Documents aimed to assist you in navigating the various claims and counter claims on KG D6 in the context of India’s energy security

1. Page 1 of 12
કમ KG ગેસ
તમારા માટ મહ વ ૂણ
છે

2. Page 2 of 12
я к к
, ш Ú — Ê
1. વીજળ , ટ લ અને બાંધકામ વા અ ય ે ો કરતાં િવપ રત, તેલ અને ગેસ
સંશોધન અને ઉ પાદન (E&P) ૂબ જ જોખમભય યવસાય છે યાં ો ટની
ૂર સમયાવિધ દરિમયાન શોધ અને ૂ યાંકનથી લઈને િવકાસ અને ઉ પાદન
ુધી બધે જ અિનિ તતાનો સામનો કરવો પડ છે.
2. ૂવામાં શોધખોળની સફળતાનો દર મા દસમાંથી એક છે, તદ ઉપરાત ર ઝવ
અથાત ભંડાર ની મા ાના મા દાજો જ બાંધી શકાય છે, તેમજ તે સંબંિધત
િનિ ત આકડો આપવો અશ છે.
3. ડા પાણીમાં એક ૂવાના શારકામ કરવાની અને શોધ કરવાનો ખચ . ૭00 કરોડ
િપયાથી વધાર ( ૂવાને િવકિસત કરવાનો ખચ . ૧૨00 થી . ૧૪00 કરોડ) થાય
છે, માં નફાની કોઈ બાહધર હોતી નથી.
4. 3000 થી ૧0,000 મીટર સ ુ ની સપાટ થી નીચે તેમજ ડાણ સ હત ડા
સ ુ ું વાતાવરણ િવિવધ કારના જોખમને બેવડાવી દ છે. સ ુ ના પેટાળમાં
સાધનોની થાપના અને ળવણી કાય એવા વાતાવરણમાં કરવા ું હોય છે
માનવીય મતાથી પર છે. નટ અને બો ટને કસવા વા સીધાસાદા કાય કરવા
માટ પણ ઉ ત કારના ચો સ માગદશનવાળા ડા પાણીના રોબોટ વાહનોની
જ ર રહ છે. સાધનોની થાપના સંબંધી સં ૂણ યાને ભાર ઉપકરણોથી રમોટ
ારા િનદિશત કરવા પડ છે. ઉ ચ દબાણવાળા પાઇપોને ડા સ ુ ના પાણીમાં
હ રો માઇલ દર ુધી, સંચાર કબલની સાથો-સાથ ઉ ચ વો ટજવાળા વીજળ
કબલો ું યાન રાખીને ુશળતાથી પાથરવામાં આવે છે. રોબો ટક જહાજોએ એવા
વાતાવરણમાં કાય કરવા ું હોય છે, ચં ક મંગળ પર શોધ માટ વપરાતી
રમોટથી િનયંિ ત નાની ગાડ ઓની સામે આવનારા વાતાવરણથી પણ વ ુ
ુ કર હોય છે.
5. к ® я х к : આ યવસાયમાં
સં ૂણ જોખમ શોધ કરનાર કંપની ારા ઉઠાવવામાં આવે છે, ોતના મા લક ારા
નહ

3. Page 3 of 12
NELP Ú Ú
6. ભારત ારા ડા પાણીમાં શોધ કાય મ માટ ૮0 ના દાયકાથી જ તકનીક ે થી
જોડાયેલી કંપનીઓને લાવવાનો યાસ સ ય છે. શેલ અને શેવરોન વી
કં પ ની ઓ ને પ ણ મ તે મ થો ડ સ ફ ળ તા મ ળ છે . શેવરોને તો શોધ
કાયમાં જ ંગી ૂડ રોકાણ કયા પછ ભારતના આ ૂવ સ ુ તટને “િન ફળ
બેિસન” ગણાવી હતી.
7. ૧૯૯૧ ુધી ભારતીય તેલ અને ગેસ ે માં હર ે ની તેલ કંપનીઓની
એ ્િમિન ટડ ાઇ ઝગ મેકિનઝમ (“APM”) હઠળ ઇ રાશાહ હતી, માં તમામ
ખચ પર ૂવિનધા રત વળતરની બાહધર હતી. આ વ ુ લાગતવાળા ે એ
શોધ, આ ખચ ઉપરાંત નફાની નીિત હઠળ ૂ યાંકન અને ઉ પાદનના સં ૂણ
જોખમના ભારને દશના કરદાતાઓ પર લાદ દવાયો હતો.
8. ૧૯૯૦ ુધી ભારત એવી થિતમાં હ ું, યાં તેની પાસે ન તો ડા પાણીવાળ
બેિસનમાં શોધ કરવાની તકનીક હતી, અને ન તો તેમાં રોકાણ કરવા માટ ૂડ
સાધનો હતાં. વધતી તેલના આયાત ખચાથી ૂકવણી સમતોલતા પર જોખમ
વધી ગ ું હ ું.
9. આવી થિતને યાનમાં રાખીને તેલ અને ગેસ શોધ કામમાં પાછળ રહ ગયેલી
ભારતીય બેિસનમાં શોધખોળ કયને વેગ આપવા નવી તકનીક સાથો-સાથ ૂડ
રોકાણને આકષવા ૧૦૦ ટકા િવદશી રોકાણ માટ આ ે ુ ુ ુકા ું. જો ક
ભારત પાસે આ બેિસનમાં ૩૧.૪ લાખ ચોરસ વગ ક.મી. ે હોવા છતાં ફ ત
૧૫ ટકા ે માં શોધ કાય હાત ધરા ું હ ું. અહ શ તા પહલાંથી જ ઓછ હતી
અને ૂવ સ ુ તટ પર શેવરોનની િન ફળતાએ મા આ શંકાને મજ ૂત બનાવી
હતી. ભારતને જ ર હતી એક નવી નીિતની સઉદ અરબ, ુવૈત, કતાર ઉપરાંત
યાંનમાર, પા ક તાન અને બાં લાદશની ુલનમાં ઓછ શ તાઓ ધરાવતી
બેિસનમાં તેલ અને ગેસ શોધ કાયને ો સાહન આપે.
10. િવ ભ કારના PSC સાથે અખતરાઓ કયા પછ , ક માં ારક શોધાયેલ
ે ોની હરા નો સમાવેશ હતો, ૂ એ લોરશન લાઇ સગ પો લસી (NELP)
ની શ આત વષ ૧૯૯૭ માં ી મોચાની સરકાર ારા કરાઈ હતી. અહ રોચક
વાત એ છે ક રલાય સ િવ ુ FIR તેમજ PIL દાખલ કરનાર ુ ય
ફ રયાદ ઓમાંથી એક ક બનેટના તે વખતના સ ચવ હતાં, મણે હાલમાં અમલી

