10ο Πανελλήνιο Συμπόσιο Ωκεανογραφίας & Αλιείας 7-11 Μαΐου 2012, Αθήνα Βιοποικιλότητα, απειλούμενα είδη στα υδάτινα συστήματα. Βιο-γεω-χημικές διεργασίες - Τροφικά πλέγματα

1. ΝΕΕΣ ΚΑΤΑΓΡΑΦΕΣ ΤΟΥ OXYNOTUS CENTRINA ΣΤΙΣ
ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΘΑΛΑΣΣΕΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ
ΕΜΒΡΥΪΚΗ ΤΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗ
Κουστένη Βασιλική και Μεγαλοφώνου Περσεφόνη
Πανεπιστήμιο Αθηνών, Τμήμα Βιολογίας, Τομέας Ζωολογίας-Θαλάσσιας Βιολογίας,
Πανεπιστημιούπολη, 157 84 Αθήνα
Compagno, 1984
10ο Πανελλήνιο Συμπόσιο Ωκεανογραφίας & Αλιείας
7-10 Μαΐου 2012, Ίδρυμα Ευγενίδου, Αθήνα

2. Στη Μεσόγειο έχει
χαρακτηριστεί
ως κρίσιμα
απειλούμενο
είδος
(Bradaї et al., 2010)
κύριες απειλές
• Αύξηση της αλιείας σε ένταση και αποτελεσματικότητα
• Αλιεία σε βάθη όπου απαντά το είδος
• Ο χαμηλός ρυθμός ανάπτυξης, η καθυστερημένη ωρίμανση, ο
χαμηλός ρυθμός αναπαραγωγής (Bradaї et al., 2010)

3. Οξύνωτος καρχαρίας
Oxynotus centrina (Linnaeus, 1758)
Θηλυκό άτομο ~ 60 cm στη θάλασσα του Μαρμαρά
(πηγή: http://www.youtube.com/watch?v=WlvS8HfeciQ)
• Βαθύβιο είδος, φτάνει μέχρι τα 660 m σε βάθος
• Μέγιστο μήκος: 150 cm, μέσο TL ωρίμανσης ~ 60 cm
• Αναπαραγωγή: ωοζωοτοκία, μέσο TL γέννησης ~ 23 cm
• Διατροφή: πολύχαιτοι, καρκινοειδή, κεφαλόποδα (Capapé et al., 1999)

4. 1η άκανθα Κύρια χαρακτηριστικά:
2η άκανθα
• Ψηλό, τριγωνικό σώμα
• Ελαφρώς πεπιεσμένο κεφάλι
με στενό και αμβλύ ρύγχος
• Άκανθες στα ραχιαία πτερύγια
• Η άκανθα του 1ου πτερυγίου έχει
Πλάγια όψη
ελαφριά πρόσθια κλίση
• Απουσία εδρικού πτερυγίου
• Γκρί χρωματισμός με σκούρες
κηλίδες
• Μεγάλα και τραχιά πλακοειδή
λέπια (Compagno, 1984)
Κοιλιακά πτερύγια
Κάτοψη
Πλακοειδή Λέπια

5. Κύρια χαρακτηριστικά:
• 5 βραγχιακές σχισμές
Φυσητήρας
• Μεγάλοι φυσητήρες
• Μεγάλοι ρώθωνες σε κοντινή
απόσταση ο ένας από τον
άλλον (πολύ μικρότερη από το
πλάτος τους)
• Θηλώδη, παχιά χείλη Βραγχιακές
σχισμές
• Διαφορετικά δόντια στην άνω
και κάτω γνάθο (Compagno, 1984)
Ρ
ώ
θ
Άνω γνάθος ω
ν
Κάτω γνάθος
ε
ς
Κάτω όψη κεφαλής

