1. 1
KORPORATAT
E
SIGURIMEVE
Prof.Ass.Dr. Ibish Mazreku
ibish.mazreku@yahoo.com

2. PERMBAJTJA
2
I. Zhvillimi Historik i Sigurimeve
 Zhvillimi ne Bote
 Zhvillimi i Sigurimeve ne Kosove
II. Risku dhe Sigurimet
 Risku
 Funksioni i Sigurimeve
 Tregu i Sigurimet

3. 3
III. Parimet Themelore te Sigurimeve
 Interesi i Sigurueshem
 Besimi i Plote
 Shkaketari me i afert
 Demshperblimi
 Kontributi
 Subrogimi

4. 4
IV. Aspekti Juridik i Sigurimeve
 Aspekti Jurdiki i Sigurimeve ne Bote ( Sistemi
Anglez)
 Aspekti Juridik i Sigurimeve ne Kosove
V. Mjedisi i Sigurimeve
 Mjedisi Ekonomik
 Mjedisi Politik
 Mjedisi Juridik
 Mjedisi Teknologjik

5. 5
VI. Sigurimet Jo Jete apo te Pergjithshme
 Sigurimet e Prones
 Sigurimet nga Nderprerja e Biznesit
 Sigurimet e Perziera
 Sigurimet e Ndertimtarise dhe Inxhinierike
 Sigurimet Shendetsore dhe Aksidentet
 Sigurimet e Marines ( Transportit)
 Sigurimet Motorrike

6. 6
VII. Sigurimet e Jetes
 Sigurimi i thjeshte i jetes; ( TERM LIFE)
 Sigurimi i plote i jetes; ( WHOLE LIFE )
 Sigurimi i mbijeteses. ( ENDOWMENT)
VIII. Bashkesigurimi dhe Risigurimet
 Bashkesigurimi
 Risigurimet

7. 7
IX. Bancassurance
X. Mbikqyrja e Sigurimeve
XI. Menaxhimi i Risqeve ne Sigurime

8. 8
ZHVILLIMI HISTORIK
I
SIGURIMEVE
Prof.Ass.Dr. Ibish Mazreku
ibish.mazreku@yahoo.com

9. Zhvillimi Historik i Sigurimeve
9
 Ne fazen e pare te zhvillimit te historise se
njerezimit, njeriu eshte perkujdesur ne sigurimin e
ekzistences fizike te tij psh sigurimi i ushqimit,
strehimit etj.
 Shoqeria njerezore duke ecur dhe zhvillluar dhe
evoluar lind nevoja edhe per forma tjera te sigurise se
tij sidomos nga kanosja e rreziqeve te ndryshme si
ato natyrore dhe rreziqe tjera si na prone, shendet etj

10. 10
 Origjina e sigurimeve ka humbur ne antikitet. Megjithate
shembulli i pare i regjistruar eshte 2100 p.e.s.
 Kodi i Hammurabit, i cili siguronte kompensimin per
vjedhjen dhe vdekjen, humbjen e anijeve dhe mallrave ne
lumenj dhe per kafshet e marra me qera nese vriteshin, nga
neglizhenca ose abuzohej ne to,
 900 p.e.s. tregtaret ne aventurat e Rodit vendosen principet e
“mesatares se pergjithshme” qe eshte i rendesishem edhe sot
per sakrificat e bera ne det te rrezikshem nga anijet gjate
transportimit te mallrave, per cdemtimin e tyre per shkak te
hedhjes ne det per te shpetuar anijen dhe ekuipazhin.

11. 11
 Koncepte te rendesishme lidhur me sigurimet arrijne edhe nga
Feniksasit e lashte te cilet jane te detyruar per shkak te
udhetimeve te tyre intensive.
 Edhe Grekerit e lashte dhe Romanet kane patur sistemet etyre
te sigurimeve, megjithese pak eshte i njohur sistemi Roman i
“anuitive” me tabelat perkatese.
 Zhvillim moren gjithashtu edhe ne Lombardi dhe Portugali.
Bile Lombardet ishin edhe bankiere dhe tregtare te zote qe
filluan te mendojne per te menjanuar rreziqet.
 Dhe mendohet qe ato e sollen kete zanat ne Britani rreth
shekullit te 14. Shekulli i 16 eshte “boom”i tregetise me jashte
Britanise dhe ketu morren zhvillim te vrullshem sigurimet.

12. 12
 Ne shekullin e 17 dalin rregullat e vendosura nga
siguruesit qe i ndajne sigurimet nga bisneset e tjera.
 Dhe kjo konsolidohet me “Aktin e sigurimeve te
marines”1601 qe eshte i pari dokument qe rregullon dhe
udheheq bisnesin e sigurimeve.
 Britania ka qene dhe eshte memedheu i sigurimeve.

13. FORMAT E LINDJES SE SIGURIMEVE
13
 Fondet e perbashketa te rezervave, keshtu ata krijuan fondin e
perbashket te dritherave e ushqimeve te tjera per te perballuar
me vone mungesen per shkak te kushteve atmosferike,
veprimeve demtuese, te pushtonjesve etj.
 Dhe pikerisht nese do t’i referohemi shekullit te 15 kur
zgjerohet tregtia eshte evidente qe shume rreziqe do te
ekzistonin per anijet dhe udhetaret p.sh. djegja e tyre, grabitja
nga piratet, ngecja ne det, hedhja e ngarkeses per shkak te
stuhive, sumundjet per ekuipazhin e anijeve, te cilet per
“fatkeqet” jane shkaterrim, falimentim.

14. 14
 Siguruesit premtojne t’ja paguajne personit (shoqerise) demin
e ndodhur mga rreziku qe ato paracaktojne ndermjet tyre
kundrejt nje cmimi gjithashtu te paracaktuar.
 Sigurimi nga rreziku i zjarrit filloi i vrullshem pikerisht ne
Britani me renien e zjarrit te madh ne Londer 1669 qe humbjet
konsideroheshin 10 milion paund qe ishte nje shume e
jashtezakonshme e atyre koherave.
 Me 1683 krijohet ndermarrja e pare tregtare qe realizoi
sigurimin e zjarrit kjo filloi me sigurimin nga zjarri per arsye
se ky ka qene shume evident, shtepi prej druri, ngrohje me
zjarr, ndricimi me qirinj, shtepite ne zonat urbane te ngjitura
njera me tjetren etj.

15. 15
 Duhet te evidentojme edhe dy fakte:
 Ne fshatra kur digjej nje shtepi (e vecuar nga tjetra), njerezit e
fshatit bashkevepronin se bashku per ta rindertuar, pra
egzistonte puna e perbashket, kontributi i perbashket, ndihma
e perbashket.
 Ndersa ne zonat urbane ku njerzit ishin te angazhuar ne pune
te tjera, ato paguajne te zyrat e zjarrit (siguruesit) te cilet ja
rindertojne shtepite dhe gjithashtu bejne te mundur sherbimin
e zjarrfikseve qe ishte sherbim i kualifikuar.

16. 16
 Sigurimi i jetes megjithese eshte i datuar nga shoqerite
Anglo-Saksone te varrimit me pare, ajo ka filluar te
organizohet ne fund te shekullit te 17, kur matematikanet
zhvilluan sistemin per pagesen e kontributit vjetor (te secilit)
ne baze te nje niveli te zgjatjes mesatare te jetes.
 Sigurimi nga Aksidentet Personale filloi me prezantimin e
hekurudhave dhe u zgjerua me zhvillimet industriale, kur
revolucioni industrial i shtyu njerezit drejt fabrikave dhe
uzinave, kur filluan te cfaqeshin dhe te mplekseshin probleme
sociale te shendetit, te sigurise ne pune, te kushteve te punes.
 Me vone me daljen e Mjeteve Motorike dhe avioneve filluan
te cfaqeshin edhe sigurimet perkatese.

17. FORMAT MODERNE TE SIGURIMIT
17
 Tregtaret u siguruan ne sigurues te ndryshem, por shume
shpejt, ne menyre origjinale u rrit nje grup siguruesish te
specializuar qe gjendej te “Eduard Lloyd’s Coffee House” ne
Kornhill.
 Ata filluan ta quajne veten “underwriters” duke e konsideruar
ate nje profesion si te gjithe te tjeret , por ne te njejten kohe
ata donin qe te “zgjeroheshin” dhe te “rregulloheshin”duke u
zhvendosur ne “Royal Exchange” ne Londer qe gjenden edhe
sot.
 Me vone ajo u vendos “Lime Street”ku eshte edhe sot
ndertesa, ndoshta me e famshmja e botes, tregu ku behen
cudirat e sigurimeve.

18. 18
 Atmosfera e vendeve te punes se ketyre “underwriters” eshte e
ngjashme me ate te nje kafeje per tradite por ne permbajtje
shkenca dhe arti me i sofistikuar i sigurimeve.
 Llojd’s eshte sot nje organizem nderkombetar qe mbulon
rreziqet te kapaciteteve dhe variacioneve te ndryshme duke e
bere Londren qendren e tregut te sigurimeve te botes.
 Amerikanet sot pretendojne se qendra e sigurimeve te botes
eshte Hardfordi, Kryeqyteti i Connecticut ne U.S.A.
 Shoqerite e sigurimit jane zhvilluar bisneset e tyre te sigurimeve
te organizuar ne klasa te ndryshme bisnesi p.sh. sigurimet
Motorike, Sigurimet e Jetes, Sigurimin nga vjedhja, Sigurimi i
Pergjegjesise se punedhenesit etj dhe organizohen neper
territoret e tyre ose ne vende te tjera ku krijojne deget e tyre,.

19. 19
 Ndermjetesit e sigurimeve ndermjet te siguruarit dhe
siguruesit, te quajtur “Brokera”, “Agjente”, ngadonjehere te
thirur edhe konsultante kane luajtur nje rol te redndesishem
per qindra vite dhe vazhdojne te jene te nevojshem ne tregun e
sigurimeve.
 Ata jane te domosdoshem, sepse ka dy probleme:
 Sigurimet jane mjaft te komplikuara
 Diversiteti i tregut te sigurimeve.

20. 20
 Sot gjenden fusha te ndryshme ku operojne eksperte qe merren
me demet dhe humbjet pasi ato ndodhin ose para per marrjen e
masave per te menjanuar demet ose humbjet ose pasi ato kane
ndodhur ose per te reduktuar demet ose humbjet e metejshme
ose per ti dhene nje drejtim me te leverdisshem ekonomik,
riparimit, rivendosjes etj..
 Gjithashtu ne fund te shekullit 19 u shfaqen disa shoqeri
tregtare qe kujdeseshin per interesat e antareve te shoqerise dhe
filluan te kontrollonin tregun me te gjitha komponentet e tij dhe
filluan te pershtasin fjalet dhe termat e policave te sigurimit
(Polica eshte dokumenti zyrtar qe verteton kontraten e sigurimit
te ofruar nga siguruesi ose/dhe pranuar nga i siguruari.

