Resultaten Enquête Psychische Kwetsbaarheid en Werk

1. Enquête Psychische Kwetsbaarheid en Werk
Juni 2012
Cobi van Vugt
nl.linkedin.com/in/cobivanvugt
www.cobiwerkt.nl
contact@cobiwerkt.nl

2. Inhoudsopgave
Inleiding 3
Alle werknemers 4
 Wat is voor jou ondersteunend op je werkplek? 4
 Tips voor “de organisatie” 6
 Tips voor werknemers met psychische kwetsbaarheid 9
Werknemers die open zijn over hun psychische kwetsbaarheid 11
 Wat vertel je over je psychische kwetsbaarheid? 11
 Waarom ben je open over je psychische kwetsbaarheid? 12
 Wat zijn je ervaringen met open zijn over je psychische kwetsbaarheid? 13
 Dingen die je liever niet vertelt 13
Werknemers die niet open zijn over hun psychische kwetsbaarheid 14
 Redenen om niet open te zijn over psychische kwetsbaarheid 14
 Wat zou je eventueel wél willen vertellen en waarom? 15
 Eerdere ervaringen met openheid 15

3. Inleiding
Hier de uitkomsten van de online Enquête Psychische Kwetsbaarheid en Werk. Een oriënterend onderzoek
naar de ervaringen van mensen met een psychische kwetsbaarheid die in een betaalde baan werken
(ongeacht het aantal uren).
De enquête is ingevuld door 29 mensen die zichzelf beschouwen als iemand met een psychische
kwetsbaarheid*. 9 van hen zijn op hun huidige werkplek niet open over deze kwetsbaarheid, de andere 20
(in verschillende mate) wel. Een aantal respondenten (9) zet hun ervaring met psychische problemen in in
hun werk in de geestelijke gezondheidszorg, de meesten doen werk dat helemaal niet met de zorg te
maken heeft. De respondenten zijn geworven via relevante groepen op LinkedIn, via twitter, de website
www.cobiwerkt.nl en via persoonlijke contacten.
De enquête is niet bedoeld of geschikt om algemeen geldende uitspraken te doen of verbanden te leggen.
Sterker nog, waarschijnlijk is het een heel specifieke groep die de enquête heeft ingevuld. Namelijk mensen
die geïnteresseerd zijn in het onderwerp en bewust bezig zijn met hun functioneren op de werkplek.
Desondanks geven de antwoorden wel inzicht in wat er zoal komt kijken bij het werken met een psychische
kwetsbaarheid. Op veel plaatsen worden antwoorden letterlijk geciteerd in plaats van samengevat, hierdoor
is dit document een verzameling van concrete, uiteenlopende ervaringen en meningen geworden.
Ik hoop met deze enquête een aanzet te geven tot verbetering van de communicatie, openheid en
vermindering van stigma rondom psychische kwetsbaarheid. Voor de mensen die ermee te maken hebben,
zowel de werknemers zelf als “de organisatie”, biedt deze enquête wellicht aanknopingspunten om in de
praktijk tot duurzame oplossingen te komen.
En als ik op basis van de enquête toch een conclusie zou willen trekken: dat wat nodig is voor werknemers
met een psychische kwetsbaarheid verschilt in wezen niet zo veel van wat goed is voor werknemers in het
algemeen. Hoogstens is de concrete invulling wat anders, waardoor open, onbevooroordeelde
communicatie nog belangrijker is. Het belangrijkste is om gezien te worden als mens, met ruimte voor de
sterke, kwetsbare, mooie en onhandige kanten die iederéén heeft.
Hartelijk dank iedereen die de enquête heeft ingevuld en Marieke Sweens voor het meedenken, de
feedback en het enthousiasme!
Cobi van Vugt
Juni 2012
Bekijk hier de enquête: http://www.cobiwerkt.nl/?page_id=2325
* Onder “psychische kwetsbaarheid” kunnen uiteenlopende dingen verstaan worden. Andere aanduidingen
zouden kunnen zijn “werknemer met ervaring als cliënt in de GGZ”, “iemand met een psychische stoornis of
psychische problemen”, “iemand met een psychiatrische ziekte” en varianten hierop. Het is zeer persoonlijk
hoe mensen zichzelf beschouwen en noemen. Ook zijn er grote verschillen in hoe acuut en actueel de
problemen van mensen zijn: sommigen zijn momenteel in behandeling en ondervinden dagelijks veel last
van hun symptomen, terwijl dit voor anderen veel verder in het verleden ligt. Dan is er meer sprake van het
goed bewaken van de juiste voorwaarden om goed te kunnen (blijven) functioneren.
3

