1. INTERUNIVERSITAIR CENTRUM VOOR ORGANISATIE- EN VERANDERKUNDE
Modules
van de Basisopleiding voor Organisatieprofessionals
Nader beschouwd
Deze brochure bevat informatie over docenten, doel, inhoud en werkwijze van de
modules van de Basisopleiding voor Organisatieprofessionals.
Informatie over Kerntraject en Consultatietraject van de BO is opgenomen in de BO Nader beschouwd
en BO In kort bestek. Voor een oriëntatie op BO heten wij u ook graag welkom op sioo.nl/bo

2. Inhoud
De modules nader beschouwd 1
Een keuze maken 1
Meer informatie 2
De modules
Eigen rol en positie van de professional
Persoonlijk optreden; authentiek handelen in uw werk 3
Intern adviseren 5
Advieswerk strategisch bekeken 7
Persoonlijk leiderschap bij projecten en programma's 9
Interactie tussen de professional en het klantsysteem
Omgaan met weerstand 11
Coaching 13
Omgaan met belangentegenstellingen in je werk 15
Werken met groepen 17
Verdiepen en verbreden in het vak
Inzicht in bedrijfskunde 19
Inrichten van processen en organisatie 21
Organisatieverandering: afwegen, kiezen, realiseren 23
Diagnosticeren als ambacht 25

3. MODULE
De modules nader beschouwd
Om in aanmerking te komen voor het certificaat van de Basisopleiding voor
Organisatieprofessionals volgen BO-deelnemers, naast het kerntraject en het daaraan
gekoppelde consultatietraject, ook ten minste drie modules. De modules hebben het
karakter van een workshop. Het zijn bijeenkomsten van twee tot vier dagen, vaak verspreid
over enkele weken. De periode tussen de bijeenkomsten biedt gelegenheid om literatuur te
bestuderen, opdrachten te maken en het geleerde in praktijk te brengen.
Niet alleen deelnemers aan de BO volgen de modules. Ook andere geïnteresseerden die
zich in een of meer specifieke thema's nader willen verdiepen, kunnen zich voor de BO-
modules aanmelden.
Deze brochure geeft u informatie over docenten, doel, inhoud en werkwijze van de BO-
modules. De modules behandelen thema's die horen bij de ‘basics’ van het adviesvak. De
moduledocenten maken gebruik van een leermethodiek die kenmerkend is voor Sioo trajecten.
Zij dragen kennis en praktijkervaring over, maar zijn in de eerste plaats ontwerper, regisseur
en begeleider van leersituaties. Voor u als deelnemer betekent dit: grote zelfwerkzaamheid, veel
aandacht voor reflectie en praktijkgericht leren.
Een keuze maken Het moduleaanbod is breed. Iedere deelnemer kan zo een eigen leerroute
volgen, afhankelijk van (studie)achtergrond, eigen competenties, ervaring en specifieke
leervragen. Ook wanneer u nog niet eerder een Sioo programma gevolgd heeft, is het mogelijk
aan modules deel te nemen. In dat geval heeft u voorafgaande aan deelname een gesprek met
de programmamanager over uw achtergrond, ervaring en leerwensen. Samen bepaalt u dan wat
voor u het meest passende aanbod is.
Uit gesprekken met oud-deelnemers blijkt dat er – naast allerlei praktische afwegingen –
grofweg drie criteria te onderkennen zijn bij het maken van een keuze voor een bepaalde
module:
• U zoekt een module die aansluit op vragen en dilemma's in uw huidige werkpraktijk.
• U bent zich in het kerntraject bewust geworden van een aantal thema's dat u nader wilt
uitdiepen.
• U realiseert zich dat u bepaalde lacunes in uw kennis en vaardigheden moet aanvullen om
een volgende stap te kunnen maken.
1

4. De modules zijn onderverdeeld in drie categorieën die met elkaar het werkveld van de
organisatieprofessional bestrijken:
• Eigen rol en positie van de professional: Deze modules nodigen uit tot reflectie op uzelf of
dagen uit om na te denken over de rol en positie die u kiest.
• Interactie tussen de professional en het klantsysteem: Hier gaat het om effectief optreden en
interveniëren in de relatie met actoren uit uw klantsysteem, ook als het spannend of lastig
wordt.
• Verdiepen en verbreden in het vak: Deze vakinhoudelijke modules zijn gericht op
verschillende expertisegebieden en op het verder ontwikkelen van uw kennis over
organisatie- en advieskunde.
Meer informatie De modules verschillen in prijs. Dit heeft onder andere te maken met het aantal
dagdelen, het aantal docenten dat een bijdrage levert en het maximale aantal deelnemers. Op
sioo.nl/bo/modules vindt u een overzicht van de kosten en data. Wilt u weten of er in een
bepaalde module nog plaats is, dan kunt u het beste contact opnemen met Esther Brakkee
(030-291 30 00 of brakkee@sioo.nl). Heeft u vragen over de inhoud van een module of wilt u
overleg over uw keuze, aarzel dan niet om contact op te nemen met de programmamanager van
de BO: Annet van de Weitering MCM (030-291 30 00 of weitering@sioo.nl).
2

5. MODULE Eigen rol en positie van de professional
Persoonlijk optreden
Authentiek handelen in uw werk
7 dagdelen 3 keer per jaar maximaal 14 deelnemers
Docenten: John Cornelissen (John Cornelissen Management)
samen met drs. Leike van Oss (Organisatievragen) of Desiree de Graaff (De Baak)
Als adviseur treedt u op in situaties met klanten, opdrachtgevers en collega’s. Vanuit uw
deskundigheid voert u gesprekken, doet u voorstellen en presenteert u uw bevindingen.
U wordt gezien en gewaardeerd in uw werk, maar toch komen er soms vragen bij u op:
‘Klanten, opdrachtgevers of leidinggevenden lijken me soms niet te begrijpen; in het
gunstigste geval zeggen ze het meteen, vaak blijkt het pas later’ of ‘ondanks mijn kennis
en ervaring krijg ik naar mijn gevoel vaak weinig echt op mijn manier voor elkaar.’ Het
zijn vragen die u persoonlijk raken en soms doen twijfelen aan uw professionaliteit.
Sleutelvraag is: ‘Kan ik mijzelf zijn in mijn werk en mijn professionele rol?’
Doel van de module De module Persoonlijk optreden geeft u inzicht in uw eigen manier van
optreden in uw werk. Bij authentiek optreden gaat het er om vanuit persoonlijke verbondenheid
en een eigen standpunt te handelen op basis van nuchtere feiten. Uw bewustzijn over datgene
waarmee u verbonden bent in uw werk en persoonlijke leven helpt u waarachtiger te zijn. Als
adviseur liggen uw talenten op het gebied van luisteren, vragen stellen en de ander van dienst
zijn. Een afgewogen mening verwoorden is vaak lastig; dat vraagt inzicht maar ook moed en
vaardigheid. Hoe brengt u uw standpunten en uw mening over uw waarnemingen op een goede
manier over het voetlicht?
Bestemd voor De module is bestemd voor deelnemers die geïnteresseerd zijn in onderzoek
naar hun manier van optreden, hun motieven en inspiratiebronnen. De module is niet bedoeld
voor deelnemers die verwachten handige trucs en recepten te krijgen waarmee ze anderen
schijnbaar snel kunnen overtuigen.
Inhoud U oefent met verschillende aspecten van persoonlijk optreden om daar meer vertrouwd
mee te raken. U onderzoekt waarmee u verbonden bent in uw persoonlijke en werkleven door
het geven van kleine presentaties, door het toelichten van zelf meegebrachte voorwerpen en
door op een recente situatie uit uw werk te reflecteren. Het verwoorden van uw standpunt
oefent u met een actuele situatie uit uw werk.
3

