1. 38527168-MATERIJALNO-KNJIGOVODSTVO
MATERIJALNO KNJIGOVODSTVO – je analitičko knjigovodstvo materijala koje prati stanje i kretanje materijala po vrsti,
količini i vrijednosti. Pojam materijalno knjigovodstvo obuhvaća i analitičko knjigovodstvo sitnog inventara, ambalaže,
auto guma i poluproizvoda. Račune u materijalnom knjigovodstvu otvaramo na osnovi početne inventure materijala.
Knjižimo ih tijekom poslovne godine na osnovi skladišnih isprava, tako da se svaka stavka s isprave knjiži pojedinačno
na odgovarajući analitički račun materijala. Račun materijalnog knjigovodstva sastoji se od 2 dijela: 1. od količinskog i
2. od vrijednosnog dijela. Upravo zato oni služe kao veza, po količinskim podacima sa skladišnom kartotekom, po
vrijednosnim podacima s financijskim knjigovodstvom.
KRATKOTRAJNA IMOVINA – ili tekuća imovina sastavni je dio ukupne imovine koja sudjeluje u djelatnom procesu
neprestanim optjecanjem tijekom godine i kraće. Sudjelujući u proizvodnom procesu, mijenja svoj oblik odjednom ili u
nekoliko uzastopnih trošenja, pri čemu prelazi u vrijednost poluproizvoda, gotovog proizvoda ili usluge. Kratkotrajna
(tekuća) imovina pojavljuje se u obliku: - novca (u blagajni, na računima u banci, vrij.papiri); - stvari (zaliha kratkotrajne
imovine); - prava (potraživanja na osnovi kratkotrajne imovine). Kratkotrajnu imovinu čini: - novac u banci i blagajni; -
predujmovi za nabavu kratk.im.; - zalihe: sirovina, materijala, pričuvnih djelova, itd.; - potraživanja; - financijska
imovina; - unaprijed plaćeni troškovi u budućim razdobljima.
DUGOTRAJNA MATERIJALNA IMOVINA – vrijednost uložena u nabavu ili proizvodnju imovine za trajnu uporabu u
procesu proizvodnje, poslovanje robom i pruzanju usluga. Ima materijalni (fizički) oblik, tj. oblik stvari. Dugotrajnu
mat.imovinu čine: nekretnine, postrojenja, oprema, ostala dug.mat.im., predujmovi.
Mjenica je pisana isprava izdana u propisanom obliku kojom jedna osoba daje nalog drugoj ili samoj sebi da isplati
određeni novčani iznos osobi navedenoj u ispravi (ili po njenoj naredbi) u određeno vrijeme
Amortizacija je vrednosno trošenje osnovnih sredstava. To je novčani iznos koji se u toku veka trajanja
osnovnih sredstava obračunava i izdvaja za nadoknadu i reprodukciju (obnavljanje) osnovnih sredstava. Njen
iznos se obračunava u prodajnu cenu gotovih proizvoda ili usluga. Svi korisnici osnovnih sredstava su u
obavezi da je obračunavaju osim:
• na osnovna osredstva u izgradnji (pripremi),
• na prirodna bogatstva (na zemljišta i šume),
• na spomenike kulture, umetnička dela, muzičke predmete, knjige u biblioteci i arhivsku gradnju.
Zakonom je propisan najduži vek korišćenja osnovnih sredstava u koje ona treba da budu amortizavana.
Osnovica za obračun je nabavna vrednost osnovnog sredstva. Načini koji se primenjuju pri obračunu mogu
biti:
• vremenski i
• funkiconalni.
Vremenski
Zasnovan je na veku trajanja osnovnih sredstava. U okviru ovog, poznata su tri način obračuna amortizacije:
• metod proporcijalnog otpisa,
• metod degresivnog otpisa i
• metod progresivnog otpisa.
Na osnovu vremenskog načina sredstva se optisuju po istoj amortizacionoj stopi (AM') u toku veka trajanja
osnovnih sredstava.
Godišnji iznos amortizacije = NV H AM'/100
Godišnja stopa amortizacije = 100%/vek upotrebe
Primer:

2. NV = 100.000 dinara Vek upotrebe: 5 godina
Godišnja stopa = 100%/5 = 20% Godišnji iznos = NV h Am'/100 = 100.000 h 20/100 = 20.000 dinara
Godina Nabavna vrednost AM' Godišnji iznos Ukupni iznos Sadašnja vrednost
1. 100.000 20% 20.000 20.000 80.000
2. 100.000 20% 20.000 40.000 60.000
3. 100.000 20% 20.000 60.000 40.000
4. 100.000 20% 20.000 80.000 20.000
5. 100.000 20% 20.000 100.000 0
Funkcionalni
Funkcionalni obračun amortizacije ne polazi od veka upotrebe već od korišćenja osnovnih sredstava.
Amortizacija se obračunava u zavisnosti od upotrebe osnovnih sredstava i od njegovog korisnog učinka.
Korisni učinak može biti jedinica gotovog proizvoda koje se proizvodi na nekoj mašini ili na primer kod
prevoznih sredstava, broj pređenih kilometara.
Primer:
NV = 1.000.000, ukupni mogući broj proizvedenih jedinica gotovog proizvoda u toku veka upotrebe ove
mašine je 200.000.
Am' po jedinici proizvoda = 1.000.000 / 200.000 = 5 dinara
Broj AM' po
Nabavna Godišnji Ukupni Sadašnja
Godina proizvedenih jedinici
vrednost iznos iznos vrednost
proizvoda proizvoda
1. 1.000.000 70.000 5 350.000 350.000 650.000
2. 1.000.000 50.000 5 250.000 600.000 400.000
3. 1.000.000 60.000 5 300.000 900.000 100.000
4. 1.000.000 20.000 5 100.000 1.000.000 0
Računovodstvo se bavi:
• Zapisivanjem „vođenjem knjiga“ (Zapisivanje transakcija koje je pravno lice ostvarilo tokom određenog
perioda)
• Analizom
• Predviđanjem
Radi iskazivanja i izračuna prihoda i bogatstva preduzeća.
Sadržaj
[sakrij]
• 1 Cilj računovodstva
• 2 Računovodstvena jednačina
• 2.1 Dvojno knjigovodstvo
• 2.2 Princip dvostrukog unosa
• 2.3 Duguje i potražuje
• 2.4 Primjeri knjiženja sa dvostrukim unosom
• 2.5 Primjer unosa u glavnu knjigu – Žurnal
• 2.6 Unosi u Dnevniku glavne knjige
• 3 Koja su pravila u računovodstvu
• 4 Priroda konta
• 5 Pregled računovodstvenog ciklusa
• 6 Dugovanje i potraživanje

3. • 7 Koncept odvojenih entiteta
• 7.1 Unosi u glavnu knjigu – žurnal
• 8 T – konta
• 9 Tipovi konta
• 10 Osnovni principi računovodstva
• 11 Finansijski izvještaji
• 12 Osnovne Racunovodstevene Crash Course Bilješke
Cilj računovodstva [uredi]
Cilj računovodstva je pribaviti informacije o profitabilnosti i likvidnosti određenog preduzeća za korisnike
financijskih izvještaja:
• Direktore
• Dioničare
• Bankare
• Dobavljače
• Uposlenike/sindikat
• Poreske autoritete
kao sredstvo za donošenje odluka.
Sve informacije sadržane u financijskim izvještajima su predstavljene u novčanim terminima. Samo
transakcije koje su mjerljive novčanim iznosima se evidentiraju i uzimaju u obzir.
Računovodstvena jednačina [uredi]
Svako pravno lice ima:
Sredstva, ono što biznis (firma) posjeduje npr.
• Zgrade
• Mašine
• Dionice
• Potraživanja
• Bankovni depoziti
• Gotov novac:
Obaveze, ono što biznis (firma) duguje
• Dobavljači
• Bankovna zaduženja
• Krediti:
Računovodstvena jednačina kaže da:
SREDSTVA minus OBAVEZE =
KAPITAL
Ono što Ono što
Vrijednost
biznis posjeduje biznis duguje
biznisa
Npr. Ja posjedujem biznis koji ima slijedeća sredstva:
• poslovni prostor vrijedan __________________ 50.000 KM
• dionice vrijednosti _______________________ 20.000 KM
• gotov novac u iznosu od ___________________ 1.000 KM

