15-17 Mayıs 2014,TRABZON

1. III. ULUSAL LOJĠSTĠK VE TEDARĠK ZĠNCĠRĠ KONGRESĠ
Gamze Karık
Yüksek Lisans Öğrencisi, İstanbul Üniversitesi, Siyasal Bilgiler Fakültesi, Tedarik Zinciri Yönetimi,
gamze.karik@ogr.iu.edu.tr
ÖZET
Bu bildirinin amacı,talep planlama tedarik zinciri içerisinde çevikliği nasıl arttırabilir olduğudur.Bu bildiri;tedarik zinciri
çevikliği,farklı talep planlama ve tahmin planları ve onlar arasındaki bağlantıyı araştırır.Ortak talep planlama,müşteriler ve tedarik
zinciri oyuncuları arasındaki gelecekteki bilgi paylaşımının en önemli yöntemidir.Tedarik zinciri çevikliği hemen meydana gelmez ve
devamlı planlama gerektirir.Beklenmedik değişimlere ve hızlı adapte adapte olma yeteneğinin önemine odaklanır.
Anahtar Sözcükler:Tedarik zinciri çevikliği,Tedarik zinciri yönetimi,Talep planlama.
.
ABSTRACT
SUPPLY CHAĠN AGĠLĠTY
The purpose of this paper is to describe how demand planning can increase agility in supply chains The paper contains a theoretical
review on supply chain agility,different demand planning and forecasting concept and explores the linkagesbetween them.Common
demand planning is the most important method for customers to share future demand information between the supply chain
players.Supply chain agility does not just happen and requires continuous planning.Focuses on the importance of the ability to
adapt to rapid and unexpected changes.
Keywords: Supply chain agility,Supply chain management,,Demand forecasting
TEDARĠK ZĠNCĠRĠ ÇEVĠKLĠĞĠ
1.GĠRĠġ
Tedarik zinciri yönetiminin özü çevikliktir. Çevik lojistik temelde yeni bir iş kavramıdır ve amacı “rakiplerden
daima önde olma”felsefesine dayanmaktadır.(Erdal,2003). Çevik lojistikte amaç; insan, teknoloji ve örgüt’ü eş
zamanlı olarak koordine ederek küresel endüstriyel pazarlarda yaşanan beklenmedik değişimlere karşı hızlı bir
şekilde cevap vermektir.Tedarik zinciri içerisinde çeviklik iş genişletme yeterliliğidir .(Christopher,2000) Bunun
içindir ki “yaratıcılık”,”yenilik”,”bilgi yönetimi” esas kaynağı oluşturur.Çevik tedarik zinciri yeni bir fikir
değildir.Ve kökeni 1960’ların sonu esnek üretim sistemlerine dayanır.İşletmelerin sahip olduğu yalın üretim
sistemleri üzerine kurgulanan ani ve beklenmedik değişimlere hızlı bir şekilde cevap verebilen
fiziksel,teknolojik,yönetimsel bir süreçtir.Ekonomik faaliyetlerin global bir boyut kazanmasıyla günümüz iş
dünyası içerisinde yer alan operasyon müdürlerinin geliştirdikleri yol haritalarına“çevikliği”dahil etmeleri
tesadüf değildir.Bugün talep ve tedarik geçmişte olduğundan çok daha hızlı ve geniş dalgalanma eğilimi
göstermektedir.(Lee,2004).Tedarik zinciri yönetim uygulamaları ve teknolojileri üzerine yaptığı araştırmalarla
bilinen uluslararası pazar araştırma şirketi Advanced Market Research(AMR’ye göre) şirketler talebi iyi
derecede kestirebilmekte olup;%15 daha az stok,%17 daha güçlü kusursuz sipariş geliştirme,%35 daha kısa
nakit döngüsüne ulaştıkları tespit edilmiştir.(Friscia,2004).Lojistik faaliyet;hammaddenin işleniş
noktasından,ürünün tüketildiği nihai noktaya kadar,ürünlerin,hizmetlerin,bilginin etkili ve verimli bir şekilde
çift yönlü akışının gerçekleştiği aynı zamanda depolanmasının planlandığı,uygulandığı ve kontrol edildiği
tedarik zinciri süreci aşamasıdır.Bu çalışmada,talep planlama tedarik zinciri içerisinde çevikliği nasıl
arttırabilir üzerine teorik bir giriş yapılarak yerli ve yabancı kaynaklara bağlı kalınarak incelemeler yer
almaktadır.