4. Alle werknemers
Zowel de mensen die open zijn over hun psychische kwetsbaarheid als degenen die er niet over vertellen
hebben aangegeven wat voor hen ondersteunend is (of zou zijn) op het werk, welke tips ze hebben voor
“de organisatie” en welke voor andere werknemers met een psychische kwetsbaarheid.
Wat is voor jou ondersteunend op je werkplek?
 in een team functioneren
 op een gelijkwaardige manier met mensen samenwerken
 geen kopzorgen hebben, weten dat het goed zit en dat de relatie goed maar zakelijk is
 later beginnen en stoppen met werken, bijvoorbeeld van 10:00 tot 18:00 of 19:00
 dat zijn vooral dingen waar ik zelf voor moet zorgen (trek me niet te veel aan van roddelen, niet te vaak
overwerken, geen koffie drinken, geen alcohol op de avond voordat ik moet werken)
 je werk zo goed mogelijk doen en een fijne collega zijn
 dat mensen om me heen ook gemotiveerd zijn om het werk zo goed mogelijk te doen
 als men mij geen vragen stelt over mijn psychische kwetsbaarheid
 toffe collega’s
 mijn filosofie dat een mens meer is dan zijn ego, dus zeker meer dan een ziekte
 mijn collega’s weten vrij goed hoe ASS (Autisme Spectrum Stoornis) in elkaar zit, maak ik een keer een
faux pas dan word ik niet neergesabeld. Wel wordt benoemd dat het minder handig was, hetgeen voor
mij weer leerzaam is
“Als dezelfde scholings- en
“Erkenning van mijn inzet, motieven en
deskundigheidsbevordering aan mij
resultaten voor het gewone werk”
aangeboden word als aan de andere
collega’s”
“Contact met collega’s,
besprekingen over het werk”
 intervisie met andere ervaringswerkers
 dat er iemand is met wie ik de (pijnlijke en goede) dingen kan delen, dat kan een fijne collega zijn of een
jobcoach
 het niet verborgen hoeven houden van mijn situatie helpt mij in mijn acceptatieproces
 ruimte krijgen waar nodig, dit voorkomt dat ik te ver over mijn grenzen ga in een poging te verbergen of
dat ik om andere dan de daadwerkelijke redenen absent ben
4

