1. Financimi permese borxhit dhe
determinimi i normave te kamates
ne treg
Msc/Phd.kandidat, Brikenda Vokshi, ligj
brikenda.vokshi@uni-pr.edu

2. Normat e kamates dhe normat e kthimit
 Norma e kamates paraqet koston e huamarresit per
huane dhe shperblimin e huadhenesit per investimin.
 Ne normat e kamates ndikojne vendimet e individeve
se a te shpenzojne apo te kursejne para.
 Instrumentet e borxhit te cilat i emitojne bankat,
qeveria apo korporatat, bazohen ne mardheniet
debitore-kreditore dhe ekzistojne lloje te ndryshme te
ketyre instrumenteve.
2

3. Normat e kamates dhe normat e kthimit
 Kemi keto lloje te instrumenteve te borxhit:
1. Huate e thjeshta,
2. Obligacionet diskonte,
3. Obligacionet me kupona, dhe
4. Huate me pagese fikse.
2

4. Huate e thjeshta
 Tek huate e thjeshta huamarresi merr nga
huadhenesi nje shume te parave qe quhet kryegjeja
dhe pranon qe huadhenesit t‘ ia paguaje kryegjene
plus nje shume plotesuese qe quhet kamate ne nje
date te caktuar.
 Shembull: Supozojme se Pro Credit Bank jep nje
hua ne vlere 12.000 €, me norme te kamates 12% ne
vit firmes ¨AA¨ per nje vit.
P agesa totale e huadhenesit = p * ( 1 + i )
2

5. Obligacionet diskonte
 Tek Obligacionet diskonte huamarresi e paguan
shumen me nje pagese te vetme. Ne kete rast,
huamarresi ia paguan huadhenesit vleren nominale
ne afatin e skadimit por pranon me pak se vlera
nominale.
 Shembull: Supozojme se Korporata ¨IBM¨ emiton
nje obligacionin diskont me vlere nominale 10.000
€ dhe kamate 10 %.
VT (obligacioni diskont)= vlera nominale /(1 +
i) 2

6. Obligacionet me kupona
 Tek keto obligacione huamarresi bene disa pagesa
te kamates ne afatin e skadimit ne intervale te
rregullta dhe paguan vleren nominale ne afatin e
skadimit.
 Shembull: Supozojme se Korporata ¨IBM¨¨emiton
nje obligacion ne vlere 20.000 € per 10 vite me
kamate 12%.
2

7. Huate me pagese fikse
 Tek huate me pagese fikse huamarresi paguan
periodikisht. Pagesa perfshine kamaten dhe
kryegjene.
 Shembull: Le te supozojme se kemi nje kredi prej
5.000 € per 3 vite me norme te kamates 10 %. Sa do
te jete pagesa mujore?
2

8. Vlera e tashme
 Per ta krahasuar kthimin nga huaja e thjeshte,
obligacionet diskonte, obligacionet me kupona dhe
huate me pagese fikse perdorim vleren e tashme.
 Shembull: Supozojme se kemi fituar 6.500 € dhe
deshirojme te kursejme per te blere nje veture. I
deponojme parate ne banke, e cila na jep 5 % kamate.
Sa do te kemi pas nje viti?
 Nese deshirojme te kursejme parate mbi 1 vit, do te
fitojme 5 % ne kursimin e akumuluar qdo periudhe.
Ky proces i fitimit te kamates mbi kamate quhet
kamata e perbere.
2

9. Vlera e tashme
 Per ta demonstruar se si mund te perdorim
ekuacionin e vleres se tashme per te vleresuar dy
instrumente te borxhit, te supozojme se me kamaten
prej 10% iu eshte ofruar obligacioni qe do tu jap
1.000 € pas 5 vitesh, apo pagesa fikse prej 150 € per
5 vite me qmim prej 600 €.
2

10. Norma reale e kamates
 Nese supozojme se nuk do te kete inflacion, te gjitha
normat e kamates do te jene reale dhe ato nuk
perfshijne primin per inflacionin e parashikuar.
 Irvin Fisher ne librin “ teoria e kamates” thote se:
kamata determinohet nga padurueshmeria per te
shpenzuar te ardhurat dhe mundesia per ti investuar
ato. Sipas tij kamata reale eshte qmimi qe e barazon
oferten dhe kerkesen e kapitalit. Oferta varet nga
gatishmeria e njerezve per te kursyer, kerkesa varet nga
mundesite per investime produktive. 2

11. Inflacioni dhe normat e kamates
 Teoria e fisherit thote se ndryshimet ne inflacion te
pritur shkaktojne ndryshime edhe ne normen e kamates:
N rma no minale e kamate s = no rma re ale e kamte s + %
o
e inflacio nit
 Duhet thene se norma reale e kamates eshte nje norme e
pritur.
2

12. Llojet e ndryshme te borxhit
 Nje firme mund te emitoje obligacionin ne vendin e vet
apo ne nje vend tjeter. Natyrisht qdo firme qe
grumbullon para jasht i nenshtrohet rregullave te atij
vendi. Obligacionet e tilla njihen si o blig acio ne te
huaja.
 N rsa nje o blig acio n q e shite t ng a nje ko mpani e huaj
de
ne SHB njihe t si o blig acio ne t y
A ankee, nde rsa nje
o blig acio n i shitur ng a nje firme e huaj ne Japo ni njihe t
si sam urai.
2