21. 21
 Nga fundi i vitit 1897 gjithashu krijohen disa formacione te
cilat filluan te programojne standarte njohurish dhe
operacionesh dhe nder me te famshmit eshte “Chartered
Insurance Institute”.
 Ata luajten dhe vazhdojne te luajne nje rol te rendesishem ne
nxitjen me efektivitet dhe zbatimin ne praktike te sigurimeve
duke kualifikuar dhe specializuar personat e zene ose te
angazhuar ne bisnesin teper profesional te sigurimeve.

22. TIPARET E ZAKONSHME TE ZHVILLIMIT TE
SIGURIMEVE
22
 Sigurimet jane zhvilluar ne perputhje me kerkesat per mbrojtje.
 P.sh. Me zhvillimin e industrise se naftes dhe intensifikimin e
metodave shkencore te nxjerrjes se saj, u rrit sasia e
karburanteve te perpunuara, pra u ul cmimi i karburantit, u rrit
kerkesa per perdorimin e mjeteve motorike, rrejdhimisht edhe
kerkesa per mbrojtjen e tyre,ne kete menyre u rrit edhe kerkesa
per sigurimet motorike.
 Ne pergjithsi shteti ka mbikqyrur aktivitetin e sigurimeve nga
Organi i Mbikqyrjes. Mbikqyrja eshte veprimtari qe ushtrohet
per kontrollin, stabilitetin ekonomik te shoqerive te sigurimit qe
ato te jene te afta per te paguar demshperblimet ndaj
policmbajtesve.

23. 23
 Ne stadin e tyre fillestar shoqerite e sigurimit tentonin te
spcializoheshin ne fusha te vecanta sigurimi, por
dalengadale ato u zgjeruan edhe ne fusha te tjera.
 Ne stadin e tyre fillestar shoqerite e sigurimit punonin pa
analiza statistikore te humbjeve te meparshme, por me
vone siguruesit pergjithsisht kane bashkevepruar me
njeri-tjetrin ne ortakeri per burimet e informacionit.
 Sic do te shohim edhe me vone te dhenat statistikore jane
te nevojshme dhe prezenca e tyre i futi shoqerite e
sigurimit ne ndermarrje moderne dhe sigurimet ne nje
shkence ekzakte.

24. 24
 Sigurimet pergjithsisht kane qene te suksesshem. Normalisht
eshte nje bisnes i sigurte, i rendesishem dhe fitimprures. Ndofta
me kete fraze tregojne forcen e ketij bisnesi.
 “ Ne qytetin tim, qe ndodhet kudo ne bote ndertesa e shoqerise
se sigurimit do te jete 5-6 kate me te larte dhe me e bukur se cdo
ndertese e qytetit tim”.
 “ Amerikanet shpenzojne rreth 15% te te ardhurave te tyre per
sigurimet”.
 Dalja dhe zvillimi i risigurimeve ka rritur stabilitetin dhe
sigurimin e vete shoqerise se sigurimit.
 Se fundi sigurimet jane zhvilluar ne disa forma te vecanta duke
realizuar disa mbulime ne te ashtuquajturen policat pakete”qe
sjellin mjaft perfitime.

25. Zhvillimi i Sigurimeve ne Kosove
25
 Sigurimet dhe tregu i sigurimeve në Kosovë nuk kanë donjë
historik të veqantë, ato në trevat e Kosovës janë paraqitur në
kohët e vonshme.
 Përpara, veprimtarinë e sigurimeve në Kosovë e kanë kryer
shoqëritë e huaja, gjatë sundimit otoman kryesishtë shoqëritë
të cilat kanë ofruar sigurime në Perandorinë Otomane, gjersa
gjatë sundimit të Jugosllavisë së vjetër, shoqëritë të cilat kanë
ofruar sigurime në Jugosllavinë e vjetër.
 Pas luftës së dytë botërore, në Kosovë si pjesë e ish
Republikës Socialiste Federative të Jugosllavisë (RSFJ), e tërë
prona private kaloi në pronë shtetërore, gjersa sigurimi i
detyrueshëm i pronës shtetërore në atë kohë u parapa me ligj.

26. 26
 Në ish RSFJ, me kalimin e pronës shtetërore në pronësi
shoqërore u paraqitën shoqëritë e para të sigurimeve në pronësi
shoqërore e me këte edhe në Kosovë si pjesë e sajë, u paraqitë
shoqëria e parë e sigurimeve në pronësi shoqërore.
 Me zbatimin e Ligjit mbi Bazat e Sistemit të Sigurimit të
Pasurisë dhe Përsonave, të ish RSFJ-së, republikat dhe
krahinat, duke u bazuar në autorizimet kushtetuese dhe ligjore,
i kanë nxjerë rregullat me të cilat i plotësonin dhe i përpunonin
dispozitat e përgjithshme të cilat i përmbante ligji federativ.
 Duke i shfrytëzuar këto autorizime kushtetuese, Kosova në
vitin 1977 nxori Ligjin për Sistemin e Sigurimit të Pasurisë dhe
Përsonave të ish KSA të Kosovës.

27. 27
 Kur flasim për industrinë e sigurimeve para vitit 1999 në
Kosovë, flasim për një sistem i cili ka funksionuar në kuadër
të sistemit të përgjithshëm jugosllav, ku edhe Kosova si pjesë
e këtijë sistemi kishte të zhvilluar edhe industrinë e
sigurimeve.
 Në kuadër të këtijë sistemi deri në vitet e 90, kanë ekzistuar
vetëm entet shoqërore të cilat kanë ushtruar aktivitetin e
sigurimeve në kuadër të ish sistemit të përgjithshëm.
 Pas vitit 1970 në Kosovë themelohet edhe enti i sigurimeve
“Kosova” i cili ishte themeluar nga Kuvendi i atëhershëm i
Kosovës.

28. 28
 Përveq këtijë enti, në Kosovë kanë operuar edhe entet e
tjera shoqërore me seli në republikat tjera të ish
Republikës Socialiste Federative të Jugosllavisë.
 Në vitet e 90, bëhet liberalizimi i tregut të sigurimeve ku
edhe Kosova përfshihet në këto ndryshime.
 Në këto vite në Kosovë, në sigurime filluan të operojnë
operatorë privat të cilët aktivitetin e tyre e ushtronin në
harmoni me legjislacionin e atëhershëm.

29. Sigurimet në Kosovë nga viti 1999
29
 Sigurimet, industria e sigurimeve respektivisht shoqëritë e
sigurimeve në Kosovë, organizimi dhe funksionimi i tyre në
harmoni me kërkesat dhe trendet bashkëkohore të zhvillimit
ekonomik në nivele nacionale si dhe në përmasa
ndërkombëtare, pra sigurimet në forma bashkëkohore filluan
nga viti 1999.
 Administrata e UNMIK-ut, në mesvitin 1999, lirshëm mund të
konstatojmë veq tjerash, se është bërë jo vetëm ndarja nga
legjislacioni i vjetër në fushën e sigurimeve, por edhe tërë
industria e sigurimeve filloi të organizohet dhe të funkcionoj
sipas modelit të sigurimeve në Europë.

30. 30
 Me datën 19 nëntor 1999, Zëvendësi i Parë i Përfaqësuesit
Special të Sekretarit të Përgjithshëm, nxjeri Urdhëresën
Administrative Nr. 1999/3 Për Zbatimin e Rregullorës Nr.
1999/15 Lidhur me Regjistrimin e Përkohshëm të Automjeteve
Private në Kosovë Për Sigurimin e Automjetit Ndaj Palës së
Tretë.
 Siq mund të konstatohet nga vetë titulli i rregullorës, autoritetet
e UNMIK-ut, me lejimin e ushtrimit të veprimtarive siguruese,
me rregulloren e lartëcekur që në fillim subjekteve siguruese i
lejuan vetëm marrjen me një produkt të sigurimit, pra me
sigurimin e automjeteve për përgjegjësinë ndaj palës së tretë.
 Rregullorja Nr. 1999/15, për shoqëritë siguruese e përdori
emërtimin subjekte siguruese

31. 31
 Me këtë Urdhëresë Administrative u definua se asnjë
përson ose subjekt, nuk mund të shes apo të ndikoj të
shitet një policë sigurimi e automjetit për përgjegjësinë
ndaj palës së tretë, përveq kur ky përson ose subjekt ka
një autorizim të vlefshëm të përkohshëm të lëshuar nga
misioni i UNMIK-ut.
 Për subjektet-siguruesit të cilët dëshirojnë të shesin
polica të sigurimit të automjetit për përgjegjësinë ndaj
palës së tretë u obliguan që pranë autoriteteve të
UNMIK-ut të paraqesin kërkesë për autorizim të
përkohshëm, gjersa paraqitja e kërkesës është bërë në
formularë të cilët mireshin në UNMIK.

32. Rregullativa ligjore për licencimin e shoqërive të
sigurimeve
32
 Me datën 05 tetor 2001, Përfaqësuesi Special i Sekretarit të
Përgjitshëm, shpalli Rregullorën Nr. 2001/25 Mbi Licencimin,
Mbikëqyrjen dhe Rregullimin e Kompanive të Sigurimit e të
Ndërmjetësuesve të Sigurimit e cila rregullore po të njajtën
ditë edhe hyri në fuqi.
 Me shpalljen e kësajë rregullore, në veqanti u krijua baza
juridike ligjore dhe pozitive e angazhimit të shoqërive të
sigurimeve dhe të ndërmjetësuesve të sigurimeve në
aktivitetet siguruese në Kosovë, si dhe në përgjithësi u krijue
baza juridike, ligjore dhe pozitive e zhvillimit të Industrisë së
sigurimeve në Kosovë.

33. 33
 Me këtë dispozitë ligjëvenësi i ka obliguar të gjita shoqëritë e
sigurimeve të cilat gjer në ditën e miratimit të kësajë Rregullore
kanë qenë të angazhuara në biznesin e sigurimeve në Kosovë, që
pranë BPK-së të aplikojnë për marje të licencës, e e cila licencë
lëshohet bazuar në plotësimin e kushteve të cilat kjo Rregullore i
parashef për angazhimin e shoqërive të sigurimeve në biznesin e
sigurimeve në Kosovë.
 Nga subjektet AiG, Dardania, Insig, Kosova dhe Siguria të cilat
kanë qenë të angazhuar në biznesin e sigurimeve në Kosovë në
bazë të dispozitave të Urdhëresës së lartëpërmendur, formularin e
plotësuar për marjen e licencës, BPK-së ia paraqiten subjektet
Dardania, Insig, Kosova dhe Siguria, gjersa subjekti AiG u
tërhoq nga tregu i sigurimeve në Kosovë.

