie czystości powietrza, gleb, wód gruntowych i powierzchniowych,
wynikające z niewłaściwego eksploatowania wysypisk;
3. wysoki koszt rekultywacji wysypisk;
4. konflikty społeczne na tle lokalizacji wysypisk.
Większość wysypisk w Polsce, to wysypiska nieodpowiednio lub w ogóle
nieuszczelnione. Ponadto, źle eksploatowane kojarzą się z odorem,
rozwiewanymi papierami i workami foliowymi, gromadami ptactwa i szczurów.
Opinia społeczna jest nastawiona do nich negatywnie, w związku z tym, istnieją
problemy ze znalezieniem nowych lokalizacji.
Przy obecnym stanie techniki i technologii żaden system gospodarki odpadami
nie może się jednak obejść bez składowania odpadów. Wysypiska muszą być
lokalizowane, projektowane i eksploatowane w taki sposób, aby uniknąć zagrożeń
skażenia środowiska i zdrowia ludzi.
ZALECENIA DO PROGRAMOWANIA, PROJEKTOWANIA I
EKSPLOATACJI WYSYPISK ODPADÓW KOMUNALNYCH
1. Lokalizacja
Teren wysypiska powinien odpowiadać następującym warunkom:
• gleba niskiej klasy,
• niski poziom wód gruntowych,
• niski współczynnik filtracji gruntów stanowiących podłoże wysypiska (najlepiej
gliny, iły),
• naturalna bariera ochronna wokół wysypiska w formie zwartych kompleksów
leśnych, położonych w odległości nie naruszającej wymagań bezpieczeństwa
pożarowego,
• układ terenu powinien umożliwić swobodny odpływ wód opadowych z
pominięciem lokalizacji wysypiska.
2. Ochrona wód podziemnych i powierzchniowych
• wysypisko powinno być urządzone tak, aby składowane odpady były odcięte
od kontaktu z wodami gruntowymi. Jeśli istnieje ryzyko przepuszczalności
gruntu stanowiącego dno wysypiska, należy zastosować uszczelnienie
podłoża wysypiska. Materiały uszczelniające dzielimy na:
38. 38
___________________________________________________________________
- naturalne (gliny uplastycznione, iły),
- sztuczne (folie polietylenowe, polipropylenowe i inne),
- mieszane,
• wody powierzchniowe, w tym opadowe, spływające z powierzchni ziemi w
kierunku wysypiska należy odprowadzić poza teren wysypiska przez rowy
opaskowe lub nie dopuszczać do ich napływu przez budowę obwałowań,
• uszczelnienie podłoża wysypiska powoduje gromadzenie się wód opadowych
- filtrujących przez odpady - w części dolnej wysypiska. Wody te zwane
odciekami (o wysokim ładunku zanieczyszczeń) wymagają ujęcia i
oczyszczenia. Odcieki ujmuje się siecią drenarską ułożoną na dnie wysypiska,
• jeśli wody gruntowe występują do 1 m pod projektowanym wysypiskiem lub
okresowo sięgają dna wysypiska, niezbędne jest wykonanie dodatkowo
drenaży ujmujących wody gruntowe.
3. Biogaz - zagrożenia i metody ochrony
Gaz wysypiskowy powstaje w wyniku reakcji rozkładu substancji organicznej, w
warunkach przewagi procesów beztlenowych, których głównymi produktami są
metan i dwutlenek węgla oraz inne składniki: azot, siarkowodór, aldehydy,
amoniak itp. Biogaz stanowi źródło poważnego zagrożenia środowiska, przede
wszystkim związanego z wybuchowością metanu. Gromadzący się w złożu
biogaz, szuka ujścia wszelkimi drogami, nieraz migruje na dalekie odległości.
Skuteczną metodą ochrony przed tym zagrożeniem jest wykonanie ujęć
ochronnych w korpusie i na obrzeżu wysypiska i kontrolowane gromadzenie lub
spalanie biogazu. Ujęcia biogazu można wykonać podczas, albo po zakończeniu
eksploatacji wysypiska. Biogaz posiada wysoką wartość energetyczną, w związku
z tym istnieje możliwość jego gospodarczego wykorzystania.