5.  mijn baas, zij steunt me, vangt me op als het fout gaat en verdedigt mijn “bestaan”, als
ervaringsdeskundige heb je dat hard nodig
 alleen aanpassingen als dit nodig is, dat is reeël
 dat als men denkt dat het niet goed gaat met mij men dit ook uitspreekt. Niet achteraf zeggen als het te
laat is; “ik had al zo'n vermoeden dat het minder met je ging”, dat is pas frustrerend en doet afbreuk aan
het vertrouwen in de medemens/collega
 dat mijn diagnose, symptomen en verhaal ten alle tijden een onderdeel van mijn mens zijn mogen zijn. Ik
ben niet perfect en daarom hou ik veel van mezelf en andere mensen, ik steek dat ook niet onder
stoelen of banken
 dat men bereid is rekening te houden met mijn kwetsbaarheid, zo kan ik bijvoorbeeld mijn uren voor een
groot deel zelf inplannen, als ik maar aan de 24 uur kom
 andere ervaringsdeskundigen omdat die collega’s maar een half woord nodig hebben, bijvoorbeeld als je
wat overprikkeld bent
“Flexibele invulling van uren, ik kan weg gaan
als ik daar behoefte aan heb en thuis werken”
“Een maatje dat me goed kent en bij wie ik
“Dat ik op eenzelfde manier benaderd word
terecht kan als het mis gaat”
als degene die zonder beperking door het
leven gaat. Ik ben niet op zoek naar een
uitzonderingspositie want dan vertrek ik
zelf liever naar een andere werkplek”
 het beleid voor Diversiteit en Inclusiviteit, waardoor ik de mentale beperking als een natuurlijk gegeven
onderwerp maak van het zoeken naar vormen van inclusiviteit
 bereidheid om kleine aanpassingen te doen (locatie bureau, secretaresse die mijn tijdformulieren invult)
 tijd krijgen om workshops te organiseren waarin ik voorlichting geef over autisme als diversiteit
 dat ik complimenten krijg naast de kritiek die je altijd wel krijgt
 de vrijheid om mezelf te ontwikkelen, om mezelf te mogen zijn. Om ook mijn zwakke punten te laten
zien.
 buiten begrip is het werk zelf belangrijk als afleiding voor je problemen
 dat sommige collega’s bewust rekening houden met mijn beperkte belastbaarheid
 kunnen schuiven met dagen, soms wat later beginnen
 ik heb in de beginfase op mijn nieuwe plek elke week een rondleiding en een gesprekje gehad. Nu nog
2x per maand een gesprek. Is er niets te melden of te vragen dan zijn we snel klaar
 niet hoeven vergaderen met veel mensen
 vaste werkplek
 mijn eigen tijd kunnen indelen
 een betere werkplek, rustiger, zou fijn zijn
5

6. Tips voor “de organisatie”
 behandel een ander zoals je zelf behandeld wilt worden
 niet teveel nachtdiensten
 ben er serieus over
 bekijk het positief en stop de werknemer niet in een hokje
 meer openheid over dit type werknemers
 misschien een campagne à la postbus 51 / SIRE
 ga uit van de kracht en niet van eventuele handicaps
 iemand toch zo normaal mogelijk behandelen
 niet iedere organisatie kan rekening houden met “probleemgevallen”
 wees sensitief op signalen die je collega uitzendt
 heeft iemand voldoende steunbronnen? Of verwijs eens naar het (bedrijfs) maatschappelijk werk
 wat zijn stress factoren voor deze persoon en hoe kan hij / zij geholpen worden door anderen om
hiermee beter te leren omgaan?
 hoe bespreekbaarder het is, hoe beter de gezondheidssituatie van je medewerker te handelen/bewaken
is én des te beter dit voor de effectiviteit op en kwaliteit van het werk is! De collega's en leidinggevende
hebben dus zelf ook belang bij aandacht voor elkaar en kunnen praten over hetgeen er speelt bij iemand
 zorg dat mensen voldoende gespreid hun vakantie uren opnemen
“Vraag jezelf af: ken je voorbeelden uit je
eigen omgeving, familie, vrienden. Zitten
“Neem niets aan, pas op voor eigen daar mensen tussen die je zonder meer als
stereotype beelden, onbewuste volwaardig beschouwt en als zodanig
aannamen: vraag aan de ander wat behandelt?”
hij (niet) kan en (niet) nodig heeft”
“Zorg dat mensen hun overwerkuren
“Geef aan dat psychische opnemen kort nadat deze gemaakt zijn”
problemen veel voorkomen
en niet iets zijn om je voor te
hoeven schamen”
6

