2. अणूची संरचना
मूलद्रव्याच्या लहानात लहान कणाला
अणू म्हणतात.

3. अणूची संरचना
इलेक्ट्रॉन, प्रोटॉन, आणिण न्युट्रॉन हे अणूचे घटक आणहेत.
इलेक्ट्रॉनवर ऋण प्रभार असतो, प्रोटॉनवर धन प्रभार
असतो तर न्युट्रॉन प्रभाररिहत असतो.
+- N
इलेक्ट्रॉन प्रोटॉन न्युट्रॉन

4. अणूची संरचना
प्रोटॉन, आणिण न्युट्रॉन हे अणूचे घटक अणूच्या
मध्यभागी असलेल्या केंद्रकात असतात तर इलेक्ट्रॉन
केंद्रकाच्या भोवती बाह्यभागात िफिरत असतात.ते
िनरिनराळ्या कक्षांमध्ये िफिरतात.

5. अणूची संरचना
Proton
Electron

6. अणूची संरचना
अणूच्या संरचनेचा अभ्यास करून जॉन डाल्टन, जे.जे.
थॉमसन आणिण अनेस्ट रुदरफिोडर्ड यांनी अणुिसद्धांत मांडले.
द्रव्य लहान कणांचे बनलेले
हे सूक्ष्मतम म्हणजेच अणू
अणू हा कडक आणिण भरीव गोळा
अणूचे िवभाजन करता येत नाही
धन ऋण प्रभाराचा वेगळा िवचार नाही
Om°Z S>mëQ>Z
(1808)

7. अणूची संरचना
Oo.Oo.
Wm°_gZ
(1897)
- AUyMr g§aMZm
H$qcJS>mà_mUo
- AUyVrc YZà^m[aV ^mJ
H$qcJS>mVrc cmc
^mJmà_mUo _w»` AUyVrc
BcoŠQ´>m°Z ho F$U
à^m[aV H$U
H$qcJS>mVrc {~`m§gmaIo
YZ ^mJmV {dIwacoco.

8. अणूची संरचना
अनेस्ट रुदरफोर्ड र्ड याने थॉमसन च्या िसद्धांतातील त्रुटी
जाणून घेण्यासाठी प्रयोर्ग केला. यात त्याने सोर्न्याच्या
पातळ पत्र्यावर अल्फा – या धन प्रभार युक्त िकरणांचा
मारा याला अल्फा कणांच्या िवकीरनांचा प्रयोर्ग म्हणतात.

9. अणूची संरचना
या प्रयोर्गात रुदरफोर्ड र्डला पुढील िनरीक्षणे आढळली.
- बहुतेक अल्फा िकरण अड थळ्यािशिवाय पत्र्यातून आरपार
केले.
- काही अल्फा िकरण पत्र्यावरून परत िफरले.

10. अणूची संरचना
रुदरफोर्ड र्डने िनरीक्षणावरून काही िनष्कष र्ड काढले
- ज्या अथी अल्फा िकरण सोर्न्याच्या पत्र्यातून सहज
आरपार जातात त्याअथी सोर्न्याच्या अणूत बहुतेक भागात
पोर्कळी आहे.
- ज्या भागातून अल्फा िकरण मागे िफरतात तोर् भाग धन
प्रभारयुक्त पण पोर्कळीच्या मानाने फार लहान असतोर्.

11. अणूची संरचना
आपल्या िनष्कष ार्षांवरून रुदरफोर्ड र्डने अणुिवष यक िसद्धांत
मांड ला.
- अणूच्या केंद्रस्थानी असलेल्या केंद्रकात धन प्रभार
असतोर्. अणूचे बहुतेक वस्तुमान केंद्रकात समािवष्ट असते.
- ऋण प्रभारयुक्त इलेक्ट्रॉन्स केंद्रकाभोर्वती िविशिष्ट
कक्षांत पिरभ्रमण करतात.
- अणूच्या तुलनेत केंद्रकाचा आकार फार लहान असतोर्.