4. Page 4 of 12
શરતોને વી ૃિત આપી હતી. આ શરતોમાંથી સૌથી મહ વ ૂણ શરત, NELP
પહલાંના બધાંજ PSC નીિતઓથી અલગ કરતી હતી, તે ક ટરને િવતરણની
વતં તા અને બ ર ારા િનધા રત દર સં ૂણ ગેસના વેચાણની મં ૂર
આપવાની હતી. તો ું આ અસાધારણ બાબત નથી ક આવા ૂવ ક બનેટ સ ચવ
હવે PSC ની શરતોને પડકાર આપતી FIR દાખલ કરાવડાવે અને એ માંગ કર ક
KG D6 ની કમત બ રના આધાર નહ પણ ઉ પાદન ખચને આધાર ન
કરવી જોઈએ?
11. NELP બોલીઓ મા એવા વણશોધાયેલા ે ો માટ હતી ક માં કોઈ ડટા
ઉપલ ધ નહોતો અથવા પયા ત નહતો. NELP એ OIL અથવા ONGC ના ને
હઠળના ઉ પાદન કરતાં ૂવા અથવા શોધાયેલા ે ોની હરા કરવાની ૂની
ણાલીને સમા ત કર હતી. આ નીિત હઠળ તદન નવા લો સની હરા કરાઇ
હતી.
12. પારદશક અને તરરા ય પધા મક બોલી યા હઠળ કરવામાં આવેલી
પહલી હરા માં, વષ ૨૦૦૦ની સાલમાં રલાય સ અને NIKO એ સૌથી ચી
બોલી લગાવી KG D6 શોધખોળ લોક હાંસલ કય હતો.
13. NELP નીિત હઠળ ફાળવવામાં આવેલ ૨૫૪ લો સ માંથી ૧૧૦ માં શોધ સફળ
રહ હોવા છતાં, મા ૬ માં ઉ પાદન થઈ ર ું છે. જો તમામ નીિત હઠળની
શોધોની સં યાની ગણતર કરવામાં આવે તો તે કડો ૧૬૦ થી વધાર છે.
ONGC અને GSPC સ હત આમાંથી ઘણાની શોધ આનાથી પહલાં અથવા
રલાય સ ારા D1-D3 ની સાથે થઈ હોવા છતાં તેમના ે માં હ ુ ઉ પાદન શ
થ ું નથી. તેથીજ D1-D3 ે હંમેશાં જ ભારતના ડા પાણીમાં ઉ પાદન કરતાં
થમ ે નો ેય ધરાવશે. આ એવી ઉપલ ધ છે ની દશે શંસા કરવી
જોઈએ, ન ક ટ કા.

5. Page 5 of 12
к
14. NELP હઠળ રલાય સ સૌથી મોટો રોકાણકાર છે. ખાસ કર ને ુ કલ ઓફશોર
લો સમાં
^ ડસે બર’13 ુધી
*NELP ના સ ુ તટથી ૂરના લોક ( ુલ ૧00%) માં JV હઠળ. આમાં ફ ત શોધખોળ ($૪.૯
Bn), િવકાસ કાય ($૭.૭) સામેલ છે. આમાં ૂકવણી કરલ રોય ટ ($૨ Bn) સ હત OPEX
સામેલ નથી.
^^DGH ની વેબસાઇટ ુજબ
(NELP ) NELP
^^
%
લો સની સં યા સ ુ તટથી ૂર ૩૭ લો સ, હાલમાં
૬ (જમીન પર ૧, ુલ ૭ લોક)
૧૩૪ ૨૮
2D ધરતીકંપ સંબંધી
(lkm)
૮૨,૮૦૭ ૩,૪૨,૨૪૫ ૨૪
3D ધરતીકંપ સંબંધી
(વગ. કમી)
૯૯,૭૩૩ ૨,૧૮,૫૬૦ ૪૬
ૂવાની ુલ સં યા ૧૦૧ (શોધખોળ+ ૂ યાંકન),
૨૯ િવકાસ
૨૫૯ ૩૯
ુલ રોકાણ' ($ Bn) ૧૨૬ NELP
હઠળના
સ ુ તટથી
ૂરના
લોકમાં
રોકાણના ુલ
આકડા
ઉપલ ધ નથી
શોધની સં યા ૪૩ ૮૮૦ ૫૪
ઉ પાદનમાં
તપદ લ શોધની
સં યા
3 3 ૧૦૦
ઉ પાદન ૨.૨૭૯ tcf, ૨૪.૩૮૪
MMbbls
૨.૨૭૯tcf,
૨૪.૩૮૪
MMbbls
૧૦૦

6. Page 6 of 12
15. NELP ૂવ અને NELP રા ડમાં ફાળવેલ ૪૫ લોકમાંથી રલાય સ પાસે હાલમાં
ફ ત ૭ લોક છે ( માંથી 6 સ ુ તટથી ૂર છે). કંપનીએ સરકારને ુપરત
કરલા ૩૭ બો માં $ ૧.૯૨ બ લયન ું (વતમાન િવિનમય દર આશર .
૧૨૦૦૦ કરોડ) રોકાણ ક ુ છે અને અ ય 2 લોક પરત કરવાના છે. ઘણા
લોકની શોધ કયા પછ તેમને છોડવા પડ ાં, કારણક તેમને વતમાન િત
MMBtu ની $૪.૨ ના ભાવો પર િવકિસત કરવા અને ઉ પાદન શ કર ું આિથક
ર તે પોષણ મ નથી.
16. D1-D3 ડા પાણીમાં દશ ું પહ ું અને એક ું ઉ પાદન ે છે અને િવ ના
જ ટલ ભંડારોમાં તેનો સમાવેષ થાય છે. આ જ લોકમાં અ ય શોધ મ ક R
સી રઝ, સેટલાઇટ અને MJ1 નો િવકાસ હ બાક છે.
17. D1/D3 ના ઉ પાદનમાં ફરબદલાવ કાયમ રહશે, પરં ું તેમાં જ ંગી વધારાની
શ તા નથી. ઉ પાદનમાં વધારો D1/D3 થી નહ બલક KG D6 લોકમાં નવી
શોધમાથી આવશે. વહલામાં વહ ું ૨૦૧૭-૧૮ માં શ બનશે.
NELP
18. NELP નીિતની શરતો ુજબ તરરા ય બોલીઓ આમંિ ત કરતી વખતે એવી
બાહધર અપાઈ હતી ક ઓપરટરો ડ તેલને તરરા ય કમતો આધાર અને
ગેસ ું વેચાણ િન: પ બ ર ભાવે વેચવાની મં ૂર આપવામાં આવશે. આમ
ભાવ િનધારણની આ જોગવાઈઓને કારણે ભાવો ઉ પાદનના ખચને આધાર ન
કર શકાતા નથી.
19. ૨003 માં NTPC ના ટડરને અ ુલ ીને રલાય સે ગેસના ૂરવઠા માટ બડ
ુપરત કર હતી, યાર આયાત કરલ LNG લગભગ $ ૩.૫/MMBtu માં
વેચવામાં આવી ર ું હ ું. રલાય સ આ ઓફરમાં પાછ પડ નહોતી. હક કતમાં,
૧૪ ડસે બર ૨૦૦૫ ના રોજ તેણે $ ૨.૩૪/MMBtu પર ગેસ ુરવઠો કરવા
માટના કરાર પર હ તા ર કર ને NTPC ને મોક યા હતા. જો ક, NTPC એ
અસીિમત જવાબદાર ની શરતોને સામેલ કરવા પર ભાર ૂ ો હતો અને આ
ઓફરને અ વીકાર કર કા ૂની દાવો કરવાનો ફસલો લીધો. આ મામલો હાલમાં
ુંબઇ ઉ ચ અદાલતમાં અિનણ ત છે
20. તે દરિમયાન RNRL ને ગેસ વેચવાનો તાવ મં ૂર માટ સરકારને મોક યો