6. Σε κάθε άτομο:
• καταγράφτηκαν οι
μορφομετρικές μετρήσεις
(Compagno, 1984)
• προσδιορίστηκε η ποσοστιαία
αναλογία των μορφομετρικών
χαρακτηριστικών στο ολικό
μήκος
• εξετάστηκε η γεννητική
ωριμότητα και το στομαχικό
περιεχόμενο
Περιοχές τυχαίας σύλληψης του είδους κατά την περίοδο 2006-2011
• Κορινθιακός Κόλπος: καλοκαίρι, παραγάδι, βάθος 180 m
• Ψαρά (ΒΑ Αιγαίο): φθινόπωρο, μηχανότρατα, βάθος 130 m
• Εύβοια (Κεντρικό Αιγαίο): άνοιξη, μηχανότρατα, βάθος 366-458 m

7. Μορφομετρικά Μέση τιμή Μέση ποσοστιαία Περιοχή GSI % HSI %
χαρακτηριστικά σε mm αναλογία (%) TL
PRC (Precaudal length) 493.8 77.7
Ψαρά 0.4 26.6
HDL (Head length) 118.3 18.9
IDS (Interdorsal space) 120.3 18.9 Ψαρά 0.8 33.5
PD1 ( Pre-first dorsal length) 137.0 21.8
PD2 ( Pre-second dorsal length) 372.0 59.0
Κορινθιακός 8.1 35.8
D1A (First dorsal anterior margin) 126.5 20.4 Εύβοια 0.6 28.8
D1H (First dorsal height) 82.0 13.2
D1P (First dorsal posterior margin) 96.3 15.3
D1B (First dorsal base) 109.3 17.3
P1A (Pectoral anterior margin) 104.8 16.9
• Μορφομετρία και HSI
P1H (Pectoral height) 89.0 13.9
P1P (Pectoral posterior margin) 74.3 11.9
ομοιότητα με
P1B (Pectoral base) 43.8 7.0 προηγούμενες μελέτες
(Capapé et al., 2001, Megalofonou & Damalas,
P2A (Pelvic anterior margin) 54.8 8.8
2004, Dragičević et al., 2009)
P2P (Pelvic posterior margin) 52.3 8.4
P2B (Pelvic base) 49.3 7.9 • Η ανάλυση του
HDH ( Head hight) 84.3 13.5
στομαχικού
TRH (Trunk height) 100.3 16.1
ABH (Abdomen height) 125.0 19.7
περιεχομένου δεν
TAH (Tail hight) 48.8 7.7 έδειξε κάποιο είδος
MOL (Mouth length) 14.3 2.2 διατροφής
MOL (Mouth width) 47.3 7.5
EYH (Eye height) 10.3 1.6

8. • Η αναγνώριση του φύλου ήταν δυνατή
στα έμβρυα. Αναλογία Θ:Α = 1.3:1
• TL-RW εμβρύων  θετική συσχέτιση
• Όλα τα έμβρυα είχαν μορφομετρικά
χαρακτηριστικά όμοια με τα ώριμα
άτομα
• Η μέση αναλογία του μήκους της
κεφαλής (HDL), και του μήκους του
ματιού (EYL) ως προς το TL ήταν
Έμβρυο με το 25 % και 8 % ενώ στα ώριμα άτομα
λεκιθικό του σάκο ήταν 18.9 % και 4.1 % αντίστοιχα

9. Θηλυκά άτομα που αλιεύθηκαν στα Ψαρά
(Οκτώβριος 2007)
• Το είδος παρουσιάζει ευρεία εξάπλωση σε όλο το Αιγαίο Πέλαγος
• Τα άτομα δεν ξεπερνούν το μέγιστο ολικό μήκος που έχει αναφερθεί για το
είδος στη Μεσόγειο (800 mm στην Αδριατική; Dragičević et al., 2009)
• Το άτομο που αλιεύθηκε στον Κορινθιακό Κόλπο αποτελεί την πρώτη
καταγραφή του είδους στην περιοχή

10. Θηλυκά άτομα που αλιεύθηκαν στα Ψαρά
(Οκτώβριος 2007)
Ευχαριστώ για την προσοχή σας