4. Pozostałe wymogi
- odpowiednia droga dojazdowa i drogi wewnętrzne,
- bieżąca kontrola przywożonych odpadów,
- instalacja wagi,
- odpowiednie ogrodzenie terenu,
- stworzenie strefy ochronnej wokół wysypiska,
- rozplantowanie i zagęszczanie (prasowanie) odpadów,
- pojazdy opuszczające teren wysypiska należy poddać dezynfekcji kół (przejazd
przez brodzik ze środkiem odkażającym),
- badania wpływu wysypiska na wody podziemne, powierzchniowe, stan
zanieczyszczenia gleby i powietrza atmosferycznego,
- prowadzenie rekultywacji terenu po zakończeniu eksploatacji wysypiska.
Zastosowanie się do wymienionych zaleceń wymaga dużych kosztów
dodatkowych prócz kosztów eksploatacji codziennej, lecz zastosowanie ich jest
opłacalne, gdyż zmniejsza ryzyko skażenia środowiska, poza tym, wysoki
standard powinien łagodzić sprzeciwy mieszkańców co do tworzenia nowych
wysypisk.
39. Przewodnik Rady na Odpady 39
_________________________________________________________
VII. CO POWINIEN ZAWIERAĆ PROGRAM
GOSPODARKI ODPADAMI?
Nowoczesna koncepcja gospodarki odpadami komunalnymi, oparta na zasadach
ekorozwoju, powinna realizować cztery podstawowe cele:
1. zmniejszenie ilości odpadów, które nie nadają się do powtórnego
wykorzystania,
2. eliminowanie toksycznych odpadów z gospodarstw domowych,
3. włączenie do obiegu i gospodarcze wykorzystanie większej części odpadów,
4. składowanie tylko tych odpadów, które nie przynoszą szkód środowisku.
Istotą zagadnienia jest wtórne wykorzystanie takich materiałów, jak papier, szkło,
metale, tworzywa sztuczne, tekstylia itp., a także przerabianie odpadów
organicznych w naturalnych procesach gnilnych. W efekcie, spowoduje to istotne
ograniczenie ilości składowanych odpadów oraz ograniczenie ich uciążliwości dla
środowiska i ludzi. Postępowanie takie jest zgodne z postulatami Agendy 21
(informacje o Agendzie 21 znajdują się w rozdziale VIII).
System gospodarki odpadami, który stworzymy, ma służyć mieszkańcom gminy,
tzn. ma być „przyjazny” dla ludzi i środowiska, w którym oni żyją. Dlatego też, na
etapie tworzenia koncepcji i programu gospodarki odpadami komunalnymi w
mieście i gminie, oprócz opinii konsultantów (ekspertów), należy przeprowadzić
konsultacje społeczne. Konsultacje sprzyjają podejmowaniu optymalnych decyzji
uwzględniających interesy wszystkich stron.
Przed przystąpieniem do opracowywania założeń systemu gospodarki odpadami
niezbędne jest wykonanie następujących opracowań:
1. analiza sytuacji lokalnej w zakresie ilości, składu i pochodzenia odpadów,
2. analiza wielkości obszaru gminy i długości dróg dojazdowych,
3. analiza wykorzystania możliwych do odzyskania surowców i możliwość
rozszerzenia oferty ich przetwarzania,
4. wybór lokalizacji terenu pod budowę zakładu utylizacji odpadów, nie kolidujący
z otoczeniem,
5. analiza możliwości i ustalenie optymalnych form organizacyjnych w trakcie
realizacji inwestycji oraz eksploatacji zakładu,
6. ustalenie środków finansowania - zbilansowanie kosztów ponoszonych i
uzyskanych z opłat za wywóz i utylizację odpadów.
Systemy gospodarki odpadami opracowywane są oczywiście dla gmin o różnych
wielkościach i charakterze. W granicach gmin i miast o małej i średniej wielkości,
zadanie jest stosunkowo łatwe (pomijając możliwości finansowe gminy). W miarę
wzrostu wielkości miasta oraz prowadzonej w nim działalności przemysłowej i
usługowej, zwiększa się skala trudności przedsięwzięcia.
40. 40
___________________________________________________________________
Projektowany system gospodarki odpadami powinien charakteryzować się dużą
elastycznością. Podstawowe priorytety w tym zakresie to:
1. szybkie i sanitarne usuwanie odpadów z osiedli,
2. jak najkrótsza droga transportu,
3. krótkie i praktyczne przechowywanie odpadów,
4. minimalizacja kosztów i maksymalizacja efektów.