34. 34
SIGURIMET
DHE
RISKU
Prof.Ass.Dr. Ibish Mazreku
ibish.mazreku@yahoo.com

35. SIGURIMET DHE RISKU
35
 Ekzistenca e nje tregu te zhvilluar te sigurimeve perben nje
komponent teper te rendesishem per te pasur nje ekonomi te
suksesshme sikurse dhe institucionet e tjera te perparuara
financiare luajne rolin e tyre te rendesishem.
 Disa nga tiparet e rendesishme te sigurimeve jane:
 QETESIA
 KONTROLLI I HUMBJEVE
 PERFITIMET SOCIALE
 FONDET E INVESTIMIT

36. Risku
36
 Elementet e sigurimit jane:
 Risku;
 Premia e sigurimit, dhe
 Rasti i siguruar.
 Risku - Parakusht themelor per ekzistimin e sigurimit eshte
prania e riskut.
 Vetem nese ekziston risku i caktuar, paraqitet nevoja per
mbulimin e tij permes sigurimit.
 Jeta e individit dhe e firmave eshte plote me risqe, shansa dhe
rreziqe.

37. 37
 Keto ngjarje te padeshirueshme munde te veshtrohen nga disa
aspekte:
 Shiquar nga aspekti i pergjithshem, relativisht te shpeshta jane
dukurit e zjarreve te niveleve te medha, te termeteve katastrofike, te
vershimeve, te semundjeve etj., te cilat munde te kene per pasoje
humbjet e medha materiale dhe te viktimave njerezore per
ekonomin kombetare te cilen e godasin.
 Shiquar nga aspekti i nje ndermarjeje, ngjarjet e paparashikueshme
munde te jene me pake apo me shume te demshme per te apo
ndoshta katastrofike, por pa ndikim te madhe ne mjedisin: demet
materiale te ndikuara nga zjarri, vershimet, demtimi i makinave dhe
paisjeve, lendimi i te punesuareve, investimet e gabuara, pasojat
ligjore nen ndikimin e demeve ekologjike, etj.

38. 38
 Nga aspekti i individit ngjarjet e demshme kane rendesi te
jashtezakonshme. Vozitja me automobile per shembull, barte
me vehte mundesin e ndodhjes se fatkeqesise ne
komunikacion, e cila munde te jete tragjike per jeten e
individit.

39. 39
 Nocioni risk (anglisht: risk, frengjisht: risqué, rusisht:
strahovanije) ka kuptim te shumefisht ne varesi nga ajo se nga
cili aspekt shiqohet.
 Risku definohet si pasiguri nga aspekti i ndodhjes se ndonje
ngjarje te ardhshme. Pa siguria paraqet mungesin e vetebesimit,
te sigurise, respektivisht mungesen e gjendjes se sigurise.
 Ne situaten e pa sigurise ekziston dyshimi ne mundesit tona qe
saktesisht te parashikojme rezultatet e aktiviteteve tona te
ardheshme.
 Pa siguria ekziston kur individet nuk disponojne informacione
te mjaftueshme per rrethinen, ashtu qe nuk jane ne gjendje qe ta
kuantifikojne riskun, respektivisht nuk munde ta parashikojne
ndodhjen e rezultatit te pa deshiruar.

40. 40
 Nga aspekti ekonomik risku paraqet probabilitetin e
ndodhjes se ndonje ngjarje te demshme ekonomike.
 Nga aspekti juridik risku paraqet mundesin e ndodhjes se
ngjarjes se pasigurt e cila nuk mvaret nga vullneti i
personave te interesuar dhe sigurimi i te cilave eshte e
lejuar me rendin publik dhe moralin.
 Karakteristika themelore e riskut pasiguria, munde te jete
e rrezikuar ne raste se pjesemarresit ne sigurim (personat
e interesuar) me vullnetin e vet (me qellim) e shkaktojne
ndodhjen e tij.

41. 41
 Qe risku te perfshihet ne sigurim ai duhet te permbushe
kushtet e caktuara:
 Mundesia e ndodhjes se ngjarjes, respektivisht mundesia e ndodhjes
se riskut,
 Duhet te ekzistoi pa siguria e ndodhjes se ngjarjes,
 Te paraqese rrezik per ndodhjen e ngjarjes se demshme ekonomike,
 Risku mund te perseritet, respektivisht nuk guxon te jete risk i
izoluar,
 Duhet te jete i pavarur nga vullneti i te siguruarit si dhe personave
tjere te interesuar,
 Qe te jete i lejuar me ligj, rendin publik dhe moralin,
 Eshte i domosdoshem disperzioni i riskut ne hapsire dhe kohe,
 Homogjeniteti i riskut.

42. Ndarja e risqeve
42
 Varesisht nga karakteristikat e riskut munde te flasim
per llojet vijuese te riskut:
 riskun objektiv dhe subjektiv;
 riskun e paster dhe spekulativ;
 riskun e pergjithshem dhe te veqante;
 riskun konstant dhe variabil etj.

43. 43
 Risqe objektive jane ato risqe te cilat ndodhin pavaresisht
nga vullneti i njeriut, si dhe pa asnje lidhshmeri me punen e tij
(psh. risku i goditjes se rrufese, risku i thatesise, risku nga
bresheri etj.). Risku objektiv definohet si shmangje relative te
humbjes reale ne raport me humbjen e pritur.
 Risku subjektiv definohet si pasiguri e cila bazohet ne
gjendjen mentale te njeriut apo ne gjendjen e vetedies se tij.
Per shembull, personi ka konzumuar sasi te madhe te alkoolit
ne nje bar dhe ne ate gjendje duhet te vozitet ne shtepi.
Vozitesi munde te jete i pa sigurt se a mund te mberri ne
shtepi i sigurt, e qe policia mos ta arrestoi per shkak te
vozitjes ne gjendje te dehur. Kjo pasiguri mentale quhet risk
subjektiv.

44. 44
 Risku i paster definohet si situate e cila do te
perfundoi me humbje apo pa asnje efekt (fitimi nuk
eshte i mundur). Per shembull risku nga vdekja e
hershme, risku nga zjarri, termeti, vershimet etj.
 Risku spekulativ paraqet situaten e cila munde te
rezultoi si me humbje ashtu edhe me fitim ( psh.
investimi ne akcionet ne nje firme, lidhja me kusht ne
vrapimet e kuajve, investimet ne pronat e
patundshme etj.).

45. 45
 Risku i pergjithshem eshte risk i cili godet numrin e
madhe te njerezve, grupacionet e veqanta te njerezve
apo ndoshta shoqerine e pergjithshme (psh. inflacioni
i larte, papunesia, lufta etj.).
 Risku individual eshte risk i cili godet numrin me te
vogel te personave (nje apo me shume) per shembull,
vjedhja e automjeteve, zjarri ne nje shtepi etj.
Demtohen vetem ata te te cilet ka ndodhur ai risk por
jo edhe krejte shoqerine.

46. 46
 Risku konstant (i pa ndryshueshem) eshte risku te i cili
probabiliteti i ndodhjes eshte gjithnje i njejte, nuk
ndryshon nga viti ne vite. Zjarri eshte, kryesisht,
vazhdimisht ngjarje e paster ne mesin e caktuar ne disa
vite. Per risqt konstante percaktohet premia konstante e
cila i pergjigjet peshes se riskut.
 Te risku variabil probabiliteti i ndodhjes se tij
vazhdimisht ndryshon. Shkalla e rrezikshmerise ndryshon
ne kohe relativisht te shkurter, nga dita ne dite. Rrezik i
tille eshte risku nga vdekja e cila me rritjen e moshes
vazhdimisht rritet. Probabiliteti se do ndodhe vdekja prej
viti ne vit eshte gjithnje me e madhe.

47. Funksioni i Sigurimeve
47
 Ne pergjithesi sigurimet kane tri funksione dhe ato
jane :
 Funksioni i ruajtjes se pasurise
 Funksioni Akumulues
 Funksioni Social

48. Tregu i Sigurimeve
48
 Tregun e sigurimeve qe te jete funksional e perbejne
keta aktere :
 shitesit,
 bleresit,
 ndermjetesit si dhe
 sherbimet ndihmese.

49. Shitesit e Sigurimeve
49
 Marresit ne sigurime te Lloyds-it ( Lloyd’s Underwriters)
-siguruesit e Lloydsit jane individ te cilet I kontraktojne
sigurimet ne llogari te tyre, Lloydit. Direct ne Lloyd individet
apo subjektet nuk mund te transaktojne direct sigurimet ne
Lloyds, prandaj keta jane te specializuar ne lloje te ndryshme
te sigurimeve.
 Kompanite e Perbashketa - keto kompani nuk kane
aksionare, por si pronare jane vete policembajtesit te cilet
fitimin e krjuar e ndajne ne mes vete, nese ka fitim.
 Shoqatat e Perbashketa - jane te njejta si kompanite e
perbashketa por ne vetvete bashkohen me shoqatat apo
grupimet te te njejtit profesion.

50. 50
 Kompanite me Grup Pronaresh - keto kompani ne pronesi te
aksionareve te tyre te cilet jane te detyruar qe fitimet e tyre ti
ndajne ne mes vete por pasi te jane zbritur te gjitha shpenzimet.
 Vete-Siguruesit - shume kompani te medha komerciale
krijojne kompanite e sigurimeve ne kuader te kompanive te tyre
te cilat krijojne fonde per kompenzimin e demeve te tyre te
krijuara gjate aktivitetit te tyre
 Kompanite Captive te Sigurimeve -keto jane kompani vartese
te cilat formohen prej korporatave te medha te cilat e sigurojne
vetem bizneset e tyre. Keto veprojne njejte sikur kompanite
tjera te sigurimeve vetem qe primet jane te realizuara vetem nga
burime te kufizuara, vetem ne kuader te Korporates.

51. 51
 Kompanite Risiguruese - keto kompani ofrojne sigurim
vetem per kompanite e sigurimeve nese kane pranuar
rrezikun prej tyre, dhe nuk kane te bejne fare me te
siguruarit direct.
 Inter – Grupimet - jane grupime ku I bashkojne
interesat e tyre te cilat jane te shtrira neper kontinente apo
hapsira te ndryshme. Rast specific eshte ne tregun e
sigurimeve ne Londer , ne tregun Londinez te Marines ne
mes shume gjiganteve te ekonomise te cilat vendosin ta
shperndajne biznesin e tyre ne mes te dy apo me shume
siguruesve.

52. 52
 Qeveria - edhe qeveria ne te shumten e rasteve mund te
siguroj permes kompanive nacionale te sigurimeve si
aksionare e saj, sidomos per nevojat e veta. Qeveria ne kete
rast paraqitet si shites I sigurimeve.
 Shoqerite Miqesore – keto jane shoqata te perbashketa te
formuara per zhvillimin e sigurimeve jetesore, sigurimin
jetesor ne industri ku kane rregulla te veqanta per aktivitetin e
tyre ne kuader te kodit per shoqerite miqesore.
 P&I klubet ( protection and indemnity clubs) - gjithashtu
edhe keto jane shoqata te perbashketa te cilat I kane formuar
organizatat e Flotes Detare (tregtareve,transportuesve detar).