7. Page 7 of 12
હતો, તેને એ આધાર પર નામં ૂર કર દવાયો હતો ક આ વેચાણ િન પ નથી.
આ િનણયને RNRL એ કોટમાં પડકાય , પરં ુ ુ ીમ કોટ સરકાર િનણયને
કાયમ રાખતા ક ું હ ું ક ૃિતક સંસાધનો ું વેચાણ કૌ ું બક કરારો હઠળ થઈ
શક નહ . સરકારને આ માટ યો ય ુકસાની વ ૂલાતનો અિધકાર છે. 2G
મામલામાં સવ ચ યાયાલયે ુકાદો આપતા ફર ક ું હ ું ક ક ા ૃિતક
સંસાધનો ું વેચાણ ઉ ચત અને પારદશ હરા યાના મા યમથી કર ું
જોઈએ.
21. 200૭ માં, રલાય સે PSC ુજબની ભાવ િનધારણ યા અને િસહા સિમિતની
ભલામણો ુજબ ગેસના ભાવો િનધા રત કયા હતા. ગેસના $ ૪.૨/MMBtu ના
ભાવને એ પાવડ ુપ ઑફ િમિન ટસ (EGOM) ારા મં ૂર અપાઈ હતી, માં
વપરાશકતા ઉ યોગ (વીજળ , ખાતર અને ટ લ) સંલ ન મં ાલયો સામેલ હતી.
આ મં ૂર યાપાર ધોરણે ઉ પાદનની શ આતથી ૫ વષની સમયાવિધ માટ
અપાઈ હતી, તેથી તે ૩૧ માચ, ૨૦૧૪ ુધી મા ય હતી.
22. આ વાત યાનમાં લેવા વી છે ક $ ૪.૨ /MMBtu ભાવ િનધારણ કરવામાં
આ યો તે સમયે ડ તેલનો ભાવ $ ૩૦/bbI હતો અને આયાત કરલ LNG ની
ભારતમાં લગભગ $ ૪-૫ /MMBtu માં વેચાણ કરવામાં આવી ર ું હ ું.
23. યાર બાદ, ONGC અને OIL ને પણ એ ્િમિન ટડ ાઇસ મેકિનઝમ (APM) હઠળ
ગેસના ભાવોને $ ૪.૨ /MMBtu ુધી વધારવામાં આ યા હતા, એટલે ુધી ક
ONGC ની બન-APM ગેસની કમત $ ૫.૨૫ /MMBtu ુધી ન કરવામાં
આવી હતી.
24. હવે ગેસના ભાવોની ુરંત સમી ા અિનવાય છે, કારણ ક હાલમાં અમલી
ભાવિનધારણ ફો ુલાની અવિધ ૧ એિ લ, ૨૦૧૪ થી સમા ત થઈ છે. ઘણી શોધ
(-10 TCF, LNG ના -$ 150 બ લયનની બરાબર) ની સમી ા DGH/ MoPNG
ારા બાક રખાઇ હતી કારણ ક તે $૪.૨ /MMBtu ના ભાવોએ બનલાભદાયી
હોત. તે પછ યારના પે ો લયમ મં ી ી જયપાલ ર ની િવનંતીને અ ુલ ીને
ધાનમં ીએ મે ૨૦૧૨ માં ધાનમં ીના આિથક સલાહકાર સિમિતના અ ય
ડૉ. સી. રંગરાજનની અ ય તામાં એક િન ણાંત સિમિતની રચના કર હતી.
25. િન ણાંત સિમિતએ ાહકો સ હત તમામ ભાગીદારોની સાથે િવ ૃત ચચા-
િવચારણા કર અને પોતાનો અહવાલ ડસે બર ૨૦૧૨ માં ુપરત કય હતો. ૨૭

8. Page 8 of 12
ૂન, ૨૦૧૩ ના રોજ CCEA ારા તાવને મં ૂર આપતા પહલાં આ ભલામણો
પર િવ ભ મં ાલયો ારા િવચારણા કરવામાં આવી હતી.
26. યાર બાદ નાણાં મં ાલય અને નાણાં િવષયક સંસદ ય સિમિત ારા કટલાક
ુ ાઓ ઉઠાવવામાં આ યાં હતા. આ ુ ાઓ પર ડસે બર ૨૦૧૩ માં ફર CCEA
ારા િવચાર કરવામાં આ યો અને ગેસ કમત િનધારણ ફો ુલાને મં ૂર અપાઈ
હતી.
27. ગેસના ભાવોને ૨૦૦૭ માં થમ વાર મં ૂર અપાઈ હતી. ૭ વષના ગાળા બાદ
૧ એિ લ, ૨૦૧૪ થી તે અમલી થનાર હતા. પાછલા ૧૦ વષ માં અ ય
કોમો ડટ ઓ, ઑફશોર સેવાઓ, વપરાશની ચીજ વ ુઓ વગેરની કમતમાં
બદલાયેલી ગેસની કમતોની ુલનામાં અ માણસર વધારો થયો છે. ડ ઓઇલ ું
ૂ ય લગભગ $ ૩૦/bbl થી વધીને $ ૧૦૦ /bbI અને આયાત કરલ LNG ની
કમત $ ૪ /MMBtu થી વધીને $ ૧૪/MMBtu થઈ ગય છે.
$120
$100
ભાવ અને ખચ માં ુલના ક વલણ
ભારતીય ડ, KG D6 ગેસ િવ ુ અપ મ ૂડ ખચ
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
ભારતીય ડ ઓઇલ બા કટ -KG Db ગેસ કમત --+-અપ મ ૂડ ખચ
ડ સ
28. ુન:િનધા રત ભાવ દશના સં ૂણ થાિનક ઉ પાદન પર લા ુ થાય છે. KG D6
આ ુલ ઉ પાદનના મા ૧૫% ભાગ ું ઉ પાદન કર છે, યાર ક હર ે ની
કંપનીઓ ુ ય લાભાથ છે, તે ૭૫% ઉ પાદન કર છે. KG D6 માં રલાય સની
હ સેદાર ને યાનમાં લાઈએતો, ઉ પાદનમાં રલાય સનો હ સો ૧૦% થી પણ

9. Page 9 of 12
ઓછો છે અને આ કારણે એવો આ ેપ છે ક ૂ ય ૃ ફ ત રલાય સને ફાયદો
કરવા માટ જ છે, અિતશયો ત ભય છે.
29. IHS CERA ુજબ, દશમાં શોધાયેલ ગેસના (આયાત કરલ LNG ના $૪૦૦
બ લયન ની સમાન) ૨૭ TCF જ થા પર િવકાસ કાય કરવા અને ઉ પાદન માટ
હ વ ુ રોકાણની આવ યકતા છે. તે િસવાય ૬૪ TCF ગેસનો જ થો જોખમ ૂણ
ુનઃ ા ત યો ય છે ની શોધખોળ કર હ પણ શોધવાના બાક છે.
30. ગેસની કમતને $ ૮ / MMBTu પર બમણી કયા પછ પણ, શોધવામાં આવેલ ૨૭
TCF માંથી ફ ત ૫ TCF ગેસ ભંડારોને જ િવકિસત કર શકાયા છે.
31. CERA ના અહવાલ ુજબ, પ રયોજનાઓને આિથક પથી યાવહા રક બનાવવા
માટ ગેસના ભાવો નીચે માણે હોવ જ ર છે:
a. સ ુ તટ પર: $ ૬-૮ / MMBTu
b. ઓછા ડા પાણીમાં: $૬-૧૦ / MMBTu
c. ડા પાણીમાં: $૮-૧૨ / MMBTu
d. અ યંત ડા પાણીમાં: $૧૦-૧૨ / MMBTu