Struktura kompleksowego systemu zagospodarowania odpadów zależy od funkcji
gminy, a tym samym, od charakteru powstających na jej terenie odpadów,
niemniej jednak, system musi zawierać trzy podstawowe elementy:
1. system zbiórki odpadów komunalnych, w tym podsystemy selektywnej zbiórki
surowców wtórnych i odpadów niebezpiecznych,
2. system transportu odpadów,
3. system infrastruktury gospodarki odpadami, w tym:
- składnice i wiejskie punkty gromadzenia odpadów,
- obiekty unieszkodliwiania odpadów, takie jak: składowiska, kompostownie i
urządzenia do segregacji odpadów.
Dostosowanie systemu zbiórki i transportu, do systemu infrastruktury oraz do
funkcji gminy i jej wielkości, jest zagadnieniem niezwykle istotnym.
Próby przenoszenia na wieś miejskiego modelu zbiórki, wywózki i składowania
odpadów komunalnych, są wynikiem nieznajomości zagrożeń (zarówno
ekologicznych, jak i sanitarnych) oraz technicznych i organizacyjnych możliwości
transportowania odpadów do odległych wysypisk rejonowych.
41. Przewodnik Rady na Odpady 41
_________________________________________________________
VIII. Uzasadnienie dla selektywnej zbiórki
Recykling tekstyliów, makulatury, szkła, tworzyw sztucznych, metali rozpoczął się
już dawno. Szmaciarze z XIX wieku gorliwie wyciągali szmaty ze śmietników, zaś
szmaciarze z Emaus zamienili je, w XX wieku, na makulaturę.
Według danych z roku 1992 we Francji z odpadów komunalnych odzyskuje się [9]
• 25% szkła, podczas, gdy w Szwecji, Niemczech, Danii ponad 50%. Jest to
jednakże surowiec odzyskiwany w najwyższym stopniu, zwłaszcza dzięki
bezpośredniemu udziałowi zakładów szklarskich (3/4 ludności bierze udział w
selektywnej zbiórce). Większość odzyskanego szkła nie jest ponownie
napełniana, a najczęściej przetapiana;
• zaledwie 3% makulatury, mimo to łączny wskaźnik odzysku starych papierów
we Francji osiągnął 35%, (nie tylko w gospodarstwach domowych);
• 8% szmat (pięciokrotnie mniej niż w Niemczech), natomiast organizacje
charytatywne mają pierwsze miejsce w zbiórce starych ubrań. Część z nich
nadaje się do ponownego użytku (kraje rozwijające się), reszta przetwarzana jest
na ścierki lub po „maszynowym cięciu” służy do produkcji nowych tkanin;
• 1% butelek plastikowych z PCV; można powiedzieć, że jest to stadium
raczkowania (w dodatku chodzi tylko o jedno z wielu tworzyw sztucznych
używanych w gospodarstwie domowym!);
• 25 do 30% żelaza, wielkość, która wydaje się mała, ponieważ złom jest łatwy
do odzyskania za pomocą sortowania magnetycznego we wszystkich
zakładach przetwórczych.
Brak jest danych dotyczących butelek PET oraz danych dotyczących aluminium.
W tym stanie rzeczy, niezależnie od mody i zmienności rynku, należy znaleźć
uzasadnienie dla selektywnej zbiórki. Oto trzy możliwości:
1. Z punktu widzenia odzyskanego surowca:
- ten materiał ma „wartość” - gospodarka finansowa,
- oszczędność surowca - gospodarka surowcowa,
- oszczędność energii - gospodarka energetyczna.
2. Z punktu widzenia globalnego przetwarzania odpadów:
- poprawa „jakościowa” przeróbki - oddzielając szkło unikamy jego obecności
w resztkach pozostających po spaleniu i kompostowaniu,
- ilościowa - odzyskując wszystko, co możliwe, zmniejsza się ilość odpadów do
przeróbki za pomocą procesów, które będą kosztowniejsze.
3.Z punktu widzenia środowiska: poprzez zbiórkę selektywną unikamy
rozproszenia w przyrodzie odpadów komunalnych, nie łączących się z innymi
odpadkami z gospodarstw domowych, jak: odpadami zalegającymi (urządzenia
gospodarstwa domowego, wraki samochodów, opony) lub odpadami
niebezpiecznymi (zużyte oleje, ogniwa rtęciowe, lekarstwa, odpady toksyczne
takie jak farby, rozpuszczalniki rozproszone w małych ilościach, lodówki
zawierające płyny chłodzące).
42. 42
___________________________________________________________________
Tak więc, selektywna zbiórka odpadów oraz recykling traktowane są obecnie jako
ważny element zintegrowanego programu gospodarki odpadami, mający
uzasadnienie ekologiczne, ekonomiczne, a także prawne.
