Mis lecture 8

СЭЗДС. MBA хөтөлбөр. Менежментийн Мэдээллийн Системүүд
2011-2012 оны хичээлийн жил

Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Менежментийн Мэдээллийн Системүүд
Дижитал байгууллагын шийдвэр гаргалтыг сайжруулах Дижитал байгууллагын шийдвэр гаргалтыг сайжруулах

ХИЧЭЭЛИЙН ЗОРИЛГО

Лекц 8 • Шийдвэрийн төрлүүд ба шийдвэр гаргах
процесс

Дижитал байгууллагын • Ганцаар болон бүлгээр ажиллаж байгаа
хүмүүст шийдвэрүүдийг илүү үр дүнтэй
шийдвэр гаргалтыг гаргахад нь мэдээллийн системийн гүйцэтгэж
буй үүрэг
сайжруулах
• Дээд шатны менежерүүдийн илүү сайн
шийдвэрийг дэмждэг Дээд Удирдлагыг Дэмжих
Багш Д.Болормаа, СЭЗДС-МСМ Тэнхим
системүүд
dbolormaa@ife.edu.mn

11.1 © 2006 by Prentice Hall 11.2 © 2006 by Prentice Hall


Хичээлийн зорилго

• Шийдвэрийг дэмждэг системүүдийн пүүс
компанид бий болгож буй үнэ цэнэ

Удирдлагын шийдвэр гаргалт
• Шийдвэрийг дэмжих системүүд, бүлгийн
шийдвэр гаргалтын системүүд, дээд удирдлагыг ба мэдээллийн технологи
дэмжих систем болон удирдлагын шийдлүүдийн
үр дүнд гарч ирдэг сорилтууд



Бизнесийн шийдвэр гаргалт ба Шийдвэр гаргах процесс Бизнесийн шийдвэр гаргалт ба Шийдвэр гаргах процесс

Менежерүүдийн байгууллагад гүйцэтгэх үүрэг роль
Менежерүүдийн үүрэг ролиуд:
Менежментийн сонгодог тодорхойлолт:
• Менежментийн уламжлалт тодорхойлолт ХҮМҮҮСИЙГ ХОЛБОГЧ:
• Албан ёсны функцүүдэд анхаарна: төлөвлөх, зохион Бэлэгдлийн удирдагч & Манлайлагч
байгуулах, зохицуулах, шийдвэр гаргах, хянах
Менежментийн зан төлвийн загварууд: МЭДЭЭЛЛЭГЧ:
• Ажлын байран дээр менежерүүд яг юу хийж байгаа Чухал мэдээллийг хүлээн авч, тараах, нервийн
ажиглалтан дээр тулгуурлан менежментийг төвүүд
тодорхойлно. ШИЙДВЭР ГАРГАГЧ:
Менежерийн үүрэг роль: Ажлуудыг санаачилж, нөөцүүдийг хуваарилж,
• Менежерүүдийн байгууллага дээр хийх ёстой үйл зөрчилдөөнүүдийг арилгах
ажиллагаануудын таамаглал

СЭЗДС. МСМ Тэнхим. Багш Д.Болормаа 1



Менежерүүдийн үүрэг ролиуд ба дэмждэг МС-үүд:
Бизнесийн шийдвэр гаргалт ба Шийдвэр гаргах процесс
Шийдвэр гаргалтын түвшингүүд:

• Дээд шатны удирдлага

• Дунд шатны удирдлага ба төслийн багууд

• Үйл ажиллагааны түвшний удирдлага ба төслийн
багууд

• Ажилчид




Компани доторх гол шийдвэр гаргах бүлэглэлүүдийн мэдээллийн
Шийдвэрийн төрлүүд
хэрэгцээ
Бүтэцчилэгдээгүй шийдвэрүүд:

• Онцлог, давтагдаад байдаггүй, шийдвэр гаргахад
зориулагдсан хүлээн зөвшөөрөгдсөн дүрэм,
журмууд байхгүй,
• Үнэлэх дүгнэх чадвар ба гярхай байдлыг шаарддаг
шинэ, өдөр тутмын биш шийдвэрүүд

• Жишээ: Капиталын төсвийг батлах; компаний
зорилтуудын талаар гаргах шийдвэрүүд
Байгууллагын удирдлагын янз бүрийн түвшингүүд нь өөр өөр ажлын үүргийн хуваарилалт, Unstructured decision – Бүтэцчилэгдээгүй шийдвэр
түвшин бүр дээр гаргаж байгаа шийдвэрийн шинж чанараасаа хамаараад шийдвэр
11.9 Figure 13-2
гаргалтанд шаардлагатай өөр өөр мэдээллийн хэрэгцээтэй байдаг
© 2006 by Prentice Hall 11.10 © 2006 by Prentice Hall