10. Page 10of 12
32. ુન:િનધા રત $ ૮.૪ /MMBTu ( દ હ માં ડલીવર ના ૧૦ / MMBTu) થાિનક
ગેસના ભાવનો દાજ હ પણ PSC માં આપેલ બ ર સંલ ન ભાવની શરત
ુજબ નથી અને તેને ઊ ની ર તેની આયાતી પડતર ુજબ લેવામાં આવી છે,
દ હ માં સરકાર સ સડ વગર વેચવામાં આવી રહલા વૈક પક ધણની
ુલનામાં ઘ ું સ ું છે.
$/MMBtu Ú .
$/MMBTU
૧ સ સડ ા ત LPG ૧૨ .૪૫૦/િસ લડર
૨ બન-સ સડ ા ત LPG
૩૩ .૧૧૩૪/િસ લડર
૩ CNG (નવી દ હ ) ૧૨ .૩૫/ ક ા
૪ CNG ( ુંબઇ) ૧૩ .૩૯/ ક ા
૫ ને થા ૨૪ .૬૬૦૦૦/ટન
૬ ડ ઝલ (સ સડ ા ત)
ુંબઇ
૨૦ .૬૩/લી
૭ ડ ઝલ (સ સડ ા ત)
દ હ
૧૮ .૫૫/લી
૮ ફ ુઅલ ઓઇલ ૧૭ .૪૪૦૦૦/ટન
૯ કરોસીન (સ સડ ા ત) ૪.૫ .૧૫/લી
૧૦ પોટ LNG ૧૯ $૧૯/MMBtu
૧૧ к Ú
૮
33. к к к к:
a) " ® к Úш
к "? દશમાં આયાત કરવામાં આવેલ તરરા ય
ગેસની કમત $ ૮ ના ુન:િનધા રત ભાવ કરતાં બમણી છે. યાર ક, આ જ
PSC હઠળ આ જ ૂવામાથી ઉ પા દત તેલ માટ (આ પણ રા ય સંસાધન છે)
ભાવ આયાતની પડતર સમક ભાવ આપવામાં આવે છે. તો પછ તેલની સામે
ગેસના ભાવ િનધારણમાં આવો ભેદભાવ શા માટ? અહ એ વાત પ ટ છે ક
અનેક tcf ગેસ વતમાન ભાવે ઉ પા દત કર શકાતો નથી. આ સામા ય સમજની

11. Page 11of 12
વાત છે ક દશમાં $ ૧૬ માં ગેસની આયાત કરવાને બદલે $ ૮.૪ માં થાિનક
ગેસ ું ઉ પાદન કર ું જોઈએ.
b. " к Ú ": ભારત સરકાર NELP હઠળ કંપનીઓને ખોદલા ૂવા
અથવા શોધાયેલા ે આ યાં ન હતાં. KG D6 લોક ડા પાણીમાં સંશોધન
માટ ઓફર કરાયા હતા, ની સાથે ન વો ડટા અપાયો હતો તેમજ કોઇપણ
ૂવા ખોદાયેલા અને શોધાયેલા ન હતાં. આ ર તનો દાવો કરનારા લોકો એ
ૂલી ય છે ક દશમાં શોધાયેલા ે ો NELP ૂવ ઓફર કરતાં હતા દા.ત.
રાવા (તેલ), આ બધાને તેલના તરરા ય પડતર સમક ભાવ આપવામાં
આવી રહયો છે.
Ú - Ú Ú .
54,500 к Ú ш: ભાવ ૃ સમ ત થાિનક ગેસ પર લા ુ થાય
છે, મથી KG– D6 ે મથી રલાય સ મા ૧૫% ઉ પાદન કર છે. ગેસના
ભાવમાં વધારાથી દશના સં ૂણ ગેસ ઉ પાદન પર મળનાર આવકમાં .
26,000 કરોડની ૃ થશે. આ ૃ માંથી . 12,000 કરોડ સરકારને રોય ટ ,
પે ો લયમ લાભો, કર અને ડિવડ ડના વ પમાં પાછા મળશે. રલાય સ અને
તેના ભાગીદારોનો હ સો ફ ત . 3000 કરોડ છે (ન ક . 54,500 કરોડ),
માથી નફાની ગણતર કરવા ૂવ કાયકાર અને ૂડ ખચને સરભરા કરવી
પડ છે.
d. $ . / MMBtu BP ( ш ) ш к
ш Ê к Ú я º ш ®
KG º к к : ફાિમગ ઇન,
અથાત, લોકના જોખમ અને લાભમાં અ ય ભાગીદારોની હ સેદાર નો ઉ લેખ
NELP ની ૧૯૯૭ ની કલમોમાં છે. આ ઉ યોગમાં આ એક સામા ય યા છે
હઠળ વેદાંતા એ કયન ડયામાં હ સો મેળ યો હતો, ONGC, BP, BHP
અને ઘણી અ ય કંપનીઓએ ભારતમાં અને િવદશમાં બી કંપનીઓ સાથે
હાથ િમલા યા હતા (ઉદાહરણ તર ક સખ લન, ઇ પ રયલ વગેર). BP ને
રલાય સનો પોટફો લયો અને PSC ની શરતો આકષક લગતા તેણે મા KG
D6 માં જ રોકાણ ક ુ નથી પણ તેણે રલાય સના અ ય લોકમાં પણ રોકાણ
ક ુ છે. વાભાિવક પથી રોકાણકાર એવો િવ ાસ રાખે ક કોઈપણ સરકાર

12. Page 12of 12
તાવની શરતો અને PSC ું પાલન કરશે જ.
34. NIKO, ® Ú я º Úш $ 2.34 / MMBtu
Ê :
NIKO બાં લાદશમાં KG D6 માથી ઉ પા દત ગેસ નથી વેચતી. તે બાંગલાદશમા
તેમના ઓન-લે ડ ફ સ માથી ઉ પા દત ગેસ, ઑફરની શરતો ુજબ યાંની
સરકાર મં ૂર કરલ ભાવ િનધારણ ફો ુલા અ ુસાર વેચે છે. NELP હઠળ (1997
માં મં ૂર) બ ર ભાવની જોગવાઈ છે. આમ સફરજનની સંતરા સાથે સરખામણી
અયો ય છે:
a. KG-D6 એ ડા પાણીમાં ન ક જમીન પર થત લોક છે.
b. NIKO ના ઓનશોર લોકમાં યાપાર ધોરણે ઉ પાદન વષ ૨૦૦૦ માં ારંભ
થ ું હ ું અને આ લોક તે કાળમાં િવકિસત કરાયો હતો યાર તેલના ભાવ
નીચા હતા એટલે ક ૂડ રોકાણ ૂબ જ ઓ ં હ ું.
c. NELP હઠળ ૂવિનધા રત ભાવ િનધારણ યં ણા ને ય બ ર ભાવને
અપના યો હતો. NIKO ના બાં લાદશ થત ફ ડ ના ગેસના ભાવો સરકાર
સાથેના કરારમાં ન ધાયેલા હતા, ભારતમાં રાવા અથવા પ ા, ુ તા તા તી
(PMT) લોકની સમાન છે. NIKO બાં લાદશ કરારમાં બ ર ભાવ લેવા
સબંિધત કોઈ જોગવાઈ નથી.
અ ે ુડ મૅક રપોટનો ઉ લેખ અિનવાય બને છે, ના અ ુસાર બાં લાદશમાં
બાક નો ગેસનો ભંડાર ”૧૦.૫૧ TCF છે અને યાં વતમાન ઉ પાદન ફ ત ૬.૫
mmscmd છે. બાં લાદશમાં ગેસના ભર ૂર ર ઝવ છે પરં ુ ગેસના અનાકષક ભાવ
િનધારણ પ િતને કારણે ઉ પાદન ૂબ ઓ ં છે. ું ભારત બાં લાદશ ું અ ુકરણ
કરવા માંગે છે?
– я , х , CGD
35. KG-D6 ગેસના ભાવ વધારાની અસર CNG ઉપભો તાને આપતા ગેસના ભાવો
પર થશે નહ , કારણ ક ગેસનો ૂરવઠો ગેસ ુ ટલાઇઝેશન પૉ લસી (GUP)
તગત કરવામાં આવે છે. આ નીિત તગત KG-D6 માથી ઉ પા દત ગેસનો