1.1.Tedarik Zinciri Çevikliği Ve Talep Planlama
1.1.1.Çevik Tedarik Zinciri Stratejisi
Çevik tedarik zinciri hızlı ve hareket kabiliyeti yüksek,esnek olabilmektir.Günümüz endüstriyel pazarları için
tek bir öneri,evrensel cevap bütün bir pazarın taleplerini karşılayamaz.Şirketler,aşağıda belirtilen stratejileri iş
birliği içerisinde uygulayarak pazar ihtiyaçlarına cevap vermeye çalışırlar.(Aitken,2002). Başarılı çeviklik

2. uygulamalarını açıklamak için litaratürde çeşitli modeller vardır.Son yıllarda yaygın olarak kabul gören
aşağıda belirtilen maddelere odaklanılmasını önerir:(Lee,2004).
Tedarikçiler ve müşteriler arasında bilgi akışını arttırma,
Tedarikçilerle işbirlikçi ilişkiler geliştirme,
Erteleme için tasarım,
Anahtar parçalara yönelik makul hammadde stok tamponu kurma,
Güvenilir lojistik sistemlere yada partenere sahip olma,
Kriz yönetim takımları kurma.
1.1.2.Doğru Tedarik Zinciri Tasarımı
Doğru tedarik zinciri tasarımının kullanımında etkili olmak için çeviklik gerekir. Çevik tedarik zinciri
yapısı çoğunlukla üretim ve lojistik erteleme stratejileriyle ilişkilendirilir.Erteleme kavramı ilk kez 1950’li
yıllarda,literatür içerisinde yer aldı ve Bucklin tarafından(1965) yılında geliştirildi.İlk olarak,lojistik
çevresinde erteleme yapıldı.Ve sonrasında üretimde yararlanıldı.Ertelemenin arkasındaki ana mantık; risk
,belirsiz maliyetler ve eşyaların(biçim,yer,zaman) farklılığıyla ilişkilendirilir.Tüm bu ikilemler lojistik ve
üretim operasyonları sırasında meydana gelir. .Lojistik ve üretim operasyonlarının görevleri nihai müşteri
teslimleri(taahhüt) gerçekleştirilene kadar ertelenmiş olabilmektedir.Belirtilen bu operasyonların riski ve
belirsizliği azaltılmış olabileceği gibi tamamıyla tasfiye de edilebilmektedir.(Pagh&Cooper,1998).
Erteleme;talebin şiddetli olarak dalgalandığı pazarlarda meydana gelmekte olup ürün yaşam döngüsü kısa
olan ileri teknoloji içeren ürünler için yararlı bir yaklaşımdır.Bu pazarlardan biri olan mobil altyapı
endüstrisi pazarı ;yaşanan hızlı değişimler ve ürün çeşitliliği ile bilinmektedir. Mobil altyapı endüstrisi
içinde, tedarik zinciri çevikliği herhangi sürdürülebilir bir farklılık fırsatı olarak değil temel rekabete edici
gereksinim olarak düşünülmektedir.Bir endüstriyel satıcı için operasyonları içine çevikliği kurma
önemsiz bir durum değildir.Müşterilerin gözünde çevik olmak için, satıcı talebe her an hazırlıklı olmak
zorundadır.Diğer bir deyişle, operasyonlar çevik olmak için planlanmış olmaya ihtiyaç duyar.Eğer satıcı,
bir müşteri talebini sürpriz olarak karşılarsa alınan siparişleri düzenlemek ve kısa sürede teslimat sağlama
da yetersiz kaldığı gibi müşteri memnuniyetini sağlamada da çok geç kalmış olacaktır.