6. Uw ‘eigenheid’ vindt u met behulp van drie vragen die we u voorafgaand aan de module
voorleggen. Het verwoorden van de nuchtere feiten oefent u door relevante waarnemingen
uit uw werk en persoonlijke leven zo te vertellen dat een ander die voor zich kan zien. In het
proefdraaien met een situatie uit uw werkpraktijk gaat het er vaak om of u gewoon en nuchter
om kunt gaan met de gegevens, uw rol en die van de ander.
Werkwijze De groep bestaat uit maximaal 14 deelnemers. U werkt met deze groep als totaal
en in kleinere subgroepen. Daardoor is er gelegenheid om van anderen te horen wat de werking
van uw optreden is. Het meerdaagse moduleblok bestaat uit zeven aaneengesloten dagdelen.
Het begint de middag van de eerste dag en loopt door tot en met de middag van de derde dag.
U ontvangt voorafgaand aan de module enkele voorbereidingsopdrachten.
Resultaat Na deze module
• heeft u meer zicht op uw aandachtspunten om met meer eigenheid in uw werk te staan,
• heeft u suggesties gekregen hoe u dat in uw werk kunt toepassen,
• heeft u methodes aangereikt gekregen om uw authenticiteit op het spoor te komen en te
onderhouden.
Literatuur U ontvangt voorafgaand achtergrondliteratuur die betrekking heeft op de
onderwerpen die in de module aan bod komen. Met een deel van de literatuur wordt tijdens de
module gewerkt.
4

7. MODULE Eigen rol en positie van de professional
Intern adviseren
6-7 dagdelen 1 à 2 keer per jaar maximaal 14 deelnemers
Docenten: drs. Heleen Bruining (Haven Amsterdam) en
drs. Jacqueline Sibbes MCM (Universitair Medisch Centrum Groningen)
Interne adviseurs zijn organisatieprofessionals die vanuit een eigen positie een bijdrage
leveren aan organiseren, veranderen en leren. Net als bij adviseurs vanuit een externe
positie is er een enorme diversiteit aan stijlen, achtergrond, profielen en interventies. Wat
bindt is het zoeken naar de kunst om vanuit die interne positie een meerwaarde te creëren.
Doel van de module U krijgt inzicht in de positie die u inneemt en de rol die u vervult als interne
adviseur en het effect daarvan op het verandervermogen in uw organisatie. U leert het palet aan
interventiemogelijkheden voor de interne adviseur (opnieuw) kennen en wordt alert op kansen
om juist vanuit uw positie als interne adviseur bij te dragen aan ontwikkeling en verandering
binnen organisaties.
Bestemd voor Deze module is bestemd voor organisatieprofessionals die hun intern
adviseurschap verder willen ontwikkelen.
Inhoud Rode draad in de module is de vraag: Wat is hier nu specifiek voor de interne adviseur?
Onderwerpen die aan de orde zullen komen zijn:
• Kunt u uw eigen positie in het speelveld van uw organisatie bepalen, hoe geeft u vorm aan
uw eigen positie, hoe verhoudt zich dit tot macht in organisaties? Welke rollen zijn er?
• Welke kerncompetenties zijn specifiek voor een interne adviseur?
• Zijn er specifieke interventiemethoden voor interne adviseurs?
• Hoe kunt u toegevoegde waarde organiseren, werken in vertrouwen en onbewuste
processen in organisaties herkennen?
• Hoe geeft u vorm aan uw eigen professionele ontwikkeling?
Werkwijze De module bestaat uit reflectie op uw functioneren, een bedrijfsbezoek waarin
u meekijkt met een collega-deelnemer, een bezoek van een collega-deelnemer aan u en twee
seminars waarin u vraagstukken uitwerkt.
De docenten gaan tijdens de module met u in gesprek aan de hand van theorie, modellen,
oefeningen en uw eigen ervaring als intern adviseur over uw werkpraktijk. Wat herkent u uit
de theorie? Welke casuïstiek van docenten en collega’s kunt u benutten en waarom? Welke
modellen zijn bruikbaar? En hoe zit het in uw eigen werk? Wat gaat u goed af? Wat minder?
Hoe kunt u dat bijsturen en nog effectiever worden als adviseur? Is intern adviseren nu echt zo
anders dan extern adviseren?
5

8. Resultaat Na deze module heeft u uw oriëntatie op uw adviseur-zijn hernieuwd. Uw eigen
effectiviteit is toegenomen en u heeft inzicht in uw ambitie en waarden in het werk en in de
kerncompetenties van intern adviseren.
Literatuur Tijdens het eerste blok ontvangt u een reader met artikelen over intern adviseren en
ontvangt u een lijst met overige literatuursuggesties. Daarnaast werkt u met het boek van Peter
Block: Feilloos adviseren.
6

9. MODULE Eigen rol en positie van de professional
Advieswerk strategisch bekeken
een diepergaand werk- en reflectietraject
5 dagdelen + ondersteunend @-traject in één jaar 2 keer per jaar maximaal 8 deelnemers
Docent: drs. Paul Valens
Adviesvaardigheden staan voor elke adviseur vanzelfsprekend centraal. U beschikt daarom
over modellen en interventies die u heeft opgedaan in uw bureau, in een programma
van Sioo of in een traject dat u elders hebt gevolgd. Adviesvaardigheden alléén zijn op
een bepaald moment echter niet meer voldoende. Er wordt dan meer gevraagd dan strikt
genomen nodig is om uw werk goed te doen. Bijvoorbeeld wanneer u een verbinding wilt
maken van uw huidige project naar eventuele vervolgtrajecten. Trajecten met een ruimere,
of ander scope, waarbij zowel professionele, bestuurlijke als commerciële aspecten in
het geding kunnen zijn. En bureauoverwegingen natuurlijk. Hoe komt u van operationele
naar strategische projecten bij dezelfde of een volgende cliënt? U wilt ook werken aan uw
eigen marktpositie. Hoe versterkt u uw positie binnen uw eigen bureau? Hoe versterkt u uw
bureau? Of uw eigen praktijk als zelfstandige?
Doel van de module In deze module ontwikkelt u gaandeweg een persoonlijk strategisch
traject voor uzelf, uw bureau en een van uw klanten.
Bestemd voor Deze module is bedoeld voor adviseurs die verder willen kijken dan de grenzen
- in ruimte én tijd - van hun project en die niet alleen operationeel, maar ook strategisch willen
opereren.
Inhoud en werkwijze Deze module start met een sessie van twee dagdelen. Dan volgen een
virtueel @-traject gedurende een jaar en drie driemaandelijkse vervolgsessies van een dagdeel.
Voor en tussen de sessies kunt u uitgaan van minimaal een dag per maand voor lees-, reactie-
en experimenteertijd. Het echte werk vindt in uw praktijk plaats.
7

