2. Relativiteti është një përgjithësim i
mekanikes klasike që përshkruan
objekte masive ose objekte që
lëvizin me shpejtësi shumë të
mbëdha, ose sisteme shumë masive.
Ai përfshin relativitetin special dhe
të përgjithshëm .
Teoria e relativitetit special u
propozua më 1905 nga Albert
Ajnshtajni në artikullin e tij "Mbi
Elektrodinamikën e trupave në
lëvizje". Titulli i artikullit i referohet
faktit se relativiteti special zgjidh
problemin midis ekuacioneve të
Maksuellit dhe mekanikes klasike.
3. Teoria eshte bazuar ne dy
postulate:
Parimi i relativitetit: Ligjet e
fizikes jane te njejta ne te gjitha
sistemet inerciale te referimit.
Parimi i pandryshueshmerise
se shpejtesise se drites:
Shpejtesia e drites ne boshllek ka
te njejten vlere ne te gjitha
sistemet e referimit inerciale
pavaresisht nga shpejtesia e drites
apo burimit te drites.
Në mënyrë që këto dy postulate
mos kundështojnë njëra tjetrën
kërkohet që hapësira dhe koha të
unifikohen në fabrikën e hapesirë-
kohës e cila varet në llojin e
sistemit.
4. Relativitei special jep një sërë rezultatesh të
habitshme që duket sikur shkojnë kundër intuitës,
megjithatë të gjitha këto parashikime janë të
verifikuara eksperimentalisht.Ai hedh
poshte nocionet absolute të hapësirës dhe kohës
duke pohuar se distanca dhe koha varen tek
vëzhguesi, koha dhe hapësira perceptohen në
mënyrë të ndryshme, në varësi të vëzhguesit.
Teoria nxjerr në perfundimin se ndryshimi
tek masa, dimensionet, dhe koha shoqërohen me
ndryshimet e shpejtësisë së trupit. Ajo gjithashtu
jep edhe ekuivalencën elëndës me energjinë siç
jepet nga formula e ekuivalencës së masës me
energjinë E = mc2, ku c është shpejtesia e dritës
në boshllëk. Relativiteti special nuk e përshkruan
gravitacionin; megjithatë duhet theksuar se ai
mund të pershkruajë levizje të nxituara në
mungesë të gravitetit.
5. Nuk është hera e parë që fizika ka
përpara dy teori shumë të suksesshme,
por në pamje të parë kontradiktore.Në
qendër të njohjes sonë të botës fizike
qëndron një situatë paradoksale. Shekulli
i kaluar na ka lënë dy gurë të çmuar:
relativitetin e përgjithshëm, mbi të cilin
janë rritur kozmologjia, astrofizika,
studimi i valëve gravitacionale, i vrimave
të zeza…, si edhe mekanikën kuantike,
bazë e fizikës atomike, bërthamore, e
thërrmijave elementare, e materies së
dendësuar dhe plot të tjerave. Dy teori
duarplote dhe themelore për
teknologjinë e sotme. E megjithatë,
ngaqë kundërshtojnë njëra-tjetrën,
teoritë s’mund të jenë që të dyja të
drejta, së paku në formën e tyre të
tanishme.
Përpjekjet për të pajtuar
relativitetin e përgjithshëm dhe
mekanikën kuantike ofrojnë një
pamje rrënjësisht të re të botës, ku
humbasin idetë e hapësirës dhe të
kohës
6. Hapesira-kohe rreth Tokes eshte pak e
deformuar, tamam siç ishte parashikuar nga
teoria e relativitetit te pergjithshem te
Ajnshtajn-it.Kete teori deri me sot te pa provuar,
e ka deshmuar me se fundi, duke matur
madhesine e ketij deformini, eksperimenti i
quajtur Gravity Probe B . Eksperimenti Gravity
Probe B, ka shfrytezuar 4 xhiroskope ultra te
sakte per te matur dy aspekte te teorise se
Ajnshtajnit mbi gravitetin: efektin gjeodetik,
ose ndryshe deformimin e hapesire-kohe rreth
nje trupi te ngjeshur, dhe efektin e zvarritjes,
qe eshte fenomeni per te cilin Toka
shtremberon hapesire-kohe lokale me
rrotullimin e saj. Nese graviteti nuk ka
influence ne hapesire dhe kohen,
xhiroskopet e proves Gravity Probe B duhet
te ishin gjithmone te drejtuar ne te njejten
pike derisa te ishin ne orbite.
7. Rrjedhimet e teorise speciale te ralativitetit jane:
Njekohshmeria: Ngjarje qe ne nje sistem referimi
jane te njekohshme ne nje sistem tjeter qe leviz
me te parin ne menyre te njetrajtshme nuk jane te
njekohshme.
Bymimi i kohes:Oret qe levizin ne lidhje me je
vrojtues te vleresuara nga ai vrojtues ecin me
ngadale krahasuar me oret qe jane ne prehje.Ne
mekaniken relativiste nuk ka kohe absolute.
Tkurrja e gjatesise:Nese gjatesia vetjake e nje
trupi eshte Lp atehere kur trupi leviz me shpejtesi
v gjatesia L e tij eshte me e shkurter se Lp. Ne me
kanike relativiste nuk ka gjatesi absolute/
8. Kufizueshmeria vetem ne
sistemet inerciale. TSR u
kufizua vetem ne sistemet
inerciale te referimit po kjo
klase sistemesh eshte teper e
ngushte.Ne natyre kemi te
bejme me sisteme referimi
joinerciale.
Pamundesia e shpjegimit te
paradoksit te binjakeve.
Paperfshirja e teorise se
gravitacionit.
9. Kjo mangesi lidhet me faktin e
mosperputhjes se teorise klasike me ate te
relativitetit ne disa pika:
Nga mekanika klasike nuk shpjegohej
njevleshmeria e meses gravitacionale me ate
inerciale.
Ne baze te mekaikes klasike shpejtesiae
perhapjes se bashkeveprimit gravitacional
eshte e pafundme pra bashkeveprimi
perhapet ne cast.
Nuk flitet per sisteme joinerciale
Teoria speciale nuk mundi ti jepte pergjigje
pyetjes nese vepron garvitacioni mbi friten
10. Parimet jane:
Te gjitha ligjet e natyres
kane te njejten forme
per vrojtuesit e cdo
sistemi referimi i
pershpejtuar ai apo jo.
Ne afersi te cdo pike nje
fushe gravitacionale
eshte ekuivalente me nje
sistem referimi qe
pershpejtohet ne
mungese te efekteve
gravitacionale.