1.1.3.Talep Tahmin Planı
Talep tahmin planı içerisinde çevik olabilmek için müşteri odaklı bir planlama yaklaşımına sahip olmak
gereklidir. Diğer yandan talep planlama, talep tahminine en iyi yanıtı verebilmek için kaynakların nasıl
dağıtılacağı yönünde yönetimsel karar alma sürecidir.Satış ve operasyon planlamanın rolü talep ve tedarik
arasında dengeyi sağlamak ve süreç dengesi bozulduğu zaman erken uyarı sinyallarini devreye
sokmaktır.(Vollman, 2005). Satış ve operasyon planlama sürecinde talebin üç çeşidi vardır;bağımsız,dolaylı
,bağımlı taleptir.Tedarik zinciri içersinde bu üç talep türü arasındaki farkı anlamak gereklidir.Tedarik
zinciri içerisindeki en son kullanıcı bağımsız talep olarak adlandırılır.Türetilmiş talep(dolaylı) hazır
müşterilere yönelik talebi karşılamak için hangi gereksinimlere ihtiyaç olduğunun bilinmesinden meydana
gelir.Bağımlı talep ise, bir ürünü meydana getiren parçaları temsil eder.(Menzer&Moon,2004)
1.1.4.Talebi Anlama Ve Uygun Planlama Methotlarını Seçme
Satış ve operasyon planlamada dört temel esas vardır;talep,tedarik,hacim ve karışım (Vollmann,2005).
Müşteri talebinin nitelikleri pazardan pazarda çeşitlilik gösterebilmektedir.Pazardaki talebin tepkisini
anlamak için geçmiş verileri analiz etmek yararlıdır. Geçmişteki bir ürün ve servise tekrarlanan talep
gözlemlendiği an zaman serileri analizi yapılmış olabilmektedir. Zaman serileri analizinde bilinen beş
temel model vardır.(Krajewski&Ritzman,2001).Yatay modelde, uzun dönemde talebin seviyesinde şiddetli
bir artma ya da azalma olmaz fakat daha kısa zaman içinde sürekli değişimler devam eder. Eğer bir uzun
dönem boyunca pazar talebi devamlı belirli bir yönde hareket ediyorsa sistematik artış ve azalışlara bağlı
olarak talepte bir trend var demektir.Bu mevsimsel model de talep bir yıl gibi belirli bir zaman içerisindeki
düşüşleri ve yükselişleri gösterir.Örneğin, Yaz tatili , yeni yıl yaklaştığı zaman belirli ürünlerde talep
artışlarını görmek kaçınılmazdır ve konjonktürel(dalgalı) talep modelidir.Ve dönem içerisinde talep
kademeli olarak artar,azalır.Bu talep modeli sıklıkla iş veya teknoloji yaşam döngüsüdür.Son
olarak,belirli pazarlarda rastgele oluşan talep modeli vardır.Ve talepteki temel değişimleri tahmin etmek
olanaklı değildir.Genel olarak, talep tahmin ve planlama teknikleri nitel ve nicel olmak üzere iki ana
bölüme ayrılmaktadır.Ayrıca bu iki yöntemin kombinasyonu ve birlikte kullanımı yaygındır.Nitel tahmin
yargı yöntemi olarakta adlandırılır. Sıklıkla elverişli,uygun olmayan eskiye ait veri ya da talep modeli
rastgele seçilmişse kullanılır.Çeşitli yargı methotları vardır.Onlardan en bilineni satış gücü

3. tahminleri,yönetici fikri,pazar araştırması,ve delfi yöntemidir.Satış gücü ,geleceğe yönelik olarak
yapılacak tahminleri hesaplar.Yönetici görüşü;kendi görüşleri, deneyimleri,teknik bilgisi içerisinde bir
tahmin oluşturur.Pazar araştırması, müşterinin bir ürüne veya servise olan ilgisini belirlemede veya
yaratmada önceden araştırılmış verileri bir araya getirerek ya da varsayımları test ederek belirlemede
sistematik bir yaklaşımdır.Delfi method ise,uzman bir grup tarafından (Uzmanların gizliliği söz