10. U start, in een kleine groep van acht adviseurs, met een verkennende gezamenlijke sessie
van twee dagdelen. Daar staan zowel uw eigen strategische positie als die van uw bedrijf of
bureau en uw cliënten centraal. Op basis daarvan stelt u de eerste zetten op voor een eigen
strategisch actieplan voor het komende jaar. Voorgenomen activiteiten en leervragen worden
vervolgens in een @-traject virtueel uitgewisseld en steunend en kritisch gevolgd. U brengt
keer op keer feitelijke en reflectieve verhalen in, die door de docent en de collega-deelnemers
van constructief kritisch commentaar worden voorzien, net zoals in een intervisie- of
consultatiegroep. Met dit verschil, dat strategische consultaties geen limieten kennen. Ambities
worden voordurend opgerekt. Een bereikt resultaat is meteen een opstap voor een volgend
traject. ‘Shifting expectations’ noemt Nissan dat. Om de drie maanden vindt een gezamenlijke,
fysieke voortgangsbespreking plaats waarbij u opties verkent, gemeenschappelijke thema's
uitwerkt en waar ruimte is voor Hard en Soft Care. Het jaar eindigt met het opstellen van een
persoonlijk strategisch ontwikkelingsplan voor uzelf, uw bureau en een van uw klanten.
Resultaten Na een jaar heeft u significant meer gevoeligheid ontwikkeld voor situaties waarin u
gerust operationeel bezig kunt zijn en situaties waarin dat fataal is. U heeft een startrepertoire
ontwikkeld dat vanzelf verder uitgebouwd en ‘geïntegriseerd’ (steeds meer integer en steeds
meer naturel) wordt. U bent een zege voor collega’s en klanten.
Literatuur Literatuur wordt per deelnemer en per casus vastgesteld. Wie zich vooraf al wat wil
oriënteren wordt aangeraden:
• Eric Schlosser Het Fastfoodparadijs (De Slegte)
• René ten Bos Strategisch Denken
• Karin Kooij e.a. Teamrol & Taal
• Yvonne Kroonenberg Meneer, als ik u zie heb ik zo’n zin in ruzie
• Peter Bernstein Against the Gods
• Pankaj Ghemawat Commitment (De Slegte)
• Hans Knibbe Rusten in Zijn
• Wim Wennekes De aartsvaders
• Yann Martel Het leven van Pi
• Claude Lévi-Strauss Het wilde denken
8

11. MODULE Eigen rol en positie van de professional
Persoonlijk leiderschap bij projecten
en programma’s
8 dagdelen 2 keer per jaar maximaal 10 deelnemers
Docent: Hanneke Elink Schuurman (zelfstandig gevestigd organisatieadviseur)
Maar net begonnen aan een veranderingsproject, merkt u dat daar haken en ogen aan
zitten. Zoiets loodst u blijkbaar niet zomaar door de organisatie. Scherp krijgen wat er
nou bedoeld wordt. De scope van het project afbakenen, zó dat u er zelf in gelooft en de
opdrachtgever ook nog. Last hebben van teveel mensen die zich ermee willen bemoeien of
juist níemand die geïnteresseerd is. Het zijn allemaal dingen die u kunt tegenkomen. Later
kunt u ineens het gevoel krijgen grip te verliezen, of het lukt maar niet om het project op de
MT agenda te krijgen. Of het project wordt, onbeheerst, almaar groter.
Doel van de module Doel van de module is om verandertheorie en projecttheorie
samen praktisch te maken. U past de tools van verandermanagement (zoals keuze van
veranderstrategie) en tools van project- en programmamanagement op een relevante manier
toe. U wordt praktisch voortgeholpen met uw eigen project.
Bestemd voor Deze module is bestemd voor professionals die hun veranderproject
professioneler willen sturen en met meer handigheid door de organisatie willen loodsen. Zij
hebben een project onder handen. Het is dus lastig, en voor de overige deelnemers minder
interessant, als u géén project onderhanden heeft.
De module is niet bedoeld voor mensen die vooral theorie willen leren of de complete set van
projectmanagement-tools willen doornemen. De tools zijn wel in de aanbieding, maar komen
alleen aan de orde voor zover dat behulpzaam of relevant is. Docenten geloven in de combinatie
van project- en verandertheorie en bieden daarmee iets bijzonders aan.
Inhoud Naast bovengenoemde onderwerpen komen aan de orde:
• Communicatie rond veranderprojecten, langs vragen als: Met wie moet ik allemaal
praten en wat kan ik het beste vragen of zeggen om mensen mee te krijgen. U kijkt naar
stakeholders en hun uiteenlopende belangen en hoe u daarmee om kunt gaan en naar het
organiseren van de communicatie.
• Inpassen van veranderstrategieën in uw projectaanpak. Elke context vereist een aangepaste
veranderstrategie. U kunt niet overal of in elke fase hetzelfde doen om mensen mee te
krijgen! Inschatting van risico en een assessment van de situatie spelen een rol.
9

12. • Weerstand. De weerstand die u krijgt, de gevoelens die uw project oproept, hangen samen
met de veranderaanpak die u kiest. U kunt weerstand voorkomen, maar soms moet u ervoor
kiezen om door de weerstand heen te gaan.
• Project- en programmamanagementtools. De principes van project- en programma-
management blijken altijd behulpzaam te zijn. Van zomaar starten met managen wordt
niemand gelukkig. U kijkt naar de handigste besturing van uw project en hoe u daarover
met uw opdrachtgever kunt communiceren.
• Uzelf. U krijgt van ons opbouwende feedback over uw aanpak en stijl. U krijgt hulp bij de
vragen die ongetwijfeld zullen ontstaan.
Werkwijze De module bestaat uit een start van een dag en daarna een blok van twee dagen.
Tussentijds krijgt u een relevante persoonlijke opdracht, bijvoorbeeld om een gesprek te
voeren of een analyse uit te werken. De groep bestaat uit 10 tot 12 deelnemers; ieder met een
eigen project. U beschrijft uw project voorafgaand aan de module met behulp van een aantal
hulpvragen en u stuurt het aan ons toe (geanonimiseerd).
Resultaat Aan het einde van de module heeft u:
• een kansvoller project,
• meer gevoel voor de inbedding van uw project,
• uw repertoire vergroot met concrete kennis en ‘best practices’ en (geanonimiseerde)
voorbeelden van andere deelnemers,
• meer lef om interventies te doen, gebaseerd op kennis en zelfbeeld.
Literatuur U maakt gebruik van de boeken:
• Leren veranderen, Leon de Caluwé en Hans Vermaak (vooraf aanschaffen en hoofdstuk 4
lezen).
• Projectmatig creëren van Offman (vooraf aanschaffen en hoofdprincipes doornemen).
• Excellent onderhandelen van Fisher, Ury en Patton (vooraf aanschaffen en hoofdprincipes
doornemen).
11