Бүтэцчилэгдсэн шийдвэрүүд:
ШИЙДВЭР ГАРГАХ ПРОЦЕСС (Симоны загвар)
• Тодорхой процедуруудыг хэрэглэн өдөр тутам гаргадаг
шийдвэрүүд
• ÒÀÍÄÀËÒ: Ìýäýýëýë öóãëóóëàõ; òóëãàðñàí àñóóäëûã
• Жишээ: Агуулахыг сэлбэх; Хэрэглэгчдэд зориулж гаргах òîäîðõîéëîõ
тусгай саналуудыг тодорхойлох
Хагас бүтэцчилэгдсэн шийдвэрүүд: • ÇÎÕÈÎÌÆ: Õóâèëáàðóóäûã ýðæ õàéõ, áîäîõ;
øàëãóóðûã ñîíãîõ
• Шийдвэрийн зөвхөн зарим хэсэг нь л хүлээн
зөвшөөрөгдсөн процедуруудаар хангагдсан тодорхой • ÑÎÍÃÎËÒ: Õóâèëáàðóóäûã ¿íýëæ öýãíýõ øàëãóóðûã
хариултуудтай байдаг õýðýãëýõ; ñîíãîëò õèéõ
• Жишээ: Менежерүүд рүү нөөцүүдийг хуваарилах;
маркетингийн төлөвлөгөө боловсруулах • ÕÝÐÝÃÆ¯¯ËÝËÒ: Øèéäâýðýý õýðýãæ¿¿ëýõ; íººöèéã
Structured decision – Бүтэцчилэгдсэн шийдвэр õóâààðèëàõ; õÿíàõ
Semi-Structured decision – Хагас бүтэцчилэгдсэн шийдвэр




МС-үүдийн менежментийн шийдвэр гаргалтанд үзүүлэх үр нөлөө ШИЙДВЭР ГАРГАЛТ БА ШИЙДВЭРИЙГ ДЭМЖИХ СИСТЕМҮҮД

Шийдвэр гаргах процесс (Симоны загвар) Бизнесийн тандан шинжилгээ ба шийдвэр гаргалт
Бизнесийн тандан шинжилгээ нь компанид дараахь боломжийг
ÀÑÓÓÄÀË ÁÀÉÍÀ ÓÓ? ÒÀÍÄÀËÒ олгоно:

• Мэдээлэл хуримтлуулах (өгөгдлийн агуулах
ßÌÀÐ ÕÓÂÈËÁÀÐÓÓÄ ÁÀÉÍÀ ÂÝ? ÇÎÕÈÎÌÆ бүрдүүлэх)
• Үйл ажиллагааны тухай мэдлэгийг хөгжүүлэх
ÀËÈÉÃ ÍÜ ÑÎÍÃÎÕ ÂÝ? ÑÎÍÃÎËÒ • Ашиг орлого олох болон бусад бизнесийн
зорилтуудад хүрэхийн тулд шийдвэр гаргалтын зан
төлвийг өөрчлөх
ÑÎÍÃÎËÒ ÀÆÈËËÀÆ ÁÀÉÍÀ ÓÓ? ÕÝÐÝÃÆ¯¯ËÝËÒ
Business Intelligence - Бизнесийн тандан шинжилгээ



Бизнесийн шинжилгээнд зориулсан системүүд ба технологиуд Өгөгдлийн агуулах

• Одоогийн болон түүхэн мэдээллийг байгууллагын олон
тооны үйл ажиллагааны мэдээллийн сангуудаас шүүж
Хэрэглэгчтэй түншлэх
үйл ажиллагааг
авна.
удирдах (CRM) • Тэдгээр өгөгдлүүдийг гадаад эх сурвалжуудаас авсан
Нийлүүлэлтийн УМС өгөгдлүүдтэй нэгтгэж, тунгаан цэвэрлэж, боловсруулаад,
Өгөгдлийн
гинжийг удирдах агуулах
удирдлагын тайлан ба шинжилгээнд зориулсан төв
(SCM)
Шийдвэр гаргалт
ба Бизнесийн
мэдээллийн сан руу дахин зохион байгуулж,
ШГТС Өгөгдөл
ДУДС шинжилгээ олборлолт каталогижуулан хадгална.
(OLAP)
БШГДС
• Мэдээллийн каталоги нь өгөгдлийн агуулахад байгаа
өгөгдлүүдийн тухай мэдээллээр хэрэглэгчдийг хангана.
Байгууллагын
Нөөцийн Мэдлэгийн • Өгөдлийн дэд олонлог – Газар, хэлтсийн онцлог, тусгай
Төлөвлөлт (ERP) удирдлага хэрэглээнд зориулсан өгөгдлийн агуулахын дэд олонлог
Data warehouse – Өгөгдлийн агуулах Data mart – Өгөгдлийн дэд олонлог


Менежментийн Мэдээллийн Системүүд
Дижитал байгууллагын шийдвэр гаргалтыг сайжруулах Менежментийн Мэдээллийн Системүүд
Дижитал байгууллагын шийдвэр гаргалтыг сайжруулах

Өгөгдлийн агуулахад ашигладаг ӨС-ийн бүтэц Өгөгдлийн агуулахын хэрэглээ

• Менежерүүд, бизнесийн мэргэжлийн хүмүүс
– Өгөгдөл олборлолт
– Онлайн шинжилгээний процесс
– Бизнесийн шинжилгээ
– Зах зээлийн судалгаа
– Шийдвэр гаргалтанд хэрэглэнэ.