13. Page 13of 12
ુરવઠો નવી દ હ સ હત કોઈપણ શહર ગેસ િવતરણ નેટવકને કરવામાં આવતો
નથી.
36. ખાતર ઉ પાદન માટ વૈક પક ધણ તર ક ુ ય પે આયાત કરલ LNG /
ને થાનો ઉપયોગ થાય છે ની કમત $ ૨૫/MMBtu થી વધાર છે
ુન:િનધા રત ગેસના ભાવો કરતાં ણ ગણા છે.
37. આ ુલ વીજ ઉ પાદન મતાના ૫-૮% ગેસ આધા રત છે એ ધારણાથી
િવપર ત છે ક ગેસના ભાવ વધવાથી સં ૂણ વીજ ઉ પાદન ે ધરાશાયી થઈ
જશે. વીજ ઉ પાદન ે માં ગેસનો વપરાશ ફ ત ૨૪ MMSCMD છે અને KG-D6
ે માંથી વીજ ઉ પાદન ે ને ગેસનો ુરવઠો થતોજ નથી.
38. કોટકનાં િવ લેષણ ુજબ, જો ગેસના ભાવમાં વતમાન વધારો અમલી બનાવાય તો
િતમ ાહક પર વીજળ નાં દરમાં ફ ત આશર િત એકમ 10 પૈસા ટલો વધારો
થાય.
39. દશમાં ા ૃિતક ગેસ આધા રત 2.8% પ રવહન ની ુલનમાં૯૭.૨% હ સો
ડ ઝલ, પે ોલ અથવા ઑટો LPG આધા રત છે, પે ોલ અને ડ ઝલનાં ભાવો
પરના યાર િનયં ણો ઉઠાવી લેવાયા હતા યાર તેને કોઈ પણ કારના ઉહાપોહ
વગર વીકાર લેવામાં આ યા હતા. જો ાહકોને નવાં ભાવોએ ા ૃિતક ગેસનો
ુરવઠો કરાય તો પણ તેનાં ભાવો સ સડ વાળા LPG રાંધણ ગેસ કરતાં ઘણા
ઓછા રહશે.

14. Page 14of 12
: (2001-2014) ш (201I)
Composition of Vehicle
Population (56) - 201L
•D›esel
AutnLPG
•.NG
40. 15 к. (LPG) $8 / MMBtu
સૌ પહલા તો LPG એ ુટન (હાઇ ોકાબનનાં C4 ઘટક) અને ોપેન (C3) ું
િમ ણ છે. D6 માથી મળતો ગેસ એ ુ િમથેન ગેસ (99% િમથેન એટલે ક C1
ઘટક વાળો અને C2, C3 અથવા C4 વગેર વા ઉ ચતમ ઘટક ર હત) છે અને D6
માથી ઉ પા દત ગેસ માંથી LPG બનાવી શકતો નથી કારણ ક ન તો તેમાં ોપેન છે
અને ના તો ૂટન. સંદભ માટ, ઊ સમ ુ ય ર તે $૮ / MMBtu નો અથ િત
ક ા. . 24 અથવા િસ લડર દ ઠ . 340 (એક માનક ઘર ુ િસ લડર 14 કલો ું
હોય છે) થાય. આ ર તે MMBtu દ ઠ $૮.૪ ના વેલ હડ ભાવો 14.2 કલોનાં LPG
િસ લડર માટ . 340 થાય છે. પ રવહન અને અ ય ખચ પછ પણ તેનો િવતરણ
માટનો ભાવ . 400 વ ુ થાય નહ . અ ે યાનમાં લે ું જોઈએ ક આ સ સડ
વગરની LPG . 1100 િત િસ લડરના ભાવે વેચાય છે
41. શારકામ અને ઉ પાદનના વેપારમાં ભાવવધારાના લગભગ ૫૦% રૉય ટ ,
પે ો લયમ ો ફટ, ડિવડંડ અને કરવેરા (સ સડ સ હત) ના પમાં ભારત
સરકારને પાછા મળ ય છે. બાકલેઝના એક અહવાલ અ ુસાર, ભાવમાં $૧ /
MMBtu વધારો કરાય તો સરકારને ખાતર અને ઉ ર- ૂવની સ સડ ઓની ુકવણી
કયા પછ પણ $ ૧૦૧ િમ લયનની ચો ખી બચત થાય. સરકારનાં કોષમાં આ
વધારો, માળખાક ય સવલતો અને રા િનમાણ માટ મદદ પ થઇ શક. આ બ ુ-
ુ ણત અસર ું એક પ ટ ઉદાહરણ છે.

15. Page 15of 12
42. આનાથી િવપર ત જો થાિનક ગેસને બ ર ભાવ આપવામાં ન આવે, તો તેના
પ રણામ વ પ ભારતીય િપયા ું અવ ૂ ય ૂબ ઝડપથી થશે.
a. હાલ ૧૧૦ થી વ ુ થળોએ શોધ થઈ ગઈ છે પરં ુ તેમાથી ફ ત ૬ માં જ
ઉ પાદન થઈ ર ું છે, કારણ ક કંપનીઓ (ONGC, GSPC વગેર સ હત)
નેવતમાન ભાવે તેમાં ઉ પાદન કર ું બનપોષણ મ લાગે છે.
b. વતમાન થાિનક ભાવોએ ઉ પાદન કરવામાં અસમથતાથી આયાત પર
િનભરતા વધશે ના કારણે આયાત મ ઘી બનશે અને ુકવણી ુલા પર તેની
િત ૂળ અસર પડશે(CERA અ ુસાર ગેસના માંગ- ુરવઠા વ ચે નો તફાવત
હાલના 45% થી વધીને વષ ૨૦૨૫ ુધી ૮૦ % થઈ જશે.)
આમ, ભાવ વધારથી વ ુમાં વ ુ શોધાયેલ થળ એ પણ ઉ પાદન શ કર શકશે.
આમ દશમાં વ ુ ગેસ ઉપલ ધ થશે. વ ુમાં આ ું પગ ું મ ઘવાર વધારનાર જ
નહ પરં ુ િપયાને ઝડપથી અવ ૂ યન તરફ ધકલનાર MMBtu દ ઠ $૧૪ થી
$૧૯ ના ભાવે ગેસની આયાત કરવાની આવ યકતા ઘટાડશે.
43. я Ú х к
દશમાં કોઈપણ વીજ ઉ પાદન ક ખાતર એકમ KG D6 લોક માંથી ગેસના
ુરવઠાના આ ાસન પર થાિપત કરયા નથી. આ ONGC અથવા GAIL ારા
ઉ પા દત ગેસની ફાળવણીના આધાર થાપવામાં આ યા હતા. િવિવધ GSPA
ુજબ ONGC અથવા GAIL સાથેની ની શરતો ુજબ ગેસનો ુરવઠો કરવામાં
અસમથતાને કારણે અનેક વીજ અને ખાતર એકમો િન ય છે. હક કતમાં KG D6
ગેસ આ િન ય એકમો માટ, ૨૦૧૧ માં ગેસના ઉ પાદનમાં ઘટાડા ૂવ
આશીવાદ વ પ સા બત થયો છે. ઉદાહરણ તર ક માં ONGC અને GAIL ની
ફાળવણીનાં આધાર થાિપત કટલાય એકમોએ સવ થમ વીજ ઉ પાદન KG D6
ગેસ માથી ક ુ, વ ુમાં દાભોલ પ રયોજના LNG પર આધા રત હતી અને KG D6
નો ઉપયોગ કર ને ૧૮૦૦ MW વીજ બનાવી શક .