konusudur.) fikir birliğinin kazanılması sürecidir.Sayısız nicel methot vardır.Onlardan biri kategorize
etmek için uygulanan rastlantısal bölümlere ayırma ve zaman serileri yöntemidir.Doğrusal regresyon
modeli yaygın olarak kullanılan rastlantısal yöntemdir.Bu methot varsayımlar üzerine yapılandırılır.Bir
bağımlı değişken biriyle ya da daha çok bağımsız değişkenle modelde yer alır.Bu bağımsız değişkenleri
bilme doğru planlamanın temelini oluşturur.Talep tahmininde bağımsız değişken kullanımından ziyade
sadece bağımlı değişkene ilişkin geçmişe ait veri kullanılır.Zaman serileri analizi talep modeli temelini
belirler. Bu analiz bağımlı değişkene ait daha önceden gözlemlenmiş modeli üretmek için birleştirilir.Ve
bir model onu tekrar etmesi için gelişir.Basit tahminler içerisinde en bilinen zaman serileri uygulamaları
basit ve hareketli ortalamalar,üssel düzleme teknikleridir. Belirtildiği gibi çeşitli planlama ve tahmin
teknikleri eşzamanlı olarak kullanımdadır.Doğru planlama yapabilmek için talebin niteliklerini bilmek
gereklidir.Bu yüzden,uygun planlama yöntemlerini seçme her zaman müşteri gereksinimlerini ve pazar
talebini anlamaya dayanır.
SONUÇ
Başarılı bir tedarik zinciri yönetimi ağı oluşturabilmek müşteri kilometre taşlarını anlamaktan geçer. İnsanların hızlı bir
şekilde bir ağ içerisinde hareket etmesi ve şirketlerin bütün aktivitelerinin performansını test etmesi;tedarikçilerin
oluşturduğu karmaşık yapıyı yönetme, etkili izleme,şefaf olarak operasyonların durumunu paylaşma birbiriyle entegre
haline gelen sistemler çevik tedarik zinciri yapıları oluşumunu beraberinde getirecektir.
TEġEKKÜR
Satın alma profesyonellerinin,kendisini tedarik zinciri alanında bilimsel anlamda yetiştirmek isteyenlerin ilk tercihi olan ve
akademik kadrosuyla göz dolduran güzide yüksek lisans programını bizlere kazandırdığı için,”İstanbul Üniveristesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü Tedarik Zinciri Yönetimi” Bilim Dalı Başkanı Sayın Prof. Dr. Murat Erdal hocama teşekkürü bir borç bilirim.
KAYNAKLAR
Aitken,J.,Christopher,M.andTowill,D.(2002),”Understansing,implementing and exploting agility and leanless”,International Journal
of Logistics:Research and Application,Vol.5 No.1.
Christopher,M.(2000),”The agile supply chain: competing in volatile markets”,Industrial Marketing Management,vol.29,pp.37-44.
Friscia,T.,O’Marah,K. And Souza,J.(2004),”The AMR research supply chain top 25 and the new trillion-dolar oppurtunity”,AMR
Research Report,November.
Krajewski,L.and Ritzman,L.(2001),Operations Management,Strategy and Analysis,6th ed.,Prentice-Hall,New York,NY.
Lee,H.(2004),”The triple-A supply chain”.Harvard Business Review,October,pp.102-12.
Menzer,J.and Moon,M.(2004),”Understanding demand”,Supply Chain Management Review,May/June,pp.38-45.
Pagh,Jand Cooper,M.(1998),”Supply chain postponement and speculation strategies:how to choose the right the strategy”,Journal of
Business Logistics,Vol.19 No.2,pp.13-33.
Vollmann,TE.,Berry,W.L.,Whybark,D.C.and jacobs,F.R.(2005),Manufacturing Planning and Control Systems for Supply
Chain,McGraw-Hill/Irwin,New York,NY.
URL
1,
Tedarik
Zinciri
Yönetimi
İnternet
http://www.tedarikzinciri.org/UserFiles/File/TZY/TedarikZinciri.ppt.
sitesi,
Tedarik
Zinciri
Yönetimi
Sunumu