7.  zorg voor complimentjes, af en toe een leuke verrassing voor medewerkers, zorg dat je oog hebt voor je
medewerker(s)
 zorg dat P&O zich laat informeren over de anti-stigma campagne
 behandel iedereen zoals je zelf behandeld wilt worden en heb respect voor iemands zwakheden, maar
zie ook dat ieder mens sterke kanten heeft
 wees nooit nieuwsgierig en roddel niet
 bedenk een “contextueel steunsysteempje” opdat de kwetsbaarheid niet als falen van het individu hoeft
te worden ervaren
“Behandel je werknemer als
Laat merken dat je weet dat mensen niet mens en niet als diagnose”
samenvallen met hun psychische
kwetsbaarheid”
“Luisteren naar elkaar, vertrouwen geven,
““Coming out” van meer niet zo moeilijk doen”
mensen met een psychische
kwetsbaarheid, ook en vooral
op leidinggevend niveau”
 behandel me - in principe - als iedere andere werknemer, maar houd rekening met mijn beperkingen,
plan dus niet 8 gesprekken op 1 dag voor mij
 meer openheid over psychische problemen, want wie heeft ze niet?
 ons photovoiceproject over stigma en zelfstigma inzetten om openheid te creëren binnen de organisatie
 instellen vertrouwenspersoon op het werk die als bemiddelaar of luisterend oor kan fungeren
 wanneer je iemand aanneemt en je weet dat die te kampen heeft met beperkingen, daar dan ook serieus
mee omgaan. Neem niet iemand aan met een psychiatrische of andere beperking om hem/haar er op
een later tijdstip op af te rekenen...daarmee diskwalificeer je de gehele persoon
 als je iemand aanneemt omdat deze persoon kwaliteiten en talenten heeft die boven het gemiddelde uit
stijgen, dan moeten indien nodig aanpassingen worden gedaan om deze kwaliteiten en talenten tot
volledige bloei te laten komen.
 maak duidelijke afspraken met elkaar in openheid, oprechtheid en vertrouwen.
 spreek als leidinggevende uit dat je de kans wilt geven aan de persoon en er volledig achter staat, maar
dat je ook verwacht van de ander dat die het je vertelt als hij/zij in mindere tijden terecht komt
 vraag betreffende medewerkers wat ze nodig hebben om optimaal te kunnen functioneren
7

8.  blijf hen behandelen als medewerker en zie wat zij wel kunnen, dus geen hokjeszetterij op basis van
ziektebeeld
 iedereen is anders, ook mentaal. Ook als ze een mentaal label hebben
 veel sterkten zijn wellicht het resultaat (bijproduct) van compenserend gedrag om een zwakte op te
heffen (het gehoor van de blinde a.h.w.). Waardeer mensen dus om hun sterkten en accepteer de
inherente bijbehorende zwakten (Belbin team roles)
 probeer te leren van mensen die anders naar de wereld kijken.
 vragen staat vrij, maar wel met mate, m.a.w.: doorzeuren werkt averechts
 meld in de advertentie al hoe de organisatie omgaat met medewerkers met een psychische
kwetsbaarheid, informeer tijdens het tweede sollicitatiegesprek expliciet naar kwetsbaarheden /
benodigde ondersteunende maatregelen en vertel daarbij hoe de organisatie gewend is om te gaan met
medewerkers met een kwetsbaarheid
 durf te vragen! Wacht niet af tot iemand met z’n verhaal komt
 ga zorgvuldig met informatie om
 behandel de medewerker niet als een kasplantje
 geef ruimte om te laten zien wat je waard bent
 gewoon op je gevoel afgaan, en sowieso moet er wederzijds respect zijn. Natuurlijk hoef je niet zo
beladen met het onderwerp om te gaan. Grapjes maken kan ik zeker waarderen
8