16. Page 16of 12
Ú хÊ $ 0.89 /MMBtu .
44. અમે િનિ ત પણે એ નથી ણતા ક $1/MMBtu નો કડો ાંથી આ યો છે. KG
D6 માંથી ગેસ ઉ પાદનનો ખચ એક ડૉલરથી પણ ઓછ હોવા ું કહવાઈ ર ું છે,
વા તિવક ર તે ખો ું છે. FIR માં એક પ ના હવાલાથી આકડો અપાયો છે તે
ઉ પાદન ખચ િવશે નહ પરં ુ ૂવા મથકથી િવતરણ પોઇ ટ વ ચેની ઉ પાદન
પછ ની યાનો ખચ છે, ૨૦૦૯-૧૦ માં તે વષ માટ MMBtu દ ઠ $ 0.૮૯
હતો. આ કડો જ ર હતો કારણ ક ઉ પા દત ગેસ પર ૂવા મથકના ૂ ય પર
રૉય ટ ુકવવાની હતી MMBtu દ ઠ $ ૪.૨ ની મં ૂર કમતમાંથી ૂવામાથી
ઉ પાદન બાદ ના ખચને (MMBtu દ ઠ $ 0.૮૯) ને બાદ કર ને તારવવાની હતી.
45. ૂવાનાં મથક અને િવતરણ પોઇ ટ વ ચેનો ઉ પાદન બાદનો ખચ એ ુલ
ઉ પાદન ખચનો એક નાનો ઘટક મા છે. ઉ પાદન ખચની ગણતર કરવા માટ,
ૂવા મથકથી િવતરણ પોઇ ટ ુધીના પો ટ- ોડકશન ખચ (ક MMBtu દ ઠ $
0.૮૯) ઉપરાંત, શોધ, ૂ યાંકન, ઉ પાદન અને િવકાસ અને ળવણીને લગતા
ખચને પણ યાનમાં લેવાની જ ર પડ છે; દા.ત. ૂવા ખોદવાના ખચ, વક-ઓવર
ખચ, સંશોધન અને ૂ યાંકન ખચ વગેર સ હતનો ઉ પાદન ખચનો સમાવેશ થાય
છે.
46. આ ઉપરાંત, રલાય સ અને તેના ભાગીદારોએ KG-D6 િસવાયના લો સ પર
આશર $ ૪ બ લયન, સરકારને પાછા ુપરત કરલા લો સ (િન ફળ સંશોધન)
પર $ ૧.૯ બ લયન ખચ કય છે અને નાણાક ય વષ ૨૦૧૪ ના ત ુધીમાં
અ ય NELP લો સ પર બી $ ૧.૮ બ લયન ખચવાનો દાજ છે, યાં ખચ
ુન ા તની હ કોઈ ખાતર નથી. જો ઉ પાદન ખચ આધાર ગેસના ભાવ ન
કરાય તો $ ૭.૪ બ લયનની આ અિત ર ત ખચની ભરપાઈ પણ કરવી પડશે.
(ન ધ: આ કડા સાદા યાજ અને 18% નાં કર- ૂવના વળતર પર આધા રત છે,
ચ ૃ યાજની ર તે ગણતર કરાય તો આ આકડો $૭.૪ બ લયનની રકમ
વધીને $૧૦.૪ બ લયન થઈ જશે)
47. કોઈપણ થિતમાં ઉ પાદન ખચ, ભાવ િનધારણ કરવામાં સ મ નથી, કારણ ક
૧૯૯૭ માં ઘડાયેલ NELP માં, શોધખોળ કાયને ો સા હત કરવા માટ
રોકાણકારોને ગેસ માટ બ ર ભાવ અને તેલ માટ આયાત પડતર ુજબના ભાવો
આપવાનો વાયદો કરાયો હતો. આ સરકારને ઉ પાદન ખચ પર ભાવ િનધા રત
કરવાની અ ુમિત આપતી નથી. એમ કર ું PSC ની જોગવાઈઓ અને NELP

17. Page 17of 12
હઠળની શરતો ું ઉ લંઘન કરવા સમાન છે. જો એક જ PSC હઠળ કા ું તેલ
તરરા ય ભાવે વેચવામાં આવી ર ું હોય તો સરકાર આજ PSC અ ુસાર
ગેસ માટ બ ર ભાવ કમ ન આપી શક?
х
48. ગેસની સં હખોર તકનીક ર તે અશ છે કોઈ હયાત ે માં ગેસ ઉ પાદનને
રોકવાનો કોઈપણ યાસ અસર ત ૂવાઓમાં દબાણના ફરફારોમાં દખાઈ આવે
છે. દરક ૂવો એક િવશાળ ેશર ુકરના ર લીઝ વા વની વો હોય છે યાં લાખો
વષથી તેલ અને ગેસ ખરખર રંધાઈ ર ો હોય છે – કોઈ એક ૂવામાં ગેસને
અટકાવી રાખવાથી દબાણનો તફાવત તરત જ આગલા ૂવામાં દખાઈ આવે છે.
સામા ય શ દોમાં કહ એ તો, જો ગેસનો સં હ કરાઈ ર ો હોય, તો બધા ઉ પાદક
ૂવાઓમાં દબાણ એકસરખી ર તે ઘટાડ શકા ું નથી. દબાણનો ઘટાડો એ ચો સ
સંકત છે ક ેશર ુકરની શ ત ઘટ રહ છે.
49. ગેસનાં સં હથી કોઈ યાવસાિયક લાભ થતો નથી. ઉ પાદનમાં કોઈપણ કારના
િવલંબથી ખચની ુન ા ત અને તેના પ રણામ વ પ કો ાકટરોની આવક પર
અસર થાય છે. કોઈપણ ૂરદશ ઑપરટર પોતાના વતમાન રોકડ વાહને
ભિવ યમાં અિનિ ત લાભ માટ જોખમમાં ૂકશે નહ .
50. KG D6 લોકમાં D1 & D3 ે માં ઉ પાદનનો ઘટાડો એ સં હ થાનની જ ટલતા
અને ઓ ચતા ભૌગો લક ફરફારોને કારણે છે, સં હખોર ને કારણે નહ .આ
સમ યા, કોઈપણ િન ણાત તરરા ય ર ઝવ માણીકરણ એજ ંસીનાં
મા યમથી હાજર સં હ થાનોના આકલન અને માણીકરણ કરાવીને સરળતાથી
ઉકલી શકાય છે.
51. સં હ થાનોમાં ઓ ચતા ફરફારો એ આ ઉ ોગમાં ૂબ સામા ય બાબત છે. આવા
િવ ભ ઉદાહરણો ઉપલ ધ છે માં થાિનક તેમજ તરરા ય બં ે કંપનીઓ
સામેલ છે. અ ુક ઉદાહરણો નીચે માણે છે – નીલમ, ુંબઈ હાઇ ર ડવલપમે ટ
લા ્, અને ઇ પે રયા આઇ (રિશયામાં) યાં સં હ થાનો અને ઉ પાદન અપે ા
કરતાં ઘણાં ઓછા માણમાં મ યાં.