53. Ndermjetesit
53
 Brokeret- Brokeret jane profesioniste ne fushen e
sigurimeve dhe ofrojne sherbime profesionale ne boten e
sigurimeve, gjithashtu edhe keshilla profesionale.
 Keta njerez si profesioniste ne kete fushe ne raste te
dhenies se gabuar te keshillave apo zgjidhjeve te
ndryshme mund te denohen me ligj, arsyeja eshte sepse
keta jane njerez profesionist, mund te themi 24 ore
profesioniste.
 Keta kompenzohen nga kompania e sigurimeve dhe kjo
forme e kompenzimit quhet brokerazh
(komision/provizion).

54. 54
 Brokeret e Lloydsit- Brokeret e Lloydsit jane nje kategori e
veqante e cila punon per llogari te Lloydsit. Qe te jesh broker I
Lloydsit duhet te plotesohen disa kushte te cilat jane specifike
vetem per kete kategori si psh :
 duhet te jete i vendosur ne Britanine e Madhe
 te punesoj staf Kompetent
 te kete nje shume te caktuar te kapitalit fillestar
 te operaj si organizate multi-klient
 ti plotesoj kriteriumin e aftesise se pagimit dhe sigurise
 te kete llogari te veqante ne pajtim me kerkesat e Lloydsit
 te kete mbulese profesionale te demshperblimit (sigurimi
professional)
 te aprovohet nga komiteti per panele

55. Agjentet
55
 Kushtezuar (cash) - Ky lloj i angazhimit eshte , ku kompania I
lejon autoritet te limituar te kushtezuar. Keta nuk mund te
leshojne polica apo fletembulesa etj.
 Te Besuar (credit) - Ky lloj ka kompeteca me te medha , psh.
Ndonje diler I automjeteve mund te kete autorizime apo leje qe
te leshoj fletembulesa. Transaksionet ne mes ketij agjenti dhe
kompanise rregullohen permes llogarive, kryesisht mujore
( barazimet).
 Agjentet e Pamvarur (own-case) -Ky lloj eshte me i avancuar
sepse eshte I lejuar ne te shumten e rasteve te kete qasje direkte
ne marrjen e biznesit e sidomos tregjet me konkurence te
ashper.

56. Dallimet ne mes Brokerit & Agjentit
56
Agjenti Brokeri
 Perkohesisht te punesuar  Me kohe te plote professional
 Nuk kryejne ekspertiza  Kryejne ekspertiza profesionale
prfesionale  Mund te denohen
 Nuk mund te denohen per  Agjent I klienteve
neglizhence  Paguhen me brokerazh
 Agjente te siguruesve  Mund te leshoje fletembulese
 Paguhen me komision/provision ndonjehere edhe police sigurimi
 Nganjehere I besohen edhe pune  Kategori e veqante :
te kompanise
brokeret e Lloydsit
 kategori e veqante : agjentet e
pamvarur (own-case)

57. Bleresit e Sigurimeve
57
 Bleresit e sigurimeve mund te ndahen ne :
 Privatet(pronaret e shtepive, banesave,
automjeteve, udhetaret etj.)
 Bizensit ( fabrikat, depot, bizneset etj.)
 Qeveria

58. Sherbimet ndihmese
58
 Ne te gjitha keto relacione gjithmone jane me interes dhe
sherbim te domosdoshem edhe sherbimet tjera te cilat
ndihmonje keto aktivitete, e keto jane :
 trajtuesit e demeve
 vleresuesit e demeve
 avokatet
 inxhinieret
 mjeket
 investiguesit
 hetuesit

59. 59
PRINCIPET
E
SIGURIMEVE
Prof.Ass.Dr. Ibish Mazreku
ibish.mazreku@yahoo.com

60. 60
 Interesi i Sigurueshem
 Besimi i plote
 Shkaketari me i afert
 Demshperblimi
 Kontributi
 Subrogimi

61. Interesi i Sigurueshem
61
 Ky princip paraqet te drejten ligjore dhe faktike mbi
pronesine e nje sendi ku i interesuari per sigurim ka
interes mbi te, kryesisht interesin financiar.
 Interesi i sigurueshem mund te vije nga :
 Pronari  Debitoret
 Qiradhenesi  Depozituesit
 Qiramarresi  Testament lenesit
 Huamarrsit  Transferimi i polices
 Kreditoret

62. 62
 Keto jane disa forma te cilat shprehet qarte interesi i
personave te caktuar.
 Ku qendron esenca e interesit te sigurueshem.
 Te kete interes te sigurueshem duhet te jete nje prone, e
drejte, interes, jeta, gjymtyret, pergjegjesite e mundshme
ndaj paleve te treta me fajesine e paqellimshme etj.
 I siguruari duhet te qendroj ne relacione financiare me te
gjitha keto qe i cekem me pare, si dhe duhet te kete te
drejte ligjore mbi te gjitha keto.

63. 63
 Cfare eshte e siguruar ne nje police per sigurimin e
rrezikut te zjarrit?
 Aty nuk jane te siguruara tulla, cimentoja e te tjera gjera
si keto. Aty eshte siguruar interesi i te sigurarit per ate
shtepi, ndertese etj ne baze te polices.
 Interersi i sigurueshem konsiston ne te drejten ligjore per
te siguruar nje lidhje financiare midis te siguruarit dhe
objektit te siguruar nga nje rrezik i caktuar ne baze te
kontrates.
 Shembuj: Ne sigurimin e marines, interesi i sigurueshem
ekziston ne kohen e ndodhjes se demit.

64. 64
 Ne sigurimin e jetes interesi i sigurueshem ekziston
ne kohen e nisjes se polices.
 Ne sigurimet motorike eshte i pronarit te mjetit ose e
drejtuesit.

65. Besimi i Plote
65
 Sigurimet dallohen nga bizneset apo aktivitetet e tjera
ekonomike, sepse kjo shifet ne relacionet qe krijohen.
 Arsyeja e kesaj eshte sepse kontaktet apo kontratat ne mes
te dy paleve behen duke u bazuar ne parimin e besimit te
plote apo sinqeritetit, sepse njera pale premton qe ne rast
ndodhie te rastit te sigurueshem do ta kompenzoj klientin e
saj si kompenzim per primin e paguar nga i siguruari.
 Ne rastin e marrjes ne sigurim te dyja palet jane te obliguara
e sidomos i interesuari per sigurim qe ti paraqes te gjitha
faktet materiale te kerkuara nga siguruesi qe jane ne
dijenine e tij.

66. 66
 Gjithmone jane disa fakte te cilat duhet te paraqiten
me kerkesen e kompanise siguruese si psh :
 faktet te cilat tregojne masat e sigurise se objektit
 konstruksioni i objektit
 historiati i subjektit ne fjale ne fushen e sigurimeve
 subjekti ne fjale ne cfare regjioni gjendet, sa eshte
shkalla e krimit apo veqantite e kesaj ane te cilat
paraqesin si faktor te rritjes se shkalles se rrezikut.
 E shume elemente tjera me interes ne marrjen ne
sigurim

67. 67
 Te gjitha keto fakte per subjektin ne fjale siguruesi eshte i
obliguar ne baze te ketij parimi ti paraqes.
 Nese me vetedije nuk paraqet ndonje fakt apo fenomen i cili ka
te beje shume me subjektin e siguruar atehere siguruesi mund te
mos kete kurrfare obligimesh gjithmone duke u bazuar ne kete
parim.
 Ky parim aplikohet kur njera pale ne kontrate (siguruesi)
kerkon nga pala tjeter informacion rreth rrezikut.
 Kjo ndodh per faktin se ofruesi i kontrates nuk di asgje rreth
rrezikut, pra i siguruari vete i din te gjitha faktet. P.sh. ne
sigurimet e jetes.
 Personi qe do te sigurohet lidhet me faktet mosha, semundjet qe
bart, nese pi duhan apo jo etj, etj.

68. 68
 Mund te marrim disa shembuj sipas klaseve:
 Sigurimi i zjarrit: konstuksioni i objektit ne fjale, perdorimi i tij,
mirembajtja, masat e sigurimse, masat e mbrojtjes kunder zjarrit (MKZ),
pasija kunder zjarrit etj.
 Sigurimi nga Vjedhja : lloji i stoqeve/mallrave, vlera e tyre, lokacioni i
objektit ne fjale, sistemet e alarmit etj.
 Sigurimi Motorike: tipi i automjetit, vjetersia, te dhenat detale per
shoferin , historiati i subjektit ne fjale etj.
 Sigurimi i Marines : sigurimi i kargos,kushtet e shitjes, transporti i
kargos, vija lundruese etj.
 Sigurimi i Jetes: mosha, historiati shendetsor paraprak i klientit,
profesioni etj.
 Sigurimi nga aksidentet personale: mosha, gjatesia, pasha, historiati
medikal, hobite, etj.

69. 69
 Keto ishin disa fakte apo te dhena sipas llojeve te sigurimeve te
cilat do te ishin me rendesi per marrje ne sigurim.
 Ne praktike do te hasim gjate punes per rendesine e ketij principi si
dhe principeve tjera.
 Ne sigurimet e zjarrit, shtepia lidhet me faktet te tilla si vjetersia,
ndertim prej tulle ose druri, lloji i catise etj, etj.
 Ne sigurimet motorike, automjeti lidhet me faktet te tilla si mosha
e mjetit motorik, cmimi fillestar, parkimi, mosha e drejtuesit etj,
etj.
 Ne kete menyre duhet te zbulojme faktet materiale.
 Fakt material eshte ai qe influencon ne gjykimin e personit te
kujdesshem (siguruesi) qe merret me pranimin ose jo te rrezikut te
propozuar dhe me cfare termash do ta pranoje ate.

70. 70
 I siguruari jo vetem qe duhet t’izbuloje ato, por duhet ti
zbuloje me vertetesi. Keto jane:
 Si dhe sa ka qene i perfshrie me pare ne demshperblim.
 Faktet qe e rrisin rrezikun
 Faktet qe lidhen me rriskun qe dhame ne shembujt e
mesiperm
 Ka edhe fakte qe nuk ka nevoje te zbulohen:
 Faktet e njohura me ligj
 Njohurite e zakonshme dhe pergjithshme
 Faktet qe gjenden nga shqyrtimet e metejshme

71. 71
 Ka edhe fakte jomateriale:
 Vlefta e gjobave te dhena
 Faktet qe e permiresojne rrezikun
 Faktet qe ne menyre te mjaftueshme jane te mbuluara
nga termat e polices.