Өгөгдлийн агуулахын бүрэлдэхүүн хэсгүүд ШИЙДВЭР ГАРГАЛТ БА ШИЙДВЭРИЙГ ДЭМЖИХ СИСТЕМҮҮД

Шийдвэрийг дэмжих системүүд
Янз бүрийн түвшний менежерүүдийн янз бүрийн
шийдвэрүүдийг дэмждэг дөрвөн төрлийн
мэдээллийн систем байдаг:

• Удирдлагын Мэдээллийн Системүүд (УМС)

• Шийдвэр гаргалтанд тусалдаг системүүд (ШГТС)

• Дээд Удирдлагыг Дэмжих Системүүд (ДУДС)

• Бүлгийн шийдвэр гаргалтанд туслах системүүд (БШГТС)



ШИЙДВЭР ГАРГАЛТЫН ҮЕ ШАТУУД ШИЙДВЭР ГАРГАЛТ БА ШИЙДВЭРИЙГ ДЭМЖИХ СИСТЕМҮҮД

• Тандалт. Асуудлыг олж илрүүлэх. Асуудал байна уу? Системийн дэмжлэг
Асуудлыг илрүүлэх:
Баримт, үзэл бодол, санаануудыг цуглуулна. Бизнест баримтууд Ямар асуудал байна вэ?
Удирдлагын мэдээллийн систем (MIS):
Тогтмол тайлангууд ба онцгой тохиолдлуудыг тайлагнах
нь сая сая өгөгдлүүд байж магадгүй.
• Зохиомж. Шийдлүүдийг олж, илрүүлэх. Боломжтой шийдэл байна уу?
Өгөгдлүүдийг авч үзэх аргыг зохионо. Аргууд - маш олон тооны Шийдвэр гаргалтанд туслах систем (DSS):
хувилбаруудыг удирдаж болохуйц тоо хэмжээтэй хувилбарууд болгон Шийдлийг илрүүлэх:
Өгөгдлийг уян хатан шинжлэх, боломжит шийдлүүдийг
системтэйгээр бууруулах боломжийг олгосон дэс дараалласан алхам, үе Боломжит шийдэл нь юу
зохиомжлохын тулд шинжилгээний загварууд ба электрон
хүснэгтүүдийг хэрэглэх
шатууд, томъёонууд, загварууд болон бусад хэрэгслүүд вэ?
Шийдвэр гаргалтанд туслах систем (DSS):
• Сонголт. Шийдэл/хувилбарыг сонгоно. Аль нь хамгийн сайн Хамгийн “оновчтой” шийдлийг тодорхойлохын тулд
хувилбар/шийдэл вэ? шинжилгээний загварууд ба их хэмжээний өгөгдлийн иж
бүрдлүүдийг ашиглах
Цөөн тооны хувилбар/шийдлүүдээс сонголт хийнэ. Хамгийн найдвар Шийдлүүдээс сонгох:
төрүүлж байгаа нэг хувилбар/шийдлийг сонгож авна гэсэн үг. Аль нь хамгийн сайн Бүлгийн шийдвэр гаргалтанд туслах систем (GDSS):
шийдэл вэ? Хамгийн хүлээн авахуйц, өргөн дэмжигдсэн шийдлийг
• Хэрэгжүүлэлт. Сонгож авсан хувилбар буюу шийдлийг турших. сонгохын тулд онлайн хурал , хамтын ажиллагааны
Шийдэл ажиллаж байна уу? Түүнийг илүү сайн болгож болох уу? хэрэгслүүдийг ашиглах

Яг нарийн тааруулж тохируулахын тулд шинжилгээний Удирдлагын мэдээллийн систем (MIS): Тогтмол
Шийдлийг турших:
загварууд ба өгөгдлүүдийг хэрэглэнэ. Тухайн шийдэл ажиллаж
тайлангууд ба онцгой тохиолдлуудыг тайлагнах
Шийдвэр гаргалтанд туслах систем (DSS): Сонгож
байна уу? Түүнийг илүү авсан шийдлийг нарийвчлахын тулд шинжилгээний
Intellegence – Тандалт Design - Зохиомж сайн болгож болох уу? загварууд ба өгөгдлийг ашиглах
Choice - Сонголт Implementation - Хэрэгжүүлэлт