13. Leasingu
 Dhenia me qira me afat te gjate eshte e rendomte, nje
marrveshje e tille qe perfshine nje varg pagesash njihet
is lizing. Firmat zakonisht i marrin pajisjet kapitale me
lizing (qira) ne vend se ti blejne ato. Qdo lizing
perfshine lizingmarresin dhe dhenesin. Shpesh flitet per
industrune e lizingut, kjo ka te bej me firmat qe ofrojne
pajisje me qira. Nje nga firmat me te medha jane firmat
qe prodhojne pajisje (p.sh IBM). Pastaj kompanite
ajrore i shfrytezone me lizing aeroplanet.
2

14. Leasingu
 Pas perfundimit te lizingut pajisja e marre me qira mund te
blehet apo mund te kontraktohet nje tjeter lizing. Lizingu
afathksurter (operativ) mund te anulohet, ndersa lizingu
afatgjate (kapital) nuk mund te anulohet. Perparsite e lizingut
jane :
-lizing u afatshkurte r e shte shume i pe rshtatshe m,
- o fro he t munde sia e anulimit te ko ntrate s,
- o fro he t mire mbajtja,
- shpe nzime t e ulta administrative dhe te transaksio nve ,
- mbro tja ng a tatime t (pro nari e zbre t amo rtizimin ng a te ardhurat
q e tatimo he n),
2
- ruajtaja e kapitalit, e tj.

15. Deteminimi i normave te kamates
ne treg
 Norma e kamates qe mbizoteron ne treg, determinohet nga
kerkesa dhe oferta e obligacioneve. Per ta shpjeguar kete
fokusohemi ne sjelljen e bleresve dhe shitesve te
obligacioneve. Ne do te kufizohemi ne sasine e
obligacioneve ne treg dhe qmimin e atyre obligacioneve,
duke supozuar se te gjithe faktoret e tjere mbesin te njejte.
Obligacioni eshte mall Shfrytez. i fondeve
Bleresi Huadhe ne si q e ble n o blig . Huamarre si q e mble dh fo nde
Shitesi Huamarre si q e e mito n o blig . Huadhe ne si q e o fro n fo nde
Qmimi Qmimi i o blig acio nit N rma e kamate s
o
2

16. Lakorja e kerkeses
Relacioni i pare qe do ta trajtojme eshte ne mes te qmimit dhe sasise se
obligacioneve. Marrim per ilustrim kerkesen per nje obligacion diskont
1 vjeqar qe do ti paguaje pronarit 10.000 €, kur te skadoje afati i
obligacionit. Ky relacion na tregon lakoren e kerkeses, fig.1., e cila
zbret poshte pasi huadhenesi eshte i gatshem te bleje me teper
obligacione kur qmimi i tyre eshte me i ulte.
Qmimi
P=9.500 €
B i=25% .A
P=8.000€
A i=5.3% .B
Sasia 2

17. Lakorja e kerkeses
 Per ta konstruktuar lakoren e kerkeses per tregun e
obligacioneve, kur e veshtrojme mallin e kembyer si
fonde te huazushme, ne vend te obligacioneve, nedo ta
gjejme normen e kamates per obligacionet qe shiten per
8.000 € dhe 9.500 €.
i = ( vlera nominale – qmimi diskont ) / qmimi diskont
Vlera nominale= 10.000 €
2

18. Lakorja e ofertes
 Lakorja e ofertes na tregon se si sasia e obligacioneve ndryshon me qmimet
e tyre. Te marrim perseri shembullin paraprak. Ne kete rast huadhenesit
jane te gatshem te ofrojne me shume obligacione, kur qmimi i tyre eshte me
i larte, sepse ata kerkojne me shume fonde kur normat e kamates jane te
ulta. Me qmimin prej 9.500 € norma e kamates eshte 5.3% ndersa me
qmimin 8.000 € norma e kamates rritet ne 25%.
Qmimi

P=9.500 € i=25% .D
C
P=8.000€ i=5.3% .C
D
Sasia 2

19. Ekuilibri i tregut
Qmimi
B
P=9.500 €
C
P=8.000€
A
D Sasia 2

20. Ekuilibri i tregut
 Me renien e qmimit te obligacioneve, ndodhin dy gjera:
a) Disa njerez, qe me pare nuk kane dashur te japin hua, tash do ta
bejne sepse kthimi eshte me i larte, dhe
b) Disa njerez qe me pare deshironin te merrnin hua, nuk jane me
te interesuar pasi kostoja e huazimit eshte me e larte.
 Me rritjen eqmimit te obligacioneve, ndodhin dy gjera:
a) Disa njerez qe me pare deshironin te merrnin hua, do ta bejne
sepse qmimi i huazimit ka rene, dhe
b) Disa njerez qe kane dashur te japin hua nuk jane te interesuar ta
bejne me, pasi kane kthim me te ulte. 2