9. Tips voor werknemers met psychische kwetsbaarheid
 neem iemand in vertrouwen en praat met diegene over je eigen functioneren, maar zeker ook over de
organisatiecultuur
 aangeven wanneer iets teveel voor je is. Dit wordt meestal wel begrepen, als gewoon tussenmenselijk
 zoek een werkgever die bij jou past, ga je niet in bochten wringen om je aan een rigide werkgever aan te
passen
 je kunt vaak meer dan je denkt
 zorg goed voor jezelf en trek je niet teveel aan van de prestaties van anderen. Ook al presteer je minder
goed dan de rest, je doet je best en daar kun je trots op zijn
 blijf onder alle omstandigheden jezelf, geef aan als het je te veel is, men kan niet alles ruiken
 ben er open over, hoe moeilijk dat ook is
 zoek lotgenotencontact, daardoor leer je dat je niet alleen bent, wat je kunt doen, hoe je het kunt doen
en dat je het niet alleen hoeft te doen
“Zoek je baan/werkgever zorgvuldig en “Start met medecollega’s die ook last
verschuil je niet achter een diagnose” hebben van psychische
kwetsbaarheden een zelfhulpgroep
op. Hoe doen zij dat? Wat helpt en
“Als je niet alles kunt of wilt vertellen wat niet?”
over je psychische probleem, geef dan
een goede internetlink”
 doe je niet anders voor dan je bent of kunt want dat is het startsein tot een bijna onmogelijke opgave,
terwijl werken leuk moet zijn/blijven
 vraag naar de mogelijkheden als er werkzaamheden in je takenpakket zitten waar je strubbelingen
verwacht vanuit je persoonlijk stuk
 ga voor duurzaamheid, kijk binnen het werkaanbod wat er leuk aan is en naar de
doorgroeimogelijkheden
 hou het vooral niet geheim, dat maakt de druk op jezelf alleen maar groter. Kijk wel uit met wat je deelt
en hoe het zit met je privacy. Wordt er veel gekletst, geroddeld, dan wat voorzichtig zijn in je uitlatingen
 let op je grenzen, voor mij was het een heel proces om te accepteren dat ik niet meer alles kan zoals
vroeger
 kijk goed wanneer je er wel en wanneer je er niet over ventileert, soms is het handiger er niet over te
spreken. Andere collega’s vertellen ook niet altijd alles over hun kwetsbaarheden
 ga bij jezelf na hoeveel energie het je kost om je kwetsbaarheid te verbergen, hoeveel je van je eigen
persoonlijkheid ontkent. Die energie kun je misschien beter gebruiken door er open over te zijn
9

10.  praat erover met een collega/coach/leidinggevende, dit lucht op en kan onbegrip voorkomen
 help het maatschappelijk draagvlak te vergroten. Vertel iedereen die je vertrouwt, zowel privé als
zakelijk, dat je een psychische kwetsbaarheid hebt, en hoe je daarmee omgaat. Als we dat allemaal
doen, zal op den duur de maatschappij eraan wennen dat niet alle psychisch zieken gevaarlijke gekken
zijn, maar dat integendeel ook onder de vriendelijke en hardwerkende mensen psychisch zieken zijn
 verschuil je niet achter je ziekte(beeld): iedereen is weleens moe, ziek, zwak of misselijk. Neem
verantwoordelijkheid
 heb begrip voor het feit dat de ander niet altijd begrip heeft.
 goed voor jezelf zorgen en vooral niet onzeker zijn
 bedenk goed of je deze functie echt wilt en ook aankunt
 regel op tijd hulp als dat nodig blijkt
 verschuil je niet achter je kwetsbaarheid en maak er geen misbruik van
 ervaringen met Arbo-diensten zijn hel wisselend, waarbij vaak niet jouw belang gediend wordt. Uitkijken
dus met hoe eerlijk/open je hier bent
 zelf heel goed je grenzen leren voelen
 humor over onze kwetsbaarheden
 de lat van verwachtingen van jezelf op de juiste hoogte hangen
 verval niet in een soort clientenrol als het even niet goed gaat. Blijf helder op zoek naar wat je wel en wat
je niet kan als het even niet gaat
 wees in het begin zorgvuldig met wat je wel en niet vertelt over jezelf, dat doen anderen zonder
diagnose of beperkingen namelijk ook. Blijf zorgvuldig.
 gewoon je best doen. Bij mij waardeerden ze mij vooral om mijn inzet. Ik ben soms wat vergeetachtig en
langzamer en ik kan slecht onder stress werken. Dat weten ze. Ze krijgen subsidie. Maar ze zien ook dat
ik er niet met de pet er naar gooi en dat ik niet expres die beperkingen heb. En daar hebben ze op mijn
werk dan weer respect voor.
10