ШИЙДВЭР ГАРГАЛТ БА ШИЙДВЭРИЙГ ДЭМЖИХ СИСТЕМҮҮД Мэдээллийн чанар

Бодит амьдрал дээрх шийдвэр гаргалт Цаг хугацаа

Бодит амьдрал дээр шийдвэр гаргалтанд туслах Цаг үеэ олсон Мэдээлэл хэрэгтэй болсон үед түүнийг хангаж байх
байх
системүүдэд оруулсан хөрөнгө оруулалтууд үргэлж
үр дүнгээ өгч чаддагүй.
Шинэлэг байх Хангаж буй мэдээлэл шинэлэг байх
Учир нь мэдээлэл чанаргүй байдаг
Давтамжтай Хэрэгтэй болох болгонд аль болох байнга мэдээллээр
• Мэдээллийн чанар: Алдаагүй, нэгдмэл, бүрэн байх хангаж байх
Цаг хугацааны Мэдээлэл нь өнгөрсөн, одоо болон ирээдүйн цаг хугацааны
гүйцэд, тохиромжтой, хүчинтэй, шинэлэг, үе үеүүдийн тухай байх
ашиглахад бэлэн байх

Information Quality – Мэдээллийн чанар


...




Мэдээллийн чанар Мэдээллийн чанар
Агуулга Хэлбэр

Алдаагүй Мэдээлэл алдаагүй байх ёстой Ойлгомжтой Мэдээлэл ойлгоход хялбар хэлбэрт байх ёстой
байх
Хамааралтай Тодорхой нөхцөл байдалд, тодорхой хүлээн авагчийн Дэлгэрэнгүй Мэдээлэл дэлгэрэнгүй эсвэл нэгтгэсэн хэлбэрт байх
байх мэдээллийн хэрэгцээ, шаардлаганд хамааралтай байх Дараалал Мэдээлэл нь урьдчилан тодорхойлсон дарааллаар
Бүрэн гүйцэд Шаардлагатай байгаа бүх мэдээлэл хангагдаж байх цэгцлэгдсэн байх
Дүрслэл Мэдээлэл нь хүүрнэл, тоон, график эсвэл бусад
Цар хүрээ Мэдээлэл өргөн эсвэл явцуу цар хүрээтэй, эсвэл
хэлбэрээр дүрслэгдсэн байж болно
дотоод эсвэл гадаад орчинд төвлөрсөн байж болно
Гүйцэтгэл Гүйцэтгэсэн ажлууд, гарсан ахиц дэвшил, эсвэл Зөөгч Мэдээллийг хэвлэсэн цаасан баримт, видео дэлгэц,
хуримтлагдсан нөөцүүдийг хэмжих замаар мэдээлэл эсвэл бусад зөөгчийн хэлбэрээр хангаж болно
нь гүйцэтгэлийг илрүүлж чадна



ШИЙДВЭР ГАРГАЛТ БА ШИЙДВЭРИЙГ ДЭМЖИХ СИСТЕМҮҮД ШИЙДВЭРИЙГ ДЭМЖИХЭД ЗОРИУЛСАН СИСТЕМҮҮД

Бодит амьдрал дээрх шийдвэр гаргалт УМС ба ШГТС-ийн хоорондын ялгаа

• Удирдлагын шүүлтүүд: Нэг талыг барьсан Удирдлагын Мэдээллийн Системүүд:
үзэл, менежерүүдийн муу шийдвэр
• Гол төлөв бүтэцчилэгдсэн асуудлуудыг шийднэ

• Байгууллагын идэвхгүй байдал: Өөрчлөлтийг
эсэргүүцдэг байгууллага доторх нөлөөтэй • Өгөгдлийн өдөр тутмын урсгал дээр тулгуурласан
хүчнүүд тогтмол, хуваарт тайлагуудыг гаргаж, бизнесийн үйл
ажиллагааг ерөнхийд нь хянахад тусална.

Management Information Systems (MIS) – Удирдлагын Мэдээллийн систем (УМС)



ШИЙДВЭРИЙГ ДЭМЖИХЭД ЗОРИУЛСАН СИСТЕМҮҮД
Шийдвэр гаргалтанд туслах мэдээллийн системийн төрлүүд

Загварт суурилсан ШГТС
Шийдвэр гаргалтанд туслах системүүд:
• Хагас бүтэцчилэгдсэн ба бүтэцчилэгдээгүй • Голдуу бие даасан тусдаа системүүд
асуудлуудыг шийдэхэд тусална.
• “Ингэвэл яах бол” болон гэсэн функцийг янз
• Загварууд, таамаглалууд, тусгай хүсэлтүүд, үзүүлэн, бүрийн шинжилгээнүүдэд хэрэглэх
график диаграмыг маш их ач холбогдолтой гэж үзнэ.