4. Taj biznis ima također i slijedeće obaveze:
• bankovni kredit u iznosu od ________________ 7.000 KM
• obaveze prema dobavljačima u iznosu od _____ 4.000 KM
Koliki je kapital mog biznisa?
ODGOVOR:
SREDSTVA
• Poslovni prostor ____________________________ 50.000
• Dionice ___________________________________ 20.000
• Gotovina ___________________________________ 1.000
UKUPNO: _______________________________________ 71.000
OBAVEZE
• Kredit _____________________________________ 7.000
• Dobavljači __________________________________ 4.000
UKUPNO: _______________________________________ 11.000
KAPITAL (sredstva minus obaveze) iznosi 60.000.
Dakle KAPITAL mog biznisa je 60.000 i to je iznos koji sam investirao u biznis.
To također znači da biznis „duguje“ 60.000 meni!
Ako ja zatvorim biznis onda očekujem da dobijem nazad 60.000 nakon što se prodaju SREDSTVA i izvrše ili
isplate OBAVEZE .
KAPITAL označava ONO KOLIKO BIZNIS VRIJEDI i ONO KOLIKO BIZNIS DUGUJE SVOME
OSNIVAČU.
Dvojno knjigovodstvo [uredi]
Zapamtite računovodstvenu jednačinu:
KAPITAL = SREDSTVA minus OBAVEZE
(KAPITAL) * Dug entiteta prema vlasniku = (SREDSTVA) * Posjedovana od strane entiteta - (OBAVEZE)
* Koje entitet duguje trećim licima
Princip dvostrukog unosa [uredi]
Svaka transakcija koju obavi firma/entitet ima dvojak efekat.
RESURSI KOJI ULAZE = RESURSI KOJI IZLAZE
Roba ulazi 100 KM Obećanje o plaćanju
od dobavljača izlazi prema dobavljaču
Sredstva + 100 KM Obaveze + 100KM
Obećanje o plaćanju 100 KM Roba izlazi
primljeno od kupca prema kupcu
Obaveze + 100 KM Sredstva + 100KM
Obećanje o plaćanju 100 KM Posuđen novac od banke
dato dobavljaču radi plaćanja dobavljaču
Obaveze + 100 KM Obaveze + 100KM
Bankovni kredit je 9.000 KM Gotovina ide vani
Otplaćen u banku
Obaveze – 9.000KM Sredstva – 9.000 KM
Duguje i potražuje [uredi]
Kada se dvojaki efekat transakcije zapisuje u računovodstvenim knjigama onda koristimo termine DUGUJE i
POTRAŽUJE.

5. DUGUJE - Vrijednost koja se dobija.
POTRAŽUJE - Vrijednost koja se daje.
• Vrijednost koja se dobija je uvijek jednaka vrijednosti koja se daje.
• Zbog toga je DUGUJE uvijek jednako POTRAŽUJE
ZLATNO PRAVILO KNJIGOVODSTVA:
Onaj tko daje POTRAŽUJE, onaj tko uzima DUGUJE.
Primjeri knjiženja sa dvostrukim unosom [uredi]
Primljena vrijednost – Nabavka Izdata vrijednost – gotov novac
Opis Duguje Potražuje
Nabavka 100
Gotovina 100
Kupljene mašine na kredit za 2.000 KM Primljena vrijednost – Mašine Izdata vrijednost – Obećanje o
plaćanju dobavljaču
Opis Duguje Potražuje Mašine 2.000 Dobavljač 2.000
Primjer unosa u glavnu knjigu – Žurnal [uredi]
Na dan 1 augusta kupio sam robu za 100 KM gotovine.
Vrijednost primljena = roba (nabavka)
Vrijednost data = gotovina
Dakle: DUGUJE – NABAVKA
POTRAŽUJE - GOTOVINA
Knjiženje:
Datum Opis Duguje Potražuje
01.08.2007 Nabavka 100
Gotovina 100
Unosi u Dnevniku glavne knjige [uredi]
Kada unosimo unos u glavnoj knjizi onda:
• 1. Prvo pitamo „šta se zaprima“?
• a. Odgovor na to pitanje daje nam konto koji duguje.
• b. Prvo se unosi konto koji duguje a zatim konto koji potražuje.
• 2. Potom unosimo datum i opis transakcije.
Koja su pravila u računovodstvu [uredi]
Računovodstvo predstavlja mehanizam koji se koristi za bilježenje radnji i transakcija koje se javljaju u
nekom biznisu. Postoji standardni set računovodstvenih pravila koja definišu osnovne smjernice za
računovodstvo (USA-GAAP).
• 1. Prvo generalno pravilo glasi da se svaka transakcija zapisuje. Ako biznis ne zapisuje transakcije ili ih
pogrešno zapisuje onda se to smatra prekršajem ili čak prevarom.
• 2. Drugo generalno pravilo glasi da se transakcije bilježe korištenjem takozvanog dvostrukog
računovodstvenog unosa. To znači da bi transakcija bila kompletna moraju se napraviti dva unosa. Na
primjer ako imate 5KM u gotovini i uzmete kanister te na benzinskoj pumpi date 5 KM za benzin u
vrijednosti 5KM. Ova transakcija se bilježi kao povećanje sredstva “benzin” za 5KM i smanjenje
sredstva “gotovina” za 5KM. U ovom slučaju jedna transakcija je sadržavala dva unosa. Ova činjenica
zahtijeva malo navikavanja ali je to jedna od najvažnijih stvari u elementarnom računovodstvu.
Dvostruki unosi su povezani sa konceptom duguje-potražuje. Sam čin unosa transakcija se naziva
unosom u dnevnik.
• 3. Treće generalno pravilo glasi da se svaka zapisana transakcija unosi u takozvani Dnevnik glavne
knjige.
Sažeto rečeno računovodstvo je umijeće zapisivanja, klasificiranja, sumiranja i interpretiranja poslovnih
transakcija.

6. Priroda konta [uredi]
“Konto” je pojedinačna lokacija (račun) za zapisivanje transakcija koje su iste vrste.
Osnovni tipovi konta su:
• Sredstva - to su stvari ili prava koja firma posjeduje ili ima prava na njih.
• Na primjer: gotovina, nekretnine, oprema, kao i nematerijalne vrijednosti poput patenata ili
autorskih prava.
• Obaveze - obaveze prema trećim licima koje je firma dužna ispuniti.
• Na primjer: plate za isplatu, porezi, posuđeni novac i sl.
• Kapital - vlasnička vrijednost firme.
• Primjeri su: dionička vrijednost ili zadržani kapital.
• Prihodi - mehanizmi gdje zarada ulazi u firmu.
• Primjeri su: prodaja materijala, proizvoda robe ili usluge.
• Troškovi - troškovi obavljanja poslovanja.
• Primjeri su: troškovi plata, najma, opreme kao i kamata na posuđeni novac.
Pregled računovodstvenog ciklusa [uredi]
Kad se desi transakcija onda nastaje dokument koji može biti eksterni ili interni. Ovi dokumenti se nazivaju
izvornim dokumentima. Neki primjeri izvornih dokumenata su:
• Račun koji dobiješ kada kupiš nešto u prodavnici
• Kamata koju dobiješ na štednju – iskaza na bankovnom računu
• Mjesečni račun za struju koji dođe poštom
Ovi izvorni dokumenti se zatim zapisuju u dnevnik glavne knjige gdje predstavljaju pojedinačne unose u
dnevniku glavne knjige. Potom se pojedinačni unosi transferišu i raspoređuju po grupama konta – klasama iz
kontnog plana. Svrha financijskog knjigovodstva je da se grupišu zajedno sve transakcije koje su istovrsne.
Na primjer ako firma ima jedan bankovni račun onda se sve transakcije na tom računu bilježe na jedan konto
u financijskom knjigovodstvu. Kada se jednom unesu svi unosi onda se financijska konta sabiru u okviru
procesa koji se zove bilansiranje. Bilansiranje podrazumijeva da suma svih dugovanja mora da bude jednaka
sumi svih potraživanja. Nakon toga kreira se neizravnati probni bilans koji izlistava bilanse svih konta u
financijskom knjigovodstvu. Na ovoj tački događa se računovodstvo u vidu niza usklađivanja koje obavlja
računovođa u skladu sa principima računovodstva. Ovaj process se nastavlja dok računovođa nije zadovoljan
rezultatom – usklađenim bilansom.
Financijski iskazi/izvještaji izvode se iz ovog bilansa i oni uključuju:
• 1. Bilans stanja (Balance sheet)
• 2. Bilans uspjeha (Income statement)
• 3. Izvještaj o novčanim tokovima (Cash flow statement)
Konačno, vrši se zatvaranje svih konta prihoda i rashoda.
Dugovanje i potraživanje [uredi]
Ono što treba znati o računovodstvenim stavkama jeste da je Duguje (Debit) je na lijevoj strani. Potražuje
(Credit) je na desnoj. Kako se dugovna i potražna pravila primjenjuju na pojedine tipove konta?
Duguje (DEBIT)......PRIRODA Konta (A/C).......Potražuje(CREDIT)
Povećanje......... Sredstva (ASSETS)........ Smanjenje
Smanjenje......Obaveze (LIABILITIES)......Povećanje Smanjenje.........Prihod (REVENUE)....... Povećanje
Smanjenje.........Kapital (EQUITY)........ Povećanje
Povećanje.......Troškovi (EXPENSES)....... Smanjenje