72. Shkaktari me i afert
72
 Me lidhjen e kontrates apo marreveshjen per sigurimin e
subjektit ne fjale dhe gjate periudhes se sigurimit mund te vije
edhe deri te rasti i ndodhjes se rastit te siguruar.
 Nese ndodh kjo atehere duke u bazuar ne kete parim shofim qe
rasti i ndodhur a eshte i mbuluar apo jo.
 Sepse ne baze te parimit themelor te sigurimeve mund te
kompenzohen vetem ato raste te cilat kane mbulese siguruese,
pra shkaktari i demit te krijuar a eshte i perfishire ne mbulese.
 Ne praktike mund te jete nje shkaktar i vetem apo zinxhir
shkaketaresh, te cilet shkaketojn demin apo rastin, dhe me
rendesi eshte qe ky shkaketar te jete ne fushen e mbulimit te
polices.

73. 73
 Kompanite i ndajne tri menyra te shkaktareve te cilet involvohen a
ata jane :
 shkaketari i cili eshte definuar si peril ne policen e sigurimit si psh;
zjarri duke perjashtuar….. etj, dhe nese shkaktar i demit eshte
zjarri , mbulohet sipas polices, vetem nese nuk eshte i perfshire ne
listen e perjashtimeve.
 Shkaketaret te cilet ne menyre specifike jane perjashtuar nga polica
e sigurimit, ku cdo dem i shkaktuar nga shkaktar te perjashtuar ne
police nuk mbulohen.
 Shkaketaret te cilet nuk permenden / perfshiehn ne police te cilet
mund ti konsiderojme te cilet mbulojne apo perjashtojne.
 Cdo ngjarje eshte efekt i disa shfaqjeve dhe nuk mund te trajtohet
si e izoluar.
 Ajo do te jete hallka e fundit e shkaqeve dhe efekteve.

74. Demshperblimi
74
 Poenta e sigurimit qendron ne ate ne qofte nese i siguruari
demtohet per pasurine apo shendetin e tij ka te drejte ligjore te
kompenzohet, te demshperblehet.
 Ne baze te ketij parimi i demtuari / i siguruari ka te drejte ne
demshperblim dhe te sillet ne gjendjen si para ndodhjes se
rastit, nuk duhet te jete as me mire as me keq.
 Ne baze te ketij parimi i siguruari nuk mund te humbe por as
te perfitoje duke u bazuar ne sigurimin e tij, sepse ky princip e
ndalon ate.
 Ne sigurimet e jetes nuk mund te flasim per demshperblim
sepse jeta nuk mund te kompenzohet apo te zevendesohet.

75. 75
 Ne sigurimet e jetes forma e perfitimit ne rastet e
siguruara quhet Benificion, per dallim nga sigurimet
e pergjithshme qe quhet demshperblim.
 Pra termi benificion perdoret per sigurimet jetesore,
ndersa demshperblim perdoret ne sigurimet e
pergjithshme/jo-jetes.
 Duke u bazuar ne kete shofim qe qellimi kryesor i
sigurimeve eshte vendosja e te siguruarit ne te njejten
pozite sikur para ndodhjes se rastit.

76. 76
 Ne rastin e demshperblimit gjithmone zbritet
amortizimi i objektit, paisjeve apo gjerave te tjera,
gjithmone atehere kur ndodhe rasti sepse i siguruari
mund te kompenzohet per vleren aktuale te subjektit
te siguruar, as me mire as me keq.
 Ne praktike qe tu iket rasteve te perfitimeve jane
edhe dy nen-principe ne kuader te principit te
demshperblimit te cilat evitojne keto raste te
perfitimeve.
 Keto nen-principe jane Subrogimi dhe Kontributi.

77. Subrogimi
77
 Ne kete raste involvohen tri pale shkaktari i
demit/fajtori i siguruari dhe siguruesi.
 Ne rastin e ndodhjes se rastit dhe nese fajtor eshte
pala e trete kompania e sigurimit mund te kompensoj
te siguruarin e saj por ia merr te drejten klientit te saj
qe ta padise palen e trete per rimbursim te mjeteve te
paguara klientit te saj.

78. Shembull
78
 Nese personi A eshte shkaktar i demit te krijuar dhe i shkakton
dem personit B, nese personi A nuk eshte i siguruar, ndersa
personi B eshte i siguruar ne kompanine C, personi B apo i
siguruari ka dy menyra ta kompenzoj vetveten ,nen nje te padise
dhe te kerkoj tek A per kompenzimin e demit apo te bej kerkese
per kompenzim tek siguruesi i tij C.
 Nese kompenzohet nga A , atehere i siguruari nuk ka te drejte
per demshperblim nga C, por nese ben kerkese per dem te C ,
C-ja do ta kompenzoj B per demin e shkaketuar dhe ia merr te
drejten B ta padise A per rimbursim te mjeteve te paguara nga
C.
 Prandaj padia e C ndaj A eshte subrogim.

79. 79
 Ne baze te ketij nen-principi evitohet mundesia e
perfitimit te te siguruarit (B) nga A dhe C.
 Pra ne baze te ketij principi nese pala e trete eshte
pergjegjese, siguruesi e merr te drejten ligjore nga i
siguruari ne momentin e pageses se demit .

80. Kontributi
80
 Kontributi eshte princip tjeter ku nuk ja lejon te siguruarit te
perfitoj me shume se shuma totale e demit, keto raste mund te
ndodhin ne rastet e sigurimeve te dyfishta.
 Pra edhe ky princip ia pamundeson qe te siguruarit te perfitoj.
 Principi i kontributit aplikohet kur :
 kur dy apo me teper polica jane efektive
 policat e mbulojne interesin e perbashket
 shkaktari i demit eshte peril i perbashket ne te gjitha policat
 policat mbulojne subjektin e njejte ne fjale
 secila police eshte pergjegjese per humbjen

81. 81
 Pra principi i kontributuit eshte e drejte e siguruesve qe te
participojne ne kompenzimin e demit ne baze te primit te
marre.
 Ta imagjinojme nje rast i cili mund te ndodhe ne praktike.
 Nese nje klient i juaji ka siguruar nje kompjuter lap-top me
police nga te gjitha rreziqet me shume te siguruar ne vlere
prej 5000 euro,dhe ne te njejten kohe po i njejti klient prene
nje police udhetimi te sigurimit ne limit prej 2000 euro.
 Gjate udhetimit kompjuteri peson demtim ne vlere prej 700,
dhe kete rast te dyja policat jane valide per demshperblim.

82. Policat do te kontribuojne ne baze te kesaj formule :
82
Vlera / shuma e siguruar X demi
Polica nga te gjitha rreziqet Polica e udhetimit
5000/ 7000 X 700 = 500 E 2000/7000X 700 = 200

83. Llogaritja e kontributit
83
 Kontributi llogaritet ne dy forma:
1. Ne baze te shumes se siguruar
2. Sipas metodes se pamvarur te pergjegjesise

84. Ne baze te shumes se siguruar
84
 Ne rastin kur polica nuk eshte subject i mesatares ne trajtimin
e demit atehere demi zgjidhet ne raport me shumen e siguruar.
 Shembull :
 Kompania A shuma e siguruar 20000 euro
 Kompania B shuma e siguruar 30000 euro
 Demi 1000 euro
Kompania A Kompania B
20000/50000 X 1000 = 400 euro 30000/50000x 1000 = 600
Kompania A paguan 400 Euro Kompania B paguan 600

85. Metoda e Pamvarur e Pergjegjesise
85
 Kur polica eshte subject i mesatares apo e limiteve
aplikohet kjo metode.
 Shembull :
Polica A shuma e siguruar 10000
Ekcesi 25
Polica B shuma e siguruar 18000
Vlera me rastin e demit 20000
Demi 500

86. Polica A Polica B
10000/20000 X 500 = 250
ekcesi - 25 18000/20000 X 500 = 450
Polica A mer pjese me 225 Polica B merr pjese me 450
 Ne kete rast 225 + 450 = 675 e cila eshte me madhe se sa
demi actual,ne kete rast shuma totale e demit do te ndahet
proporcionalisht ne raport me pergjegjesite e pamvarura e
ajo eshte 225:450,nese e zberthejme fitojme rezultatin me
sa vijon :
Polica A 225/675 X 500 = 167 euro
Polica B 450/675 X 500 = 333 euro
 Arsyeja qe erdhem deri tek ky rezultat eshte sepse objekti
ne fjale ishte i nensiguruar, sepse shuma e siguruar (10000
dhe 18000) ishte nen vleren ne rastin e ndodhjes se rastit.
86

87. 87
ASPEKTI JURIDIK
I
SIGURIMEVE
Prof.Ass.Dr. Ibish Mazreku
ibish.mazreku@yahoo.com

88. Aspekti Jurdiki i Sigurimeve ne Bote
( Sistemi Anglez)
88
 Natyra e ligjit ne sigurime – Ne do te mundohemi qe ne pika
te shkurtera te pershkruajme aspektin juridik te sigurimeve si
element shume i rendesishem ne punen praktike, pasi qe
sigurimet jane kontrate apo marreveshje ne mes te dy paleve.
 Ne praktike hasim ndarjen e ligjeve ne ligje publike dhe ligje
private.
 Ne ligje publike mund ti cekim si psh. E Drejta Penale,
administrative, Kushtetues etj, ndersa ne ligje private mund ti
quajme ligji per kundervajtje (tort), ekonomik, familjar etj.
 Diferenca ne mes te ketyre dy llojeve te ligjeve qendron ne ate
se ne ligjet publike involvohet edhe shteti, ndersa ne ate
private palet qe involvohen jane privatet/individet.

89. Burimet e ligjit
89
 Ligjet dallojne dhe varirojne nga vendi ne vend, prandaj edhe
burimet e ligjeve dallojen prej vendit.
 Ne praktike ekzistojne disa lloje burimesh te ligjeve si burimi
gjyqsor/legal, burimi historik, burimet e shkruara.
 Burimi gjyqsor/legal : keto burime jane te pranuara ,si te
shkruara , si ligje dhe kode , ligjet e BE etj.
 Burimet Historike : keto lloj burime mund te konsiderohen si
burime me shume peshe ne krijimin e ligjeve sepse kane
peshe dhe influence ne krijimin e tyre psh, Bibla, Kurani apo
sistemi gjyqsor Romak apo Babilonas.
 Burimet e shkruara : keto mund ti permbledhim si Dekretet e
parlamentit apo raportet.

90. Statusi dhe Personaliteti legal (ligjor)
90
 Keto dy institucione na tregojne se deri ne c’mase
njerzit jane subject i drejtesise.
 Statusi eshte deshmi per personalitetin e caktuar dhe
obligimet e tij ndaj shtetit te tij si te votoje, te kete
nenshtetesine etj.
 Ndersa me Personalitet nenkuptojme se cka ka te
drejte personi te beje ne kuader te drejtave te tij te
garantuara.