18. Page 18of 12
к
53. એ કહ ું ૂબ સરળ છે ક 80 mmscmd ની ડઝાઇન વાળ મતાનો ઓછો
ઉપયોગ કરવામાં આ યો છે અથવા RIL એ વધારાની મતા િવકિસત કર લીધી
છે.
a. કોઈપણ તેલ અને ગેસ િવકાસ પ રયોજના ું ઘડતર અને અમલીકરણ તે
સમયે ઉપલ ધ ડટા અને મા હતીને આધાર થાય છે. અિનિ તતા આ
યવસાયની િવશેષતા છે અને ઉ પાદન શ થયા પછ પણ કોઈપણ ભંડારના
ુણ અથવા યવહારની ભિવ યવાણી કરવી અસંભવ છે.
b. આ કારણે સં હ થાનોમાં અચાનક ફરફાર થવા સામા ય હોવાથી, PSC ના
આધાર િવકાસની યોજના ફ ત ઉ પાદન અને સં હ થાનના દાજો આપે છે.
માં સમય તર ુધારા કરવા આવ યક છે. આ કડાઓના ૂણપણે
અ ુમાિનત હોવાથી તેમને ઉ પાદન કરવાની િતબ તા ગણી શકાય નહ .
જો ક ભંડારો અને સં હ થાનોનો યવહાર અિનિ ત જ રહતો હોઇ, તેલ અને
ગેસ ઉ પાદન ુિવધાઓ હ મ ઉ પાદન માટ ડઝાઇન કરવામાં આવે છે. આ
નાણાક ય જોખમ કો ા ટર િવકાસ શ કરતી વખતે ઉઠાવે છે. અ ે યાનમાં
રાખ ું જોઈએ ક સં હ થાનનો યવહાર પ ટ થવા ૂવ, ડઝાઇન કરવામાં
આવેલ મતા અ ુસાર KG- D6 એ 63 mmscmd ું ઉ પાદન ક ુ હ ું.
d. આ , ઉ પાદન દબાણમાં ઘટાડાને લીધે આ જ િસ ટમ ુલના મક પે ઓછા
ગેસ ું ુશળતા ૂવક ઉ પાદન કર ર ું છે અને તેને ુર ાના રકોડ સાથે
બ રમાં પહ ચાડ ર ું છે િવ ની સવ ે ઠ પ રયોજનાઓ સમાન છે.
e . ડઝાઇન, તે સમયનાં ગેસ સં હજ થા અને ઉ પાદનના અ ુમાનોને યાનમાં
રાખીને યો ય હતી. અગાઉ, લોકો અિત ર ત મતા ઘડવાનો દોષ લગાવતા
હતા. આ જ ર તે, ભિવ યમાં કટલાક વષ પછ , ફર તેઓ અતીતમાં ડોક યા
કરશે તો આ જ ુિવધાઓ ખચની ૃ ટએ વરદાન સા બત થશે, ના
પ રણામે અ ય શોધખોળો (R સી રઝ, સેટલાઇટ વગેર) સંપ થશે. જો આ
ુિવધાઓ ઉપલ ધ ન હોત તો અ ય શોધખોળો પણ સંભવ થઈ શક ન હોત.
f. આ બધા ત યો છતાં, ુિવધાઓના ઉપયોગમાં િન ફળતા માટ સરકાર
કો ા ટરોને નો ટસ આપવાનો િનણય લીધો. આ નો ટસનો આધાર અ યંત

19. Page 19of 12
િવવાદા પદ છે, અને હવે આ ુ ે આ બ શન ું કામ ચા ુ છે.
54. ુવણ આવરણ અથવા સોનાના ઢોળ ચઢાવવાનો આરોપ આ ઉ ોગની ક ુ
વા તિવકતાઓથી ઘણો ૂર છે. જો ખચમાં છેતરિપડ કરાઇ ન હોય, તો ખચ
ારય નફો બનતો નથી. કોઈપણ રોકાણકાર માટ ખચ તો વા તિવક હોય છે
યાર ક ભાિવ આવક અ ુમાિનત જ હોય છે.
55. D1-D3 ફ ડમાં, ગેસ સં હ જ થામાં ૃ અને વષ ૨૦૦૩ અને ૨૦૦૬ ની વ ચે
કોમો ડટ ઝ અને અ ય ચીજ વ ુઓના ભાવમાં તરરા ય તેમજ થાિનક
તર ૨૦૦% થી ૩૦૦% ના વધારાને કારણે રોકાણ ખચમાં વધારો થયો હતો. વષ
૨૦૦૬ થી ૨૦૦૮ દરિમયાન હાથ ધરાયેલ CAG ઑ ડટમાં એક પણ વાર ુવણ
આવરણ ક સોનાનો ઢોળ (ગો ડ લેટડ) શ દનો ઉ લેખ કય નથી. તેમાં કોઈ
અિત ર ત ખચને પ રમા ણત કરાયો નથી, તેમાં ફ ત ખર દ ની યાઓ પર જ
ટ પણીઓ કરાઇ છે. PAC એ CAC ને તથાકિથત અિત ર ત ખચને પ રમા ણત
કરવા ું CAG ને ૂચન ક ુ ના જવાબમાં CAG એ આ ાસન આ ું ક આગામી
વષ ના પર ણ દરિમયાન તે આ ું કરશે. વષ 2008 થી આગળ ું પર ણ હ
પણ ચાલી ર ું છે.
53. ું ક પહલા સમ વા ું છે, યાં ુધી ખચમાં છેતરિપડ કરાઇ નહ હોય યાં
ુધી, તે અ યંત લાભકારક હોઈ શક નહ . આજ ુધી કોઈપણ ય તએ
રલાય સ પર આવો કોઈ આ ેપ ૂ ો નથી. આનાથી િવપર ત, ફોરિસક ઓડ ટ
ારા પહલા જ એવી ુ ટ કરવામાં આવી છે ક બધા ખચાઓ વા તિવક છે અને
નાણાં ુકવણી અસબંિધત ૃતીય પ ોને કરવામાં આવી હતી.
54. хÊ я к к Ê к к :
a. કો ા ટરના નફામાં અ માણસર ઘટાડો થાય — દર $૧ વધારાનો ખચ
કરવાથી કો ાકટરના નફામાં $0.૯ ઘટાડો થાય
b. ઉ પાદન ૂવના લાંબા કાયકાળને લીધે બન-વ ૂલી યો ય નાણાક ય ખચમાં
ન ધપા વધારો થાય
c. રોકાણ પર ઓ ં વળતર ા ત થશે તેમજ રોકાણ વ ૂલીનો કાયકાળ વધી જશે