7. U slučaju SREDSTAVA (ASSETS) i TROŠKOVA (EXPENSES) povećanja idu na dugovnu stranu dok
smanjenja idu na potražnu stranu. S druge strane, u slučaju OBAVEZA, PRIHODA I KAPITALA
(LIABILITIES,REVENUE and EQUITY); povećanja idu na potražnu (credit) stranu a smanjenja na dugovnu
stranu. Jedan konto će imati ili normalni dugovni bilans ili normalni potražni bilans u zavisnosti od tipa konta.
Normalni bilans pokazuje na koju stranu konta se unosi iznos kada se bilans povećava. Na primjer kada je u
pitanju konto gotovine onda je normalni bilans za ovaj konto dugovni: primanje gotovine rezultira unosom
dugovnog iznosa a potrošnja gotovine unosom potražnog iznosa. Dugovanja (Debits) i potraživanja mogu se
izvesti iz fundamentalne jednačine računovodstva. Oni su rezultat prirode dvojnog knjigovodstva. Dva unosa
se prave prilikom svake bilansirane transakcije dugovni i potražni (debit and a credit). Ovo omogućava da
konta budu izbalansirana kako bi se mogle provjeriti pogreške u unosima ili knjiženjima transakcija. Dnevnik
(Journal) - Strana 1 Datum Opis Post Ref. Dug Pot 2005 Feb 1 konto1 350 Konto2 350
Vlasnički kapital (Owner's Equity) = Sredstva (Assets) – Obaveze (Liabilities) je formula napisana iz
perspektive vlasnika. U računovodstvu je ovo uobičajeno preformulisano iz perspektive biznisa ili
komercijalnog entiteta pa glasi:
Sredstva (Assets) = Vlasnički kapital (Owner's Equity) + Obaveze (Liabilities)
Entries in the books are in pairs and track the advantage or asset of the company simultaneously with the
disadvantage or liability. In this view the Owner's equity is a claim of the investor against the company. On
the left side or asset side of the fundamental accounting equation. Transaction halves which increase the
business assets are "debits" on the left side of the equation. Transaction halves which decrease the business
assets are "credits". This is inverted on the balancing side: transaction halves (i.e. the part of the transaction)
that increase the owner's equity are credits to the company books as they are claims of what the company
owes the owner or investor, while transaction halves that decrease the owner's equity (dividends paid or loss
writeoffs) are beneficial to the company's future financial position by reducing claims and are considered
debits. Likewise, liabilities incurred by the business entity (which are tracked by the books) are credits, while
liabilities reduced or paid off are debits.
Koncept odvojenih entiteta [uredi]
Čak i kad entitet ima jednog vlasnika, pravimo razliku između sredstava vlasnika i sredstava entiteta
(društva). Naprimjer: ako vlasnik daje kombi za posao to će računati kao kapital uveden, ako vlasnik ima
plaću to će biti uzeti u obzir kao crteži.
Unosi u glavnu knjigu – žurnal [uredi]
Sve računovodstvene transakcije se najprije unose u glavnu knjigu ili dnevnik. NajThe most common of these
is the General Journal, sometimes also known as the Book of Original Entry, because it is the first place a
transaction is entered into the books. Unosi u dnevnik se prave na temelju izvornih dokumenata, koja mogu
biti bilo šta od potvrda, računa do bankovnih izvoda. Glavni dnevnik - Strana 1 Datum Opis Post Ref. Dug
Pot 2005 Jan 1 Gotovina 10,000 Prodaja 10,000 Za unos prodaje za gotovinu.
6 Oprema 15,000 Potraživanja - Dobavljači(Accounts Payable) 15,000 Za unos nabavke opreme na kreditt.
Ova dva unosa pokazuju premisu dvojnog knjigovodstva: Uvijek se prvo unose dugovanja pa zatim
potraživanja.
• In keeping with the rule of "Debit = Left, Credit = Right", all accounts that are credited have their titles
indented ("Sales" and "Accounts Payable" in this example). • The year and month are only recorded once in
the date column. They are recorded again at the top of every new page, and whenever the month or year
changes. However, a new page is usually started at the beginning of each month, because end-of-period
entries are normally recorded on a separate page. • A description of each entry is placed on the line below the
entry. While this is not required, it is good practice because, at times, account titles may not be enough to
describe what actually occurred for a specific transaction. • A blank line is inserted between entries. The
process of recording entries to a journal is called journalizing.
T – konta [uredi]
Oblik Primjer
Naziv konta Gotovina
------------------------ ---------------------------
duguje | potrazuje $700.00 | 50.00
| 65.00 | 80.00

