Hương Ngược Gió Tác giả: Nhuận Đạt TMT

1. 1

2. KÍNH DÂNG THẦY HUYỂN DIỆU, NGƯỜI LUÔN TRỢ DUYÊN VÀ KHUYẾN KHÍCH CON TRÊN
ĐƯỜNG HỌC TẬP VÀ MỞ RỘNG TÌNH YÊU THƯƠNG CON NGƯỜI.
CẢM ƠN THÍ CHỦ HUỲNH HOA, MOTHER AUDREY KITAGAWA ĐÃHIỂU VÀCHIA SẺ Ý TƯỞNG.
CẢM ƠN QUÝ ANH CHỊ NHÃ – LOAN, TÂN – THU, TRÚC CHI, BẠCH LIÊN, DIỆU TRÍ, DIỆU ĐỨC,
DIỆU MAI, DIỆU HỢP, BẢY HÀ, ĐỖ HÀ, MINH THÀNH, MINH TRUNG, MINH ĐỨC, MINH THỌ,
CHINH HOÀNG, THÚY NGA, CHỊ LAN, CHỊ LỆ, CHỊ LÊ MAI, CHỊ NGÀ … ĐÃ GIÚP TÔI HIỂU NHỮNG
SUY NGHĨ CHÂN THÀNH VÀ QUÝ GIÁ CỦA NGƯỜI THỰC HÀNH LỜI PHẬT DẠY TẠI GIA.
2

3. MỤC LỤC
Lời nói đầu
........................................................................... 4
TIN CÔNG BẰNG ................................................................... 5
THƯƠNG VÀ KHOAN DUNG ...................................................... 9
KHÉO TIẾP XÚC .................................................................. 12
THẤY HẠNH PHÚC ............................................................... 14
HỌC BỐ THÍ ....................................................................... 18
SỐNG TRÁCH NHIỆM
........................................................... 22
CÓ TẦM NHÌN ..................................................................... 24
BIẾT NÓI KHÔNG................................................................. 26
HIỂU TƯƠNG ĐỐI ................................................................ 28
HỌC KIÊN TRÌ..................................................................... 30
NHỚ SỨC KHỎE .................................................................. 32
BIẾT TỈNH TÂM ................................................................... 34
Nhuận Đạt – TMT
Email: nhuandattmt@gmail.com
3

4. Lời Nói Đầu
Giữa cuộc sống, ai cũng thích mình “thơm”. Mỗi người một vẻ, bao nhiêu hương
thơm được sưu tập để thỏa mãn mong ước. Nhưng tất cả các hương thơm ấy đều
không thơm khi ngược gió.
Chỉ có hương đức hạnh, Phật Sakya Muni dạy, một loại hương có thể bay ngược gió,
vượt cả thời gian.
Hương Ngược Gió chính là Hương Đức Hạnh. Quyển sách nhỏ Hương Ngược Gió
này là một quà tặng gồm mười hai bài học để sống thành côngvà có hạnh phúc. Mỗi
bài là một hạt châu, có thể học độc lập, gắn kết với nhau tỏa “hương ngược gió” cho
đời.
Cầu nguyện tình thương ngày thêm lớn; hương đức hạnh ngược gió khắp tung bay;
chiến tranh chìm sâu trong ký ức; hòa bình có mặt trong mỗi trái tim.
Buddha Gaya, 11:59 A.M
Ngày 18.04.2012
Nhuận Đạt - TMT
4

5. TIN CÔNG BẰNG
Có một quy luật rất giản dị, giản dị đến nổi làm người ta hoài nghi tính đúng đắn của
nó, nhưng khi quán sát và tư duy, người ta bổng giật mình và khám phá ra rằng
không ai trên đời này có thể thoát khỏi một khi đã gây nhân: Luật Công Bằng – law
of Karma.
Trong một buổi uống trà nói chuyện về công bằng tại Đất Phật, một anh bạn hỏi:
Công bằng nghĩa là gì? Thước đo nào cho kết quả của nó? Tại sao nhiều người xung
quanh mình có vẻ rất hiền hòa nhưng kết quả cuộc sống của họ không đẹp như họ
mơ ước, không như những đúc kết tinh thần “có đức mặc sức mà ăn” từ nghìn xưa
của nhân loại.Ngược lại, những người ác tâm tại sao có vẻ giàu có và thành công ở
nhiều phương diện?
Anh bạn ấy hoài nghi về tính chân lý của quy luật công bằng.
Nhưng rồi hai năm đi qua, cũng tại Đất Phật, anh bạn ấy quay trở lại, mái tóc anh
điểm bạc, thịt da anh phủ thêm màu năm tháng, tâm hồn anh được lớn thêm bởi
những tri thức nhân loại và tư duy, anh tự công nhận anh đã sai, anh đã quá u mê
nên không thấy ánh sáng của quy luật công bằng.
Anh hé lộ chính anh là người đã phải chịu quy luật công bằng đó, anh buôn bán
không thành thật, số tiền anh làm ra rất nhiều, nhiều người xung quanh kính nể.
Nhưng người ta thường nói đi đêm có ngày cũng gặp ma, anh đã gặp, đã bị bắt vì tội
buôn lậu và trốn thuế.
Luật công bằng là một sự thật, chỉ cần một chút tỉnh tâm, ánh sáng công bằng sẽ
mỗi lúc một gần, soi rõ cho bạn thấy chân lý công bằng là có thật trong từng góc
cạnh của cuộc sống, từ khía cạnh thiên nhiên thuộc thế giới vật chất, cho đến sự
5

6. phức tạp của những hành vi thuộc thế giới tâm hồn. Bạn sẽ bắt đầu khám phá một
công thức cũ đã được cất kỷ từ lâu trong kho tàng tâm thức của con người: Gieo Hạt
+ Điều Kiện Chăm Sóc + Thời Gian = Kết Quả
Hạt A được gieo thì kết quả thu được cũng đồng loại là A. Có thể A kết quả sẽ khác
A hạt giống về kích thước và màu sắc tùy điều kiện chăm sóc, nhưng không bao giờ
khác loại A. Ví dụ: hạt đậu xanh trồng xuống không bao giờ cho trái đậu ván, cho dù
điều kiện chăm sóc có dẫn đến hạt đậu xanh kết quả nhỏ hơn hạt đậu xanh đã gieo.
Một hạt được gieo nếu điều kiện chăm sóc tốt, kết quả bao giờ cũng là một cây. Điều
này có nghĩa kết quả thu được từ một hạt gieo có thể rất nhiều, vượt ngoài sự ước
tính và dự đón. Ví dụ: Một hạt xoài được gieo khi trở thành cây xoài trưởng thành, kết
quả thu được thường theo cấp số nhân, tức là luôn nhiều hơn hạt giống gieo ban
đầu.
Hạt giống là một điều kiện cần, nó muốn được kết quả thì phải có hai điều kiện đủ
khác: điều kiện chăm sóc và thời gian. Điều kiện chăm sóc là yếu tố quyết định sự
tồn tại của hạt giống được gieo và thời gian là tấm gương phản chiếu sự lớn lên của
hạt giống và ngược lại. Ví dụ: để trồng một cây sầu riêng, trước hết phải có là cây
sầu riêng con (hạt giống). Cây sầu riêng ấy phải được trồng ở một vùng đất thích
hợp, cần có thời gian để kiểm chứng sự lớn lên của cây, sau cùng mới là kết quả, tức
là những trái sầu riêng thực tế sinh ra từ cây sầu riêng.
Một chú ý đặc biệt là: Mỗi một loại hạt giống có quá trình nẩy mầm và thời gian kết
quả khác nhau. Cây ớt thì một tháng có quả, nhưng cây sầu riêng thì phải nhiều
năm. Điều kiện chăm sóc là yếu tố làm kết quả tốt hoặc không tốt, đồng thời có thể
làm thời gian ra quả ngắn đi.
Những hành vi thuộc thế giới tâm hồn cũng theo qui luật vận hành đó. Hành vi được
xem là hạt giống, cường độ quyết tâm và sự lập đi lập lại của hành động là điều kiện
chăm sóc. Kết quả của một hành vi có thể được biểu hiện bằng một công thức :
Hành Vi + Cường Độ Quyết Tâm + Sự Lập Đi Lập Lại + Thời Gian = Kết Quả. Cái
khó là xác định cường độ quyết tâm của một hành vi, bởi nó thuộc về kinh nghiệm cá
6