91. Tipet e Statusit Legal
91
 Te Miturit – person i Mitur konsiderohet cdo person nen
moshen 18 vjeq, i cili nuk ka te drejte vote, te leshoj
testament, te dal ne gjyq etj
 Personat me C’rregulime mentale
 Personat e falimentuar – keta persona nuk kane te
drejte te zgjidhen ne parlament apo autoritete lokale, te
drejtojne Kompani Publike apo ndonje shkolle etj.
 Burri dhe Gruaja – kjo konsiderohet si kontrate
vullnetare te jetojne bashke dhe kjo kontrate krijon
obligimet dhe pergjegjesite ne martese.

92. Tipet e ndryshme te
92
Personalitetit
 Mbreteresha
 Udheheqesit fetar dhe shteteror
 Korporatat e agreguara
 Shoqatat e pa inkorporuara
 Partnerizmi
 Siguruesit e Lloydsit
 Ligji i Tortit (e drejta e delikteve)

93. 93
 Kundervajtja / Delikti (tort) ne pergjithesi eshte gabim civil,
ndryshe nga prishja e kontrates, me te cilen gjyqi do te
kompenzoj ne demet e shkaktuara.
 Kundervajtja / Deliktet perfshijne aktet negligjente apo
leshimet nga ana e pandehurit.
 Sigurimi i pergjegjesive eshte i dizajnuar te mbuloje te
siguruarin (pandehurin) per aktet pa qellime te caktuara.
 Ndersa legjislacioni mbi te drejten e delikteve parqet kryesisht
aktet me gabime (paqellimshme) nga njeri person kunder
tjetrit kunder tij apo pasurise se tij per te cilen mund te
ndermirret gjyq civil.

94. 94
 Kater fushat e delikteve jane :
 Negligjenca, ( pakujdesi etj )
 nderhyrjet e paqellimshme, (sulmi ndaj ndokuj dhe
lendimi i tij )
 pergjegjesia absolute ( kafshimi i gjarperit te juaj
dikujt tjeter )
 pergjegjesia e caktuar, ( prodhuesi i produkteve
difektoze e demton bleresin dhe kjo mund te
konsiderohet si pergjegjesi e veqante).

95. 95
 Ne praktike ndodh qe gjithmone te padisesh apo te jesh i
paditur per sjellje apo deme qe mund te ju shkaktosh te
tjereve.
 Pa marre paraysh ato a jane te qellimshme apo te
paqellimshme, qe ne praktike quhen delikte.
 Definicioni me i pranueshem mbi deliktet eshte ai i professor
Winfield : “ pergjegjesite ndaj delikteve arrijne nga prishja e
detyrave primare te fiksuara me ligj, ato detyra jane te
drejtuara kunder personave ne pergjithesi dhe prishja e tyre
eshte e rivendosur me padi per demet e palikuiduara’’

96. Mbrojtjet ne raste te ndryshme
96
 Negligjenca me kontribut – Kjo forme e negligjences nuk
mund ta justifikoj ne pergjithesi te akuzuarin, por megjithate e
zvogelon pergjegjesine e tij psh : udhetari ne rruge kur ka
shikueshmeri te mire dhe shoferi i cili ka hapesire te mire
shiqimi dhe ndodh aksidenti, shoferi i dehur , dhe ju udhetoni
me te, ku jeni i vetedijshem per pasojat qe mund te ndodhin,
mos lidhja e rrypit te sigurise, kur e dini rendesine e tij.
 Vetembrojtja – Njeriu ne baze te ligjeve natyrore ka te drejte
ne vetembrojtje te tij, pasurise se tij dhe familjes se tij. Ne
keto ratse ai ndermerr disa masa / aktivitetete per mbrojtjen e
tij dhe pasurise se tij

97. 97
 Volenti non fit injuria – kjo nenkupton kur personi eshte i
angazhuar ne aktivitete te tij dhe eshte i vetedijshem per
pasojat qe mund ti rrjedhin psh:
 Kur punetori punon ne kushte te rrezikshme per pune vetem
qe mos ta humb punen e tij
 Kur polici rrezikon gjate punes qe te mbroje sigurine e
qytetareve sepse ka detyre primare per shkak te detyres se tij.
 Aksidentet e paevitueshme – Kete mund ta ilustrojme kur
gjuetaret tane gjate gjuetise mund te ndodhe qe plumbi I tyre
te beje rikoshet dhe ta lendoj dikend.

98. 98
 Veprat Madhore ( Zotit )
 Domodoshmeria – Jane raste kur domosdoshmerisht demton
dicka per ti evituar pasojat e mundshme kjo ndodhe me se
shumti ne rastet e zjarreve etj.
 Autoriteti Statutar – personat te cilet jane ne ndjekje dhe
shkaktojne lendime trupore dhe deme, jane te obliguar ti
kompenzojne paditesit.
 Gabimet – Kjo forme nuk konsiderohet si mbrojtje, por mund
te konsiderohet nje forme lehtesimi per te akuzuarin sepse nuk
eshte bere me qellim te caktuar.

99. 99
 Veprat jo Ligjore/ ilegale – Ligji nuk i mbron dhe lejon
aktivitete llegale si psh, vjedhjet, droga, vrasjet etj. Dhe keta
nuk mund te parashtrojne kerkese per kompenzim demi. Psh :
nese i padituri dhe paditesi gjate aktit te vjedhjes shkaktojne
deme apo lendime trupore te tjereve.
 Imuniteti Diplomatic – Keta persona mbrohen ne baze te ketij
imunteti dhe mund te jene subject i ndonje rasti vetem nese
ata pajtohen me te sepse imuniteti diplomatic i mbron ata.
 Statusi Ligjor apo Legal – Kjo ka te beje me rastet e te
miturve apo personave me te meta mentale te cilet mund te
shfrytezohen si mbrojtje e mire pro tyre.

100. LIGJI I KONTRATAVE
100
 Ligji me i rendesishem ne boten e sigurimeve mund te
konsiderohet ligji mbi kontartat.
 Prandaj me baze te kesaj mund te konsiderojme qe ”
kontrata eshte nje nje marreveshje legale ne mes te dy
paleve te cilat duhet te jene ne pajtim me ligjet valide te
vendit te caktuar “.
 Ne pergjithesi kontratat mund te ndahen ne :
 kontrata te thjeshta
 kontrata me pelqim (under seal)

101. 101
 Kontratat e Thjeshta - Ky lloj e kontratave eshte nje
kontrate te cilen mund ta hasim ne jeten e perditshme dhe
keto forma mund te jene te krijuara ne ate forme kur
krijojne obligime ligjore, psh : kur blejme gjera ne
dyqan, restaurant etj. Keto relacione jane nje lloj kontrate
ne mes jush dhe subjektit ne fjale.
 Kontratat me pelqim/vule (under seal) - Keto lloje
kontratash nuk jane te rralla dhe bazohen ne premtime
gratis, ku ne momentin e kontrates palet nuk shkembejne
para , por vetem hyjne ne obligime sipas kontrates.

102. 102
 Kontrata qe te jete valide apo te kete baze ligjore duhet qe te
plotesohen disa kushte e ato jane :
 Oferta dhe Pranimi – Palet duhet te ofrojne dicka dhe pala
tjeter duhet te pranoje oferten apo mund te paraqes
kunderoferten.
 Konsiderata – Kete forme mund ta ilustrojme duke u bazuar
ne keta shembuj ;
 te paguhet apo te premtohet qe do te paguhen parate
 apo premtimi per modifikimni e tij apo sherbimeve te tij
 transferin apo premtimin qe do te transferoj psh, token apo te mira
tjera.

103. 103
 Konsiderata qeveriset ne baze te disa rregullave psh;
 konsiderata duhet te jete reale
 konsiderata nuk duhet te jete e kaluar
 konsiderata duhet te levize nga premtimi
 konsiderata duhet te jete legale
 estoppeli ( e drejta e kompanise qe ta nderprese
aktivitetin e agjentit ne rastin kur nuk u permbahet
kushteve dhe detyrave sipas kontrates).
 Kontrata duhet te kete kapacitet juridik

104. 104
 Kontratat te cilat nuk zbatohen ne ligj i perkasin tri kategorive :
 kontratat e shfuqizuara
 kontratat e anuluara
 kontratat me dhune
 Kontrata mund te pushoj ne keto raste :
 permbushja ( mosperbushja e kushteve)
 prishja (kur njera pale nuk I kryen obligimet )
 zhgenjimi
 heqjadore ( me pelqimin e te dyja paleve mund te nderpritet)
 pelqim&shtyerje ( me pelqimin e te dyja paleve mund te modifikohet
apo edhe te shtyen kryerja e obligimeve)
 bashkim (kjo kontrate mund ti bashkohet ndonje kontrate tjeter )

105. LIGJI MBI AGJENCIONET( AGJENTET)
105
 Pasi qe sigurimet afarojne edhe permes ndermjetesuesve qe
ne praktike njihen si Agjente dhe Broker eshte shume me
rendesi ti njohim qellimin dhe rendesine mbi te drejtat e
Agjencive.
 Agjentet permes zyreve te tyre ,Agjencive, kryejne
sherbime ne favor te Kompanise / PRINCIPALIT dhe ka
autorizime dhe te drejta te bashkepunoje apo afaroje me
palet e treta ne llogari dhe interes te Kompanise Siguruese.
 E drejta mbi Agjencite bazohet ne maximen juridike, qui
facit alium facit se, qe don te thote se ai i cili ju puneson
jeni i obliguar te mendoni per te.

106. 106
 Agjencionet mund te krijohen nepermes te :
 Pelqimit / Miratimit – marreveshja paraprake ne krijimin e
maredhenieve kontraktuese ne mes te Principalit (kompanise) dhe
agjentit)
 Autoritetit te dukshem/qarte – permes akteve te cilat ja jep qarte
principali agjentit.
 Nga Nevoja
 Me Ratifikim
 Detyrat e agjentit mund te renditen me sa vijon :
 Zbaton instruksionet e principalit (kompanise)
 Tregon aftesi dhe kujdes
 I kryen detyrat e veta personalisht
 Vepron ne interesin e plote te principalit
 Deponon parate e pranuara ne llogarine e principalit

107. KUSHTET DHE GARANCITE NE SIGURIME
( conditions & warranties in insurance)
107
 Me KUSHTE(conditions) kuptojme, aktivitetet te cilat duhet ti
ndermerr I siguruari apo vazhdon ti ndermerr per ta mbajtur active
policen e sigurimit si dhe kompanine e sigurimit ta perpunoje demin.
Psh : I siguruari duhet te paguaj premine e duhur, ta njoftoje kompanine
ne kohen me te shpejte per rastin aksidentin si dhe te bashkepunoj me
kompanine ne mbrojtje te te siguruarit ne rast padie/ pergjegjesie.
 Ndersa me GARANCI (warranties) kuptojme premtimin apo zotimin e
te siguruarit me shkrim si pjese e kontrates per kushtet e cekura
ekzistojne apo jo psh, I siguruari premton, zotohet (warrants) qe
impiantet e ujit punojne, dhe si shkembim per kete kompania merr prim
me te ulet per sigurimin nga zjarri. Nese me vone vertetohet qe I
siguruari premtimin e dhene e kishte te rrejshme, rrezikon te prishet
kontrata, sepse ne baze te zotimit te te siguruarit qe impiantet punojne
marresi ne sigurim llogarite prim me te ulet se sa ne faktb do te duhej
llogarite.