8. _______|_______ ________|_______
suma stavke | suma stavke 765.00 | 130.00
_______|_______ ________|_______
saldo | saldo $635.00 |
Jedan prikaz računa se zove T-računa, prikazan iznad. T-račun sadrži samo osnovne elemente računa, tako da
nema potrebnih detalja za upotrebu u knjigovodstvenim operacijama. Međutim, ona ima svoje koristi i kao
ilustracija alat i brzo upućivanje. Svaki račun mora imati jedinstveni naziv računa, kao što su Gotovina,
umjesto lakšeg snalaženja kasnije. U suvremenim računovodstvenim sustavima, često ćete vidjeti broj računa
uz naziv kako bi se olakšalo generiranje izvještaja i računalo ulaz. Pod bar su kredit (od lat. credere, vjerovati)
i zaduženja (debere, da dugujete) stupce. Kao što pokazuje na primjeru gore, ravnotežu T-račun može biti
shvaćen od strane prvi u ukupnom iznosu od svakog stupca. Drugo, oduzmite podzbroj manja od većih, i
konačno stavljanje ukupni broj u većem broju stup. Finansijska konta Dok T-konta omogućavaju brzo
sumiranje bilansa konta, oni sadrže samo dio informacija koje su unseen u Dnevniku.
Tipovi konta [uredi]
Sredstva (Assets) = Obaveze (Liabilities) + Vlasnički kapital(Owner's Equity) Centralni aksiom
računovodstva je gornja računovodstvena jednačina. Zavisno od tipa kompanije vlasnički capital može biti
"dioničarski" capital ili samo "Kapital ", ali jednačina ostaje. Lista svih konta (zajedno sa njihovim
odgovarajučim brojevima konta) naziva se (Kontni plan). Konta sredstava (Asset accounts) iskazuju ono što
kompanija posjeduje. Ovo može biti aktuelno posjedovanje ili pravo na posjedovanje kao što je na primjer
kredit dat drugoj firmi. Neka se sredstva mogu definisati kao ono što primamo - prijemi. Sredstva imaju
normalni dugovni bilans/karakter. Konta obaveza (Liability accounts) ukazuju na ono što poduzeće duguje
drugima. Primjeri uključuju zajmove obveza da se repayed i usluga koje su plaćene za to poduzeće ne ispuni
još. Mnogi obveze se mogu prepoznati po pojam "Obveze" u svom računu ime. Obveze su normalno kreditnu
ravnotežu. Konta kapitala (kapital računi) su grupe računa koji predstavljaju iznos od vlasnika kapitala u
poslovanju. Postoje četiri glavne vrste Equity račune: • Konta dolaska (račune prihoda) pokazuju prihoda od
normalno poslovanje tvrtke. Provizija i prodaja su oba primjera račune prihoda. Prihodi računi imaju
normalnu kreditnu ravnotežu. • Konta troškova (Rashodi) ukazuju na troškove koje poslovanje tijekom
normalnog poslovanja. Većina obzir imena koja završavaju sa "rashodi" su klasificirane kao troškovi. Rashodi
su normalno dugovni saldo. • Konta vlasničkog kapitala (Vlasnički kapital ili vlasnika kapitala) računa (za
vlasnikom / Partnerstvo) ili Dionički kapital računa (za Corporation) pokazuju vlasnika kapitala u poslovanju.
Kao i računovodstvene jednadžbe ukazuje, kapital je razlika između imovine tvrtke, a dugovi tvrtke. Equity
računi su izravno pod utjecajem prihodi i rashodi, te standardni Equity računi kreditne bilance. • dividende
(dividenda) predstavlja kapital ukloniti iz poslovanja od strane vlasnika. U vlasništvu ili partnerstvo, svaki
vlasnik ima Vlasnički Isplata računa. U korporacije, kapital će se ukloniti putem dividendi, te povlačenje
račun nije potreban. S obzirom da ti računi predstavljaju kapital ukloniti iz poslovanja, oni imaju dugovni
saldo.
Efekti dugovanja i potraživanja na pojedine tipove konta prikazani su u donjoj tabeli: Sredstva Assets
Obaveze Liabilities Kapital Equity
Kapital
Capital Dividenda Dividends Prihodi Revenues Troškovi Expenses
Debit Increases Normal Balance Credit Decreases Debit Decreases Credit Increases Normal Balance Debit
Decreases Credit Increases Normal Balance Debit Increases Normal Balance Credit Decreases Debit
Decreases Credit Increases Normal Balance Debit Increases Normal Balance Credit Decreases
Osnovni principi računovodstva [uredi]
• Princip historijskog troška (Historical Cost Principle): Sredstva i obaveze se trebaju zapisivati prema
cijenama prema kojima su realizovani odnosno nastali. Ovo je stoga da bi se osigurale pouzdane i
stabilne cijene; tržišne vrijednosti mogu fluktuirati i biti različite prema različitim interpretacijama, pa
se zbog toga uzima nabavna cijena kao relevantna cijena za knjiženje.
• Princip usklađivanja (Matching Principle): Troškovi se trebaju usklađivati sa prihodima. Trošak se
bilježi prema vremenu u koje je nastao, što znači prema vremenu kada je trošak napravljen u cilju
stvaranja ili generisanja prihoda. Ovo znači da možete platiti za neki trošak mjesecima prije nego što je
on stvarno knjižen budući da se trošak usklađuje sa periodom u kojem je prihod nastao.
• Princip prepoznavanja prihoda (Revenue Recognition Principle): Prihodi se ne trebaju knjižiti prije
nego što je proces stvaranja dohotka gotovo kompletan i kad je veoma malo neizvjesnosti u pogledu

9. toga da li će se desiti uspješna naplata potraživanja. To zanači da se prihod knjiži onda kada je
ostvarena zarada, što znači onda kada je posao obavljen.
Finansijski izvještaji [uredi]
Račun dobiti i gubitka je popis svih priljeva i odljeva ekonomskih koristi (prihoda i rashoda).
Naziv firme Bilans uspjeha Za godinu koja dovršava decembra 31, xxxx
________________________________________ Bruto prihod (Gross Revenues) -Troškovi prodate robe
(Cost of goods sold) = Bruto profit (Gross Profit) -Operativni troškovi (operating expenses) =Prihodi od
neprekinutog poslovanja prije poreza i posebnih stavki + ostali prihodi (other revenues) - ostali troškovi (other
expenses) -porezi (taxes) =Prihodi od neprekinutog poslovanja + / - Izvanredne stavke (neto od poreza)
NETO PRIHOD neto prihodi
Bilans stanja (balance sheet) predstavlja listu svih sredstava u valsništvu firme, obaveza i vlasničkog kapitala.
Naziv firme Bilans stanja Decembar 31, xxxx ________________________________________
Sredstva .............. ......................................................................................xx UKUPNO
SREDSTVA ...... ..........................................................XX Obaveze
(PASIVA)..............................................................................................xx Vlasnički
Kapital ...........................................................................xx UKUPNO OBAVEZE i VLASNIČKI
KAPITAL .............XX Izvještaj o novčanim tokovima predstavlja listing priliva i odliva gotovine. Naziv
firme Izvještaj o novčanim tokovima Za godinu koja dovršava decembra 31, xxxx
________________________________________ Keš pribavljen iz operativnih aktivnosti.........................xx
Keš pribavljen iz aktivnosti finansiranja.........................xx Keš pribavljen iz investicijskih
aktivnosti.......................xx
Osnovne Racunovodstevene Crash Course Bilješke [uredi]
• SVE računovodstvene transakcije su ušli kao unose se sastoji od računa imena, a bilo zaduženja (lijeva
strana) iznos ili kredit (desna strana) iznos. Za svaki unos zaduženja i potraživanja moraju naći balans, i
ukupni saldo na suđenju (popis svih zaduženja i potraživanja za sve račune) mora uvijek ravnotežu. • Postoje
5 glavnih klasa račune: O Imovina: Sve od vrijednosti koje posjeduje poslovni. To uključuje materijalnu
imovinu poput gotovine, potraživanja, zaliha, zgrade i strojeve, kao i nematerijalnu imovinu, kao što su
autorska prava, zaštitne znakove, i dobre volje. Imovina računi su obično debitne (lijeva strana) ravnotežu. U
transakcije unosa, terećenja na računu imovine pokazuje porast u iznosu, dok se kredit (desno) pokazuje
Primjer: Kupnja Oprema za gotovinu.smanjenje vrijednosti imovine. Jedan imovine (oprema) povećava, i
zbog toga je terećen. Novac, koji je također prednost, je smanjena s kreditne.
Oprema (debitna) 40,000 $
Novac (kredit) 40.000 dolara
o Obveze: Dugovi i obveze koje poslovanje duguje. To uključuje i obveze prema dobavljačima, obračun plaća
obveze, i dugoročne dugove (kao što su obveznice). Obveze računi obično imaju kreditne (desna strana)
ravnotežu. U transakcije unosa, kredit na račun odgovornost znači povećanje iznosa, dok debitne (lijevo)
označava smanjenje vrijednosti Primjer: Kupnja Inv. na kredit. Robni Inventory (imovine)odgovornost. raste
sa debitne i računi Obveze (obveza) također povećava s kredit.
Merchandise inventar (debitna) 100 tisuća dolara
Dugovanja (kredita) 100.000 $
O Equity: Ovo je u suštini vrijednost koja ulazi (akumulira) kako bi vlasnici (dioničari, trgovac pojedinac ...).
To varira od partnera 1 kapitala, Partner 1 profita, zadržana dobit i sl. Equity račune obično imaju kreditne
(desna strana) ravnotežu. U transakciji unose u časopisima, kredit na račun kapital znači povećanje iznosa,
dok su zaduženja (lijeve strane) označava smanjenje vrijednosti kapitala. Uvijek imajte na umu
računovodstvene jednadžbe:
Imovina Obveze = Equity
Budući Imovina obično imaju dugovni saldo i obje obveza i kapitala obično imaju kreditni saldo, dakle
primjenom jednadžbe gore, uvijek provjerite da je suđenje ravnotežu NET vrijednost nula (ukupna dugovanja
i krediti bi trebala odgovarati). Prihod o: Ovo je cjelokupan iznos prihoda ostvaren kroz prodaju robe / usluge,
a ponekad se kao prihod ili prodaje. Ovisno o prirodi robe / usluge koji se prodaje, kompanija pratiti ovaj
račun ili kao jedan veliki račun (npr. prodaja) ili onoliko odvojene račune (npr. prodaja Prod 1, Prodaja Prod
2, Freight Prihodi itd). Prihodi računi obično imaju kreditne (desna strana) ravnotežu, a time i kredit na račun
prihoda znači povećanje iznosa, dok debitne (lijevo) pokazuje smanjenje prihoda iznosu. Smanjenja prihoda