7. nhân. Từ cái khó này có thể dẫn người quan sát đến hoài nghi về tính chân lý của
luật công bằng. Người quan sát thấy bất bình với hành động xấu xa của những kẻ
bất lương giàu có và ngạo mạn; thương tâm cho những người hướng thiện nhưng
đau khổ khốn cùng.
Tuy nhiên, bạn đừng vội phủ nhận sự thật của nó, trong sự bình tỉnh sâu xa của tâm
hồn thông qua thiền quán, mọi hoài nghi trong bạn sẽhoàn toàn tan biến. Bạn sẽ
thấy 5-3=2 và 1+1cũng =2. Số 2 của 5-3=2 là số 2 của sự giảm dần tích lũy; còn số
2 của 1+1=2 là số 2 của sự tăng dần thặng dư. Những kẻ bất lương nếu cứ tiếp tục
bất lương và không biết dừng lại và thay đổi thì kết quả âm là chắc chắn: 5+-6=-1.
Ngược lại, người được xem là bất lương nhưng đã thay đổi và hướng thiện thì kết
quả âm giảm dương tăng cũng là hiển nhiên: -6+5=-1.
Cuộc sống xung quanh không thiếu những minh chứng bạn có thể quan sát tính
chân lý của luật công bằng, nếu cần chúng ta cũng có thể tự thân thể nghiệm chân
lý này. Hãy thử làm nhiều điều lành, bạn sẽ thấy tâm hồn bạn luôn an vui và thể xác
bạn khỏe mạnh thế nào và ngược lại.
Bạn hoàn toàn có quyền kiểm chứng tính chân lý của Luật Công Bằng. Mọi lý luận
mang tính lý thuyết, cho dù là được công nhận hợp lý và khả thi nhưng khi ứng dụng
thực tế không mang lại kết quả thiết thực cho hạnh phúc cá nhân và nhân loại thì
những lý thuyết ấy cần nên vứt bỏ, hoặc ít nhất cần nghiên cứu thêm. Luật Công
Bằng là một chân lý khách quan, nó không những đúng hôm nay, ngày mai mà mãi
mãi. Từ những hành vi thuộc thế giới tâm hồn cho đến những biểu hiện hành động
nghe nhìn được bằng giác quan, không một nhân nào đã gieo và có chăm sóc mà
không có kết quả.
Luật Công Bằng là chân lý, bạn gieo nhân thì bạn sẽ gặt quả1. Quả tốt hay quả xấu
tùy bạn.
1
Xem sach Sự Thật Nhân Quả , Huyền Diệu
7

8. Cầu nguyện mọi người ai cũng nhìn thấy Luật Công Bằng để sống đẹp và sống hạnh
phúc. Đừng gieo những hạt giống xấu của chiến tranh, thù hận và khổ đau cho nhân
loại. Hãy gieo những hạt giống tốt cho hòa bình thế giới và tình yêu thương con
người, như biểu hiện của lòng tri ân hạnh phúc và những trải nghiệm cuộc sống
mình có.
8

9. THƯƠNG VÀ KHOAN DUNG
Có một đôi vợ chồng vừa cưới nhau được sáu tháng. Một hôm, thấy có một ít vấn đề
không hợp nhau cho lắm, người vợ đề nghị anh chồng:
-
Anh, mình cùng nhau viết về nhau những điểm yêu và ghét của nhau nhé, để
mỗi cuối tuần chúng ta cùng ngồi với nhau, đọc cho nhau nghe để thấy nhược
điểm của nhau, hiểu hơn nhau và cùng nhau chia sẻ, học tập để hòa hợp và
cùng vun đấp ngọn lửa tình yêu và hạnh phúc gia đình.
-
Ok, em yêu. Mình bắt đầu từ hôm nay e nhé!
Từ ngày hôm đó hai anh chị bắt đầu viết về nhau. Một tuần sau, đúng ngày cuối tuần
như đã hẹn, anh chị cùng dùng cơm tối với nhau trong một không gian hai người mơ
ước: căn phòng của riêng hai người, có nến và hoa.
Sau khi ăn cơm xong, chị lên tiếng:
-
Anh yêu, bây giờ chúng ta đọc cho nhau nghe những điều yêu và ghét của
nhau nhé?
-
Em yêu, anh lắng nghe, em đọc đi em.
Thế là người vợ dễ thương lấy từ trong túi áo ra bốn tờ giấy A4 đã viết từ trước. Chị
bắt đầu đọc từng ưu và khuyết điểm của chồng. Chị càng đọc, không gian càng yên
lặng, làm chị có cảm giác chỉ mình chị nghe. Chị ngước nhìn lên người chồng yêu
thương, bắt gặp ánh mắt anh chăm chú nhìn chị.
9

10. -
Anh sao vậy, chị ngạc nhiên hỏi, hay là anh không vui khi em viết ra những
khuyết điểm của anh?
-
Không em ạ, em cứ đọc hết đi, anh đang lắng nghe em mà!
Chị lại tiếp tục đọc cho đến hết.
-
Anh, bây giờ là đến phiên anh. Anh đọc những gì anh viết về em đi, để em có
cơ hội hiểu em hơn và hoàn thiện hơn nhân cách của em, để chúng ta hiểu
nhau và sống cùng nhau hạnh phúc hơn.
-
Em yêu, anh không có một chữ nào về khuyết điểm của em cả. Trong anh em
là một người đẹp từ hình thức đến tâm hồn. Anh hạnh phúc lắm khi có em. A
không muốn thay đổi gì em cả. Em hãy là em, và hãy yêu anh theo cách mà
em thích. Anh yêu và chia sẻ cùng em đến từng ưu và khuyết điểm nhỏ nhoi.
-
Anh y.. ê.. u.. chị nói trong nước mắt. Những giọt nước mắt hạnh phúc lăn dài
trên đôi má hồng của chị, một người được thương và khoan dung.
Trong cuộc sống, làm sao không khỏi có những lúc vụng về? Làm sao không khỏi có
những cuộc khẩu chiến hay những bất như ý về nhau?
Thế tại sao chúng ta không thương và khoan dung nhau để cùng nhau chia sẻ hạnh
phúc? Mình biết mình cũng có nhược điểm nhưng tại sao cứ cố chấp không tha thứ
cho người? Tại sao chúng ta lại quá nhẫn tâm khi nói một câu làm người ta đau và
hận một đời?
Hơn nữa, trong thế giới tương đối này, tìm đâu ra được câu trả lời đúng nhất cho
MỘT CỘNG MỘT BẰNG BAO NHIÊU, và cũng làm sao tìm sự hợp lý số một cho
phát biểu của nhà bác học Einstain: Một giờ ngồi bên người yêu chỉ bằng một phút
ngồi trên than hồng; một phút ngồi trên than hồng thì bằng cả một giờ ngồi bên
người yêu.
Hãy học Thương và Khoan Dung cho tha nhân, nhất là những người có duyên gần ta
trong cuộc sống. Chính ta cũng vậy, hãy biết tự thương và khoan dung mình. Đây
không phải là một sự dễ dãi, mà là chữ TÂM của một con người nhân đức và hiểu
biết về hiện thực của thế giới tương đối, tính công bằng của hiện hữu và sự vô ngã vĩ
đại trong mỗi con người.
10

11. Chắc chắn bạn sẽ hạnh phúc khi TÌNH THƯƠNG VÀ LÒNG KHOANG DUNG 2 trong
đời bạn có mặt. Không những thế, người thân của bạn cũng sẽ hạnh phúc. Bạn sẽ là
một ngọn đèn tinh thần cho cả gia đình và xã hội, cho dù một ngày bạn tạm đi xa.
2
Xem Tình Thương và Lòng Độ Lượng: Sức Mạnh và Sự Mầu Nhiệm, Huyền Diệu
11

12. KHÉO TIẾP XÚC
Có một bạn tên Minh Châu, trong một chuyến chiêm bái Đất Phật, buổi sáng ngắm
bình minh tại Việt Nam Phật Quốc Tự, bạn nảy ra ý tưởng chụp hình ảnh mặt trời
trong lòng tay. Thế là bạn đưa bàn tay ra nhờ một người bạn tên Quang canh thật
khớp với mặt trời và chụp. Kết quả thật huyền diệu, hai bạn đã tạo nên một tác phẩm
đẹp: “mặt trời trong lòng tay”.
Cuộc sống luôn có nhiều bất như ý, hơn 2600 năm trước, đức Phật Sakya gọi đó là
Dukkha. Những bất như ý bạn có thể dễ thấy nhất là già, bệnh và chết; yêu không
trọn vẹn được gần, ghét nhau thường thấy mặt... Nó là thân phận kiếp người, bạn
không thể từ chối được các bất như ý này trong đời sống cho dù bạn là ai. Tuy nhiên
bạn có thể vô hiệu hóa nó nếu bạn KHÉO TIẾP XÚC.
Hạnh phúc hay khổ đau trong đời tùy theo cách bạn tiếp xúc với sự sống. Bạn có thể
suy ngẫm điều giản dị được đúc kết nghìn xưa “giàu đứt tay bằng ăn mầy đổ ruột” để
thấy bí mật của KHÉO TIẾP XÚC. Đứt tay là sự thật và công bằng cho tất cả mọi
người đứt tay cùng cấp độ, nhưng tùy theo cách tiếp xúc, người giàu và kẻ ăn mầy
có cường độ đau khổ khác nhau.
Khi chúng ta biết KHÉO TIẾP XÚC, chúng ta sẽ khám phá muôn nghìn mầu nhiệm
của sự sống, nhất là tiếp xúc với sự sống3 trong giây phút hiện tại. Khi ấy, bí mật của
vô thường, vô ngã, duyên sinh … sẽ dần hé mở, chúng ta sẽ bắt đầu đi vào thế giới
của bất tử, của đại hạnh phúc. Một thế giới tự do hạnh phúc ngay cuộc đời này, mà
không ai có thể cho ta, ngoại trừ ta.
Biết cách tiếp xúc, chúng ta có thể biến nỗi đau thành kinh nghiệm; biết cách tiếp
xúc, chúng ta có thể tạo tình thương chuyển hận thù; biết cách tiếp xúc, chúng ta có
3
Xem sách Tiếp Xúc Với Sự Sống, Thiền Sư Nhất Hạnh
12