• Өөрчлөлт, уян хатан байдал, ба хурдан хариулт
өгөхийг чухалчилна.
Decision Support Systems (DSS) – Шийдвэр гаргалтанд туслах систем (ШГТС) Model driven DSS – Загварт суурилсан ШГТС What if – Ингэвэл яах бол





ШИЙДВЭРИЙГ ДЭМЖИХЭД ЗОРИУЛСАН СИСТЕМҮҮД Шийдвэр гаргалтанд туслах системийн (ШГТС) ерөнхий бүтэц

Өгөгдөлд суурилсан ШГТС: • ШГТС-ийн мэдээллийн сан: Өгөгдөл удирдах хэсэг
- одоогийн эсвэл өнгөрсөн үеийн мэдээллийн цуглуулга.
• Өгөгдлүүдийн том сангуудыг байгууллагын үндсэн системүүд Холбоотой мэдээллийг гаргаж авч чадах мэдээллийн
ба Вэб сайтуудтай нэгтгэсэн систем сангууд руу хандахад нь хэрэглэгчид тусална.
• Хэрэгтэй мэдээллийг олж авахад боломжийг хэрэглэгчид олгох • ШГТС-ийн програм хангамж: Загвар удирдах хэсэг -
замаар шийдвэр гаргалтыг дэмжинэ Програм хангамжийн хэрэгслүүд ба математик ба
шинжилгээний загваруудын цуглуулга. Өгөгдлүүдийг
• Өгөгдөл олборлолт: Том мэдээллийн сангууд доторх шинжлэхэд тохирох загварыг сонгоно эсвэл хэрэглэгчид
өгөгдлүүдийн хоорондын уялдаа холбоо, харилцан сонгоход нь тусална.
хамаарлууд, дараалал, ангилал, бүлэглэл, таамаглалууд зэрэг
төрөл бүрийн мэдээллийг олж авах
• Хэрэглэгчийн интерфейс: Харилцах хэсэг -
Хэрэглэгч болон бусад хоёр хэсгүүдийг хооронд нь холбох
үүрэг гүйцэтгэх бөгөөд хэрэглэгчид хүсэлт, параметруудаа
оруулж, дараа нь үр дүнгүүдийг хүснэгт эсвэл график зэрэг
зохих эсвэл сонгож авсан хэлбэрээр дүрслэх боломжийг
Data driven – Өгөгдөлд суурилсан ШГТС Data Mining – Өгөгдөл олборлолт олгоно.


ШИЙДВЭРИЙГ ДЭМЖИХЭД ЗОРИУЛСАН СИСТЕМҮҮД ШИЙДВЭРИЙГ ДЭМЖИХЭД ЗОРИУЛСАН СИСТЕМҮҮД

Загвар: Бүрэлдхүүн хэсгүүд буюу уялдаа Шийдвэрийг дэмжих системийн ерөнхий бүтэц
холбоонуудыг харуулсан хийсвэр дүрслэл

• Статистикийн загварууд
• Оптимизацийн загварууд
• Таамаглалын загварууд
• Мэдрэмжийн шинжилгээ (“ингэвэл яах бол”
загварууд)

Model – Загвар




Мэдрэмжийн шинжилгээ ШГТС-ийн бизнесийн үнэ цэнэ
Хэрэглэгч загвар доторх нэг эсвэл хэд хэдэн параметруудыг өөрчлөх
замаар өөрчлөлтийн үр нөлөөг тодорхойлохын тулд “хэрэв ингэвэл яах • Дотоод ба гадаад бизнес процессуудыг хоёуланг нь
бол” гэдэг асуултыг дахин дахин асуулж, зохих хариултыг авна. илүү нарийн сайн зохицуулах боломжийг компанид
олгох шийдвэрүүдэд зориулсан үр өгөөжтэй
мэдээллээр хангаж,

• Нийлүүлэлтийн сүлжээг удирдах

• Хэрэглэгчтэй харилцах
• талаарх шийдвэрүүдэд тусална.





ШИЙДВЭРИЙГ ДЭМЖИХЭД ЗОРИУЛСАН СИСТЕМҮҮД ШГТС ба Нийлүүлэлтийн гинжийн удирдлага

ШГТС-ийн бизнесийн үнэ цэнэ (Үргэлжлэл) • Нийлүүлэлтийн удирдлагын сүлжээг олон
• Үнэ тогтоох шийдвэрүүд талаас нь шалгана

• Хөрөнгийн ашиглалт
• Хамгийн үр дүнтэй, зардлын хувьд үр ашигтай
комбинацийг хайна
• Өгөгдлийн дүрслэл: График, зураг дүрсийн хэлбэрээр
өгөгдлүүдийг дүрсэлж, уялдаа холбоо, харилцан
хамаарлуудыг харах, ойлгоход нь хэрэглэгчдэд • Нийт зардлыг бууруулна
тусална.
• Үйлчлүүлэгчийн захиалгыг биелүүлэх хурд ба
оновчтой байдлыг дээшлүүлнэ.
Data visualization – Өгөгдлийн дүрслэл



ШГТС ба Хэрэглэгчтэй харилцах ШИЙДВЭРИЙГ ДЭМЖИХЭД ЗОРИУЛСАН СИСТЕМҮҮД

• Шийдвэрүүдийг чиглүүлэхийн тулд өгөгдөл Хэрэглэгчийн шинжилгээ ба сегментийн ШГТС
олборлолтыг хэрэглэнэ.