10. će se održati u prilikama kao što su npr. prodaja vraća i popuste (objašnjeno Primjer: za snimanje gotovinski
promet. Novac se zadužuje jerdalje). je porast imovine računu, i prodaje se pripisuje, jer Prihodi računa se
povećava.
Novac (debitna) 112,000 dolara
Prodaja (kredita) 112.000 $
o troškovi: Ovo su opći troškovi poslovanja. To će uključivati operativne troškove kao što su plaće rashodi,
Iznajmljivanje Rashodi i rashodi za oglašavanje, kao i ne-operativne troškove kao što su gubitak od prodaje
imovine. Rashodi su obično debitne (lijeva strana) ravnotežu. U transakcije unosa, terećenja na računu
rashoda znači povećanje iznosa, dok se kreditna pokazuje smanjenje (što se rijetko događa, osim Primjer:
Firma iznajmljujeako je greška potrebno korigirati). poslovni Proctor po cijeni od 15.000 dolara po mjesecu.
Trošak iznajmljivanja se zadužuje Gotovine odobrava.
Trošak iznajmljivanja (duguje) $ 15,000
Gotovina (potražuje) 15.000 dolara
• neke vrlo važne aspekte zapamtiti pored iznad: O amortizacije, amortizacija, a Osiromašeni se za raspodjelu
troška imovine tijekom njezinog vijeka upotrebe. Amortizacija se tijekom vremena dodjelu materijalne
imovine, amortizacija je dodjela tijekom vremena trajanja nematerijalne imovine i Osiromašeni je dodjela
vremenom od prirodnih resources.Accumulated amortizacije imovine contra-račun (kod normalne kreditne
ravnotežu) čuvao trčanje ukupno amortizacije do danas. Knjigovodstvena vrijednost bilo koje imovine u bilo
kojem trenutku je Izvorni trošku, umanjenom za akumuliranu amortizaciju. Contra-imovine računi navedeni
su u dijelu aktive bilance zajedno s pripadajućim imovine računa, pravljenje to lakši za vidjeti ono što je
izvorni trošak sredstava, a što je to sada u vrijednosti od. Dodatak za nenaplativa potraživanja je i kontra-
imovine računa s normalnim kreditni saldo koji je zabio protiv Potraživanja račun. O Prodaja i naknade Vraća
& Sales Popusti su na kontra-račune prihoda, a normalne ravnoteže ovog računa je zaduženje. Oni se koriste
za kompenzaciju bilance prihoda kredit. o Troškovi prodane robe (cogs): Ovaj račun se koristi za praćenje
koliko ste platili za robu / materijal koji je održan u inventaru dok je bilo prodano. Cogs obično dugovni
saldo. Ovaj korisnički račun je zabilježen u stavke prilikom prodaje je napravio, a cogs je iskorišten za
troškove, dok se pripisuje inventara (imovine računu => smanjena) za cijenu. O kreditne Notes / dopisa /
povrati se koristiti za povrat novca korisnicima ako se vrate proizvode kupljene od tvrtke. Ulaz za ovu
transakciju je obično:
Prihod (debit) prodajne cijene
Popis (debit) Troškovi proizvoda
Cogs (kreditne) Troškovi proizvoda
Novac ili A / R (kreditne) prodajne cijene
Materijalno knjigovodstvo
Vođenje skladišta sirovina. Zaduženje skladišta. Ispis radnog naloga za gotove proizvode. Vođenje skladišta
gotovih proizvoda. Izlazni računi. Ispis predračuna.
• materijalno knjigovodstvo po prosječnim cijenama i normativima
• vođenje skladišta sirovina
• unos kalkulacije sirovina
• zaduženje skladišta
• izdatnica sirovina
• unos normativa sirovina za gotove proizvode
• ispis radnog naloga za gotove proizvode
• vođenje skladišta gotovih proizvoda
• primke, izdatnice, sastavnice proizvoda
• obračun prodaje i razduživanje prema sastavu
• izlazni računi
• ispis predračuna
• prijenos predračuna na račun

11. • ispis kartica artikala
• ispis stanja skladišta
• ispis rekapitulacije računa
• ispis potrošenog materijala u nekom razdoblju
• ispis prodaje u nekom razdoblju
• samostalno otvaranje nove godine i prijenos početnih stanja
ROBNO KNJIGOVODSTVO služi za praćenje prometa robe u robnom poslovanju. Roba na zalihi se može voditi po
nabavnoj ceni, veleprodajnoj ceni, maloprodajnoj ceni bez poreza, a prodaja robe se može vršiti po cenama iz
cenovnika ili po dogovorenim ili zaključenim cenama. Uslovi prodaje (porez, rabat i ostalo) se mogu prijaviti u
zaključnici, ugovoru pa se kod knjiženja promena na robnom knjigovodstvu samo poziva na broj zaključnice iz koje se
uzimaju svi relevantni podaci potrebni za formiranje otpremnice. Svi dokumenti formirani na osnovu prometa robe se
štampaju kao originalni dokumenti. Korisniku su na raspolaganju različiti pregledi i izveštaji, a takođe se proknjiženi
dokumenti ispisuju u dnevnik prometa i prenose u module Analitičko knjigovodstvo, Maloprodaja, Glavna knjiga i
poresko knjigovodstvo. Na kraju poslovne godine vrši se automatsko formiranje početnog stanja.
FAKTURISANJE USLUGA se može koristiti samostalno ili u kombinaciji s modulima Analitičko knjigovodstvo,
Materijalno knjigovodstvo, Robno knjigovodstvo i Maloprodaja. Kod samostalnog korišćenja preko računara se unose
svi elementi potrebni za formiranje računa, a u kombinaciji sa Robnim knjigovodstvom, Materijalnim knjigovodstvom i
Maloprodajom elementi računa se dobijaju automatski na osnovu otpremnice, ili se preuzimaju podaci iz šifarnika
poslovnih partnera, šifarnika robe, materijala ili usluga, kao i cene iz šifarnika cena roba, materijala ili usluga Sistem
automatski izračunava iznose kao i ukupan iznos računa, razne poreze na promet ako ih ima te automatski odbija
rabate i iznose plaćane avansom. I ovde se svi računi ispisuju u obliku dnevnika fakturisanja i istovremeno se formiraju
podaci za Analitičko knjigovodstvo, Glavnu knjigu i Poresko knjigovodstvo.
OSNOVNA SREDSTVA omogućavaju evidenciju, praćenje i obračun osnovnih sredstava i sredstava zajedničke
potrošnje. Svi potrebni podaci o osnovnom sredstvu evidentiraju se u šifarniku osnovnih sredstava. Praćenje osnovnih
sredstava je moguće po sektoru, poslovnim jedinicima, po zgradama i radnicima. Moduo obuhvata unos i knjiženje svih
promena na osnovnom sredstvu, obračun amortizacije i revalorizacije, te popis osnovnih sredstava. Obračun
amortizacije se vrši paralelno po minimalnoj (zakonskoj) i uvećanoj stopi, zavisno od broja smena u kojima osnovno
sredstvo radi. Sve promene i obračuni se ispisuju na dnevniku prometa i prenose se u Analitičko knjigovodstvo i Glavnu
knjigu. Razni ekranski pregledi omogućuju brz i jednostavan uvid u stanje svakog osnovnog sredstva. Osim ekranskih
preglSve funkcije u preduzeću se mogu podeliti na:
• Upravljanje,
• Rukovođenje i
• Izvršenje.
Računovodstvo se definiše kao podfunkcija funkcije upravljanja. S obzirom na to da računovodstvo
predstavlja jedini potpun sistem kvantitativne analize u preduzeću, logično je da zauzima centralno mesto u
informisanju menadžmenta preduzeća. Poslovno računovodstvo ima zadatak obuhvatanja i nadzora
nominalnog (finansijskog) i realnog robnog toka. Shodno tome, poslovno računovodstvo ima zadatak
količinskog i vrednosnog obuhvatanja i nadzora tokova novca i učinaka koji nastaju u procesu poslovanja.
U skladu sa navedenim, informacije i kontrola predstavljaju osnovne zadatke poslovnog računovodstva. Ovi
zadaci imaju karakter internih zadataka,a informacije ne služe samo za kontrolu ekonomičnosti i rentabilnosti,
već predstavljaju i osnovu za odlučivanje. Pored internih zadataka, zakonskim propisima nametnut je i
eksterni zadatak polaganja računa i informisanja.
Računovodstvo je širi pojam od knjigovodstva, odnosno knjigovodstvo i bilans predstavljaju jedan segment
poslovnog računovodstva.
Poslovno računovodstvo se sastoji iz četiri tesno povezana područja. Konstitutivni delovi poslovnog
računovodstva su:
• Knjigovodstvo i bilans
• Obračun troškova
• Računovodstveno planiranje
• Analiza i revizija