13. MODULE Interactie tussen de professional en het klantsysteem
Omgaan met weerstand
8 dagdelen 1 keer per jaar maximaal 12 deelnemers
Docent: dr. Jan Hendriks (AO, adviseurs voor organisatiewerk)
Adviseurs krijgen in hun werk regelmatig te maken met weerstand. Klanten nodigen ze
immers uit vanwege hun extra inbreng. Die waarderen het als die inbreng iets onverwachts
heeft, een invalshoek of bijdrage waardoor ze vragen ‘net iets anders’ kunnen benaderen.
Toch zit daarin ook het risico. Klanten voelen zich soms overvallen. Zij kunnen weigeren
om in te gaan op wat u hen brengt, terwijl dat op dat moment volgens u juist ‘moet’. Ook u
kunt zich overvallen of verrast voelen door weerstand. Op zich is weerstand hinderlijk, het
doorkruist een aanpak, een ‘lijn’ die ontstaat, inzicht in hoe zaken zitten. U kunt weerstand
echter ook als een belangrijk - en bewust te hanteren - onderdeel van uw advieswerk
zien. Het gaat dan om een dynamisch spel in een adviesproces. Adviseurs die in dat spel
stappen, gaan bewust op zoek naar de weerstand bij hun klanten en bepalen aan de hand
daarvan wat zij kunnen doen.
Doel van de module U leert situaties herkennen waarin uw inbreng door het verloop van de
communicatie wordt geneutraliseerd. U leert dergelijke situaties te voorkomen en, door
bepaalde interventies toe te passen, een productieve en constructieve interactie met de klant op
gang te brengen.
Bestemd voor De module is bedoeld voor
• adviseurs die hun inzicht en vaardigheden ten aanzien van de communicatie die zich
afspeelt tussen klant en adviseur willen verdiepen,
• adviseurs die inzicht hebben en nieuwsgierig zijn naar patronen die zich regelmatig
voordoen in hun communicatie,
• adviseurs die in projecten met veel weerstand te maken hebben (N.B. U moet bereid zijn uw
aandeel in de communicatie als ingang te nemen in processen).
U kunt beter niet meedoen als u denkt dat u de principes voor communicatie, het schakelen
tussen inhoud, procedure, interactie en gevoel, nog onvoldoende beheerst. Of als u denkt nog
winst te kunnen behalen in het voorkomen van weerstand door het anders inrichten van het
veranderingstraject.
Inhoud Als eerste stap staan we stil bij de uitdaging om op constructieve wijze om te gaan met
weerstand. De nadruk in het programma ligt op:
11

14. • Uw communicatieve vaardigheden: in gesprek blijven en, ook als het ‘lastig’ wordt,
voorkomen dat de botsing op bepaalde weerstand bij klanten uitloopt op een machtsstrijd.
En van daaruit raken we ook aan:
• Uw tactische en aanpakgerichte vaardigheden: het krachtenveld rond de uitvoering van een
adviesopdracht kunnen hanteren.
• Uw introspectieve vaardigheden: het onderkennen en hanteren van uw psychologische en
emotionele reacties, die kunnen optreden bij succes en bij frustraties in het uitvoeren van
uw taak.
• Uw cognitieve vaardigheden: het gebruiken van uw eigen kracht als inspiratiebron,
waardoor het moeilijke juist mogelijk wordt.
Stap 2 is het onderkennen van die situaties waarin uw adviesgewoonten werken en die waarin
ze niet effectief zijn. In sommige weerstandssituaties zijn paradoxale interventies nodig. Stap 3
is het verbreden van uw actieradius: het leren onbewust te ‘schakelen’ tussen manieren om met
kwesties om te gaan, de eigen mogelijkheid vergroten om daar effectief te worden waar het ‘van
nature’ niet goed ging. Dat doet u door het ontwerpen en uitvoeren van paradoxale interventies.
Werkwijze De module bestaat uit een voorbereidingsdag en een tweedaagse workshop.
Tussendoor krijgt u een huiswerkopdracht. Van belang is de uitwisseling van ervaringen
van deelnemers; wat de een vanuit gewoonte kiest als oplossing voor een probleem, kan een
waardevolle repertoire-uitbreiding bieden aan de ander. De eigen casuïstiek van deelnemers
stuurt het leerproces tijdens de bijeenkomsten. U krijgt leesstof en diverse oefeningen
aangereikt. U werkt vanuit de eerdergenoemde drie stappen.
Resultaat U krijgt inzicht in de dynamiek van communicatie in processen, ervaring in het
ontwerpen en toepassen van weerstandsdoorbrekende, ofwel paradoxale, interventies en een
startpunt voor het experimenteren met paradoxale interventies in de eigen praktijk.
Literatuur Een syllabus met artikelen
12

15. MODULE Interactie tussen de professional en het klantsysteem
Coaching
10 dagdelen 2 à 3 keer per jaar maximaal 12 deelnemers
Docenten: prof. dr. Yvonne Burger (Burger Advies & Coaching) &
dr. Erik de Haan (Ashridge Consulting Berkhamsted)
Coaching is een individuele en gerichte vorm van talentontwikkeling in de context van
werk. De toegevoegde waarde kan aanzienlijk zijn op momenten dat het lastig is om zelf
uit een vastgelopen situatie of vraagstuk te komen, maar ook als er behoefte bestaat om
ongewenste gedragspatronen te doorbreken en te experimenteren met nieuw gedrag.
Adviseurs en (interim-)managers bekleden steeds vaker de rol van coach. Als u wilt
reflecteren op uw eigen rol als coach en uw coachvaardigheden verder wil ontwikkelen,
dan bent u van harte welkom.
Doel van de module U krijgt inzicht in een coachtraject en datgene wat nodig is voor effectieve
coaching. U verwerft kennis over basisbegrippen uit psychotherapie en psychoanalyse die
inzicht geven in een coachrelatie. U ontwikkelt voortgezette vaardigheden om coachgesprekken
te kunnen voeren. U reflecteert op uw eigen rol als coach (aan de hand van persoonlijke
leerdoelen en casuïstiek).
Bestemd voor De module is bestemd voor adviseurs en (interim-)managers die hun
coachvaardigheden (verder) willen ontwikkelen. U heeft in uw werk ervaring opgedaan met
het voeren van bilaterale begeleidingsgesprekken. Tijdens de module onderhoudt u ten minste
één professionele coachrelatie, waarin u het geleerde kunt toepassen. De module is niet geschikt
voor adviseurs en (interim-)managers die alleen in termen van ‘instrumenten’ denken.
Inhoud De volgende thema's komen aan de orde:
• Wat is coaching en wat is het verschil met intervisie, supervisie, therapie?
• De rol van de coach.
• Systeemdynamica, psychoanalyse en persoonsgerichte (of Rogeriaanse) counseling.
• Contracteren; het eerste gesprek.
• Het ontwikkelen van sensitiviteit, empathie, congruentie en transparantie in gesprekken.
• Het nemen van afscheid.
Werkwijze De module bestaat uit twee seminars van elk vijf dagdelen waarin u werkt aan
bovenstaande thema's. U oefent veel met het voeren van coachgesprekken (onder andere met
acteurs): Hoe laat u merken dat u échte belangstelling heeft voor degene die u coacht? Hoe gaat
u om met lastige situaties? Hoe hanteert u uw eigen emoties en die van de cliënt?
13

16. Tussen de seminars in doet u ervaring op met het geleerde. Uw ervaringen brengt u in tijdens
het tweede seminar.
Resultaat Meer plezier in coaching!
Literatuur
• Een syllabus met relevante artikelen en hoofdstukken uit boeken
• Coachen met collega ’s, praktijkboek individuele consultatie, Erik de Haan en Yvonne
Burger, 2004, uitg. Van Gorcum Assen, ISBN 90 232 3996 2
14