• Хэрэглэгчийн мэдээллийг их хэмжээний
өгөгдлийн агуулах руу нэгтгэнэ.

• Мэдээллийг жижиг сегментүүдэд хуваахын
тулд янз бүрийн шинжилгээний хэрэгслүүдийг
хэрэглэнэ



Газар зүйн мэдээллийн систем (GIS) Газар зүйн мэдээллийн систем (GIS)

• Газар зүйн бүсүүдтэй холбоотой өгөгдлүүдийг
шинжлэх, дүрсэлж харуулахын тулд дижитал • Өгөгдлүүдийг таних
газрын зургуудыг ашигладаг ШГТС-ийн тусгай тэмдгүүд ба өнгөөр ялгасан
төрөл дижитал газрын зургуудаар
дүрсэлнэ.
• Байршил ба зам маршруттай холбоотой шийдвэр • Өгөгдлүүдийн жишээ:
гаргахад тусална. – Хүн амын нягтрал
– Боломжтой байгалийн
• Жишээ: ГЗМС-ийн тусалж чаддаг нийтлэг баялгууд
шийдвэр бол жижиглэн худалдааны сүлжээний
– Цагдаагийн хүчний тараан
шинэ дэлгүүрийг хаана байгуулах вэ гэдгийг байршуулалт болон байрлал
шийдэхэд тусалдаг. – Зам маршруттай бусад хүчин
зүйлүүд г.м
Geographic Information Systems (GIS) – Газар зүйн мэдээллийн систем (ГЗМС)





Вэбд суурилсан ШГТС Вэбд суурилсан ШГТС (Үргэлжлэл)

• Интернетийн хайлтын хэрэгслүүд, шинжилгээний
• Вэб ба Интернетэд суурилсан ШГТС-үүд нь өгөгдөл
зуучлагчууд, онлайн каталогууд, Вэб директориуд, и-мэйл
шинжлэхэд зориулагдсан програмтай хамт янз бүрийн
болон бусад хэрэгслүүд нь шийдвэр гаргахад нь туслах
өгөгдлийн сангууд ба мэдээллийн нөөцүүд рүү баялаг мэдээллээр хангаж байна.
онлайнаар хандах боломжийг олгох замаар шийдвэр
гаргалтанд тусалж чадна
• Хэрэглэгчийн шийдвэр гаргалтанд туслах системүүд
• Тэдгээр ШГТС-үүдийн зарим нь удирдлагад (ХШГТС) одоогийн болон чадавхтай хэрэглэгчийн шийдвэр
зориулагдсан байдаг боловч ихэнх нь хэрэглэгчдийг гаргах процессыг дэмждэг.
татах зорилгоор хийгддэг

Web based DSS – Вэбд суурилсан ШГТС


БҮЛГИЙН ШИЙДВЭР ГАРГАЛТАНД ТУСЛАХ СИСТЕМҮҮД БШГТС-ийн гурван бүрэлдхүүн хэсэг

• Техник хангамж: Хурлын хэрэгслүүд, цахим
Бүлгийн Шийдвэр Гаргалтанд Туслах Системүүд
техник хангамж
• Тусгай конференцийн өрөөнд суурилуулдаг
• Программ хангамжийн хэрэгслүүд:
• Компьютерт суурилсан интерактив систем Санаануудыг зохион байгуулах, мэдээллийг
• Бүтэцчилэгдээгүй асуудлуудын шийдлийг олоход цуглуулах, ач холбогдлыг нь илрүүлж, тэдгээрийн
тусална зэрэглэлийг тогтоох хэрэгслүүд
• Бүлгээр ажиллаж байгаа шийдвэр гаргагчдыг дэмжинэ
• Хүмүүс: Оролцогчид, сургагдсан зохион
байгуулагчид, техник ба програм хангамжийг
Group Decision-Support Systems (GDSS) – Бүлгийн шийдвэр гаргалтанд туслах систем ажиллуулах ажилтнууд
(БШГТС)



БҮЛГИЙН ШИЙДВЭРИЙГ ДЭМЖИХ СИСТЕМҮҮД БҮЛГИЙН ШИЙДВЭРИЙГ ДЭМЖИХ СИСТЕМҮҮД

БШГТС-ийн хурлын ерөнхий бүтэц БШГТС-ийн хурлын ерөнхий бүтэц (Үргэлжлэл)

• БШГТС-ийн электрон хуралд оролцогч бүр компьютертай байна. • Хурал удирдагч компьютерын
дэлгэцэн дээрх мэдээллийг өрөөны
• Компьютерууд сүлжээнд холбогдохоос гадна хурал удирдагчийн урд талд байрлуулсан прожекторын
компьютер ба удирдах самбарын үүрэг гүйцэтгэдэг хурал дэлгэц рүү тусгах боломжтой байна
удирдагчийн хянах самбар болон хурлын файл сервертэй
• Электрон хурлын олон өрөөнүүд олон
холбогдоно
тооны оролцогчдыг оруулах
боломжийг олгосон хагас дугуй
• Оролцогчдын компьютеруудаас бүлэг рүү явуулж байгаа бүх хэлбэрээр, хэд хэдэн эгнээгээр
өгөгдлүүдийг файл сервер дээр цуглуулж, хадгална. байрлуулсан суудлуудтай байдаг.