12. अणूची संरचना
या सवर्ड अभ्यासांवरून असे लक्षात येते की अणूची संरचना
सूयर्डमालेप्रमाणे आहे. मध्यभागी सूयार्डप्रमाणे असणा-या
केंद्रकात प्रोर्टॉन आिण न्युट्रॉन हे कण असतात तर
इलेक्ट्रॉन हे ग्रहांप्रमाणे केंद्रकाभोर्वती िफरतात.
+
N
N
+
-
-
proton
electron neutron
Shell

13. अणूची संरचना
AUyA§H$ - AUwVrc àmoQ>m°Z qH$dm
BcoŠQ´>m°ZMr g§»`m åhUOo
AUyA§H$
- àË`oH$ _wcÐì`mMm AUyA§H$ doJim
AgVmo.
- EH$mM _wcÐì`mÀ`m gd© AUy§_Ü`o
BcoŠQ´>m°Z / àmoQ>m°Z `m§Mr g§»`m
gmaIr AgVo.

14. ANaUcaI
saMrcanaa
_ycÐì` AUwA§H$ AmH¥$V
hm`S´>moOZ 1
ho{c`_ 2
H$m~©Z 6
gmo{S>A_ 11
Šcmo[aZ 17

15. ANaUcaI
saMrcanaa
_ycÐì`mÀ`m AUyMo dñVw_mZ Ë`mÀ`m H|
$ÐH$mV EH$dQ>coco AgVo. _ycÐì`mMm
AUwdñVw_mZm§H$ H|$ÐH$mVrc
àmoQ>m°Z Am{U Ý`yQ´>m°Z `m§À`m
EHy$U ~oaOoBVH$m AgVmo.
AUwdñVw_mZm§H $ = àmoQ>m°Ýg +
Ý`yQ´>m°Ýg

16. ANaUcaI
saMrcanaa
g_ñWm{ZHo$ - H$mhr _wcÐì`m§À`m
AUy§Mo AUwH«$_m§H$ gmaIo na§Vw
AUwdñVw_mZm§H$ {^Þ AgVmV.
_wcÐì`mÀ`m Aem AUy§Zm _wcÐì`mMr
g_ñWm{ZHo$ åhUVmV.

17. ANaUcaI
saMrcanaa
g_ñWm{ZH$m§Mo Cn`moJ
- `wao{ZA_Mo g_ñWm{ZH AUw^Å>rV
B§YZ åhUyZ
- H$mo~mëQ>Mo g_ñWm{ZH$
H$H©$amoJmÀ`m CnMmamgmR>r
- Am`mo{S>ZMo g_ñWm{ZH$ JcJ§S>mÀ`m
CnMmamgmR>r

18. ANaUcaI
saMrcanaa
amgm`{ZH$ A{^{H«$`m§_Ü`o doJdoJù`m
amgm`{ZH$ nXmWmªMr {Z{_©Vr hmoVo.
`mdoir H$mhr _wcÐì`m§Mo AUy BcoŠQ
´>m°Z Xwgè`m _wcÐì`mcm XoVmV.
åhUOoM H$mhr _wcÐì`o BcoŠQ´>m°Z
XoVmV Va H$mhr _wcÐì`o BcoŠQ´>m°Z
ñdrH$maVmV.

19. अणूची संरचनाOmo AUy BcoŠQ´>m°Z XoVmo Vmo
F$Uà^ma J_mdVmo. Ë`m AUyda YZà^ma
A{YH$ amhVmo.
Omo AUy BcoŠQ´>m°Z ñdrH$maVmo,
Ë`mÀ`mda F$Uà^ma A{YH$ KoVmo.
Aem YZ qH$dm F$U à^m[aV AUycm Am`Z
åhUVmV.

20. अणूची संरचनाàË`oH$ _wcÐì`mMr BVa _wcÐì`m§er
g§`moJ nmdÊ`mMr úm_Vm AgVo
{Vcm Ë`m _wcÐì`mMr g§`wOm
åhUVmV.
_wcÐì`
g§`wOm
gmo{S>A_
1
Šcmo[aZ
1

21. अणूची संरचना
{^Þ _wcÐì`m§Mo AUy g§`moJ
nmdVmV Voìhm g§`wJm§Mo aoUy
V`ma hmoVmV.