13. thể mĩm cười khi gặp khó; biết cách tiếp xúc, chúng ta có thể thấy cơ hội trong những
âm mưu.
13

14. THẤY HẠNH PHÚC
Bạn có thấy mình có điều kiện để hạnh phúc? Không, bạn có thể trả lời. Nhưng tôi
biết không phải vậy, bạn có rất nhiều điều kiện hạnh phúc, tại bạn không nhìn thấy
nó và không biết trân trọng nó nên bạn khổ đau.
Đơn giản bạn hãy làm phép so sánh thử với anh Nguyễn Công Hùng4 xem, bạn sẽ
thấy bạn có nhiều điều kiện để hạnh phúc hơn anh ấy đấy.
Hạnh phúc thật ra rất giản dị, tại chúng ta không có thì giờ để ăn một bữa ăn trọn
vẹn; không thấy mầu nhiệm bên trong tâm hồn và giá trị hiện hữu của thân xác, cộng
thêm thiếu niềm tin vào quy luật công bằng của hiện hữu ( law of karma); đặc biệt tại
chúng ta hay mặc cảm hơn – kém – bằng5, nên trí tuệ tiếp xúc trong ta mờ tối, làm
nhận thức sai lầm về sự thật hạnh phúc có mặt, khiến hạnh phúc thật không đến với
ta.
Không phải ngày hôm nay mà đã từ nghìn xưa, rất nhiều người không nhìn thấy đâu
là hạnh phúc cả. Phần lớn người ta lao vào sự thỏa mãn các giác quan và ám ảnh
quyền lực. Nhưng sự thật rằng, sự thỏa mãn cuối cùng của các giác quan là không
4Một
con người tật nguyền từ nhỏ, không đi đứng được, gia đình nghèo khó, chỉ có thể học hết lớp bảy vì quá
đau bệnh, nhưng đã vô cùng nghị lực, tự mình nghiên cứu học hỏi tin học, vượt lên số phận, trở thành một người
thành đạt, có thể tự nuôi sống và giúp ích rất nhiều người cùng hoàn cảnh lấy lại niềm tin vào cuộc sống và chính
mình. Anh thành lập tổ chức “nối vòng tay lớn” để chia sẻ những khó khăn cùng các bạn có cùng hoàn cảnh; mở
những lớp dạy tin học cho các bạn khuyết tật; kinh doanh internet để tự trang trải cuộc sống; mở dịch vụ bán vé
máy bay “nghị lực sống” để hỗ trợ người khuyết tật Việt Nam. Năm 2011, Anh còn tình nguyện ứng cử quốc hội,
với mong ước trong quốc hội có tiếng nói đại diện cho người khuyết tật Việt Nam.
5Hơn
người, kém người và bằng người
14

15. có; chấm dứt giất mơ quyền lực là vô bờ. Bởi thế, càng muốn thỏa mãn càng không
thể; càng mơ quyền lực càng không vừa. Người ta cứ khát liên tục, như khát mà
uống nước biển. Cứ thế cơn khát không bao giờ hết, làm con người khô tâm hồn, héo
thể xác, cho đến khi thức tỉnh.
Hơn 2600 trước, vì không nhìn thấy hạnh phúc, đời sống nhiều lúc dư thức ăn nhưng
mất ý nghĩa sống và khổ lụy bởi cơn khát năm dục6 tự tạo ra, người ta đã tranh luận
nhau và cuối cùng tìm đến Phật Sakya Muni xin được chỉ dạy. Đức Phật đã giảng
dạy như sau:
Tránh xa kẻ xấu ác(1)
Hãy gần bậc hiền lành(2)
Tôn kính bậc đáng kính (3)
Là phước đức lớn nhất
Sống trong môi trường tốt(4)
Ðã tạo tác nhân lành(5)
Ðược đi trên đường chánh (6)
Là phước đức lớn nhất
Có học(7) , có nghề hay(8)
Biết hành trì giới luật(9)
Biết nói lời ái ngữ (10)
Là phước đức lớn nhất
Ðược phụng dưỡng cha mẹ(11)
Yêu thương gia đình mình (12)
Ðược hành nghề an lạc(13)
Là phước đức lớn nhất
Sống ngay thẳng(14) , bố thí(15)
Giúp quyến thuộc, thân bằng(16)
6
Năm dục: tham tài, tham danh, tham sắc, tham ăn, tham ngủ.
15

16. Hành xử không tỳ vết(17)
Là phước đức lớn nhất
Tránh không làm điều ác(18)
Nên xa các tội lỗi(19)
Không say sưa nghiện ngập(20)
Tinh cần làm việc lành(21)
Là phước đức lớn nhất
Biết khiêm cung(22), lễ độ(23)
Tri túc(24) và biết ơn(25)
Không bỏ dịp học đạo(26)
Là phước đức lớn nhất
Biết kiên trì(27) , phục thiện(28)
Thân cận bậc thánh hiền(29)
Dự pháp đàm học hỏi(30)
Là phước đức lớn nhất
Sống tinh cần(31), tỉnh thức (32)
Học chân lý nhiệm mầu(33)
Thực chứng được Niết Bàn(34)
Là phước đức lớn nhất
Sống chung đụng nhân gian
Tâm không hề lay chuyển(35)
Phiền não hết(36), an nhiên(37)
Sống hoàn toàn an tỉnh(38)
Là phước đức lớn nhất
16

17. Ai sống được như thế
Ði đâu cũng an lành
Tới đâu cũng hạnh phúc
Thật phước đức vô biên."
Lời giảng dạy trên của Đức Phật được ghi lại trong kinh tạng Nikaya với tên là Maha
Mangala Sutra. Tất cả có ba mươi tám điều làm con người ta có hạnh phúc thật sự
trong đời sống. Chỉ cần ai đó đã có một trong ba mươi tám điều ấy, người ta cũng đủ
điều kiện để thấy hạnh phúc rồi.
Bạn thử thực hiện vài điều xem, ví dụ: có học, có nghề hay; thân cận bậc hiền lành;
sống ngay thẳng, bố thí; biết tri ân, lễ độ; biết tri túc, khiêm cung … bạn sẽ thấy rõ
hạnh phúc trong đời bạn.
Có khi nào bạn hỏi chúng ta hiện hữu và theo đuổi một mục đích nào đó trên cuộc
đời này để làm gì không? Mình nghĩ là để có hạnh phúc, cho dù bạn là thầy tu, bạn
là vua, bạn là hiền triết, là một tên cướp bất lương hay một kẻ được xem là ngu ngốc
nào đó. Tất cả đều hướng về cái gọi là hạnh phúc, chỉ có khác là sự hiểu biết sai biệt
nhau về hạnh phúc, nên cái cách người ta đi tìm hạnh phúc cũng khác nhau, làm
nhiều người đã không biết mình đi vào hạnh phúc mộng7.
Trong cuộc sống, bạn làm sao thấy cho được yếu tố hạnh phúc. Hạnh phúc là chất
liệu nuôi dưỡng đời sống tinh thần của bạn, nó giúp bạn thấy ý nghĩa sống của một
con người. Bạn không thể làm được gì cao đẹp cho cá nhân, người thân và nhân loại
trong cuộc sống, nếu mỗi ngày bạn không thấy niềm vui.
7
Hạnh phúc mộng là hạnh phúc ngắn ngủi như một giấc mơ, sau đó thương kèm theo bao nhiêu kết quả khổ đau
không như ý. Ví dụ: hạnh phúc của người sử dụng ma túy, sau phút thăng hoa ảo, bao nhiêu khổ lụy theo sau.
Người hạnh phúc dần thành người nô lệ.
17