11. Werknemers die open zijn over hun psychische kwetsbaarheid
20 respondenten zijn in meerdere of mindere mate open over hun psychische kwetsbaarheid. Een aantal
van hen (9 mensen) zet de ervaring met psychische klachten expliciet in in de (geestelijke)
gezondheidszorg.
Wat vertel je over je psychische kwetsbaarheid?
Uit de enquête komt een onderscheid naar voren tussen enerzijds openheid over “de stoornis”
(symptomen, medicijngebruik, therapie en dergelijke) en anderzijds openheid over de gevolgen voor het
functioneren op de werkplek.
 ik vertel wat mij hindert in mijn dagelijks functioneren. Ik geef voorbeelden van hoe ik zelf dingen ervaren
heb of nog steeds ervaar
 ik vertel directe collega’s dat ik een bipolaire stoornis heb en/of dat ik uit ervaring weet wat het is een
chronische ziekte te hebben en/of dat ik medicijnen slik om mijn geestelijke gezondheid te behouden
en/of dat ik niet overbelast moet raken, omdat ik dan manisch of depressief zou kunnen worden
 als het niet helemaal lekker gaat vertel ik dat. Twee leidinggevenden zijn meegeweest naar een
voorlichtingsavond over chronische PTSS (Post Traumatische Stress Stoornis), daardoor is er voor hen
heel veel duidelijk geworden
 ik vertel over hoe ik mij voel en wat ik heb meegemaakt
 ik ben open over mijn eetstoornissen. Ik weet ook heel goed waarom ik soms erg emotioneel kan
worden. Daar ben ik open over, maar blijf ook assertief. Dat maakt dat ik me volwassen voel en zo stel ik
me ook op tegen m’n collega’s
“Dat mijn collega’s niet bang hoeven te zijn
van mijn kwetsbaarheid omdat ik dat zelf
“Daar waar nodig is gewoon de ook niet ben”
waarheid, als het zinvol is”
“Mijn “label”, wat het voor mij betekent.
“Ik heb een bipolaire stoornis en een
In klantcontacten of nieuwe teams: welke
stress en energie beperking. Men
(deel-)taken of situaties voor mij lastig
weet dat ik niet teveel ruis en prikkels
kunnen zijn, opdrachten die ik wil
moet krijgen”
delegeren”
 ik slik pillen en werk als het even kan ‘s avonds niet
 ik vertel over m’n behandeling, medicijngebruik, bezigheden als ervaringsdeskundige
 als het invloed kan hebben op m’n werkzaamheden: met openbaar vervoer reizen is voor mij niet
mogelijk vanwege angsten. Soms last van flashbacks, slachtoffer van seksueel misbruik, opgenomen
geweest. Veel dus!
11