12. Pored pomenutog raščlanjivanja računovodstva, ono se često raščlanjiva i na:
a) finansijsko računovodstvo i
b) upravljačko računovodstvo.
Kriterijum za ovu podelu jeste namena i upotreba informacija.
a) Finansijsko računovodstvo ima cilj da obezbedi i analizira informacije o ostvarenim efektima poslovanja, i
to, prevashodno, za eksterne korisnike (poreski organi, državni organi, razni partneri, akcionari i dr.). S
obzirom na to da eksterni korisnici uglavnom nisu zainteresovani za detalje iz poslovanja preduzeća,
prezentirane informacije su pretežno globalnog karaktera.
b) Upravljačko računovodstvo je namenjeno rukovodstvu preduzeća i ima za cilj obezbeđivanje i analiziranje
informacija nužnih za efikasno upravljanje preduzećem, odnosno obezbeđenje informacija za potrebe
kontrole, planiranja i poslovnog odlučivanja.
Usmerenost računovodstva ka zahtevima upravljanja preduzećem kroz kontrolu i planiranje poslovanja
predstavlja suštinu upravljačkog računovodstva. Upravljačko računovodstvo obezbeđuje detaljne informacije
iz poslovanja preduzeća. Krajnji produkt finansijskog računovodstva su finansijski izveštaji (bilans stanja i
bilans uspeha), koji moraju biti sastavljeni u skladu sa opšteprihvaćenim računovodstvenim principima.
Finansijski izveštaji su namenjeni spoljnim korisnicima (vlasnici, kreditori, fiskalni organi, naučni instituti,
privredna publicistika) i internim korisnicima - menadžerima. Međutim, za razliku od spoljnih korisnika,
autsajdera, kojima su finansijski (računovodstveni) izveštaji jedini informacioni izvor o stanju i uspehu
preduzeća, menadžerima, u čijoj nadležnosti i jeste sastavljanje i prezentovanje finansijskih izveštaja, stoje na
raspolaganju i drugi informacioni izvori.
Međuzavisnost finansijskog i upravljačkog računovodstva
Međuzavisnost finansijskog i upravljačkog računovodstva može se predstaviti ovako:
Organizacija finansijskog računovodstva
Finansijsko računovodstvo je jedan globalni deo računovodstvene funkcije u kome se vrše poslovi
evidentiranja promena novčanog poslovanja, vodi glavna knjiga i sve sumarne evidencije i izrađuje bilans.

13. Organizaciono-pravni instrument kojim se utvrđuju načela i način sistematizacije konta jeste Analitički kontni
plan donet na osnovu propisanog kontnog okvira za potrebe preduzeća. Izrađen je na računaru i zaštićen, a
predstavlja sastavni deo internog akta o organizaciji i vođenju knjigovodstva.
Organizaciono - finansijsko knjigovodstvo se sastoji od sledećih delova:
• Odeljenja glavnog knjigovodstva - knjigovodstvo dobavljača, knjigovodstvo kupca, knjigovodstvo osnovnih
sredstava, materijalno knjigovodstvo, referati za odnos sa knjigovodstvom troškova i učinaka, referat za
novčano i devizno poslovanje, referat za odnos sa analitičkim knjigovodstvima. Svako analitičko knjigovodstvo
organizovano je kao odsek na čijem čelu je organizator poslova, a referati kao samostalni delovi glavnog
knjigovodstva.
• Odeljenja prodavnica i poreske evidencije - u okviru ovog odeljenja vode se poslovi koji pripadaju
računovodstvenoj funkciji i odnose se na evidencije prodavnica i evidencije o porezu i na ostale dažbine koje se
vode u okviru finansijskih knjigovodstva u uslovima kada se materijalna evidencija prodavnica i utvrđivanje
finansijskog rezultata prodavnica vodi u okviru knjigovodstva troškova i učinaka. Odeljenje je organizovano u
dva organizaciona dela u vidu odseka na čijem čelu je organizator i to:
• Odsek za evidenciju prodavnice i
• Odsek za evidenciju poreza i drugih dažbina.
• odeljenja za obračun zarada - obračun zarada vrši se na osnovu dokumentacije koju čine: rešenja o
raspoređivanju radnika na radna mesta, rešenja po nekim drugim osnovama koja imaju uticaja na
obračun zarada, karneti o vremenu provedenom na radu i izveštaji.
Organizacija upravljačkog računovodstva
Zadatak upravljačkog računovodstva posmatra se sa dva aspekta:
• zadaci koji se odnose na obračun troškova i učinaka saglasno zakonskoj i normativnoj regulativi u preduzeću
• zadaci koji se odnose na pripremu informacija za donošenje odluka menadžmenta, a koje se odnose na
planiranje, kontrolu, analizu i interpretaciju računovodstvenih informacija procenjujući bilansne pozicije i
utvrđujući odnose pojedinih pozicija Bilansa stanja i Bilansa uspeha.
Računovodstvo se postepeno razvijalo od metodologije koja je omogućavala preduzetniku da izmeri efekte
preduzetih rizika ili poduhvata, do instrumenta kojim se upravlja preduzećem, postajući tako njegova karta i
kompas istovremeno.
U okviru računovodstva se izučava ekonomska problematika preduzeća, tj one promene u preduzeću koje se
mogu izraziti vrednosno.
Predmet računovodstvenog programa jeste:
• imovina
• obaveze i
• rezultat preduzeća
Pod imovinom preduzeća se podrazumevaju sva sredstva koja preduzeće koristi radi ostvarenja svojih ciljeva.
Ovako definisana imovina se označava kao ukupna ili bruto imovina preduzeća.
Dva aspekta posmatranja imovine preduzeća su značajna za računovodstvo. To su:
oblik u kome se imovina javlja i izvori iz kojih potiče.
Imovinu jednog preduzeća mogu činiti objekti, prava i novac. Ovako posmatrana imovina označava se kao
aktiva preduzeća.
Prema tome u koje svrhe se koristi, imovina preduzeća se može podeliti na: poslovnu i neposlovnu imovinu.
Ova podela je značajna zbog toga što, po pravilu, samo poslovna imovina, tj. imovina koja se koristi u
obavljanju one delatnosti zbog koje je preduzeće osnovano, učestvuje u stvaranju rezultata.
Neposlovna imovina je ona koja služi za zadovoljenje zajedničkih potreba zaposlenih, na primer: odmarališta,
autobusi za prevoz radnika do posla i slično.
Poslovna imovina se prema ulozi koju ima u poslovnom procesu, odnosno prema dužini vremena potrebnog
za prelazak iz novčanog u robni i ponovno u novčani oblik, deli na stalnu i obrtnu imovinu. Stalnu imovinu