17. MODULE Interactie tussen de professional en het klantsysteem
Omgaan met
belangentegenstellingen in je werk
Hoe vergroot ik mijn eigen regie en
trek ik vastgelopen situaties vlot?
7 dagdelen 1 à 2 keer per jaar maximaal 16 deelnemers
Docenten: Hanneke Elink Schuurman (zelfstandig gevestigd organisatieadviseur) & drs. Maurits
Jan Vink CMC (Atos Consulting)
U bent betrokken bij het realiseren van veranderingen. U loopt af en toe aan tegen
tegenstellingen tussen mensen, tegenstrijdige belangen die de voortgang bemoeilijken,
resultaten die uitblijven of tegenvallen. Implementeren blijkt lastig. Partijen bij het
besluitvormingsproces komen niet op een lijn. De situatie is politiek of de relaties zijn taai
en u voelt zich er niet goed bij. U vraagt zich af wat u hieraan kunt doen.
U bent energiek begonnen aan uw opdracht. Misschien bent u een van die mensen die
optimistisch aan de slag is gegaan of verleid is om de opdracht te doen. Gelooft u erin? Kunt
u erachter staan? U zou misschien wel wegen willen vinden om uw werk meer zelf te kunnen
afbakenen en regisseren.
In ieder geval kunt u er baat bij hebben zicht te krijgen op factoren die dit soort situaties
veroorzaken. In deze module leert u vaardigheden om dergelijke situaties te begrijpen, ze vlot
te trekken en u er zelf nog goed bij te voelen ook. Na de module bent u beter in staat om met
tegenstellingen om te gaan. Als projectleider of adviseur komt u beter tot uw recht.
Doel van de module U krijgt inzicht in
• factoren die relaties en voortgang in projecten verstoren of juist bevorderen,
• processen die zaken laten escaleren of juist versoepelen; u oefent met deze processen en u
leer vaardigheden aan die daarbij behulpzaam zijn,
• de eigen stijl van omgaan met ‘gedoe’ en in mogelijk andere effectieve stijlen,
• de omgang met belangrijke stakeholders; u leert ze begrijpen en accepteren en kunt
methoden vinden om constructief met hun belangen om te gaan,
• de wijze waarop macht werkt, bij anderen en bij uzelf; u komt zelf losser van de hiërarchie,
zodat u de meer informele rol van de trekker van verandering kunt invullen.
Bestemd voor De module is geschikt voor organisatieprofessionals die hun eigen authentieke
kracht effectief willen inzetten in weinig soepele situaties. De module is in het bijzonder gericht
op organisatieprofessionals die zich verantwoordelijk voelen voor het opleveren van een
ontwerp of een nog niet geïmplementeerd deel van het werk én de verandering in de praktijk
helpen bewerkstelligen, soms tegen de stroom in.
15

18. Werkwijze De module bestaat uit een startdag van twee dagdelen en een vervolgbijeenkomst
van vijf dagdelen.
Tussen de beide bijeenkomsten is ruim een maand tijd om in de praktijk verder te werken.
Zowel voor de aanvang van de module als tussentijds werkt u aan persoonlijke opdrachten. Op
deze opdrachten krijgt u persoonlijke feedback en tips om effectiever de regie op uw werk te
voeren.
Resultaat Aan het einde van de module
• heeft u meer zicht op uw eigen effectiviteit in het omgaan met belangen,
• heeft u uw bekwaamheid om de regie op uw eigen werk te voeren vergroot,
• bent u beter in staat vastzittende situaties vlot te trekken.
Literatuur U maakt gebruik van het boek: Getting to yes, R. Fisher, W. Ury & B. Patton, 2003
ISBN 1-8441-3146-7. U krijgt twee hoofdstukken toegestuurd uit twee verschillende boeken, te
weten: Help! Conflicten (F. Glasl, 2001 - ISBN13: 9789060384619) en Conflictmanagement
(Ellen Giebels en Martin Euwema, 2006 - ISBN-10: 9001104991).
16

19. MODULE Interactie tussen de professional en het klantsysteem
Werken met groepen
8 dagdelen 3 keer per jaar maximaal 14 deelnemers
Docenten: Jan van der Ligt (Zoek Ligt), drs. Joos Vaessens (ID2 Interim Management en
Coaching), Joke Vriesema (Joke Vriesema Consultancy) & Roelof van Zanden (Bureau Tropad)
De wijze waarop adviseurs kunnen optreden in een groep is mede bepalend voor hun
kwaliteit. Dit vraagt dat zij in hun adviespraktijk om kunnen gaan met groepssituaties. Zij
kunnen hun interventies relateren aan het stadium van ontwikkeling van de groep. In dit
verband is het van belang dat zij een onderscheid kunnen maken tussen de dynamiek in een
nieuw gevormde (project)groep en die in een reeds langer functionerend team.
Doel van de module U wordt zich bewust van de wijze waarop groepen functioneren. Aan de
hand van die ervaring bent u beter in staat om met een groep te ‘werken’. U kunt uw interventies
op een goede manier afstemmen op de verschillende fasen van de groepsontwikkeling.
Bestemd voor De module is bedoeld voor diegenen die met, in en voor groepen werken en
bereid zijn om met behulp van eigen reflecties te leren over hun bijdrage aan die groepen uit
hun eigen werkpraktijk.
De module is niet geschikt voor mensen die alleen kunnen leren op basis van modellen.
Inhoud Intra- en intergroepsfenomenen, groepsontwikkeling, blokkades in groepen, eigen
positionering in/naar een groep.
Werkwijze De module bestaat uit acht aaneengesloten dagdelen. De leermethodiek is die van
het ervarend leren. Theorie en algemene aandachtspunten komen in korte inleidingen aan de
orde en worden verder ontwikkeld in praktische oefeningen. Het is van belang dat u zich er
goed van bewust bent dat de groep deelnemers aan deze module en hun interactieprocessen zelf
belangrijk leermateriaal zijn.
Resultaat Na afloop heeft u:
• goed zicht op de dynamiek in de verschillende ontwikkelingsfasen van een groep,
• inzicht in uw eigen bijdrage in de groep,
• adviseurvaardigheden met betrekking tot optreden in groepen (verder) ontwikkeld, zoals:
• positioneren in de groep als adviseur/trainer,
• effectief instructies geven aan een groep,
• adviseren aan een groep,
• gerichte observaties maken in samenwerkingsverbanden of groepen,
• omgaan met verschillen in belangen binnen een groep,
17

20. • interactie tussen groepsleden bevorderen,
• mensen op boeiende wijze tot gemeenschappelijk informatieniveau brengen,
• mogelijkheden om deze interventies te variëren naar het stadium van ontwikkeling van een
groep en de fase waarin het adviesproces verkeert.
Literatuur Aanbevolen:
• Jan Remmerswaal: Handboek Groepsdynamica; een nieuwe handleiding op theorie en
praktijk, Nelissen, Soest, 5e druk 2001, ISBN: 90 244 1339 7
• Marijke Lingsma: Aan de slag met teamcoaching, Nelissen, Baarn 1999, ISBN: 90 244 1443 1
18

21. MODULE Verdiepen en verbreden in het vak
Inzicht in bedrijfskunde
8 dagdelen 2 keer per jaar maximaal 20 deelnemers
Docent: drs. Michiel van Dijk (Wissemagroep)
De eerste organisatieadviseurs waren ingenieurs. Als u vandaag de dag adviseurs vraagt
naar hun achtergrond, dan hoort u de meest uiteenlopende verhalen. Ze hebben astronomie
gestudeerd of Nederlands of opbouwwerk, kunstgeschiedenis, psychologie of economie. Er
zijn adviseurs die verlangend zuchten als de term bedrijfskunde valt, want bedrijfskundigen
lijken degenen die werkelijk snappen hoe organisaties in elkaar zitten en hoe het
anders zou kunnen. In deze module krijgt u een kijkje in de bedrijfskundige keuken. De
bedrijfskunde is opgebouwd uit theorieën over: 1) organisaties als geheel, 2) afzonderlijke
functionele of expertgebieden, 3) ondersteunende wetenschappelijke disciplines en
vaardigheden. In de module concentreert u zich op de eerste twee domeinen.
Doel van de module U verkrijgt kennis en inzicht in de bijdrage van de verschillende functionele
gebieden aan de organisatie als geheel. U leert begrippen, termen en actuele discussies van de
functionele gebieden te herkennen en te plaatsen. U krijgt inzicht in de verschillende manieren
waarop bedrijven georganiseerd kunnen worden.
Bestemd voor De module is bestemd voor adviseurs die behoefte hebben aan relevante
en toepasbare bedrijfskundige concepten en theorieën, maar niet beschikken over een
bedrijfskundige achtergrond, en voor adviseurs die zijn opgeleid in een van de functionele
gebieden. Voor deelnemers die bedrijfskunde hebben gestudeerd of een studie met een zwaar
bedrijfskundig karakter hebben gevolgd is deze module minder interessant.
Inhoud Tijdens de module gaat u in op thema's zoals: geschiedenis van de organisatiekunde,
verschillende stromingen en principes in de structurering van de organisatie, strategie,
organisatiecultuur, marketing, inkoopmanagement, kwaliteitszorg, financiën, productielogistiek
en medezeggenschap.
19

