4. • เกิดเมื่อวันพฤหัสบดีที่ 20 เมษายน 2454 ที่จังหวัดสิงห์บุรี เป็นบุตรคน
สุดท้องของ พลโท พระวรวงศ์เธอพระองค์เจ้าคํารบ กับหม่อมแดง
ปราโมช สมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชชนนี (พระพันปีหลวง)
พระราชทานชื่อว่า 'คึกฤทธิ์' นักปราชญ์นักเขียน นักการเมือง และศิลปิน
แห่งชาตินับเป็นปูชนียบุคคลท่านหนึ่งของไทย เป็นน้องชายแท้ๆ
ของ หม่อมราชวงศ์เสนีย์ปราโมชอดีตนายกรัฐมนตรี 4 สมัย สื่อมวลชน
จึงนิยมเรียกทั้งคู่ว่า "หม่อมพี่ หม่อมน้อง" นอกจากนี้ หม่อมราชวงศ์คึก
ฤทธิ์ และ หม่อมราชวงศ์เสนีย์ยังมีพี่สาวคือ หม่อมราชวงศ์บุญรับ พินิจ
ชนคดี (สมรสกับ พลตํารวจเอกพระพินิจชนคดี หรือ พินิจ อินทรทูต)

5. • ในเบื้องต้น ท่านได้เข้าศึกษาในโรงเรียนวัฒนาวิทยาลัย (วังหลัง) จากนั้น
ได้เข้าศึกษาต่อที่โรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย และเดินทางไปศึกษาต่อ
ในประเทศอังกฤษ ที่โรงเรียน Trent College จากนั้น ได้สอบเข้า
'วิทยาลัยควีนส์' (The Queen's College) มหาวิทยาลัยอ๊อกซฟอร์ด เพื่อ
ศึกษาวิชาปรัชญา,เศรษฐศาสตร์ และการเมือง (Philosophy, Politics and
Economics - PPE) โดยสําเร็จปริญญาตรีเกียรตินิยม (และ 3 ปีต่อมา ก็
ได้รับปริญญาโทจากมหาวิทยาลัยดังกล่าว ตามธรรมเนียมสําหรับผู้สําเร็จ
ปริญญาเกียรตินิยม และได้ผ่านการใช้ความรู้ความสามารถในวิชาที่รํ่า
เรียนมาจนมีประสบการณ์ชํ่าชองมาระยะหนึ่ง)

6. • นวนิยาย
• สี่แผ่นดิน
• ไผ่แดง
• กาเหว่าที่บางเพลง
• ซูสีไทเฮา
• สามก๊กฉบับนายทุน
• ราโชมอน
• ฮวนนั้ง
• โจโฉ นายกตลอดกาล
• รวมเรื่องสั้น
• มอม
• เพื่อนนอน
• หลายชีวิต

7. • สารคดี
• ฉากญี่ปุ่น
• ยิว
• เจ้าโลก
• สงครามผิว
• คนของโลก
• ชมสวน
• ธรรมคดี
• นํ้าพริก
• ฝรั่งศักดินา
• สรรพสัตว์
• สัพเพเหระคดี
• ข้อคิดเรื่อง เกิด แก่ เจ็บ ตาย
• โครงกระดูกในตู้
• พม่าเสียเมือง
• ถกเขมร
• เก็บเล็กผสมน้อย
• เบ้งเฮ็ก ผู้ถูกกลืนทั้งเป็น
• เมืองมายา
• เรื่องขําขัน

8. • -รับราชการที่กรมสรรพากร
-เลขานุการที่ปรึกษากระทรวงการคลัง
-ผู้จัดการธนาคารพาณิชย์สาขาลําปาง
-รับราชการทหาร[ เมื่อเกิดสงครามอินโดจีนและสงครามมหาเอเชียบูรพา]
-หัวหน้าฝ่ายสํานักผู้ว่าการและหัวหน้าฝ่ายออกบัตรธนาคารแห่งประเทศไทย
-ประธานกรรมการ ธนาคารกรุงเทพฯ พาณิชย์การจํากัด
-เขียนบทความลงในคอลัมน์ "ซอยสวนพลู"
-พ.ศ. 2531 ได้รับพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เลื่อนยศเป็นพลตรี (ทหารราช
องครักษ์พิเศษ)