18. HỌC BỐ THÍ
Xin hỏi bạn câu này, bạn đừng giận: muốn giàu có phải làm gì? Tôi đã từng hỏi
nhiều bạn câu này, nhưng câu trả lời luôn có điểm chung là phải tiết kiệm, kiên trì
phấn đấu, luôn có kế hoặch làm việc và một tầm nhìn chiến lược sắc bén…
Tôi không nghĩ câu trả lời của bạn sai, nhưng tôi có câu trả lời rất khác: phải biết cho.
Ai là người nghèo? Kẻ ăn xin của người khác. Ai là người giàu có? Người biết cho
người. Bạn thử nghĩ xem bao nhiêu sẽ là đủ ? Bạn hãy tỉnh tâm xem như thế nào là
người giàu ? Nhiều người có nhiều thức ăn và của cải dự trữ, nhưng luôn cảm thấy
thiếu thốn bạn ạ, họ thường muốn lấy của người khác và không bao giờ biết sẻ chia.
Bạn biết không, cho là bí quyết của sự giàu có. Không những giàu có về vật chất mà
tinh thần bạn còn thoải mái, vui sướng hôm nay và cả ngày mai.
Tôi xin kể bạn nghe câu chuyện bố thí có thật của một bà lão. Câu chuyện đã được
lưu truyền qua nhiều thế hệ, như một mật pháp của sự may mắn và giàu có, hiện
còn ghi lại trong Đại Chánh Tân Tu8 14, số 497, trang 761.
Ở Bắc Ấn độ, thành Vương Xá9, có một bà lão nghèo. Bà nghèo đến nỗi mỗi ngày
chỉ biết sống bằng đồ ăn dư thừa của người khác.
Mùa mưa năm nọ, vùng quê của bà bị hạn hán, đời sống của bà càng khó khăn hơn.
Mỗi ngày bấy giờ, bà chỉ còn xin nước cơm của nhà người khác uống để sống.
Một hôm, có một vị thầy đắc Đạo tên Ma ha ca diếp10 đi khất thực qua vùng bà ở.
Với trí tuệ giác ngộ, Ngài quán sát thấy tiền kiếp của bà là một người keo kiệt, tham
8Đại
chính tân tu đại tạng kinh (kanji: 大正新脩大蔵経, romaji: Taishō Shinshū Daizōkyō), thường gọi tắt "Chánh
Tạng" hoặc "Đại Chánh Tạng", là bộ Đại Tạng Kinh bằng chữ Hán do Hội Xuất bản các Kinh điển Quan trọng
Taisho (大正一切経刊行会) ấn hành từ năm 1924 đến năm 1934.
9
Ngày nay là Ragir thuộc bang Bihar, India.
18

19. lam, không biết chia sẻ, bố thí. Ngài khởi tâm thương bà và nghĩ: nếu không độ bà,
bà mãi là người nghèo khổ, mất phước. Ngài đi ngay đến trước mặt bà, bằng tình
thương và sự quí mến, Ngài lên tiếng: Thưa bà, tôi đến đây là muốn giúp đỡ người
nghèo. Bà hãy bán cái nghèo của mình đi.
Bà lão ngạc nhiên, hỏi lại: Thưa Ngài, Nghèo có ai mua mà tôi bán?
Ngài Ma ha ca diếp từ tốn nhìn bà, đáp lại: Tôi sẽ mua… Nếu bà có tâm bố thí tức
thì không còn nghèo khổ nữa…, người đời tham tiếc tiền của không muốn bố thí,
chia sẻ, nên đời sau chịu nghèo khổ…
Nghe Ngài nói, bà lão ngần ngại hỏi: Ngài có vui lòng nhận bát nước cơm hôi này
của tôi không?
Lành thay, lành thay, Ngài Ma ha ca diếp trả lời, đưa tay nhận bát nước cơm hôi của
bà. Ngài trân trọng uống ngay trước mặt bà, để bà không nghi ngờ Ngài sẽ mang đi
nơi khác đổ.
Thấy hành động và cảm nhận được lòng từ của Ngài, bà lão vô cùng hân hoan vui
sướng. Bà chấp tay cuối đầu để tri ân.
Sau khi uống xong bát nước cơm, Ngài Ma ha ca diếp hỏi bà: Bà lão muốn ước
nguyện gì không? Làm người giàu có ở thế gian hay làm Chuyển Luân Vương11, Tứ
Thiên Vương12, Đế Thích13…tất cả đều toại nguyện.
Con muốn đem chút phước nhỏ này hồi hướng sanh Thiên, bà lão đáp lại.
Ngài Ma ha ca diếp mỉm cười, chú nguyện cho bà, rồi từ biệt. Trong ngày hôm đó,
bà lão lâm chung, được sanh về cõi trời Đao lợi14 thứ hai, oai đức rực rỡ, thân tướng
sinh đẹp, vật chất sung mãn, chấn động đất trời.
Mahakasapa, một trong mười vị thánh đệ tử của Phật Thích Ca.
10
11
Người vì phước nghiệp đời trước nên khi lên ngôi vua, có xe báu tự nhiên, hoặc bằng sắt, đồng, bạc, vàng
hiện ra. Vua dùng xe đó mà đi tuần hay dẹp giặc trong cõi mình cai trị nên gọi là: “chuyển luân thánh vương”.
12
Bốn Thiên Vương: 1.Bắc Thiên vương với tên là Đa văn thiên (多聞天, vaiśravaṇa) có thân màu lục, tay trái
cầm cờ chiến thắng, tay phải mang tượng chùa hoặc một bảo tháp hoặc một con chuột mầu bạc phun ngọc. Vị
Bắc Thiên vương là vị quan trọng nhất trong bốn vị Thiên vương; 2. Nam Thiên vương là Tăng trưởng thiên (增長
天, virūḍhaka) có thân màu xanh, cầm gươm chém Vô minh. Vị này chuyên giữ gìn những chủng tử tốt đẹp trong
con người; 3. Đông Thiên vương là Trì quốc thiên (持國天, dhṛtarāṣṭra) có thân trắng, tay cầm đàn, tiếng đàn sẽ
làm tâm thức con người trở nên thanh tịnh; 4. Tây Thiên vương tên Quảng mục thiên (廣目天, virūpākṣa) có thân
màu đỏ, tay phải cầm rắn (nāga) nhưng không cho nó chiếm giữ Như ý châu (ngọc như ý). Ngọc như ý chỉ
chuyên dành cho những bậc giác ngộ và rắn chỉ là người canh giữ viên ngọc đó.
13
Đế Thích là vua cõi trời, cõi trời mà ông cai quản thần dân sống lâu ngàn vạn năm, người người tiêu diêu
hưởng lạc, cảnh sắc tuyệt mỹ.
19

20. Vua trời Đế Thích thấy hiện tượng lạ chưa từng có này, nên dùng thiên nhãn quan
sát. Ông thấy Thiên nữ vừa sanh Thiên có được phúc báo ấy là do tiền kiếp bố thí
nước cơm cho Thánh tăng Ma ha ca diếp.
Thế là vua trời Đế Thích và phu nhân cùng nhau giáng hạ thành Vương Xá, hoá
hiện thành hai ông bà lão nghèo, đợi Ngài Ma ha ca diếp trên đường khất thực về,
thành tâm bố thí thức ăn để gieo thêm phước đức.
Bạn thấy đấy, chúng ta nghèo, chúng ta kém may mắn, chúng ta thiếu được trân
trọng… đều có nguyên nhân của nó.
Đừng oán trách nữa, chúng ta hãy bán đi sự nghèo khổ của mình, cũng như bà lão
nghèo trong câu chuyện. Hãy biết bố thí, biết cho khi có thể, đừng làm kẻ ăn xin, hay
người luôn nghĩ phải lấy của người khác nữa. Bố thí, biết cho, rất giản dị, không phải
có nhiều tiền bạc… mới có thể cho.
Nếu bạn nghĩ bạn quá nghèo, hãy làm theo tôi thế này: Mỗi ngày lấy một hạt cơm,
hay một hạt gạo, thậm chí nửa hạt. Bạn để ở một nơi mà chim, kiến hay côn trùng có
thể ăn được và thành tâm khấn nguyện: Lạy Phật, Bồ tát, các vị Thánh Hiền, Hồn
Thiêng Sông Núi, Cữu Huyền Thất Tổ… Tôi là người rất nghèo, chỉ có thể mỗi ngày
dư được hạt cơm hạt gạo này thôi. Tôi xin phát tâm hoan hỷ bố thí chút ít tôi có được
này cho các bạn. Bạn là chim, bạn là kiến, hay bạn là ai có thể cùng tôi chia sẻ được
chút ít tấm lòng này, xin quí vị tuỳ duyên thọ dụng. Tôi ước mong quý vị được vui vẻ,
khoẻ mạnh và tôi cũng vậy. Chúng ta nguyện sẽ là những người giàu có biết yêu
thương chia sẻ. Chúng ta nguyện sẽ là những người khoẻ mạnh biết chung tay xây
đắp thế giới hoà bình, môi sinh xanh sạch, xã hội hạnh phúc và văn minh.
Bạn hãy làm như thế, chân thành theo những gì tôi chia sẻ, chắc chắn cuộc đời của
bạn sẽ thay đổi tốt đẹp. Có khi còn tốt hơn những gì bạn ước mơ.
Bố thí phúc đức rất lớn, không những đời này mà còn cả đời sau. Bố thí có nhiều
cách. Cách tôi vừa trình bày cho bạn là tài thí. Bạn có thể bố thí theo cách riêng của
mình. Chẳng hạn gặp một người đau khổ tinh thần, bạn cho lời khuyên để giúp người
ta bớt khổ, lấy lại được niềm vui sống. Hay khi đi đường gặp một cành gai có thể làm
14Trời
Đao-lợi (S.Trayastrimsa, P.Tavatimsa, Hán. Đao-lợi thiên, Tam thập tam thiên), là tầng trời thứ 2 trong 6
tầng trời ở cõi Dục.Theo vũ trụ quan Phật giáo, trời Đao-lợi nằm trên đỉnh núi Tu-di, bốn phía đỉnh núi, mỗi phía
đều có 8 thiên thành, thành Thiện kiến hay Hỷ kiến (Sudassana) ở giữa là cung điện của vua trời Đế-thích
(Sakka), tất cả gồm 33 nơi nên gọi Tam thập tam thiên.
20