22. Werkwijze De module bestaat uit twee blokken van ieder vijf dagdelen. In blok 1 staat de
organisatie als geheel centraal. Wat zijn dominante stromingen in de organisatiekunde. Wat
zijn hun sterke punten. Waarop is kritiek mogelijk. Hoe en waar passen bedrijven specifieke
organiseerprincipes toe. Wanneer is dat adequaat en wanneer niet? In dit eerste blok komen
ook een aantal functionele gebieden aan de orde. Wat zijn de laatste theorieën, methodieken
en technieken bij strategievorming (denk aan marktcreatie en blue-ocean-strategieën). In
toenemende mate zien kleine MKB organisaties en not for profit instellingen de voordelen
van het bouwen van een sterk merk. Aan de hand van de Coca-Cola smaaktest brengt u
zowel de psychologische als organisatorische implicaties van marketing en branding als
differentiatiestrategie in kaart. Steeds experimenteert u aan de hand van een specifieke
theorie met de zin of onzin daarvan in relatie tot uw eigen organisatie. U krijgt uitleg over de
samenhang tussen de organisatiestructuur en cultuur met theoretische en praktijkvoorbeelden.
U krijgt het gereedschap voor analyse en interpretatie.
In blok 2 neemt u zelf een businessplan mee dat u kunt toetsen. U besteedt aandacht aan de
vraag wat een businessplan is, hoe dit tot stand komt een hoe het eruit kan zien. Door de komst
van ICT als communicatie- en coördinatiemiddel zijn de traditionele ontwerpregels voor
organisatiestructuren niet langer adequaat. U verkent een nieuw arsenaal van mogelijkheden
om tot flexibele, innovatieve en kennisintensieve organisaties te komen, onder meer met add-
on-netwerk systemen en full-netwerk organisaties. U krijgt inzicht in de financiële huishouding
van uw eigen organisatie, in boekhoudkundige basisprincipes en begrippen als kosten, waarden
en winst. Onder het motto ‘achter ieder cijfer zit gedrag’ oefent u met vaardigheid om de
wereld achter de cijfers te begrijpen. U experimenteert met nieuw verkregen inzichten in een
simulatiegame. Daarin gaat u aan de slag met voorstellen voor strategische keuzes, een andere
organisatiestructuur en een andere afstemming en inrichting van de functies en processen in de
organisatie. U speelt aansluitend een simulatie met het gekozen organisatieherontwerp om te
onderzoeken op welke aspecten het significant anders ‘scoort’ dan het oude ontwerp en welke
nieuwe problemen dit ontwerp produceert. Er is ruimte om een specifiek thema nader uit te
werken (inkoopmanagement, kwaliteitsmanagement, corporate governance, familiebedrijven,
medezeggenschap). U sluit de module af met het thema verandermanagement evolutie en/of
revolutie.
Resultaat U leert een meer generalistische visie te hanteren ten aanzien van de
organisatievraagstukken. Dit komt de kwaliteit van uw advies ten goede, zowel in de
beeldvormingfase als in het ontwerpen van een veranderaanpak. U bent beter in staat om uw
deskundigheid in te brengen en te koppelen aan de visie van anderen. U kunt adviezen van
anderen beter beoordelen.U wordt daarmee een volwaardiger gesprekspartner voor andere
adviseurs en uw klant en collega’s.
Literatuur
• Een syllabus met steeds wisselende artikelen
• Geert Alblas, Peter Thuis & Kees Kokke, Bedrijfskunde; de basis (Wolters Noordhof)
Nota bene: Wanneer u twijfelt of de module al dan niet geschikt voor u is, raden we u aan dit
boek in te zien en de kernbegrippenlijsten en de vragen door te lopen.
21

23. MODULE Interactie tussen de professional en het klantsysteem
Inrichten van processen en
organisatie
7 dagdelen 2 keer per jaar maximaal 20 deelnemers
Docenten: drs. Chrétien Felser (Vanguard Nederland) en
drs. Nico Terra (Cordes Organisatie Advies en Ontwikkeling)
Van adviseurs wordt veel verwacht. De meeste adviseurs hebben een inhoudelijke
expertise op een bepaald vakgebied. Daarnaast beschikken zij over competenties
op de terreinen adviseren, veranderen, leren en organiseren. De context van een
organisatieadviseur is altijd een organisatie of keten van organisaties. Adviseurs kunnen
op verschillende manieren naar organisaties kijken. Zij beschikken over taal om met
anderen over de organisatie of over organiseerprocessen te kunnen praten. En zij zijn in
staat een visie te ontwikkelen op wat er anders kan.
Doel van de module In de module ‘Inrichten van processen en organisatie’ krijgt u een
overzicht van het organisatiekundige veld. Het gaat er niet om een volledig beeld van de
organisatiekundige theorie in historisch perspectief te schetsen, maar om ‘taal te maken’ om
op verschillende manieren naar een organisatie te kijken. Ook ontwikkelt u een visie op wat er
anders zou kunnen.
Bestemd voor De module is bedoeld voor adviseurs die wel eens op een andere manier naar een
organisatie willen kijken dan via het welbekende ‘harkje’.
Voor adviseurs die alleen voor theoretische modellen komen, is deze module minder geschikt.
Inhoud Organisaties richten hun processen en besturing in om een optimale output te bereiken.
Maar doen ze dat wel slim? Voor wie om zich heen kijkt, lijkt het alsof organisaties meer tijd en
inspanning geven aan hun interne organisatie dan aan hun omgeving, hun klanten en aan hun
producten of diensten. Dat roept vragen op, zoals: Volgens welke principes is de organisatie
ingericht? Past de gekozen structuur wel bij de missie en het doel van de organisatie? Wat maakt
dat er zoveel mis gaat? Wat maakt dat organisaties onophoudelijk reorganiseren en hoe effectief
doen ze dat? Wat maken klanten mee als zij ‘zaken doen’ met de organisatie?
U concentreert zich op het organiseren van arbeid in organisaties. Hoe ziet de arbeidsstructuur
er uit in traditionele organisaties? Wat zijn alternatieven? Maakt het uit of u in dienstverlenende
omgeving of een productieomgeving werkt? Wat zijn de huidige trends in de organisatiekunde
en waar staan ze voor?
21