12.  hoe het met me gaat, omgaan met angst, depressiviteit, dagstructuur ed.
 ik ben als ervaringsdeskundige open over mijn persoonlijke verhaal, maar slechts weinigen weten denk
ik waar ik in de praktijk moeite mee heb als het gaat over mijn persoonlijke “kwetsbaarheid”
 mijn situatie in het verleden, wat ik eraan gedaan heb en doe en hoe het zich nu kan uiten
 ik maak (als ervaringsdeskundig docent in GGZ-instellingen) duidelijk dat de kloof tussen gek en
normaal maar heel klein is
 dat ik een autisme spectrum stoornis heb
 ik ben voor iedereen een open boek en vertel over wie ik ben, waar ik vandaan kom en hoe kwetsbaar ik
op sommige tijden kan zijn, maar alleen dat gedeelte dat ik zelf kwijt wil
Waarom ben je open over je psychische kwetsbaarheid?
Bijna iedereen die op het werk open is over zijn of haar psychische kwetsbaarheid geeft aan dat dat is
omdat dat het functioneren op het werk (en het leven in het algemeen) gemakkelijker maakt. Het haalt een
bepaalde druk weg of zorgt ervoor dat het werk beter op de persoon toegesneden kan worden. Daarnaast
zijn er mensen die bewust open zijn om daarmee anderen (cliënten, collega’s, familie) een voorbeeld te
geven en hen ruimte te bieden ook opener te zijn over zichzelf. In veel verhalen komt terug dat het vertellen
over de psychische kwetsbaarheid ertoe leidt dat men zich als persoon sterker en completer voelt en beter
functioneert.
“Geeft me een gevoel van veiligheid. Ik hoef
niet te “faken”, kan begrip vragen als het
“Ik wil graag dat mijn collega’s het weten als minder goed gaat, ik functioneer daardoor
ik een slechte dag/week heb” beter”
“Ik maak voor mezelf de weg vrij om ”
mezelf te kunnen zijn, minder op m’n
tenen te hoeven lopen”
12

13. Wat zijn je ervaringen met open zijn over je psychische kwetsbaarheid?
Op een enkeling na krijgen alle mensen die op hun werk vertellen over hun psychische kwetsbaarheid
redelijk tot zeer positieve reacties vanuit hun (werk-)omgeving. Collega’s vinden het moedig en waarderen
de openheid. Ze krijgen meer begrip en tonen interesse. Soms leidt het verhaal ook tot enige verwarring,
wanneer men het niet verwacht had. Ook weten collega’s soms niet goed wat ze ermee aan moeten.
“Begrip voor de situatie, verbazing
en stilzwijgen” “Gehoord: “je moet het niet aan iedereen
vertellen, wil je worden beoordeeld op je
“Men heeft vaak een bepaald beeld van prestaties of op je stoornis? Ook gehoord:
“cliënten”, en daar voldoe ik blijkbaar niet “dat verklaart een hoop” en “maak je geen
helemaal aan. Ik ben een voorbeeld van al zorgen, die stoornis hoort gewoon bij jou”
die mensen die toch betaald werken en zich
aan afspraken kunnen houden et cetera” “Er wordt me vaker algemene hulp
aangeboden”
“Mensen willen rekening met je
houden, soms paternalistisch, maar “Sommige collega’s menen te weten hoe ik ik
ach...” met eten om moet gaan”
“Maar dat had ik helemaal niet achter je gezocht
(dank u, ik deed mijn best)”
Dingen die je liever niet vertelt
Ook de mensen die in het algemeen open zijn over hun psychische kwetsbaarheid houden sommige
dingen voor zich. Het gaat dan bijvoorbeeld om heftige persoonlijke ervaringen als seksueel misbruik,
ervaringen tijdens een opname, automutilatie of een suïcidepoging. Deze onderwerpen kunnen voor de
persoon zelf moeilijk zijn om over te praten, maar mensen vertellen soms dingen ook niet omdat die
misschien schokkend zijn voor de omgeving of vooroordelen zullen oproepen. Verder vertellen mensen
dingen vaak niet als die naar hun idee niet relevant zijn voor (het functioneren in) het huidige werk en/of
wanneer ze in het (verre) verleden liggen. Ook wordt duidelijk de afweging gemaakt wat “passend” is in
contact met collega’s, die vertellen immers ook niet alles over hun persoonlijke leven.
“Soms herbeleef ik in een conflict
“Ik zal mijn diagnose zelden met name traumatische ervaringen uit het verleden,
noemen, dat geeft te veel vooroordelen” dat benoem ik niet omdat ik me bij
sommige collega’s niet veilig en daardoor te
“De ernst en de dagelijkse struggle. Dat is kwetsbaar voel”
niet nuttig om te delen en stigmatiseert me
te veel” “Extreme details over bijvoorbeeld
voormalig middelengebruik, maar ook
seksualiteitsbeleving en dergelijke”
“Wat het voor mijn gezin betekent”
13