• Хурал удирдагч хурлын явцад
хэрэгслүүдийн ашиглалтыг хянаж
байдаг.




БҮЛГИЙН ШИЙДВЭРИЙГ ДЭМЖИХ СИСТЕМҮҮД БҮЛГИЙН ШИЙДВЭРИЙГ ДЭМЖИХ СИСТЕМҮҮД

Бүлгийн ШГТС- ийн хэрэгслүүд БШГТС-ийн бизнесийн үнэ цэнэ

• Уламжлалт шийдвэр гаргах хурлууд гурваас таван
оролцогчийг дэмжиж чаддаг бол харин БШГТС илүү
олон тооны хүн оролцох боломж олгодог.

• Оролцогчийн хэн гэдгийг мэдэгдүүлэхгүйгээр хамтач
уур амьсгалыг бий болгоно.

• Хуралд оролцоогүй хүмүүст хурлын дараа зохион
Source: From Nunamaker et al.,
байгуулсан мэдээлэл рүү хандах боломжийг олгоно.
“Electronic Meeting Systems to
Support Group Work,”
Communication of the ACM, July
1991. Reprinted with permission.


БҮЛГИЙН ШИЙДВЭРИЙГ ДЭМЖИХ СИСТЕМҮҮД Дээд Удирдлагыг Дэмжих Системүүд (ДУДС)

БШГТС-ийн бизнесийн үнэ цэнэ • Байгууллагын стратегийн түвшин дээрх мэдээллийн систем
(Үргэлжлэл)
• Дээд түвшний гүйцэтгэх захирлуудын үүрч байдаг
мэдээллийн ачааллыг багасгадаг ШГТС-ийн нэг онцгой
• Цөөн тооны хурлаар хүссэн үр дүнгүүдийг гаргах төрөл
явцад гарах санаануудын тоо хэмжээ нэмэгдэж,
• Боловсронгуй график болон харилцаа холбооны
шийдвэрүүдийн чанар сайжирна хэрэгслүүдээр дамжуулан бүтэцчилэгдээгүй шийдвэрийг
гаргахад тусална
• Шинжилгээнд зориулан асуудалд хамгийн холбоотой
• Илүү оролцоо сайтай, ардчилсан шийдвэр гаргалт руу өгөгдлүүдийг сонгож, үр дүнгүүдийг ойлгоход амархан
чиглэнэ. харьцуулалт ба график диаграмаар дүрсэлж, шийдвэр
гаргалтанд ашиглана.

Executive Support Systems (ESS) – Дээд Удирдлагыг Дэмжих Систем (ДУДС)



ДУДС-ийн байгууллагад гүйцэтгэх үүрэг роль ДУДС-ийн байгууллагад гүйцэтгэх үүрэг роль

ДУДС:
• Байгууллагын талаарх бүхий л мэдээллээр хангана.
• Хэрэглэхэд хялбар
• Мэдээ, мэдээллийг сонгох, хандах, хэрэгцээндээ
тааруулах боломжийг менежерүүдэд олгоно • Гадаад орчны хүчин зүйлүүдийг илрүүлэх
хэрэгслүүдтэй
• Дээд удирдлага ба бусад менежерүүдийг яг ижил
аргаар ижил мэдээ мэдээллийг харах боломжоор • Гадаад орчны хүчин зүйлүүдийг илрүүлэхэд
хангана хэрэглэгдэх гадаад ба дотоод эх сурвалжуудаар
хангагдана.




Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Удирдлагын Мэдээллийн Системүүд

ДЭЭД УДИРДЛАГЫГ ДЭМЖИХ ДЭЭД УДИРДЛАГЫГ ДЭМЖИХ

ДУДС-ийн компанид гүйцэтгэх үүрэг роль
Дээд Удирдлагыг Дэмжих Системийн (ДУДС) (Үргэлжлэл)
компанид гүйцэтгэх үүрэг роль
• Гүнзгийрүүлэн ухаж төнхөх боломж нь зөвхөн дээд
• ДУДС нь компанийн бүх хэсгүүдийн өгөгдлүүдээр
түвшний захирлуудад төдийгүй өгөгдлүүдийг шинжлэх
хангаж менежерүүдэд хэрэгтэй үедээ тэдгээрээс шаардлагатай байдаг компаний доод түвшний
сонгох, хандах, өөрийн хэрэгцээнд тохируулан ажилчдад хэрэгтэй.
хэрэглэх боломж олгоно.
• Хэрэгтэй үед нь компаний хэмжээний олон талт
мэдээлэл ба гадаад орчны өгөгдлүүдийг нэгтгэж болно.
• Цаасан тайлангуудад нийтлэг байдаг өгөгдлийн • Хамгийн бага хэмжээний сургалтын үр дүнд загварын
хэт ачааллын асуудлаас зайлсхийх боломж хэсэг болон шинжилгээний хэрэгслүүдийг ашиглаж
олгоно. чадна.