24. Werkwijze De module bestaat uit twee blokken. In het eerste blok van twee dagdelen ontwikkelt
u voldoende taal en betekenis om eens met ‘nieuwe ogen’ naar uw eigen organisatie (of
klantorganisatie) te kijken. Tussen de twee blokken maakt u aan de hand van eigen casuïstiek
een diagnose in uw eigen organisatie. Het tweede blok, van vijf dagdelen, staat in het teken van
(her)ontwerpen en ontwikkelen van de organisatie. Van een of twee (eigen) cases maakt u een
alternatief organisatieontwerp.
Resultaat Na deze module kunt u zich een oordeel te vormen over de vraag of de organisatie
zich zodanig heeft georganiseerd dat zij haar ambities kan waarmaken. Op basis van dat oordeel
bent u in staat een aantal ideeën over herontwerp te formuleren en deze bespreekbaar te maken.
Literatuur In verband met de diversiteit aan theorie maakt u gebruik van een reader met
achtergrondartikelen.
22

25. MODULE Interactie tussen de professional en het klantsysteem
Organisatieverandering:
afwegen, kiezen en realiseren
7 dagdelen 2 keer per jaar maximaal 20 deelnemers
Docenten: dr. Kilian Bennebroek Gravenhorst (PlusPulse) en drs. Rob Leliveld (Entrance)
Het realiseren van veranderingen in organisaties is een complexe opgave. Professionals
werken daar hard aan, maar krijgen vaak moeilijk voor elkaar wat tijdens de voorbereiding
nog zo eenvoudig klonk. Het ontwikkelen van een veranderaanpak vraagt om afgewogen
keuzen. Vervolgens ontstaan tijdens het veranderen onvoorziene situaties. De uitgezette
koers moet bijgesteld. Sommigen zijn enthousiast en werken mee. Anderen werken niet
meer mee of zoeken conflict. Welke strategie kiest u en hoe gaat u om met dergelijke
weerbarstigheden? Een doordachte redenering helpt om veranderingen te sturen en te
regisseren. In de module bespreken we de elementen van zo’n redenering en past u die toe
op uw eigen veranderingsproces.
Doel van de module De module is bedoeld om u (verder) te bekwamen in het opzetten en
realiseren van veranderingsprocessen in organisaties. U werkt tijdens de module aan uw
eigen veranderingsproces en u leert van ervaringen van andere deelnemers. Aan de hand
van theorie, concepten en modellen analyseert u de ingebrachte vraagstukken. U ontwikkelt
alternatieve perspectieven en vertaalt die in ideeën voor handelen. Uw eigen rol en positie in
het veranderingsproces komen uitgebreid aan bod. Aan het einde van de module heeft u zicht
op de veranderkundige redenering in uw project en de mogelijkheden om die te versterken.
Bestemd voor De module is bestemd voor professionals die een sturende, adviserende of
begeleidende rol spelen tijdens veranderingsprocessen in hun organisatie of bij een klant. Zij
zijn betrokken bij een lopende organisatieverandering of de voorbereiding ervan. Daaraan
werken zij tijdens de module. De module is niet geschikt voor deelnemers die geen ervaring
hebben met veranderingen in organisaties.
Inhoud
• Een redenering voor veranderen maken.
• Veranderkundig kijken naar vraagstukken in organisaties.
• Sturen en regisseren van veranderingsprocessen.
• Kiezen van een veranderstrategie.
• Omgaan met sturingsdilemma's.
• Monitoren van veranderingsprocessen.
• Herkennen en hanteren van beïnvloedingsstijlen.
23

26. • Rol en positie van de adviseur.
• Kiezen van interventies
Werkwijze De eerste dag van de module start met het ontwikkelen van een gezamenlijk kader
en programma. Ter voorbereiding levert u een korte beschrijving van het veranderingsproces
waar u bij betrokken bent en de vraagstukken die u daarin tegenkomt. U bespreekt de
inhoudelijke en procesmatige aspecten van een veranderkundige redenering.
De tweedaagse bijeenkomst begint met het toepassen van de inzichten uit de eerste dag op
een actuele case. U analyseert het veranderkundige vraagstuk en ontwikkelt verschillende
oplossingen. Gaandeweg breidt u de veranderkundige redenering uit met aandacht voor uw
persoonlijke aspecten. Gedurende de tweedaagse komen verschillende praktijksituaties aan
bod. U gebruikt allerlei werkvormen om die te illustreren en te ervaren. U krijgt feedback
op uw beïnvloedingsgedrag en maakt kennis met de Verandermonitor; een methodiek die
in samenwerking met Sioo is ontwikkeld. Aan het einde van de tweedaagse integreert u de
besproken thema's in een stevige redenering voor uw eigen veranderingsproces. Ten slotte is er
de mogelijkheid om elkaar te adviseren op nog openstaande vragen in de eigen projecten, om te
oefenen met toepassing of om concrete acties voor de volgende dag voor te bereiden.
Resultaat
• Ervaring met het ontwikkelen en doordenken van een veranderkundige redenering voor
een eigen veranderingsproces.
• Kennis van veranderkundige redeneringen uit andere projecten.
• Inzicht in veel voorkomende vergissingen en mogelijkheden om die aan te pakken.
• Handvatten voor het omgaan met sturingsdilemma's.
• Kunnen kiezen van een veranderstrategie met oog voor context.
• Ervaring met het monitoren van veranderingen.
• Zicht op uw eigen beïnvloedingsstijlen en ideeën voor verbreding van uw gedragsrepertoire.
• Uitgebreidere kennis van interventiemogelijkheden.
Literatuur Voor het seminar maakt u gebruik van een syllabus met artikelen over onder meer
veranderaanpak en -strategieën, interventies, belemmeringen en succesfactoren, adviseren bij
verandering en beïnvloeden.
24

27. MODULE Interactie tussen de professional en het klantsysteem
Diagnosticeren als ambacht
7 dagdelen 1 keer per jaar maximaal 20 deelnemers
Docent: drs. Eric Spaans (Eric Spaans Organisatieadvies)
Het woord diagnosticeren heeft de klank van afstandelijk, meetbaar en objectief
vaststellen ‘wat er aan de hand is’. Een goede diagnose is het begin van een behandeling
die helpt. Dit klinkt hoopvol en biedt houvast. Maar wat is een goede diagnose eigenlijk?
Hoe stelt u die? En kunt u eigenlijk wel afstandelijk, meetbaar en objectief een diagnose
opstellen? Is het niet zo dat wat u ziet afhankelijk is van wie u bent, de positie van waaruit
u kijkt, het moment waarop u kijkt, de bril waardoor u kijkt en van de opvattingen die u
bewust en onbewust heeft over het object waar u naar kijkt? En waar kijkt u eigenlijk
naar? Naar een gesloten, technocratisch systeem of naar een organisme, dat voortdurende
beweegt, vervaagt, samenklontert en weer uit elkaar valt?
Opvattingen over mensen, organisaties en veranderingsprocessen bepalen en kleuren
uw waarneming. Wat ziet u wel en wat ziet u niet? Waar hecht u belang aan? Waar ziet u
aangrijpingspunten voor interventies? En… wat ziet u (gemakshalve) over het hoofd? Degene
die diagnosticeert is zelf onderdeel van dit proces. Hoe richt u een dergelijk proces in, wie
betrekt u erbij en hoe gaat u om met de betekenissen die andere organisatiedeelnemers geven
aan bepaalde waarnemingen?
Elke adviseur onderschrijft de waarde en de noodzaak van een ‘goede’ diagnose. Kunnen
diagnosticeren behoort tot de kerncompetenties van een adviseur. Het is één van de onderdelen
van de ambachtelijke kant van het adviesvak die een ervaren adviseur tot in zijn vingertoppen
moet beheersen. Alleen ... kan het wel? Is het mogelijk een ‘goede’ diagnose stellen? Wat is dat
eigenlijk? Wat is daarvoor nodig?
Doel van de module In deze module oefent u met enkele modellen die u helpen bij het maken
van uw diagnose. U ontdekt welke, soms totaal verschillende inzichten deze modellen bieden.
Uiteraard bespreekt u de bruikbaarheid van deze modellen. Wanneer bieden ze welk inzicht? En
voor wie bieden ze dit inzicht? Wat zegt dat over de plek van de diagnose in het adviestraject?
Wat zegt het over uw eigen impliciete en expliciete vooronderstellingen van waaruit u kennelijk
gewend bent om naar een organisatie te kijken?
Bestemd voor De module is bestemd voor organisatieprofessionals die regelmatig te maken
hebben met veranderingsprocessen, die breder willen leren kijken en willen ontdekken welke
manier van diagnosticeren bij hen past, zodat ze zich daarop in hun verdere professionele
ontwikkeling in kunnen bekwamen.
25