21. hại các em bé, bạn nhín chút thời gian đưa cành gai vào lề đường hay sọt rác để các
em và nhiều người khỏi bị nạn, hoặc phóng sanh, cứu mạng cũng là một cách bố thí.
Hãy bố thí, hãy chia sẻ bạn nhé. Bố thí là mật pháp của sự giàu có, cả tinh thần và
vật chất, tuỳ cách bạn bố thí.
Đừng than thở hay oán trách nữa. Nghèo có thể bán được. Đời mình có thể đổi
được15. Chúng ta chính là người thừa hưởng những gì chúng ta đã đang và sẽ làm16.
Hãy mạnh mẽ, tất cả đều có thể. Hãy dũng cảm, thay đổi cuộc đời mình, học bố thí,
bán cái nghèo, đi qua bến bờ an vui.
15
Xem sách Liễu Pham Tứ Huấn – Làm chủ vận mệnh
Lời dạy của Đức Phật, tham khảo thêm Thuyết Nghiệp Báo trong sách Đức Phật và Phật Pháp, tác giả Narada.
16
21

22. SỐNG TRÁCH NHIỆM
Trách nhiệm là sự tự cam kết với vị trí và công việc mình làm. Khi một người có tinh
thần trách nhiệm thì mọi công ty, mọi cộng đồng, mọi quốc gia điều cần họ. Người có
tinh thần trách nhiệm sẽ không sợ mất việc, ngược lại người ta sẽ sợ mình nghỉ việc.
Bạn thử tưởng tượng bạn là người có tinh thần trách nhiệm với cá nhân, gia đình, tập
thể và công việc. Khi nhận một công việc, với tinh thần trách nhiệm, bạn làm hết
mình, bạn luôn sẵn sàng chịu trách nhiệm, bạn sẽ thế nào? Tôi chắc chắn với bạn
rằng người chủ nơi bạn làm sẽ không bao giờ muốn bạn ra đi, còn nếu bạn không là
người làm mà là chủ, thì nhân viên của bạn sẽ kính trọng bạn, sẽ nghiêm túc hơn
trong nghề nghiệp của họ, đặc biệt họ luôn đặt niềm tin vào bạn, xem bạn là một
người anh, người bạn, hay một người thầy hướng theo học hỏi để thành công.
Trong chiến tranh thế giới thứ II, quân đội Nhật bản bắt sống và giết nhiều binh sĩ
của Liên xô. Họ phát hiện trên mỗi người lính Liên xô họ bắt điều có mang trong
mình một mảnh giấy. Quân đội Nhật rất ngạc nhiên, cho dịch toàn bộ sang tiếng
Nhật. Thật bất ngờ, nội dung mảnh giấy những người lính Liên xô mang theo thật
giản dị, đó là một bài báo ca ngợi tinh thần trách nhiệm và lên án thói xấu vô trách
nhiệm ích kỷ do Elbert Hubbard viết năm 1899 tại Mỹ: A massage to Gacia. Từ ngạc
nhiên đến thích thú, Nhật Hoàng ra lệnh cho các chiến binh tham chiến phải mang
theo bài báo này để học tập tinh thần trách nhiệm và ý chí vượt khó.
A masage to Gacia đã được Phạm Cao Tùng dịch sang tiếng Việt hơn 50 năm trước.
Một trong những người đọc và đưa tinh thần tháo quát và trách nhiệm của bài báo
vào cuộc đời chính mình đã thành công, hạnh phúc và đã đóng góp nhiều cho Việt
Nam và thế giới, đặc biệt là hoà bình Nepal, là Dr. Lam Trung Quoc - Một người khi
rời quê hương Việt nam là một sinh viên nghèo, nhưng nhờ tinh thần trách nhiệm đã
22

23. học hành đỗ đạt, trở thành giáo sư thỉnh giảng quốc tế, sáng lập và là chủ tịch của
International Buddhist Federation, thành công không những tại Mỹ và Âu Châu mà
còn tại nhiều quốc gia khác trên thế giới, bao gồm India và Nepal17.
Sống trách nhiệm là yếu tính bắt buộc nếu bạn muốn thành công và hạnh phúc.
Không ai có thể an tâm đầu tư cho bạn khi người ta thấy bạn sống thiếu trách nhiệm,
đặc biệt trong nền văn hóa Á Đông, thiếu trách nhiệm còn được xem là ích kỷ và
không đạo đức.
Người sống trách nhiệm được ví như một loài hoa có hương. Đời sống trách nhiệm
sẽ nuôi dưỡng tâm hồn con người, làm họ hồng lên giữa những con người khác. Tất
nhiên trong thế giới tương tác của “cái này có thì cái kia có; cái này sanh thì cái kia
sanh; cái này không thì cái kia không; cái này diệt thì cái kia diệt18” của cuộc sống,
người ta thấy tín nhiệm người sống trách nhiệm. Cơ hội được đầu tư, cơ hội được
thăng tiến, gia đình và bạn bè tôn trọng, xã hội hướng theo học hỏi … cho người
sống trách nhiệm là kết quả tất yếu.
Sống trách nhiệm cũng là một tài sản bảo đảm cho tín dụng, hợp tác, cam kết và
đầu tư.
17Xem
thêm sách Thành Công Hạnh Phúc Rực Sáng Trong Tầm Tay và Hòa Bình Nepal Trong Tầm Tay, Huyền
Diệu
18
Lời Phật Thích Ca
23

24. CÓ TẦM NHÌN
Có khi nào bạn đứng trên một ngọn đồi cao hay đâu đó trên một tòa nhà cao trong
thành phố để nhìn thấy thế giới bao la? Bạn hãy thử đi, hãy một lần đứng ở một đỉnh
cao nào đó để thể nghiệm giá trị của tầm nhìn. Càng ở đỉnh cao, bạn sẽ càng có tầm
nhìn xa rộng. Tất nhiên, tầm nhìn sẽ cho bạn hiểu biết gần hơn về thế giới và chính
bạn, mối quan hệ biện chứng giữa mọi hiện hữu, giúp bạn định hướng được tương lai
và quyết tâm hơn cho mục tiêu đã định.
Mùa xuân năm 2007, tôi cùng một anh bạn trãi qua ba ngày đi bộ hai đêm ngủ rừng
để lên đỉnh núi Fanxipan. Từ lâu tôi đã biết tầm nhìn vô cùng quan trọng, nhưng
không thể ngờ khi đứng ở đỉnh cao sau bao thử thách, tôi mới trọn vẹn hiểu giá trị
thật sự của tầm nhìn.
Khi đứng được trên đỉnh cao nhìn xuống, thế giới trước mắt thật bao la. Những nẻo
đường đi qua hiện rõ trong tầm nhìn. Có những khúc đường nhìn từ trên cao thật
tuyệt đẹp, nhưng khi đi không thấy. Ôi bao nhiêu là hoa trên đường đi qua mà mình
không biết, chỉ thấy mệt và thỉnh thoảng than phiền.
Từ trên cao nhìn xuống, mình thấy mình là người diễm phúc. Mình thấy sự có mặt
của mình là một bộ phận của thiên nhiên. Thiên nhiên nuôi dưỡng cho mình. Mình
hiểu ra những góc tối tâm hồn trong cuộc sống mình sẽ không bao giờ thấy khi mình
không đến được đỉnh cao tri thức và sự thật duyên sinh của kiếp người. Mình bị che
khuất bởi những bất như ý xung quanh, không sao nhìn thấy rộng và xa những giá trị
sống.
24