ДЭЭД УДИРДЛАГЫГ ДЭМЖИХ ДЭЭД УДИРДЛАГЫГ ДЭМЖИХ

ДУДС-ийн бизнесийн үнэ цэнэ ДУДС-ийн бизнесийн үнэ цэнэ(Үргэлжлэл)
• Хандлагуудыг шинжлэх, харьцуулах ба тодруулах
• Дээд удирдлагын хяналтын хугацааг нэмэгдүүлж,
• График интерфейс нь өгөгдлүүдийг илүү хурдан хяналтыг илүү сайжруулна
дахин, тодруулж харах, шийдвэр гаргалтыг
хурдасгах боломж
• Байгууллагын хэмжээний өгөгдөл дээр суурилсан
• Цагаа олсон, бэлэн байгаа өгөгдлүүд нь шийдвэр ДУДС -ийг шийдвэр гаргалтын төвлөрлийг
гаргалтыг цагт нь гаргах боломжийг олгож, арилгах эсвэл удирдлагын төвлөрлийг
“мэдрээд хариу үйлдэл хийх” стратеги руу шилжих сайжруулахад ашиглаж болно



ДЭЭД УДИРДЛАГЫГ ДЭМЖИХ УДИРДЛАГЫН БОЛОМЖ, СОРИЛТ БА ШИЙДВЭРҮҮД

ДУДС ба Дижитал компани Удирдлагад гарч буй боломжууд:

• Дөрвөн одтой түгээлт: Өрсөлдөөний шинжилгээнд • Шийдвэрийг дэмжих системүүд нь
ДУДС-ийг ашиглах; Борлуулалтын сезон эхлэхээс шийдвэрүүдийн нарийвчлал, алдаагүй байдал,
өмнө хэрэглэгч рүү хамгийн сүүлийн үеийн хурдан байдлыг нэмэгдүүлэх боломжуудаар
бүтээгдхүүнүүдийг хүргэхийн тулд глобал худалдан хангаж, ашиг олоход шууд нөлөөлнө.
авалтын чиг хандлагуудыг үйлдвэрлэгч, дистрибутор,
борлуулалтын төлөөлөгчидтэй дундаа ашиглаж
болно





УДИРДЛАГЫН БОЛОМЖ, СОРИЛТ БА ШИЙДВЭРҮҮД УДИРДЛАГЫН БОЛОМЖ, СОРИЛТ БА ШИЙДВЭРҮҮД

Шийдвэрлэх аргууд:
Удирдлагын сорилтууд:
• Дээд удирдлагын мэдээллийн хэрэгцээ Уян хатан зохиомж ба хөгжил
шаардлагуудыг бодитоор бүрэн дүүрэн хангаж
• Хэрэглэгчид асуудлыг болон асуудлын шийдэлд
чадах системүүдийг байгуулах
хүрэхэд нь тэдэнд туслах тодорхой иж бүрэн
чадваруудыг гаргаж өгөхийн тулд МС-ийн
• Шийдвэр гаргалтанд системүүдийг илүү сайн
мэргэжилтнүүдтэй хамт ажиллах ёстой.
ашиглахын тулд удирдлагын үзэл бодлыг өөрчлөх
• Систем нь уян хатан, хэрэлхэд хялбар, шийдвэрийн
• Байгууллагын эсэргүүцэл альтернатив сонголтуудыг дэмжих чадвартай байх
ёстой


Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Удирдлагын Мэдээллийн Системүүд

УДИРДЛАГЫН БОЛОМЖ, СОРИЛТ БА ШИЙДВЭРҮҮД

Шийдвэрлэх аргууд: (Үргэлжлэл)
Сургалт ба Удирдлагын дэмжлэг: Лекц 8
• Хэрэглэгчдийн сургалт, оролцоо, туршлага;
• Дээд шатны удирдлагын дэмжлэг; Дижитал байгууллагын
• Ашиглах хугацаа бол удирдлагыг дэмждэг шийдвэр гаргалтыг
системүүдийн амжилтын хамгийн чухал хүчин
зүйл юм.
сайжруулах
Багш Д.Болормаа, СЭЗДС-МСМ Тэнхим
dbolormaa@ife.edu.mn



Mis lecture 8

Recommandé

Recommandé

Contenu connexe

Tendances

Tendances (20)

En vedette

En vedette (20)

Similaire à Mis lecture 8

Similaire à Mis lecture 8 (20)

Mis lecture 8