9. -พ.ศ. 2488-2489 เป็นผู้ริเริ่มจัดตั้งพรรคการเมืองพรรคแรกในเมืองไทย
ชื่อ "พรรคก้าวหน้า"
-ได้ร่วมในคณะผู้ก่อตั้งพรรคประชาธิปัตย์
-ได้ริเริ่มจัดตั้งพรรคกิจสังคม
-พ.ศ. 2518 ได้จัดตั้งรัฐบาลผสมขึ้น และได้เข้ารับตําแหน่งนายกรัฐมนตรี
-พ.ศ. 2519 ได้ตัดสินใจยุบสภาผู้แทนราษฎร บริหารประเทศประมาณ 9 เดือน
เศษ

10. • -ได้ดําเนินการเปิดสัมพันธ์ทางการทูตกับสาธารณรัฐประชาชนจีน โดย
เดินทางไปเยือนกรุงปักกิ่ง ตามนโยบายการอยู่ร่วมกันอย่างปกติ และเป็น
มิตรกับทุกประเทศที่มีเจตนาดีต่อประเทศไทยโดยไม่คํานึงถึง ความ
แตกต่างทางอุดมการณ์ทางการเมืองในด้านการพัฒนาประเทศ
-เริ่มโครงการผันเงินชนบท เพื่อปรับปรุง และสร้างสิ่งสาธารณูปโภค ที่
จําเป็นในชนบทเพื่อปรับปรุงสภาพความเป็นอยู่ และสร้างงานชนบท โดย
การสร้างในงบประมาณรายจ่ายเพื่อปรับปรุงและสร้างสิ่ง สาธารณูปโภค
ที่จําเป็นต่อชนบท มีผลให้ประชาชนในชนบทมีงานทํา และมีรายได้เป็น
การยกฐานเศรษฐกิจของชาวชนบทให้ดีขึ้น

11. • -ส่งเสริมการพัฒนาสภาตําบลอย่างจริงจัง รวมทั้งจัดให้มีโครงการ
ช่วยเหลือ ผู้มีรายได้น้อย
-ดําเนินการซื้อสัมปทานเดินรถของเอกชนรวมเป็นของรัฐบาล ภายใต้การ
ดําเนินงานขององค์การขนส่งมวลชนกรุงเทพ
-เป็นผู้ก่อตั้งหนังสือพิมพ์สยามรัฐขึ้น เมื่อ พ.ศ.2493 และเริ่มบทบาทของ
การเป็นนักเขียนและนักหนังสือพิมพ์อย่างจริงจัง

12. • -ได้รับการยกย่องให้เป็นศิลปินแห่งชาติ สาขาวรรณศิลป์ ใน พ.ศ.2528
โดยท่านมีผลงานด้านวรรณศิลป์ที่โดดเด่นมากกว่า 200 เรื่อง ทั้งนวนิยาย
เรื่องสั้น เรื่องแปล เช่น สี่แผ่นดิน ไผ่แดง หลายชีวิต ซูสีไทเฮา เป็นต้น
-เป็นผู้ก่อตั้งสถาบันไทยคดีศึกษา ของมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ เมื่อ
พ.ศ.2513
-เป็นผู้ก่อตั้งโขนธรรมศาสตร์ เมื่อ พ.ศ.2509 เพื่อฟื้นฟูการแสดงโขนให้
เป็นที่รู้จักของประชาชนทั่วไป และเพื่ออบรมให้เยาวชนเข้าใจในเรื่อง
วัฒนธรรมไทย

13. • สุลักษณ์ ศิวรักษ์ได้วิพากษ์วิจารณ์ผลงานของ ม.ร.ว. คึกฤทธิ์ โดยเฉพาะ
สี่แผ่นดินว่า "ใช้เล่ห์เพทุบาย ในการมอมเมาผู้คนยิ่งกว่าให้ข้อเท็จจริงอย่าง
สุจริตใจ" ส่วน ไผ่แดง กาเหว่าที่บางเพลง ฮวนนั้ง และซูสีไทเฮา สุลักษณ์
กล่าวว่าเป็นบทประพันธ์ที่ลอกเลียนมาจากภาษาต่างประเทศระดับ "ขโมย
หรือปล้นสดมภ์มาเลยทีเดียว" คําวิพากษ์วิจารณ์นี้อยู่บนพื้นฐานของการ
วิจัยปัญญาชนไทย 10 คน ซึ่งมีอิทธิพลกับการสร้างจิตสํานึกให้คนไทย
ร่วมสมัย ซึ่ง ม.ร.ว.คึกฤทธิ์ และ หลวงวิจิตรวาทการ ก็อยู่ในรายชื่อ
ปัญญาชนของการวิจัยดังกล่าวด้วย