14. Werknemers die niet open zijn over hun psychische kwetsbaarheid
9 van de 29 respondenten zijn op hun huidige werk niet open over hun psychische kwetsbaarheid, 3
daarvan zijn dat bij een eerdere werkgever wel geweest. Van de mensen die niet vertellen over hun
psychische kwetsbaarheid hebben 5 er ook geen behoefte aan dat te doen, de overige 4 (soms) wel.
Redenen om niet open te zijn over psychische kwetsbaarheid
De mensen die niet open zijn over hun psychische kwetsbaarheid geven eigenlijk allemaal aan dat ze bang
zijn er op een of andere manier nadeel van te ondervinden als ze er wel over zouden vertellen. Bijvoorbeeld
doordat ze opeens anders bekeken worden of op onbegrip en vooroordelen stuiten. Maar ook vrezen
sommigen dat openheid directe negatieve gevolgen voor de loopbaan zal hebben: het niet-verlengen van
een contract of het mislopen van interessante opdrachten of projecten. Ook geeft iemand aan dat de
psychische problemen grotendeels in het verleden liggen en voor de werkgever en in het huidige werk niet
relevant zijn. Wel blijft het vervelend met geheimen rond te lopen. Met name concrete informatie met
betrekking tot medicijngebruik, behandelingen, opnames en dergelijke houden mensen liever voor zich.
“Mensen gaan je toch anders bekijken. Je
“Ik wil op mijn werk niet vertellen over mijn bent vreemd, eng of zwak. Ik wil graag net
ervaringen in de psychiatrie, jarenlange als ieder ander behandeld worden.”
behandelingen en medicijngebruik. Dit uit
angst voor ontslag en om niet meer serieus
genomen te worden.” “Ik vind het prettig om mee te draaien
als “one of the guys”. Al weten ze wel
dat er iets is, ook omdat ik een tijdje
geleden ben uitgevallen”
14

15. Wat zou je eventueel wél willen vertellen en waarom?
Eén respondent zou eigenlijk wel graag willen vertellen dat hij niet teveel belast moet worden. Omdat dat
eerlijker zou zijn, maar ook om zekerder te zijn mocht hij uitvallen. Een ander zou wel meer willen delen dat
ze kwetsbaar is voor depressie, en dat ze er goed mee om heeft leren gaan. Zij werkt samen met
ervaringsdeskundigen en worstelt met de vraag of ze zich (mede) als zodanig zal profileren. Ook vindt zij
het prettig ervaringen, kennis en meningen met anderen te delen. Een ander zou willen vertellen dat zijn
(psychische) belastbaarheid soms minder is en dat hij daardoor het overzicht verliest. Reden dit te willen
delen is de mogelijkheid voor wederzijds begrip.
“Ik zou wel meer willen vertellen wat mijn
diagnose is en de dingen die hierbij horen zoals
automutileren en psychotische klachten. Dan zou
ik me vrijer voelen, hoef ik geen geheim bij me te
dragen op de werkvloer.”
“Dan kunnen ze ook begrijpen waarom ik
soms wat gestresst reageer”
Eerdere ervaringen met openheid
De mensen die bij een eerdere werkgever wél verteld hebben over hun psychische kwetsbaarheid hebben
daar wisselende ervaringen mee. Bij één van de respondenten leidde het tot meedenken en aangepast
werk. De andere twee werden geconfronteerd met ontslag en niet-verlengen van het contract, hoewel er in
eerste instantie wel begripvol was gereageerd. Bij de één leidde het niet meer op hetzelfde niveau kunnen
functioneren tot ontslag, de ander weet nog altijd niet of het open zijn over de psychische klachten reden
was voor het niet verlengen van het contract.
15