25. Khi có được tầm nhìn, bạn sẽ có hơn 50% thành công và hạnh phúc trong cuộc
sống. Tầm nhìn sẽ cho bạn biết nơi đâu và thời gian nào phù hợp cho bạn lên kế
hoạch và thành công thực hiện kế hoạch. Tầm nhìn còn có thể giúp bạn dự đoán
những bất trắc để vượt qua khó khăn. Tất nhiên, bạn không dễ có tầm nhìn nếu bạn
không có kiên trì và thiếu lý tưởng. Khi thật sự đi qua những bước đường khó đi; khi
thật sự phải kiên trì cho lý tưởng cho đến khi đứng được đỉnh cao, bạn mới thật sự
có tầm nhìn cho chính bạn.
Gần đây thế giới tiếc thương cho Steve Jobs và ngưỡng mộ lòng nhân đạo của Bill
Gates đều nhờ tầm nhìn của hai ông. Steve Jobs đã vực dậy Apple bên bờ phá sản
và biến Apple thành công ty đắt giá nhất thế giới; Bill Gates thì biết dừng đúng lúc
công việc kiếm tiền và sử dụng tài sản hơn 30 tỷ USD của mình để cống hiến cho
đồng loại đang khổ tinh thần và đau thể xác.
Và một hình ảnh được người ta xót xa và thường đem ra để ví như thiếu tầm nhìn là
Ronal Wayne. Ông là một trong ba người sáng lập Apple. Năm 1976, “quyết định
sáng suốt nhất của ông trong thời điểm đó” là bán 10% cổ phiếu Apple với giá 2300
USD. Nhưng Apple đã thay đổi, 10% cổ phiếu ngày xưa nay là một con số khủng 60
tỷ USD.
Tầm nhìn rất quan trọng. Có tầm nhìn là có cơ hội thành công. Có tầm nhìn là có
đường thăng tiến. Có tầm nhìn là có lối thoát hiểm. Có tầm nhìn là có sự hiểu biết
thế giới và chính ta.
25

26. BIẾT NÓI KHÔNG
Trong dân gian có một câu hát tưởng chừng như đùa vui nhưng nói lên một sự thật
có thật giữa đời thường:
“Ở sao cho vừa lòng người, ở rộng người cười, ở hẹp người chê. Cao chê ngõng,
thấp chê lùn. Béo chê béo trục béo tròn. Gầy chê xương sống xương sườn lòi ra.”
Làm sao bạn có thể làm vừa lòng tất cả ! Không bao giờ có thể, chúng ta đáp ứng
hết được mong muốn của mọi người. Mong muốn của chính ta còn có đôi khi không
thực hiện được. Bởi lẽ sự giới hạn nhất định của thời gian sống, sức khỏe, khả năng
tinh thần, tiềm lực ý chí … của mỗi cá nhân không như nhau.
Biết nói “không” là một đức tính cần có cho việc bảo vệ chính mình. Đây không phải
là ích kỷ mà là trách nhiệm với mình và cộng đồng. Người có lòng nhân và đức nhẫn
mới là người đủ dũng khí và trí tuệ để nói “không”. Bởi không ai hơn họ biết họ có
thực hiện được hay không lời hứa của mình. Nói “không” của họ là không muốn hứa
càng để người đợi, không muốn làm bậy để người đau.
Đặc biệt hơn, nhìn sâu một chút vào mỗi cá nhân, dục vọng của con người là vô tận,
không bao giờ có sự thỏa mãn cuối cùng, trừ khi người ta nói “không” ngay từ đầu.
Để cuộc sống đủ nhiệt huyết cho lý tưởng đẹp, đủ tình yêu thương cho con người, đủ
sức khỏe thể xác và an tỉnh tâm hồn cho Chân – Thiện – Mỹ của cuộc sống, bạn
phải dũng cảm nói “không” khi cần. Đối với ma túy, giết người cướp của, lường gạt vô
lương tâm, gây chia rẽ và hận thù … mình khuyên bạn nên dứt khoát nói “không”.
Tất nhiên mình không khuyên bạn nói “không” với muôn loài đang cần chia sẻ. Khi
trái tim bạn lên tiếng, hãy chia sẻ chân thật với mọi người. Nhưng khi đã biết “các
26

27. dục vui ít khổ nhiều, sự nguy hiểm bên trong càng nhiều hơn” thì hãy dũng cảm nói
“không” với nó.
Tùy bạn, bạn có thể làm ngược lại “không” nếu bạn muốn để hiểu và học bài học
quý. Nhưng bài học quý bao giờ cũng đắt giá, có khi chưa học xong là bạn đã không
còn.
27

28. HIỂU TƯƠNG ĐỐI
Hơn 2600 năm trước, Sakya Muni Buddha nói: Cái này có thì cái kia có, cái này sinh
thì cái kia sinh, cái này không thì cái kia không, cái này diệt thì cái kia diệt. Tức là sự
vật và hiện tượng không thể tồn tại độc lập, nó phải nương tựa nhau. Cái xấu có thì
cái tốt có; cái thiện có thì cái ác có, đó là thế giới tương đối.
Năm 1905, nhà khoa học vĩ đại của thế kỷ 20 Albert Einstein phát biểu E=MC2, một
thuyết tương đối làm chấn động thế giới bấy giờ. Nhiều người nói thuyết tương đối
của ông khó hiểu kể cả vợ ông. Ông nói rằng không có gì khó hiểu cả. Khi ngồi bên
người yêu một giờ thì cảm thấy như một phút, còn ngồi một phút trên than hồng thì
sẽ thấy như một giờ .
Sự thật là thế! Thế giới chúng ta đang sống là thế giới tương đối, kể cả những tiêu
chuẩn đạo đức hay những giáo điều được xem là thiêng liêng. Nếu bạn không biết lý
tương đối, bạn có thể là người thành công nhưng chưa chắc bạn là người hạnh phúc.
Khi con người thành công, người ta thường mang theo tự ngã. Cái chết nằm ở chỗ
này. Anh ta có biết đâu thành công của anh ta có sự đóng góp của bao nhiêu nhân
tố khác. Anh ta bắt đầu thách thức và ngủ quên trên chiến thắng. Một điều nữa, khi
hiểu được sự tương đối của thế giới, bạn sẽ chấp nhận được nhân vô thập toàn và
chín người mười ý. Không còn mất nhiều thời gian và công sức cho những khen chê
vinh nhục, nhất là những tin đồn thất thiệt từ báo giới, một khi bạn thành người nổi
tiếng. Bạn cũng không sợ sức ép của dư luận, của cái gọi là thành công và tiền bạc.
Bạn thành công, bạn giàu có, bạn biết thưởng thức và chia sẻ thành công với cuộc
đời. Bạn biết tự thưởng cho chính mình những cuối tuần yên tĩnh bên người thân hay
đi đâu đó bạn thích. Khi hiểu được lý tương đối, bạn cũng hiểu ra không có gì quan
trọng hơn hiện hữu ngay trong giây phút hiện tại, bạn làm việc với niềm vui trong
giây phút hiện tại, bạn cũng không hẹn ngày mai những công việc đáng phải làm
hôm nay. Khi bạn biết rõ thế giới này tương đối, mọi giá trị, qui ước chỉ là sản phẩm
28

29. tư duy của con người, sự giàu có và cả xác thân của bạn không bao giờ bất tử, bạn
sẽ biết cách sống hạnh phúc, bạn sẽ biết cách sử dụng gia tài cùng sự thành công
của bạn cho con người và thế giới. Bill Gates, Rockefelle là những con người thuộc
dạng này. Họ là những người sống mãi trong lòng nhân loại. Nhân loại sẽ tri ân họ,
dù họ ở cách xa nữa vòng trái đất, hay tận thế giới bên kia.
Hiểu lý tương đối, đồng thời cũng hiểu sự thăng trầm của cuộc sống. Không ai tắm
được hai lần trong một dòng sông. Cũng không ai có thể bảo đảm cho bạn luôn là
những ngày thăng. Những ngày trầm là một sự thật trong cuộc sống không thể thiếu.
Thăng trầm là qui luật tất yếu của vạn hữu, không chỉ những thành công bạn có,
màxác thân, tinh thần cũng phải theo quy luật thăng trầm. Hiểu được sự thật như
thế, bạn sẽ vui nhiều hơn, dễ chấp nhận người và mình hơn, cuộc sống bạn đầy
dũng khí và trí tuệ hơn, nhưng tình yêu thương luôn dạt dào trong máu trong tim,
cuộc sống trở thành một bí ẩn thú vị, và bạn cũng thú vị đúng nghĩa một con người.
29