28. De module is niet bestemd voor professionals die op zoek zijn naar een diagnose-instrument
voor één van de functionele gebieden (marketing audit, HRM-audit, leiderschapsscan,
cultuurscan, financiële audit etc.). U kijkt vooral naar generalistische modellen of modellen die
deze pretentie hebben.
Inhoud U gaat in op een aantal veel voorkomende modellen, zoals het 7S-en model, DOR-
ESH model, BCG-matrix, metaforen van Morgan. Die past u toe op een actuele casus, zodat u
ermee kunt oefenen. U presenteert uw diagnose aan een opdrachtgever die u een actuele vraag
voorlegt. U analyseert de overeenkomsten en verschillen tussen deze modellen en kijkt vanuit
welk overheersend paradigma deze modellen werken en wanneer u ze kunt gebruiken.
U staat stil bij de ‘bril’ die u bewust of onbewust hanteert en onderzoekt het effect hiervan in
het stellen van diagnoses. Ten slotte besteedt u aandacht aan het inrichten van het proces bij het
maken van een diagnose (wie betrekt u waarbij en hoe organiseert u de procesvoering?).
Werkwijze: Tijdens het eerste seminar (twee dagdelen) maakt u nader kennis met een aantal
diagnosemodellen; één daarvan wordt uitvoeriger behandeld. Tussen seminar één en twee
maakt u een diagnose van een bestaande, makkelijk toegankelijke organisatie. U reflecteert op
de uitkomsten. In seminar twee (vijf dagdelen) bespreekt u deze reflecties. U past een aantal
modellen toe op deze ‘levende casuïstiek’ en staat stil bij de inrichting van het diagnoseproces.
Resultaat Na afloop van de module
• bent u zich bewust van uw eigen dominante beeldvorming,
• bent u in staat om verschillende diagnostische modellen op hun bruikbaarheid in te
schatten,
• weet u in welke richting u zich verder moet bekwamen om een ervaren ‘diagnosticeerder’ te
worden,
• kunt u een diagnostisch proces inrichten als interventie.
Literatuur U werkt met een syllabus met verschillende artikelen over dit thema. Voorafgaande
aan de module ontvangt u nadere literatuursuggesties.
26

31. Sioo Interuniversitair centrum voor organiseren, veranderen en leren
Succesvol bijdragen aan de ontwikkeling van organisaties. Werken aan eigen ontwikkeling als
organisatieprofessional. Wie zulke ambities koestert, wil meer dan kant-en-klare, begrensde
programma’s. Professionals zoeken de ruimte. Die willen het denken openbreken, vóórdat het
vastroest. En dat is precies wat u bij Sioo vindt. Een intellectuele ruimte voor professionals
met uiteenlopende talenten en achtergronden, die willen leren van en met elkaar. Een
kennisgemeenschap waarin mensen - vanuit verschillende invalshoeken - ervaringen en
theorieën uitwisselen en reflecteren op het eigen handelen. Daarom zijn onze programma’s ook
allesbehalve standaard. Integendeel: we ontwikkelen ze rondom deelnemende professionals
en hun organisaties. Dat levert, weten we uit ervaring, de grootste meerwaarde.
Uw partner in business
Sioo ondersteunt leidinggevenden, organisatieadviseurs, projectleiders en staffunctionarissen
bij het realiseren van succesvolle veranderingen in organisaties. We dragen er toe bij dat
organisaties kunnen veranderen op eigen kracht door hun organisatieprofessionals met
leerprogramma’s te ondersteunen bij organisatorische verandering en strategische vernieuwing.
Sioo draagt bij aan uw ontwikkeling en die van uw organisatie via:
• mastertrajecten en professionaliseringsprogramma’s met open inschrijving,
• maatwerk bij veranderingsprocessen in organisaties,
• samenwerking bij programmaontwerp en -ontwikkeling,
• onderzoek,
• symposia, workshops, conferenties en publicaties.
Organiseren, veranderen, adviseren, leidinggeven en leren
Sioo heeft specifieke deskundigheid in de werkvelden organiseren, veranderen, adviseren,
leidinggeven en leren. Sioo vertegenwoordigt niet één dominante stroming in die werkvelden,
maar vindt dat uiteenlopende visies naast elkaar kunnen - en moeten blijven - bestaan. Onze
activiteiten kennen een speels evenwicht tussen theoretische verdieping, methodische
verbreding en professionele ontwikkeling. We kiezen bewust voor theoretische verdieping
in organisatie- en veranderkundige kennisterreinen. We ontsluiten methoden voor het
onderzoeken en hanteerbaar maken van vraagstukken rond veranderen en vernieuwen in
organisaties én hun omgeving. We stimuleren de ontwikkeling van professionals door reflectie
op eigen handelen, door verdieping en verbreding van het eigen handelingsrepertoire en
door hen zelf een positie te laten kiezen in vraagstukken van veranderen en vernieuwen.
Sioo stelsel tot het verlenen van graden
Het Sioo stelsel tot het verlenen van mastergraden geeft uitdrukking aan de waardering en de
positie van de Sioo activiteiten, ook op internationaal niveau. De toekenning van deze graden
staat onder toezicht van een internationale adviesraad, de Orde van organisatiekundigen en
-adviseurs (Ooa) en The International Council of Management Consulting Institutes (ICMCI).
Sioo bestuur
In het Sioo bestuur participeren: Universiteit van Amsterdam; Universiteit Nyenrode; Technische
Universiteit Delft; Universiteit Twente; Universiteit Leiden; Radboud Universiteit Nijmegen;
Universiteit van Tilburg, Universiteit Utrecht en De Baak, Management Centrum VNO-NCW.
Rector: prof. dr. J.J. Boonstra

32. INTERUNIVERSITAIR CENTRUM VOOR ORGANISATIE- EN VERANDERKUNDE
BO Adviseurs en organisatieprofessionals die Modules zijn korte workshops met een
Modules een brede oriëntatie willen op het terrein studiebelasting van gemiddeld 50 uur.
van organisatieverandering en advisering Deelnamekosten variëren van
€ 1.400 tot € 2.400 per module (indicatie)*
* Actuele informatie over data en kosten treft u aan op sioo.nl/bo/module
Sioo
Admiraal Helfrichlaan 1
3527 KV Utrecht
✆ 030 - 291 30 00
e 030 - 291 30 13
d sioo@sioo.nl
a www.sioo.nl