Pełna zgodność z prawem Unii Europejskiej w zakresie gospodarowania
odpadami wymaga zmian w obecnie obowiązujących w Polsce ustawach: „o
odpadach '” (z dnia 27 kwietnia 2001r. z późniejszymi zmianami, Dz.U.07.39.251
nr 39 poz. 592); o utrzymaniu czystości i porządku w gminie z 13 .09.1996 (Dz. U.
z 2005 r. ; nr 236. poz.2008 z późniejszymi zmianami). Jest jeszcze jedna
ciekawa ustawa - o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym z dnia
(29.07.2005 r., która weszła w życie 21.10.05).
Nowy projekt ustawy o odpadach, uwzględniający normy zawarte w dyrektywach,
decyzjach i rozporządzeniach UE o zasadach gospodarowania, uznaje za
priorytet, obowiązek zapobiegania powstawaniu odpadów, czyli unikanie produkcji
odpadów (głównie przy wytwarzaniu produktu oraz w drodze indywidualnych
wyborów) oraz określa hierarchię działań w zagospodarowaniu odpadów, których
powstania nie udało się uniknąć, tj.: odzysk odpadów, przetwarzanie, utylizacja,
składowanie.
Z uwagi na to, że największy udział w ogólnej masie odpadów komunalnych obok
odpadów organiczno-kuchennych stanowią:
• odpady z papieru i tektury,
• odpady ze szkła i opakowania szklane,
• odpady z tworzyw sztucznych,
a także na to, iż najłatwiej je usunąć ze strumienia odpadów, powinny być one
odzyskiwane i kierowane do przetworzenia i ponownego wykorzystania.
Dodatkowym atutem są realne możliwości zbytu wyselekcjonowanych surowców.
Na efektywność systemu zbiórki surowców wtórnych mają wpływ następujące
czynniki:
1. Dostęp do miejsca zbiórki
Największą efektywność uzyskuje się przy segregacji surowców „u źródła” ich
powstawania (czyli tam, gdzie odpady są wyrzucane - w gospodarstwach
domowych). Duże odległości od miejsca zamieszkania do punktów zbiórki
selektywnej znacznie zmniejszają zaangażowanie mieszkańców. Selekcja „u
źródła” jest elementem podstawowym, gdyż decyduje o jakości surowców
wtórnych i ilości wyselekcjonowanych odpadów.
2. Ilość zbieranych frakcji
Duża ilość gromadzonych w jednym pojemniku lub worku frakcji wpływa
negatywnie na efekty segregacji, surowce są zanieczyszczone i wymagają
dalszego rozsegregowania, doczyszczenia i uzdatniania.
Zbyt rozbudowana forma selekcji „u źródła” wiąże się też z poważnymi zmianami
w odbiorze śmieci i wymaga większych nakładów na informację oraz edukację
mieszkańców.
Dla każdej gminy należy wybrać tzw. „wariant rozsądny”.
43. Przewodnik Rady na Odpady 43
_________________________________________________________
3. Stopień uświadomienia i zaangażowania mieszkańców
Bardzo częstym błędem popełnianym przez gminy jest jednorazowa akcja przy
wprowadzaniu selektywnej zbiórki odpadów. Tymczasem, badania wykazują, że
akcja informacyjna i edukacyjna powinna być prowadzona w sposób ciągły.
4. Motywacje ekonomiczne dla uczestniczących w programie
mieszkańców (brak opłat za wywóz wyselekcjonowanych surowców) i
egzekwowanie łamania prawa dotyczącego składowania odpadów (karanie
sprawców powstawania dzikich wysypisk).
Duch-śmieciuch mówi, że zbiórka surowców
wtórnych, czyli segregacja odpadów, jest
deficytowa (zupełnie się nie opłaca), bo koszt
zbiórki (koszt worków, transport, edukacja
informacyjna) przewyższa zysk ze sprzedaży.
MY SIĘ NIE DAMY
I Z DUCHEM-
ŚMIECIUCHEM
WYGRAMY!
Gdy odpady będą dobrze segregowane w gospodarstwach domowych, czyli będą
czystsze, dobrze podzielone, zmniejszone objętościowo, to środowisko naturalne
nasze i przyszłych pokoleń będzie czystsze.
Papier powinien być bez zanieczyszczeń/
szkło umyte i bez części metalowych/
plastiki oddzielone
od innych części
(butelki PET
zgniecione)/
puszki
sprasowane.
