education

1. Krimpen met kansen
Oplossingsrichtingen bij teruglopende leerlingaantallen met ICT
Teun Meijer (Onderwijsgroep FIER) & Sandra ter Horst (Stichting Kennisnet)

2. Programma
• Schets van de problematiek
• Oplossingsrichtingen:
 Flexibilisering & betaalbaarheid en de rol van ICT
 Keuzen van Onderwijsgroep FIER
• Andere ICT mogelijkheden bij krimp

3. Wie zijn wij en wie bent u?

4. Krimpregio’s en anticipeergebieden

5. Krimpcijfers
• Zeer manifest in het PO
 Tot 2015: daling 67.000 kinderen
 In 2020: totale afname 100.000 leerlingen (daling van 6,6% t.o.v.
2012)
 Daling komende 3 jaar in 326 van de 415 gemeenten.
 In 208 gemeenten zware krimp: tenminste 10%
• VO en MBO nog beperkt tot krimpgebieden
 In de komende twintig jaar zal het voortgezet onderwijs echter in vrijwel
alle regio’s met matige tot sterke krimp te maken krijgen.

6. Gevolgen van krimp voor onderwijs
• Leerlingenaantallen lopen terug
• Minder inkomsten
• Exploitatieproblemen, een groter aandeel personele kosten
• Instroom jonge docenten vertraagt
• Kwaliteit van onderwijs staat onder druk

7. Initiatieven

8. Kansen met ICT
• Krimpvraagstuk:
mogelijkheden met ICT
• Trajecten: PO (Friesland en
Zeeuws-Vlaanderen), MBO
(Zeeland)
• Oplossingsrichting: integrale
benadering, gericht op
betaalbaar houden van het
onderwijs en op het
introduceren van meer
flexibiliteit in het onderwijs
http://vastgoedpro.blogspot.nl/2010/11/krimp.html zelf.

9. Ondersteund met ICT Oplossingsrichtingen Effecten voor scholen
Inrichten van processen Betrokkenen
schaal
financieel
personeel
Onderwijs in krimpregio’s
huisvesting

10. Onderwijs in krimpregio’s
Effecten voor scholen
financieel huisvesting
schaal personeel
Betrokkenen
Oplossingsrichtingen
• In noordwest Friesland sprake van krimpsituatie
• Onderwijsgroep FIER: van 20 naar 12 scholen
• Combinatiegroepen met soms meer dan 3 jaargroepen
Inrichten van processen
(combinatiegroep 5 t/m 8 met 30 leerlingen)
• Klassenmanagement wordt hierdoor steeds moeilijker (wens tot
groepsdoorbrekende instructies)
• Samenwerken op groepsniveau is soms lastig omdat in bepaalde
groepen maar zeer weinig leerlingen zitten
Ondersteund met ICT

11. Onderwijs in krimpregio’s
Effecten voor scholen
financieel huisvesting
schaal personeel
Betrokkenen
Leerling Leerkracht Ouders Schooldirectie Schoolbestuur
Oplossingsrichtingen
Variëteit en flexibiliteit in het Vergroten competenties Slimmer, flexibeler Vergroten
onderwijs leerkrachten plannen en roosteren schaal van organiseren
Flexibeler onderwijs Betaalbaar organiseren
Inrichten van processen
Ondersteund met ICT

12. Onderwijs in krimpregio’s
Effecten voor scholen
financieel huisvesting
schaal personeel
Betrokkenen
Leerling Leerkracht Ouders Schooldirectie Schoolbestuur
Oplossingsrichtingen
Variëteit en flexibiliteit in het Vergroten competenties Slimmer, flexibeler Vergroten
onderwijs leerkrachten plannen en roosteren schaal van organiseren
Flexibeler onderwijs Betaalbaar organiseren
Inrichten van processen
Op groepsniveau
Door effectief klassenmanagement de leerlingen maatwerk bieden.
Optimaal gebruik maken van de moderne ICT-mogelijkheden op
het gebied van:
• plannen (flexibele organisatie in relatie tot flexibel aanbod)
Ondersteund met ICT
• leren en begeleiden van leerlingen
• communicatie