30. HỌC KIÊN TRÌ
Đường tuy ngắn, không đi sẽ không tới; việc tuy nhỏ không làm sẽ không xong. Để
làm được điều bạn muốn làm trong cuộc sống, nhất là việc làm phúc đức, hay một lý
tưởng cao đẹp cho nhân loại, bạn phải học kiên trì.Chúng ta không thể thành tựu
tâm nguyện, nếu thiếu kiên trì.
Đọc lại lịch sử danh nhân thế giới, từ những hiền triết, tu sĩ đến nhà khoa học, nhà
hoạt động xã hội… không ai thành tựu mục đích của mình mà không có kiên trì.
Huyền Trang, một tấm gương kiên trì, đã đi bộ qua sa mạc Gobi và hơn 157 nước
đầy khó khăn của kỷ nguyên Tây lịch thứ 7 để thực hiện ước mơ học hỏi chân kinh
của Phật và mang về chia sẻ cho quê hương đất nước19.
Một tấm gương kiên trì khác là Florence Nigtingale, người mở đường cho hồng thập
tự quốc tế. “Cam chịu, tôi chưa bao giờ hiểu tiếng đó hết” là lời tuyên bố của bà. Bà
đã kiên trì suốt 14 năm thể hiện lý tưởng của mình trong gia đình và 35 năm chiến
đấu với bản thân, thuyết phục chính phủ và quân đội, làm cho nhà cầm quyền Anh
phải xem người lính là người lương thiện, không phải là thú vật20.
Còn nếu muốn một lần nhìn tận mắt sự kiên trì, bạn có thể đến thăm những trung
tâm thể dục thể thao khuyết tật. Sự kiên trì, lòng dũng cảm, ước vọng và nghị lực
sống của họ sẽ làm bạn phải xúc động, quý trọng và học theo.
Kiên trì là năng lượng cho những bước tiến bền vững. Thành công trong cuộc đời
không lệ thuộc quá nhiều tài năng và cơ hội bằng sự tập trung và kiên trì. Học được
sự kiên trì là bạn sẽ học được tất cả. Cái khó trong cuộc đời không phải là khó của
19
20
Xem Bút Ký Đường Tăng, Lê Sơn Phương Ngọc
Xem Ý chí sắc đá, Nguyễn Hiến Lê
30

31. ngăn sông cách núi. Thật ra khó là chỉ vì chúng ta không kiên trì nên ngại núi e sông
thôi.
31

32. NHỚ SỨC KHỎE
Làm sao chúng ta thực sự hạnh phúc trong một cơ thể suy nhược và bệnh hoạn?
Làm sao chúng ta có đủ năng lượng để theo đuổi ước mơ cao đẹp, lý tưởng hướng
thượng, hay ít nhất một mong muốn đẹp nào đó cho cá nhân và người thân, nếu
chúng ta không khỏe thể xác và mạnh tinh thần?
Bởi thế chúng ta không được quên lưu ý sức khỏe. Sức khỏe là vàng, là vốn sẳn có
bình đẳng cho mọi người. Tuy nhiên chúng ta cần một chút phân biệt giữa sức khỏe
và sức lực.
Sức khoẻ là trạng thái khoẻ mạnh của cơ thể. Khoẻ ở đây không có nghĩa là không
có bệnh tật và tàn tật. Khoẻ ở đây là một tình trạng sảng khoái toàn diện của thể
xác. Sức khoẻ và sức lực thường đi đôi, nhưng thực ra không giống nhau, ta có thể
khoẻ nhưng không hẳn ta có sức lực. Nói đến sức lực, người ta nghĩ là công sinh ra
do cơ bắp, khả năng làm việc bằng cơ bắp. Nhiều khi cơ thể to lớn nhưng hay bị ốm
đau, sức đề kháng yếu, hay bị cảm nhiễm, ngược lại có nhiều người gầy gò tưởng
ốm yếu, nhưng đề kháng lại tốt, ít nhiễm khuẩn, cảm nhiễm thời tiết.
Hơn 2000 năm trước Platon của Hy lạp đã quan niệm tuổi trẻ phải được giáo dục thể
dục trước khi được giáo dục kiến thức21. Bạn không nên xem thường sức khoẻ, dù ở
độ tuổi nào. Đặc biệt các bạn tuổi lớn, yếu tố dinh dưỡng và chế độ nghỉ ngơi cần
được lưu ý.
Mình nghĩ, các bạn nên chọn cho mình một môn thể dục nào đấy yêu thích để tập
thường xuyên. Vừa khỏe vừa vui, vừa có điều kiện kết nối cộng đồng.
21
Xem Câu Chuyện Triết Học – the story of philosophy – Will Durant, Trí Hải và Bửu Đích dịch
32

33. Tất nhiên khoẻ thể xác thường đi đôi với một tinh thần an tỉnh. Môn nghệ thuật rèn
luyện sức khỏe Yoga đã cho thấy rõ mối liên hệ giữa thể xác và tinh thần22. Bởi thế,
bạn cần phải biết thêm nghệ thuật tỉnh tâm.
22
Đọc thêm Yaga Quyền Năng và Giải Thoát, Tinh Tiến
33

34. BIẾT TỈNH TÂM
Tỉnh tâm là bí mật của mọi bí mật cho đời sống hạnh phúc. Tâm không tỉnh thì trí
không thể sáng và thân không thể an.
Mọi thứ bạn có trong cuộc đời sẽ trở nên vô nghĩa nếu bạn không có một tâm hồn an
tỉnh.
Bạn có nhiều thức ăn, nhưng tôi chắc bạn sẽ ăn không ngon, nếu sự bất an cứ liên
tục đi qua tâm hồn bạn. Điều này thật giản dị, bởi mọi cái được gọi là hạnh phúc
trong thế giới tương đối này đều có nguồn góc từ sự thỏa mãn của tâm. Khi tâm
hoan hỷ, mọi biểu hiện của cuộc sống đi qua đời mình đều thú vị và ý nghĩa.
Do đó, tỉnh tâm là vô cùng cần thiết cho đời sống con người. Nhờ tâm an tỉnh mà trí
sáng suốt, thân khỏe mạnh để thực hiện ước mơ đẹp trong đời.
Để bước đầu đi vào hiểu và tập tỉnh tâm, tôi xin hạnh phúc chia sẻ với bạn ba bài
tập. Tùy vào sự thực tập đều đặng mỗi ngày của bạn, cũng như mỗi ngày phải ăn
cơm, bạn sẽ tự mình thấu hiểu tại sao tỉnh tâm là cần thiết cho cuộc sống con người.
Và, nếu thực tập chân thành, bạn cũng sẽ hiểu tại sao Buddha Sakya, Trần Nhân
Tông … đã xem nhẹ ngai vàng để ra đi.
BÀI MỘT: Ý thức hơi thở, vui biết mình đang sống
Trong cuộc sống, phần đông chúng ta sống mà không biết mình đang sống. Mình
như một cái máy bị ai đó vận hành. Tâm ý mình hết chạy nơi này lại chạy nơi khác,
ngay cả khi mình nằm ngủ tâm mình vẫn còn mộng mơ. Cuộc đời mình hoàn toàn bị
chi phối bởi một sức mạnh mềm xô đẩy của tham muốn mà mình không có quyền
điều hành.
34

35. Chúng ta thường nói với nhau sức khoẻ là vàng, sự sống là quan trọng nhất. Thế
nhưng sự thật, ta sống giống như một con ma, đau khổ trong thế giới của đói khát
thức ăn, danh vọng, tiền bạc, quyền lực … từ khi ta biết ý thức cuộc sống, ta chưa
bao giờ có một ngày thư giãn có ý thức trọn vẹn. Nghĩa là ta sảng khoái về tinh thần
và thể xác trọn vẹn trong ý thức của một con người đang sống. Ta sống như một cái
xác sống, với những bổn phận tự nhận từ xã hội phân công.
Bài tập ý thức hơi thở là để lắng nghe được sự sống của mình đang có mặt và vui
biết mình đang sống thực sự. Hơi thở là sự sống. Hơi thở không còn ta sẽ không còn
biết ta. Điều này rất quan trọng, bởi lẽ ngày mai và kiếp sau rất gần nhau, ta khó mà
phân chia ranh giới. Ý thức hơi thở còn giúp ta cắt ngang những suy nghĩ mông lung,
tập trung năng lượng ý chí cho những gì cần hướng tới. Ý thức hơi thở còn giúp ta
thư giãn và tỉnh táo trước những bất như ý của đời sống.
Bạn thực tập thế này: Nếu có thể, bạn tìm một nơi yên tĩnh thoáng mát, sau đó ngồi
xếp bằng tư thế hoa sen, mắt nhắm lại, để ý đến hơi thở đi vào và ra của phổi. Bạn
cũng có thể niệm “vào” khi thở vào, niệm “ra” khi thở ra; niệm “vui” khi thở vào, niệm
“sống” khi thở ra. Chỉ cần vậy thôi. Nếu bạn chú ý được trọn vẹn vào hơi thở mà
không nghĩ gì về chuyện khác trong vòng bảy phút và cảm nhận được niềm vui khi
biết mình đang sống, là bạn đã thành công, có thể chuyển sang bài tập hai.
Trong trường hợp bạn đang làm việc văn phòng, hay công việc gì đó, không thể có
không gian thoáng mát và yên tĩnh, bạn có thể thực tập ngay nơi văn phòng hay nơi
bạn đang làm việc. Không cần phải ngồi tư thế hoa sen, bạn có thể ngồi trên ghế,
thậm chí đứng hay nằm, miễn sao bạn ý thức được hơi thở ra vào và cảm nhận được
hạnh phúc đang sống mà không miên man với những ý nghĩ mông lung, là bạn thành
công.
BÀI HAI: Quán niệm hơi thở làm thể xác an tịnh, tâm hồn sảng khoái
Ánh sáng khoa học đã hé mở cho chúng ta cánh cửa bí mật của hơi thở quyền năng.
Khi thở đều và chậm, cơ thể, nhất là não bộ, được kiểm soát, nhịp tim chậm lại, thải
CO2 tăng, Lactic trong máu giảm, nhu cầu O2 của cơ thể giảm, làm cho tiến trình lão
hoá của cơ thể chậm lại, thân xác bắt đầu thư giãn, tâm hồn bắt đầu lắng xuống
những vọng động của ý thức, đầu óc bắt đầu tỉnh táo và sảng khoái bắt đầu có mặt.
35