14. čine sva ona ulaganja kojima je potrebno više od godine dana da pređu put N - R - P - R1 - N1 , odnosno ona
ulaganja čiji je koeficijent obrta manji od jedan. Ova ulaganja mogu biti u materijalnom, nematerijalnom i
finansijskom obliku. Obrtnu imovinu čine zalihe, potraživanja i gotovina.Ova imovina tokom godine više od
jednom pređe pomenuti put, odnosno ima koeficijent obrta veći od jedan.
Kada imovinu posmatramo prema vlasništvu, odnosno izvorima iz kojih potiče, tada govorimo o pasivi.
Imovina može poticati od vlasnika ili od poverilaca. Izvori imovine, koji se u računovodstvenoj literaturi
označavaju i kao kapital mogu dakle biti sopstveni i pozajmljeni.
Sopstveni kapital, kapital vlasnika, preduzeću stoji na raspolaganju trajno, nema unapred utvrđeni rok
dospeća, a po osnovu iz njega mogu nastati isplate čija ja visina određena visinom ostvarenog dobitka.
Sopstveni kapital preduzeća predstavlja garantnu supstancu za pokriće gubitaka.
Pozajmljeni kapital, odnosno kapital poverilaca, ima unapred utvrđeni rok dospeća, po čijem isteku mora biti
vraćen, on predstavlja za preduzeće obavezu. Po osnovu ovog kapitala preduzeće plaća naknadu poveriocima
u vidu kamate, čija je visina unapred utvrđena, nezavisno od rezultata poslovanja preduzeća.
Pošto aktiva i pasiva predstavljaju dva aspekta posmatranja jedne te iste imovine preduzeća onda je
razumljivo da između ukupne aktive i pasive mora postojati kvantitativna jednakost. Pored bruto imovine čija
je visina iskazana zbirom aktive odnosno pasive, za korisnike računovodstvenih informacija značajna je i tzv.
neto imovina preduzeća. Pod neto imovinom preduzeća podrazumeva se imovina finansirana iz sopstvenog
kapitala. To znači da se visina neto imovine preduzeća može utvrditi kao razlika između bruto (ukupne)
imovine preduzeća i njegovih obaveza.
Šematski prikaz imovine preduzeća
Imovina se u računovodstvu posmatra dvojako: sa stanovišta imovine prema upotrebi informacija - aktiva, i sa
stanovišta izvora te imovine - pasiva.
Znači, imovinu čine sva sredstva preduzeća, a pasivu čine izvori tih istih sredstava. Shodno tome, aktiva i
pasiva su jednake.
U aktivi se nalaze sredstva, podeljena na osnovna i obrtna, i aktiva se jednom rečju naziva bruto imovina.
Osnovna sredstva su:
• postepeno se troše
• ne menjaju svoje konkretne oblike i

15. • dugo traju
U njih spadaju: zgrade, oprema, mašine, nematerijalna ulaganja, dugoročni finansijski plasmani.
Obrtna sredstva:
• kratko traju,
• menjaju svoje oblike,
• prenose svoju vrednost na sledeći oblik proizvoda.
U obrtna sredstva spadaju: novac, zalihe i potraživanja.
Znači, aktiva je jednaka zbiru osnovnih i obrtnih sredstava. Pasiva jeste prikaz sredstava po poreklu. Shodno
tome, izvori se dele na:
• sopstvene izvore - kapital preduzeća tj. neto imovinu i
• tuđe izvore - banke, dobavljači itd.
Rezime
Definicija računovodstva
Jedna od prihvatljivijih definicija, koja obuhvata neke od navedenih aspekata, bila bi definicija Komiteta za
terminologiju američkog Instituta javnih računovođa, po kojoj je računovodstvo nauka o beleženju i
klasifikovanju poslovnih transakcija i događaja, sa primarno finansijskim karakterom i veština sastavljanja
značajnih izveštaja, analize interpretiranja ovih transakcija i događaja i prenošenje rezultata licima koja
moraju doneti odluku ili dati ocenu.
Segmenti računovodstva
Računovodstvo se sastoji od sledećih delova:
• knjigovodstva
• finansijskog planiranja poslovanja
• kontrole poslovanja
• analize poslovanja
Navedena područja računovodstva su međusobno povezana, ona delom koriste iste podatke, ali u različite
svrhe.
• Knjigovodstvo je sastavni deo računovodstva, njegova računska osnova. Ne postoji opšte prihvaćena definicija
knjigovodstva jer se i ono, kao i računovodstvo, može definisati na razne načine: kao nauka, kao naučni metod,
organizacioni deo preduzeća i slično.
• Računovodstveno planiranje se bavi sakupljanjem, sistematizovanjem, obradom i prezentiranjem podataka
koji se odnose na buduće poslovanje preduzeća. Ovaj konstruktivni element računovodstva odnosi se na
ekonomske transakcije preduzeća koje bi tek trebalo da se dese. Krajnji proizvod računovodstvenog planiranja
su računovodstveni predračuni koji obuhvataju podatke o privrednim stanjima ili promenama u budućnosti.
• Računovodstvena kontrola ispituje ispravnost izvođenja propisanih radnih i metodoloških postupaka, počev
od prijema računovodstvene dokumentacije i obrade do oblikovanja finalnih informacija. Računovodstvena
kontrola, kao oblik internog računovodstvenog nadzora, treba stalno da bude prisutna i uglavnom je
preventivnog karaktera.
• Računovodstvena analiza poslovanja je presuđivanje i objašnjavanje stanja i uspešnosti poslovanja,
utvrđivanje odstupanja od njega, kao i nalaženje uzroka za ta odstupanja i njihove posledice. Ona uključuje i
formulisanje predloga za poboljšanje poslovnih procesa. Glavni predmet analize su podaci i informacije koje
daje knjigovodstvo.
Između navedenih delova računovodstva postoji tesna povratna povezanost. Tako, na primer, podaci
sakupljeni i klasifikovani u knjigovodstvu, kao osnovnom i vremenski najstarijem delu računovodstva, su
polazna osnova za obavljanje delatnosti u ostalim delovima računovodstva, s tim da i svi delovi, svaki na svoj
način, povratno utiču na rad knjigovodstva.
eda moguće je sve liste dobiti odštampane i na štampaču.