13. Onderwijs in krimpregio’s
Effecten voor scholen
financieel huisvesting
schaal personeel
Betrokkenen
Leerling Leerkracht Ouders Schooldirectie Schoolbestuur
Oplossingsrichtingen
Variëteit en flexibiliteit in het Vergroten competenties Slimmer, flexibeler Vergroten
onderwijs leerkrachten plannen en roosteren schaal van organiseren
Flexibeler onderwijs Betaalbaar organiseren
Inrichten van processen
Op leerlingniveau:
Krachtige ICT-omgeving die leidt tot:
• Leerstofaanbod in leerlijnen (leermiddelenmagazijn)
• Reflectie op leren en leerbehoeftes
• Samenwerking op leerlingniveau
Ondersteund met ICT
• Digitale samenwerkingsstructuur op leerling niveau

14. Plannen
• Voorstel voor leerstofaanbod aan leerling
• Filters voor zoeken leermiddelen op basis van leerstijl
• Planning in de vorm van agenda, met aanvullende afspraken voor
leerling met leerkracht en andere belanghebbenden
• Divers type leeractiviteiten :
• Groep lln met zelfde activiteit / verschillende activiteit
• Per individuele lln
• Vooraf inschrijven (vragenuur)
• Formatieve toetsen
• Met aanvullende middelen (zorg, surveillance, etc)

15. Leren en begeleiden
• De leerkracht kan zien met welke leeractiviteit de leerling bezig is
(real time).
• De leerkracht krijgt automatisch een melding als de leerling een
geplande leeractiviteit niet of afwijkend uitvoert.
• De leeromgeving biedt betrokkenen ter ondersteuning van de
leeractiviteit gepaste communicatiemogelijkheden aan.

16. Communicatie
• Communicatie altijd mogelijk
• Actieve ouderbetrokkenheid t.a.v. het onderwijsproces is mogelijk
• Samenwerken aan en delen van bestanden
Foto: [Joan M. Mas]

17. Functionaliteiten - systeemgebieden
Office 365
Website Community Elektronische Communicatie
Nieuwe media voor docenten leeromgeving
Digitaal / adaptief Primair proces
leermateriaal
Leerling- Onderwijs
volgsysteem catalogus
Planning en Logistiek
roostering
Leerling Administratief
administratie
Koppeling Dotcomschool en Parnassys

18. ICT kansen bij krimp
Adaptief leermateriaal
Inspelen op individuele
behoeftes van leerlingen
Flip de klas
Meer tijd voor interactie
in de klas

19. ICT kansen bij krimp
Afstandsleren MBO
Leerprestaties
vergelijkbaar met
‘reguliere’ wijze
Webinar
Via web, op afstand
instructie geven, vragen
stellen
En bekijk ook: http://onderwijstijd.kennisnet.nl/

20. Tips voor aanpak
• Integrale aanpak vanwege complexiteit en urgentie
• Programma van Eisen helpt dit inzichtelijk maken en
scherpe vragen aan leverancier te stellen
• Inventariseer wat je al hebt en plot dit op het PvE
• Digitaal leermateriaal en leerling volgsysteem
uitermate belangrijk.
• Niet alles tegelijk maar wacht niet af!

21. Stappen voor vervolg
• Traject Leertij – Zeeuws-Vlaanderen. Inrichten gemeenschappen van
scholen en rol van ICT
• Webdossier: kansenbijkrimp.kennisnet.nl
• Vervolgactiviteiten:
 Themasessies
 Samenwerkingsverbanden,
expertisecentrum PO-Raad ondersteunen
 Aanpak MBO en VO
 Businesscasemethodiek
 Cases verzamelen, oplossingsrichtingen

22. Bedankt voor uw aandacht!
Teun Meijer - Bovenschools ICT coördinator
e-mail: tmeijer@onderwijsgroepfier.nl
twitter: @Teun_Meijer
Sandra ter Horst- programmamanager
e-mail: s.terhorst@kennisnet.nl
twitter: @sandraterhorst
Kennisnet.nl
twitter: @kennisnet