108. Aspekti Juridik i Sigurimeve ne Kosove
108
 Kontrata për sigurimin është një kontratë dypalëshe e së drejtës së
detyrimeve dhe së drejtës ekonomike.
 Sipas rregullave të kësaj kontrate krijohet marrëdhënia juridike midis
siguruesit dhe të siguruarit për rregullimmin e çështjeve të ndryshme
rreth asaj se çka inicon dhe rregullon kontrata për sigurimin.
 Kryesore është se në bazë të kësaj kontrate një subjekt mund të
sigurojë veten nga dëmi i shkaktuar, mund të sigurojë pasurinë e vet
dhe mund t’i sigurojë personat e tretë nëse ndodh rasti i siguruar,
sepse me ndodhjen e rastit të siguruar, siguruesi duhet të paguaj
shumën e siguruar.
 Kuptohet se për këto rrjedha duhet të lidhet kontrata për sigurimin,
duhet të paguhet primi i sigurimit dhe duhet të jipet shuma e siguruar
në rast të ndodhjës të rastit të siguruar.

109. 109
 Për funksionim të këtillë të këtyre rregullave duhet
rregullativë e caktuar në lëmin e sigurimit që mund të jetë në
dispozitat e Ligjit Mbi Detyrimet ose Kodit Civil, ose në
dispozitat e ligjeve të veçanta për sigurimet.
 Pos kësaj, sigurimi duhet të ketë një organizim të mirëfilltë në
nivel të shtetit në çdo sistem juridik nacional dhe në nivel të
rregullave të unifikuara.
 Dhe në fund, krejt kjo kërkon një organizim ekspertësh që do
ta bëjnë siguruesin efikas në organizimin e sigurimit si dhe të
siguruarin të garantuar se po që se ndodh rasti i siguruar do të
marrë shumën e siguruar.

110. 110
 Kontrata për sigurimin tek ne ende bazohet në LMD. Në bazë
të dispozitave të këtijë ligji, siguruesi mund të jetë person
fizik ose person juridik që punon me mjete në pronësinë
private.
 Kurse i siguruari është personi fizik apo juridik që kryen
veprimtari të ndryshme i cili po qe se ndodh rasti i siguruar
mund të realizojë shumën e siguruar.
 I siguruari sigurohet nga rreziqet e ndryshme nga të cilat
mund të ndodh dëmi.
 Këto rreziqe nuk janë të mbuluara nga sigurimi në tërësi, por
janë të mbuluara vetëm nga ato që konsiderohen me interes
për organizimin e sigurimit.

111. 111
 Në bazë të kontratës mbi sigurimin, siguruesi obligohet që të
paguajë shumën e siguruar nëse ndodh rasti i siguruar, ndërsa i
siguruari oblighet që të paguajë primin e sigurimit me
nënshkrimin e policës së sigurimit.
 Siguruesit janë shoqëritë e sigurimeve, ndërkaq të siguruarit
mund të jenë personat fizik ose juridik që sigurohen nga rreziqet
e ndryshme në kryerjen e veprimtarisë së vet, sepse mund t’i
shkaktojnë dëm tjetrit, pasurisë së vet etj.
 Shoqëritë e sigurimeve me primet e sigurimit grumbullojnë
mjete të caktuara për afarizëm si dhe për mbulimin e dëmëve.
Në këtë mënyrë mundësohet që sa më shpejt të zhdëmtohet
personi i dëmtuar, ose të rregullohen gjërat tjera rreth sigurimit
që paraqiten me ndodhjen e rastit të siguruar.

112. Vetitë e kontratës për sigurimin
112
 Kontrata për sigurimin është kontratë me emër, sepse e ka emrin
e vet në qarkullimin juridik. Është e sanksionuar me dispozitat
pozitive të të drejtave nacionale dhe aq sa nevojitet edhe
rregulativa e unifikuar për këtë lëmi.
 Pastaj, kontrata për sigurimin është kontratë e thjeshtë, sepse
përfshin elementet e një kontrate për rrjedhat e sigurimit në të
drejtat nacionale.
 Zgjatja e kësaj kontrate para se gjithash varet prej shkaktimit të
rastit të siguruar.
 Si dhe është kontratë e pavarur, sepse pavarësisht nga kontratat
e tjera, krijon efekte juridike për siguruesit dhe të siguruarit.

113. 113
 Kontrata e sigurimit është kontratë e dyanshme detyruese, sepse
me të krijohen të drejta dhe detyra midis siguruesit dhe të
siguruarit.
 Pastaj, kjo kontratë është kontratë me shpërblim, sepse siguruesi
sipas kësaj kontrate ka obligim që të paguajë shpërblimin e
caktuar që quhet shuma e siguruar në rastin kur ndodh rasti i
siguruar.
 Nga ana tjetër, i siguruari është i obliguar të paguajë primin e
sigurimit pas marrjes së policës së sigurimit.
 Primi i sigurimit është kundërvlera që jipet për rrezikun reth
ndodhjës të ngjarjes me pasoja negative ndaj të siguruarit.
 Me fjalë të tjera, primi i sigurimit është çmimi i rrezikut.

114. 114
 Kontrata për sigurimin është kontratë aleatore, sepse nuk dihet
se kur do të ndodh rasti i siguruar.
 Kjo veçori se nuk dihet se kur do të ndodh rasti i siguruar e
bënë këtë kontratë fatore.
 Mirëpo, edhe nëse konstatimi parimor është me vend rreth asaj
se kur do ndodh rasti i siguruar, kjo kontratë është kontratë
aleatore.
 Mirëpo, kur ndodh rasti i siguruar, atëherë me siguri dihet se
çka duhet t’i paguajë siguruesi të siguruarit.
 Siç mund të vërehet, karakteri aleator i kontratës për sigurimin
në këtë pjesë nuk ekziston, sepse dihet se çka siguruesi dhe i
siguruari duhet të paguajnë, kurse nuk dihet vetëm kur do të
ndodh rasti i siguruar.

115. 115
 Kontrata për sigurimin është kontratë formale.
 Sipas dispozitave ligjore, kontrata për sigurimin është
lidhur kur kontraktuesit nënshkruajnë policën e sigurimit
ose listën për mbulim.
 Kur jemi të forma e kësaj kontrate, duhet thënë se oferta
që bëhet për lidhjen e saj bëhet me shkrim të të ofertuarit,
kurse ai është i obliguar që brenda afatit të caktuar t’i
përgjigjet ofertës se a e pranon apo jo.

116. Kushtet për lidhjen e kontratës për sigurimin
116
 Që të lidhet kontrata për sigurimin duhet të plotësohen këto
kushtë:
 të ekzistojë aftësia punuese e siguruesit dhe të siguruarit,
 të ekzistojë pajtimi i vullnetit të palëve kontraktuese,
 të ekzistojë lënda e kësaj kontrate si dhe duhet të ekzistojë
baza e saj.
 Këto kushte në mënyrë specifike vijnë në shprehje te kontrata
mbi sigurmin,

117. Kur konsiderohet se kontrata e sigurimit është e lidhur
117
 Kontrata për sigurimin konsiderohet e lidhur në rastin kur
kontraktuesit nënshkruajnë policën e sigurimit.
 Këtu është konstatimi parimor se kur palët kontraktuese
nënshkruajnë policën e sigurimit, atëherë konsiderohet se
është lidhur kontrata e sigurimit.
 Këtij akti i paraprijnë oferta e bërë me shkrim e të
siguruarit për lidhjen e kontratës për sigurimin.
 Me këtë ofertë siguruesi ose ofertuesi është i lidhur në
kohën prej disa ditësh prej ditës kur oferta i ka arritur
siguruesit.

118. Të drejtat dhe detyrat e të siguruarit –
118
 Të drejtat – I siguruari sipas rregullave të kontratës për sigurimin
vullnetar, ka të drejtë të kërkojë që ta lidhë këtë kontratë.
 Pastaj, ka të drejtë të kërkoj pagimmin e shumës së siguruar nëse ka
ndodhur rasti i siguruar.
 Si dhe ka të drejtë të kërkojë anulimin e kontratës për sigurimin në
qoftë se është lidhur në kundërshtim me ligjin.
 I siguruari ka të drejtë të kërkojë të ndryshohet çdo gjë që është
ndryshuar rreth rrezikut te kjo kontratë.
 Ka të drejtë të realizojë shpërblimin eventual të dëmit që është mbi
vlerën e shumës së siguruar.
 Kuptohet se në këtë rast i siguruari duhet edhe të vërtetojë diferencën
e dëmit që është shkaktuar mbi vlerën e shumës së siguruar.
 Pastaj, i siguruari ka të drejtë të kujdeset për të drejtat tjera eventuale
që i ka ose që rrjedhin nga kontrata për sigurimin.

119. 119
 Detyrat – I siguruari ka për detyrë që të paguajë primin e
sigurimit.
 Pagimi i primit të sigurimit është dëshmi se kontrata për
sigurimin është kontratë me shpërblim.
 Ajo është baza juridike e kësaj kontrate, sepse pagimi i primit
të sigurimit ndihmon që të tubohen mjete te siguruesi, që ai të
paguajë shumën e siguruar kur ndodh rasti i siguruar.
 Primi i sigurimit është shuma e të hollave, caktuar sipas ligjit
ose kontratës, por ky caktim mund të bëhet edhe me rregullat
e drejtëpërdrejta të sigurimit ose me rregullat e tarifave të
sigurimit.

120. Të drejtat dhe detyrat e siguruesit
120
 Të drejtat – Siguruesi ka të drejtë të kërkojë që të paguhet
primi i sigurimit ashtu siç është paraparë sipas kontratës, ose
sipas dispozitave ligjore ose tarifës së caktuar.
 Primi i sigurimit paguhet në lartësinë që saktësisht është
paraparë.
 Pastaj, siguruesi ka të drejtë të kërkojë që të jipen të dhënat të
sakta dhe me kohë për rrezikun e sigurimit.
 Kjo e drejtë është shumë me rëndësi që të realizohet, sepse
është me influencë për qenien e kësaj kontrate.