20. Page 20of 12
55. અિધકતમ ૂ ય ૃ ા ત કરવા માટ, કો ા ટર ૂરદશ પ ું અપનાવી ખચ
તથા સમય ુશળ બન ું જ ર છે.
56. કોઈપણ થિતમાં બધા ખચાઓની સમી ા, મં ૂર અને ઓ ડટ સરકાર ારા
PSC ની કલમો અ ુસાર કરવામાં આવે છે. યો ય ન લાગે તેવા ખચાઓને PSC
માં િનધા રત યા અ ુસાર ખચ વ ૂલીના હ ુથી ારય પણ તે અ વીકાર કર
શક છે. PSC માં િનધા રત િનયં ણ યાના ભાગ પી ઑ ડટ, ૂચત
યા ુસાર હાલ ચા ુ છે.
10 UPA к Ê я NDA ш,
º 5 к Ê ш.
57. આ ત ન અથહ ન અને આધારહ ન િવધાન છે. જો રલાય સ આ કાર ું કિથત
ુ વ ધરાવતી હોત તો સરકાર:
a. લગભગ $૧.૮ બ લયન ડૉલરની ખચ વ ૂલીનો દંડ લા ુ શા માટ કરત,
ભાિવ િવકાસની મં ૂર માં િવલંબ કવી ર તે કરત અને પાછલા ણ વષ
દરિમયાન KG-D6 લોકમાંથી ઉ પા દત ા ૃિતક ગેસ ઉ પાદન માટ ગેસના
વધેલા ભાવોને મં ૂર કરવા માટ બક ગેરટ શા માટ માગત.
b. યાર KG-D6 ગેસ ઉ પાદન શ થ ું યાર, PSC હઠળ કરલ વાયદા ુસાર
અપાયેલી કર રાહત પાછ કમ ખેચી લીધી
c. PSC હઠળ કો ા ટરને આપવામાં આવેલ િવતરણ/ કમત િનધારણની ટ
પાછ શા માટ ખેચી લેત.
— આ ર લાય સ $૧૫ / MMBtu થી વ ુના ભાવે LNG ના ૧૨ mmscmd ની
ખર દ કર છે યાર ક પોતા ું D6 ઉ પાદન $૪ / MMBtu ના ભાવે વેચે છે.
d. PSC હઠળ નાણાક ય થરતા હોવા છતાં શોધખોળો પર નવા કર શા માટ લા ુ
કરત.
58. રલાય સે ારય તેણે આપેલી રોજગાર, શરધારકોના રોકાણમાં ૂ ય ૃ , દશ માટ
િવદશી ુ ાની બચત, પે ોકિમક સ ે ે િવ તર ય ઉપલ ધ, દશની GDP ની ૃ માં
ફાળો અને િનકાસથી થતી આવકના નગારા વગાડ ા નથી.

21. Page 21of 12
Úш к
59. માજ અને રા િવકાસ માટ રલાય સનો ફાળો ૂબ જ યાપક છે અને તે ું
ૂલયાકન ુ કલ છે.
60. રલાય સની એક િવશાળ સા ા યનાં વ પમાં થાિપત કરવાની ૂળ ભાવના
સામા ય માણસની જ રયાતો – રોટ , કપડા અને મકાનની ૂિત કરવાના ૂળ
િસ ાંતથી ે રત છે.
• લાખો લોકો માટ રોજગાર િનમાણ — ય અને અનેક ગણી પરો ર તે.
• દશનાં ૂણે- ૂણામાં ઇ વટ બ રની સં ૃિત રલાય સ ારા લાવવામાં
આવી. શ આતનાં વષ માં રોકાણ કરનાર લોકો કરોડપિત બની ગયા.
હક કતમાં રલાય સના શેરોમાં રોકાણને પગલે તેમના બાળકોનાં િશ ણ, લ ન
વગેર માટની નાણાક ય જ રયાતોમાં તેમની સહાય થઈ.
• કાપડ — પૉ લયે ટર ાંિત— રલાય સ એ માનવ િનિમત ફાઇબર ે માં ાંિત
લાવી દ ધી અને આમ આદમી (સામા ય માણસ) માટ ઉપયોગી, વાજબી અને
ળવણીમાં સરળ વ ની તજવીજ કર .
• PET — સામા ય માણસા માટ ખા અને અ ય વ ુઓ સંર ત રાખવા માટ
વાજબી પરં ુ ઉ ચ ુણવ ા ૂણ પૅક જગ સાધન દાન કર .
• મોબાઇલ — મોન ૂન હંગામા... ૂર સંચારની શ ત દાન કરનાર અને
સામા ય માણસને તેના પ રવાર તથા સ ુદાય સાથે જોડનાર દશની સૌથી
પહલી કંપની
• સમાજમાં રલાય સ ફાઉ ડશન િવ ભ ૃિ ઓના મા યમથી શોિષત અને
આિથક ર તે નબળા વગનાં ક યાણ અને ઉ થાન માટ ૂકપણે ફાળો આપી ર ું
છે.
• રલાય સ એ નાના રોકાણકારોએ માટ ઇ વટ સં ૃિત ું િનમાણ ક ુ છે – તેના
શેરધારકો આ એક કટ ટ ડયમમાં માંડ સમાય એટલા છે – આ એવી સંપિ
છે ને કંપનીએ પોતાના શેરધારકો માટ બનાવી છે.
Ú ® к я ,

22. Page 22of 12
ш к к к
Ú .
...!
1. ું આપણે ડૉ. રંગરાજનની અ ય તા વાળ પૅનલની િવ સનીયતા પર ઊભો
કરવો જોઈએ?
2. ું આપણે આયાત માટ અ યાિધક ઉ ચ ૂ યની ુકવણી કર LNG િનકાસકતા
દશો તથા ભારતીય આયાતકતાઓને ધનવાન બનાવવા જોઈએ?
a. તેલ િનકાસકતા દશોને ભારતમાં વ ુ તેલ અને ગેસ વેચવા માટ ો સા હત
કરવા ઉ ચત છે?
b. ું તમે ણો છો ક આ સો ું નહ પણ તેલ અને ગેસ છે ની પાછળ સૌથી વ ુ
િવદશી ુ ાની વક થાય છે?
c. ું આપણે ભારતીય લોકોના હતના જોખમે તેલ અને ગેસ િનકાસકતા દશોની
અથ યવ થાને ો સા હત કરવા માંગીએ છ એ?
3. ું આપણે $૪૦૦ બ લયન ટલા થાિનક સંસાધનોનો લાભ ા ત કરવા માટ
ભારતના E&P ે ને ો સાહન ન આપ ું જોઈએ, નાથી નાણાં બચત,
રોજગારની તકો ઊભી કરવી અને સાવિ ક િવકાસ કર શકાય?
4. માંગ અને ુરવઠાના મોટા તફાવટને જોતા, ું આપણે ભારતમાં E&P રોકાણ
યે િન ુ સાહ વલણ અપનાવી રોકાણકારોને અ ય દશોમાં મોકલી દવા જોઈએ
અને હમેશા ચી કમતોએ ધણ આયાત કરતા રહ ું જોઈએ?
5. ું ઉ પાદનમાં ૧૦ ટકાથી ઓછો ભાગ હોવા છતાં સરકાર ારા ગેસ ૂ યમાં ૃ
માટ રલાય સ પર દોષનો ટોપલો ઢ ળવો જોઈએ?
6. ું ઊ ુર ાની દશામાં આગળ વધ ું ઉ ચત નથી?
7. ું આપણે વ છ ધણના ઉપયોગને ો સાહન આપીને આપણાં પયાવરણ ું ર ણ
ન કર ું જોઈએ?
8. ું થાિનક ગેસના બનપોશણ મ ર તે નીચા ભાવો રાખીને ઊ ુર ા સાથે
સમાધાન કર ું દશનાં હતમાં છે?
9. ઉપયોગમાં ુશળતા લાવવા અને માંગ સંબંધી યવ થાપન કરવા માટ ું ભારતે
ઊ માટ બ ર આધા રત ભાવ અપનાવવા નહ જોઈએ?