36. Trong thời đại ngày nay, hầu hết những công việc sản xuất đều được làm bằng máy
móc. Môi trường làm việc nhiều tiếng ồn, thêm ô nhiễm của môi sinh, con người rất
dễ bị căng thẳng đầu óc (stress), mệt mỏi cơ thể vì thời tiết.
Thêm ánh sáng điện làm cho đêm trở nên ngắn, đời sống sinh học của con người tự
nhiên bị đảo lộn, phải tự biến đổi để thích nghi. Phát minh internet và truyền thông
báo chí làm cho con người mỗi ngày tiếp nhận quá nhiều thông tin, nhất là những
thông tin phiền phức làm tâm hồn con người rối loạn, giận dữ, ám ảnh … khiến con
người mất nhiều năng lượng sống và sáng tạo. Con người bắt đầu có những biểu
hiện thở gấp, thở dài sườn sượt, thở hổn hển hoặc nén hơi bất thường, ảnh hưởng
trực tiếp đến tỷ lệ O2 và CO2 trong máu, gây nên tình trạng rối loạn các chức năng
hoạt động của các bộ phận trong cơ thể, dẫn đến sự xuất hiện các triệu chứng đau
ngực, co căng cơ bắp, choáng váng, hoảng loạn, sốt, thậm chí toàn thân mất cảm
giác.
Bài tập hai được thiết kế để chúng ta thư giản thể xác, sảng khoái tinh thần, điều hoà
hoạt động của thần kinh và các cơ quan trong cơ thể, để trung hoà những áp lực của
công việc và rối loạn thông tin của thời đại làm căng thẳng, nhức đầu, căng cơ, mất
ngủ…
Bạn thực tập thế này: không gian và cách ngồi như bài tập một. Bạn cũng có thể
nằm, tuy nhiên nằm dễ đi vào buồn ngủ và mất kiểm soát hơi thở có ý thức. Nếu bạn
là người hay mất ngủ, quá căng thẳng với công việc, nằm được đề nghị.
Bạn hít vào, niệm “vào”; thở ra, niệm “ra”. Hít vào, niệm “thân”; thở ra, niệm “nhẹ”.
Hít vào, niệm “vào”; thở ra, niệm “ra”. Hít vào, niệm “tâm”; thở ra, niệm “an”. Hít vào,
niệm “vào”; thở ra, niệm “ra”. Hít vào, niệm “thân”; thở ra, “tịnh”. Hít vào, niệm “vào”;
thở ra, niệm “ra”. Hít vào, niệm “tâm”; thở ra, niệm “vui”. Bạn thực tập như thế từ
“vào” cho đến “vui” rồi quay trở lại “vào”. Nếu trong vòng 15 phút mà tâm bạn không
vọng tưởng, thân thể bạn nhẹ và an tịnh là bạn đã thành công. Bạn có thể chuyển
sang bài tập thứ ba.
BÀI BA: ngồi yên quán sát – khám phá bí ẩn của tâm hồn và minh triết của cuộc
sống
36

37. Cuộc sống đời thường với những tất bật của công việc, học hành … con người gần
như không biết sự phức tạp, bí ẩn và thú vị của tâm hồn. Phần lớn người ta không
thể giải thích cho những phản ứng tâm lý như giận hờn, yêu ghét, tham muốn …
không khả năng kiểm soát của mình, nhưng người ta lại ít chú ý quan sát nó để hiểu.
Ai đã từng ngồi tĩnh tâm, dù chỉ năm phút, đều thấy tâm hồn con người là một thế
giới phức tạp và đầy thú vị. Chúng ta thường nói ý tôi thế này, ý anh thế kia, nhưng
thực chất mình không có khả năng làm chủ ý mình. Ý mình hoàn toàn hay một phần
bị điều khiển bởi một sức mạnh mềm tiềm ẩn đâu đó bên trong hay ngoài xác thân
mình không hiểu được. Chính vì điều này mà các bậc thầy tỉnh thức vẹn toàn như
Buddha Sakya Muni dạy những người học trò chưa tỉnh thức là đừng tin vào ý
mình23.
Những người đã từng thực tập tĩnh tâm hiểu rất rõ một phút bao nhiêu là ý nghĩ phán
xét và không có phán xét đi qua tâm. Tập trung tâm mình vào một đối tượng không
dễ, có khi những phút đầu tĩnh tâm rất thành công, nhưng những phút theo sau đó
các ý niệm lạ cứ như dòng thác lũ chảy về không cưỡng được.
Có một lần, chúng tôi chia sẻ nghệ thuật tỉnh thức tại Sông Mây, Việt Nam, có một
bạn hỏi: khi ngồi tĩnh tâm mới biết là duy trì tâm ý trên một đối tượng quán niệm rất
khó. Bao nhiêu là ý nghĩ cùng lúc kéo về, kể cả những chuyện xa xưa tưởng như
mình đã quên hết. Thưa thầy, có cách nào có thể loại bỏ những tạp niệm đó, để tập
trung vào một đối tượng thiền quán duy nhất không?
Bài tập ba này được thiết kế, không những khám phá sự thú vị của tâm hồn và minh
triết cuộc sống, mà còn giúp anh bạn có câu hỏi ở trên tập trung vào đối tượng quán
niệm dễ dàng.
Bạn thực tập như sau: Bạn ngồi yên, có thể nằm hay đứng. Không cần phải cố ý thở
dài hay ngắn; không cần phải chú niệm hơi thở vào ra. Hơi thở là sự sống, ta không
chú ý đến nó, nó vẫn làm việc rất chân thành. Hãy để hơi thở vào ra một cách tự
nhiên và độc lập quán sát nó. Nó vào ta biết vào; nó ra ta biết ra. Bỗng dưng có một
ý nghĩ nào đó xuất hiện, ta cũng biết nó xuất hiện. Không cần phải tập trung vào một
23
Kinh Tứ Thập Nhị Chương
37

38. đối tượng duy nhất như bài tập một và hai nữa. Ta trở thành người quan sát những
diễn biến của thân và tâm ta.
Bài tập này bạn nên tập ít nhất ba mươi phút, để có đủ thời gian cho bạn khám phá
bí ẩn thú vị của tâm. Bạn sẽ thấy tâm con người rất phong phú. Bạn sẽ hiểu tại sao
có câu nói “nhất thiết duy tâm tạo24”. Và, quan trọng hơn hết bạn sẽ hiểu bạn không
phải là ý nghĩ, nhưng ý nghĩ là một phần không thể thiếu để có bạn. Đây chính là cái
mà người ta nói “tôi tư duy, tôi tồn tại25”. Bạn sẽ khám phá sự thật vô ngã và duyên
sinh trong từng ý nghĩ và từng cảm giác, kể cả cảm giác đau chân khi bạn ngồi.
Thực tập tốt bài tập này, bạn sẽ tự mình thể nghiệm được sự thật vô thường, vô ngã
và duyên sinh của mọi hiện hữu, bao gồm thế giới tinh thần; thể nghiệm được chân
lý tương đối; và bạn sẽ thấy con đường đi đến tự do hạnh phúc là có thật. Đời sống
hạnh phúc chân thật của một người giải thoát là khả thi.
Nếu bạn thực tập và tự kinh nghiệm được những gì tôi trình bày ở bài tập ba này, tôi
chắc chắc lịch sử cuộc đời bạn sẽ bước sang một trang mới, trang của hạnh phúc,
cao thượng, sự minh triết, trí tuệ, tình yêu thương, lòng dũng cảm thật sự của một
con người.
Xin cầu nguyện bạn an vui và có hạnh phúc !
24
Kinh Hoa Nghiêm
Là một phát biểu triết học được René Descartes sử dụng đã trở thành yếu tố nền tảng cho triết học Tây
phương, xuất hiện trong tác phẩm Discours de la méthode - Luận phương thức (1637).
25
38