44. 44
___________________________________________________________________
IX. MODEL SEGREAGACJI ODPADÓW, A
SEGREGACJA WORKOWA W GMINIE ŁÓDŹ.
Od 1 stycznia 2007 w Łodzi obowiązuje nowy model selektywnej zbiórki odpadów
tzw. segregacja u źródła czyli w naszych domach.
Odpady dzielimy na cztery frakcje:
1. surowce
2. szkło
3. bio - czyli odpady mokre
4. inne- odpady na wysypisko, które nie można wrzucać do trzech wcześniejszych
1. SUROWCE:
* dla zabudowy wielorodzinnej wysokiej (wrzucamy do worków z napisem
„SUROWCE” umieszczonych w zsypach )
* dla zabudowy wielorodzinnej niskiej (wrzucamy do pojemników oznakowanych
„SUROWCE”)
* dla zabudowy jednorodzinnej (wrzucamy do worków z napisem „SUROWCE”)
wrzucamy:
2.opakowania z papieru i tektury, stare gazety
6.opakowania plastikowe po artykułach spożywczych (jogurtach, kefirach,
serkach, tłuszczach, butelki po napojach)
7.opakowania plastikowe po chemii gospodarczej i kosmetykach
6.torebki foliowe
3.metale (puszki po napojach, narzędzia, zabawki)
4.opakowania wielowarstwowe typu Tetra PAK
nie wrzucamy:
pampersów, podkładek, opakowań po środkach ochrony roślin, farbach ,
lakierach, olejach spożywczych, olejach technicznych, lekach,
2. SZKŁO
* dla zabudowy wielorodzinnej wysokiej (wrzucamy do worków z napisem
,,SZKŁO'' umieszczonych w zsypach)
* dla zabudowy wielorodzinnej niskiej (wrzucamy do pojemników oznakowanych
,,SZKŁO'')
* dla zabudowy jednorodzinnej (wrzucamy do worków z napisem ,,SZKŁO'')
wrzucamy:
5.odpady ze szkła opakowaniowego
2.słoiki
4.butelki
nie wrzucamy:
szyb okiennych i samochodowych, luster, porcelany, szkła zbrojonego
3. MOKRE BIO
* dla zabudowy wielorodzinnej niskiej (wrzucamy do pojemników oznakowanych
,,Mokre BIO'')
45. Przewodnik Rady na Odpady 45
_________________________________________________________
* dla zabudowy jednorodzinnej (wrzucamy do worków z napisem ,,Mokre BIO'')
wrzucamy:
- odpady z owoców i warzyw
- odpadki kuchenne
- fusy po herbacie, kawie wraz z filtrami
- skorupki jaj
* w zabudowie wielorodzinnej wysokiej mokre bio wrzucamy do zsypu wraz z
innymi odpadami
nie wrzucamy:
resztek mięs, ryb, wędlin, kości
W przypadku braku miejsca na terenie nieruchomości na ustawienie pojemnika
czy worka na szkło, dopuszcza się wrzucanie szkła do pojemnika lub worka z
napisem „SUROWCE”
W Łodzi jest 100 aptek przyjmujących przeterminowane leki oraz blisko 300
punktów, które przyjmują baterie i akumulatory małogabarytowe (większość w
placówkach oświatowych).
Więcej informacji na stronie: www.czystemiasto.uml.lodz.pl
OGÓLNY SCHEMAT SYSTEMU SELEKTYWNEJ ZBIÓRKI
ODPADÓW KOMUNALNYCH
Elementami systemu selektywnej zbiórki są [14]:
• pojemniki (lub worki)
• pojazdy i sprzęt
• stacje do sortowania surowców i ich przeładunku
• personel
• informacja o zbiórce dla mieszkańców.
Przy wdrażaniu systemu selektywnej zbiórki odpadów, należy zwrócić uwagę
m.in. na:
- stopień odzysku surowców i ich czystość
- komfort użytkowania systemu
- higienę użytkowania systemu
- opłacalność.
Oprócz bilansu kosztów ponoszonych na wdrożenie systemu i zysku ze
sprzedaży odzyskanych surowców, należy uwzględnić korzyści wynikające z
wydłużenia żywotności gminnego składowiska odpadów lub koszty związane z
dowozem i składowaniem odpadów poza gminą, a także, podatność systemu na
okresowe wahania ilości odpadów (szczególnie wzrost).