121. 121
 Detyrat e siguruesit – Detyra kryesore e siguruesit është që të
paguajë shumën e siguruar nëse ndodh rasti i siguruar.
 Por, është me rëndësi që rasti i siguruar me të vërtetë ka
ndodhur dhe se i njëjti është i mbuluar me sigurim.
 Shuma e siguruar paguhet nga ana e siguruesit pasi të ketë
ndodh rasti i siguruar.
 Kjo shumë duhet të paguhaet në një afat të caktuar dhe
optimal pasi të jetë trajtuar dëmi.

122. Shuarja e kontratës për sigurimin
122
 Kontrata për sigurimin mund të shuhet në raste dhe situate të
ndryshme.
 Shuarja e kësaj kontrate në shumicën e rasteve është e
sanksionuar sipas dispozitave ligjore, ndërsa ka edhe raste të
shuarjes së kësaj kontrate që janë si rrjedhim i rregullave të
përgjithshme të së drejtës kontraktore.
 Duke pasur parasysh shumësinë e këtyre rasteve dhe vlerën që
kanë këto raste të shuarjes, do të mundohemi t’i analizojmë
veq e veq, sepse në këtë mënyrë do të analizojmë dhe
mbarështrrojmë siç duhet çdo rast dhe do të kemi një pasqyrë
më të rrjedhshme të rasteve të shuarjes së kësaj kontrate.

123. Shuarja e kontratës për sigurimin me marrëveshjen e
siguruesit dhe të siguruarit
123
 Sipas rregullave të së drejtës kontraktore dhe rregullave të
kësaj kontrate, kontrata për sigurimin mund të shuhet me
marrëveshjen e siguruesit dhe të siguruarit.
 Kjo është rregulla e vjetër dhe tradicionale, sepse niset nga
fakti se kontrata është vepër e palëve, andaj palët këtë
kontratë mund ta shuajnë me marrëveshjen e tyre.
 Pasi që kontrata për sigurimin është kontratë formale, andaj
ndryshimi ose shuarja e saj duhet të bëhen në formën me
shkrim.
 Pra, kjo kontratë nuk mund të shuhet me klauzolat gojore të
palëve kontraktuese.

124. Shuarja e kontratës së sigurimit me anulim
124
 Kontrata për sigurimin duhet të lidhet duke i respektuar
dispozitat ligjore.
 Nëse këto dispozita nuk respektohen, lidhet duke i
cenuar ato, atëherë kjo kontratë është e pavlevshme.
 Kështu ndodh në qoftë se në momentin e lidhjes së saj ka
ndodhur rasti i siguruar ose ka qenë e sigurt se do të
ndodh, ose kur në momentin e kontraktimit ka qenë e
sigurt se do të ndodh.

125. Shuarja e kontratës për sigurimin me skadimin e kohës
125
 Në qoftë se kontrata për sigurimin është lidhur për kohë
të caktuar, atëherë ajo shuhet me skadimin e ditës së
fundit të sigurimit.
 Ky rast i shuarjes së kësaj kontrate vjen në shprehje si te
sigurimi vullnetar ashtu edhe te sigurimi i detyrueshëm.
 Kjo sidomos vlen për sigurimin vullnetar kur sigurohet
jeta ose pasuria e njeriut.
 Në qoftë se bëhet sigurimi i pakufizuar për nga koha,
atëherë kjo kontratë shuhet kur pala e interesuar e paraqet
kërkesën për shuarjen e saj.

126. Shuarja e kontratës për sigurimin me zgjidhjen e saj
126
 Kontrata për sigurimin mund të zgjidhet në disa raste.
 Kështu është kur i siguruari jep të dhëna jo të sakta dhe jo të
plota për sigurimin, atëherë siguruesi ka të drejtë të kërkojë
zgjidhjen e kësaj kontrate.
 Por, ka për detyrë të vërtëtojë së të dhënat janë dhënë në
mënyrë jo të saktë.
 Rasti tjetër i zgjidhjes së kësaj kontrate është kur siguruesi e rrit
rrezikun aq sa që i siguruari nuk do të lidhte kontratën për
sigurimin nëse në momentin e lidhjes së kësaj kontrate do ta
ketë ditur këtë rrethanë.
 Kuptohet se i siguruari këtë anulim mund ta bëjë vetëm nëse
vërteton se është shtuar rreziku për të cilin lidhet kontrata e
sigurimit.

127. Shuarja e kontratës për sigurimin në bazë të ligjit
127
 Kontrata për sigurimin mund të shuhet në bazë të ligjit (ex
lege) në rastet e caktuara.
 Së pari shuarja në bazë të ligjit e kësaj kontrate ekziston kur i
siguruari nuk e paguan primin e sigurimit që është arritur për
pagim.
 Por, duhet thënë se këtë rast të shuarjes e kemi nëse primi i
sigurimit nuk paguhet në afat të caktuar prej ditës së
arritshmërisë së primit për pagim.
 Kuptohet se pala e interesuar duhet këtë rrethanë ta vërtetojë
dhe t’ia parashtrojë kërkesën gjykatës për shuarjen e kësaj
kontrate në bazë të ligjit.

128. 128
 Dhe në fund, kontrata për sigurimin shuhet në bazë të ligjit, në
qoftë se është tjetërsuar vetëm një pjesë e sendit të siguruar e
cila në pikëpamje të sigurimit nuk është tërësi e veçantë,
atëherë kjo shuarje është e pashmangshme.
 Edhe në këtë rast pala e interesuar duhet të vërtetojë se janë
tjetërsuar disa sende të sigurimit të cilat nuk përbëjnë tërësinë
e veçantë.
 Kur këto rrethana vërtetohen në mënyrë të saktë dhe
autoritative, atëherë duhet t’i parashtrohet kërkesa gjykatës
dhe gjykata në bazë të këtyre rrethanave nxjerr vendim
meritor për shuarjen e kësaj kontrate.

129. Shuarja e kontratës për sigurimin me denoncim
129
 I siguruari dhe siguruesi parimisht kanë të drejtë të bëjnë denoncimin
e kësaj kontrate.
 Kuptohet se këtë mund ta bëjnë duke respektuar afatin e denoncimit
dhe duke respektuar kohën e volitshme për denoncim.
 Konkretisht, në qoftë se sigurimi është lidhur për afat më të gjatë se 5
vjet, çdo palë mundet para skadimit të këtij afati me afat të
denoncimit, p.sh., prej 3 muaj, ti deklaroj me shkrim palës tjetër se
kërkon zgjidhjen e kontratës për sigurimin.
 Pala e interesuar këtë shuarje mund ta realizojë vetëm nëse plotësohen
këto kushte: të lidhet kontrata për sigurimin për 5 vjet, ky afat të mos
ketë skaduar, afati 3 muajsh i denoncimit të respektohet si dhe duhet
t’i parashtrohet kërkesa palës tjetër kontraktuese.
 Afati përcaktohet nga siguruesi në policë

130. Shuarja e kontratës për sigurimin me shuarjen e
mundësisë së shkaktimit të rrezikut
130
 Kontrata për sigurimin sipas rregullave të kësaj kontrate mund
të shuhet edhe në rastin kur shuhet mundësia që të ndodh
ngjarja që mbulohet me rrezikun.
 Është kështu, sepse tani nuk ekziston interesi për ekzistimin e
kësaj kontrate, si dhe nga fakti se ngjarja që mbulohet me
sigurim tani më nuk do të ndodh.
 Kur këto rrethana vërtetohen nga pala e interesuar, atëherë s’ka
dyshim se ajo rrethanë do të ndikojë në mënyrë relevante në
shuarjen e kontratës për sigurimin.
 Në qoftë se rasti vjen para gjykatës, atëherë parashtruesi i
këkesës duhet të vërtetojë se është shuar mundësia e shkaktimit
të rrezikut, kurse gjykata ta provojë këtë, andaj edhe të vendosë
në mënyrë meritore se është shuar kontrata.

131. Pasojat e shuarjes së kontratës për sigurimin
131
 Shuarja e kontratës për sigurimin nga cilido rast i shuarjes shkakton pasoja të
caktuara juridike.
 Këto pasoja vlejnë ndaj siguruesit dhe të siguruarit.
 Përndryshe, pasojat e shuarjes së kësaj kontrate mund të jenë në të ardhmen
dhe mund të jenë ç’prej fillimit të ekzistimit të kësaj kontrate.
 Pasojat juridike janë prej fillimit nëse kontrata anulohet, sepse është në
kundërshtim me dispozitat imperative.
 Në qoftë se kontrata shuhet nga arsye të tjera, atëherë zakonisht pasojat
juridike të kësaj shuarje janë në të ardhmen, pra këto pasoja janë prej
momentit kur kontrata shuhet.
 Në qoftë se kjo kontratë shuhet për shkaqe të caktuara, kurse vetë kontrata
ka qenë e lidhur për afat të caktuar, atëherë siguruesi ka obligim t’ia kthejë
primin e sigurimit për aq kohë sa është shuar paraprakisht kontrata për
sigurimin.

132. Rëndësia e kontratës për sigurimin
132
 Kontrata për sigurimin është një prej kontratave që ka rëndësi
evidente si në të drejtën e detyrimeve ashtu edhe në të drejtën
ekonomike.
 Kështu po themi, sepse ka një zbatim evident në këto dy degë të së
drejtës si për nga rregullativa, ashtu edhe për nga dobitë ekonomike
që mund t’i sjellë kryerja e veprimtarisë së sigurimit.
 Në aspektin rregullativ kontrata për sigurimin ofron organizimin
juridik të sigurimit në të drejtat nacionale si dhe në aspektin
ndërkombëtar.
 Në aspektin e fitimit të profitit sigurisht se kryerja e suksesshme e
kësaj veprimtarie mundëson që të realizohen mjetet evidente si për
mbulimin e rrezikut ashtu edhe për organizimin e sigurimit dhe për
krijimin e mjeteve në funksion të krijimit të një aparature profesionale
rreth dhënies së shërbimeve në lëmin e sigurimeve.

133. 133
 Kontrata për sigurimin sikurse edhe kontratat tjera, por kjo në veçanti,
kanë rëndësi të dukshme që kanë ndikuar në evoluimin e së drejtës
kontraktore.
 Kështu po themi, sepse rregullat e kësaj kontrate dhe rregullat e
sigurimit kanë ndikuar rreth afirmimit dhe kristalizimit të bazës së
përgjegjësisë për sendet e rrezikshme dhe veprimtaritë e rrezikshme.
 Vlera tjetër e kësaj kontrate dhe rregullave të sigurimit konsiston edhe
në faktin se një lëmi e tërë mbulohet me këto rregulla.
 Këtë po e themi, sepse kur këto rregulla funksionojnë mirë, atëherë
mbulohen rastet e dëmit të shkaktuar në një masë të caktuar.
 Rregullativa e kësaj kontrate parimisht mbron siguruesin dhe të
siguruarin, por si duket është e potencuar mbrojtja e të siguruarit dhe
pasuria e tij.