16. Popis ili inventarisanje je utvrđivanje stvarnog stanja sredstava i izvora sredstava, kao i upoređivanje sa
knjigovodstvenim stanjem.
Cilj inventarisanja je da se utvrdi stvarno stanje sredstava i izvora sredstava u određenom trenutku i da se tako
utvrđeno stanje uporedi sa knjigovodstvenim stanje, da bi se proverili tačnost knjigovodstvene dokumentacije
i pravilnost rukovanja materijlanim vrednostima. Razlike između stvarnog i knjigovodstvenog stanja mogu
nastati iz više razloga, kao npr:
• greške u knjigovodstvu
• greške pri manipulaciji sredstvima
• postepeno gubljenje na težini - kalo
• postepeno gubljenje kvatiteta - kvar
• materijalne štete
• viša sila
• nesavesno rukovanje
• kriminal....
Znači, inventarisanje ima kontrolnu ulogu u očuvanju i zaštiti imovine kojom preduzeće raspolaže. Neslaganje
stvarnog i knjigovodstvenog stanja iskazuje se kao manjak ili višak.
Cilj inventarisanja je:
• u dvojnom knjigovodstvu da se svede knjigovodstveno stanje zasnovano na dokumentovanim promenama na
stvarno stanje zasnovano na stvarnim promenama,
• u prostom knjigovodstvu da se prikaže ukupna imovina, obaveze i rezultat, i da se na osnovu dva uzastopna
inventara utvrdi rezultat preduzeća nastao u periodu između dva inventara.
Inventarisanje je obavezno za sva preduzeća. Zakonom o računovodstvu je predviđeno da sva preduzeća
najmanje jednom godišnje vrše inventarisanje. To inventarisanje se vrši najčešće na kraju poslovne godine,
31. decembra, i predstvlja redovno inventarisanje.
Na početku poslovanja preduzeća takođe se vrši obavezno i redovno inventarisanje. Redovno inventarisanje
obuhvata popis celokupne imovine, sredstava i izvora sredstava, pa je istovremeno ono i potpuno
inventarisanje.
Vanredno inventarisanje se najčešće vrši u toku poslovne godine i obuhvata popis pojedinih delova sredstava,
npr. materijala, robe ili blagajne, pa je ono, znači, nepotpuno. Vanredno inventarisanje se vrši u slučaju
povećanja ili snženja cena, prilikom predaje dužnosti magacionera, kontrole pojedinih lica koja rukuju
sredstvima i sl.
Inventarisanje se može obaviti povremeno, a to znači da se u određenim vremenskim intervalima utvrđuje
trenutno stanje sredstava i izvora sredstava, dok se kontinuirano inventarisanje obavlja u toku cele godine.
Ovo je karakteristično za ona preduzeća čiji popis svih sredstava ili samo nekih, traje dugo.
Organizacija inventarisanja
Pre samog inventarisanja potrebno je izvršiti niz pripreminh radnji, kao što su:
• formiranje komisije za popis
• priprema potrebnog materijala za obavljanje popisa

17. • ažuriranje knjigovodstva i
• sređivanje i priprema materijalnih vrednosti koje se popisuju
Popisne komisije određuju organi upravljanja u preduzeću. Komisija mora imati najmanje 3 člana. Svaki član
ima i svog zamenika. Prema potrebi, može se formirati i više komisija, ali u tom slučaju jedna komsija je
centralna i ona rukovodi radom ostalih komisija. Članovi popisne komisije ne mogu biti lica koja vode
evidenciju imovine koja se popisuje. Komisiji za popis je neophodno obezbediti neophodan materijal za rad,
kao što su popisne liste, hartija, indigo isl.
Knjigovodstvena evidencija, naročito analitička, treba da bude ažurirana, kako bi se moglo uporediti stvarno
stanje utvrđeno popisom sa knjigovodstvenim. Određene materijalne vrednosti koje se popisuju treba da budu
sređene, složene, pregledane, kako bi se olakšalo utvrđivanje stvarnog stanja brojanjem, merenjem, itd.
Pre nego što počne sa radom, komisija mora da napravi plan za obavljanje popisa. To znači da odredi vreme
početka, završetka i mesto popisa, i da se tog plana pridržava.
Utvrđeno stvarno stanje imovine komisija unosi u popisne liste. To su štampani obrasci, različiti za različite
delove imovine, koji obavezno sadrže podatke o stvarnom stanju količinski i vrednosno, knjigovodstveno
stanje, razlike ta dva stanja. Komisija će tek nakon unošenja stvarnog stanja u popisne liste uneti podatke iz
knjigovodstva. Popisne liste potpisuju članovi komisije. Izgled popisne liste je dat u nastavku.
Popisna lista
Ukoliko se po utvrđenom popisu konstatuju neslaganja u smislu viška ili manjka, popisne komisije su dužne
da analiziraju uzroke tog neslaganja i da sastave izveštaj o popisu.
Po obavljenom redovnom - potpunom popisu - sastavlja se elaborat o inventarisanju. On sadrži:
• odluku organa upravljanja o popisu i formiranju popisnih komisija i rešenja za komisije
• popisne liste svih sredstava i izvora sredstava
• izveštaje popisnih komisija o toku popisa i o obavljenom popisu
• rekapitulaciju utvrđenih viškova i manjkova
• odluku organa upravljanja o knjiženju tih viškova i manjkova
U nastavku je dat početni inventar jednog preduzeća.
Početni inventar preduzeća MM iz Beograda, na dan 01. 01. 2005. godine:

18. Dokumentaciju u knjigovodstvu čine pisane isprave kojima se potvrđuje nastanak određenog poslovnog
događaja. U dnevniku i glavnoj knjizi računovodstveno se obuhvataju samo dokumentovane poslovne
promene. Dakle, ukoliko ne postoji odgovarajući dokument knjiženje je bez ikakvog značaja. Zbog svega toga
je i nastala poznata sintagma "ni jedno knjiženje bez dokumenta" ( na nemačkom: "Keine Buchung ohne
Beleg").
U cilju obezbeđenja pune tačnosti i regularnosti knjigovodstva i finansijskih izveštaja koji se na osnovu njega
sastavljaju (bilans stanja, bilans uspeha), u svim zemljama sveta, a takođe i u našoj zemlji, doneti su
odgovarajući zakonski propisi kojima se normativno obezbeđuje verodostojnost i sadržina knjigovodstvenog
dokumenta.
Dokument se sastavlja u momentu nastanka poslovne promene. Da bi se olakšalo sastavljanje dokumenata
izrađuju se obrasci za tipične i ponovljive poslovne promene, koji sadrže fiksne elemente.
Bitni elementi svakog knjigovodstvenog dokumenta su:
• naziv i broj dokumenta
• mesto i datum izdavanja
• sadržina promene
• razlog promene
• odgovorna lica za nastalu promenu
Formalnu i računsku kontrolu dokumenta obavlja likvidator. Kontrolisana dokumenta su osnova za kontiranje
i knjiženje poslovne promene. Sva dokumenta podležu trima kontrolama: formalnoj, računskoj i suštinskoj.
Kontiranje poslovne promene odvija se na samom dokumentu ili na nalogu za knjiženje. Nakon toga se
obavlja knjiženje u poslovnim knjigama (dnevnik i glavna knjiga).

19. Vrste i podela knjigovodstvenih dokumenata
Ukupna knjigovodstvena dokumentacija može se klasifikovati sa različitih tački gledišta. Najčešće se deli na
eksternu i internu dokumentaciju.
Eksterna knjigovodstvena dokumentacija obuhvata sva ona dokumenta koja proizlaze iz poslovnih odnosa sa
spoljnim poslovnim partnerima. U ovu grupu ubrajamo:
• fakture dobavljača (ulazne fakture)
• izveštaji o novčanim tokovima (izvodi sa tekući računa) i sl
Interna knjigovodstvena dokumenta su ona koja se formiraju u preduzeću, kao što su:
• izlazne fakture
• trebovanja, radne liste
• prijemnice
• izdatnice i sl
Sa stanovišta stepena važnosti dokumenta se dele na originalna i izvedena dokumenta. Originalna dokumenta
proističu direktno iz poslovne transakcije, dok su izvedena nastala sintetizovanjem promena iz originalnih
dokumenata (rekapitulacije, pregledi, iskazi, spiskovi itd.).
Knjigovodstvena dokumentacije se dalje klasifikuje prema osnovnim poslovnim procesima (poslovnim
funkcijama) koje iniciraju nastanak poslovnih događaja. Prema tome sa gledišta poslovnih funkcija
knjigovodstvena dokumentacija se klasifikuje na:
• dokumentacija u vezi sa platnim prometom (bezgotovinski platni promet i blagajnička dokumentacija)
• dokumentacija nabavke
• dokumentacija proizvodnje i
• dokumentacija prodaje.
Blagajnička dokumentacija
Prilikom obavljanja gotovinskog platnog prometa u preduzeću nastaje veliki broj dokumenata koja prate
poslovne događaje naplate gotovine i isplate gotovine.
U nastavku ćemo obraditi sledeću dokumentaciju:
• blagajnički nalog za naplatu (isplatu) i
• priznanicu.
Blagajnički nalog za naplatu (isplatu) gotovog novca je izvedeni knjigovodstveni dokument koji se
ispunjava uvek kada se obavlja naplata gotovog novca u blagajnu ili njegova isplata iz blagajne po raznim
osnovama. Blagajnički nalog uvek prati originalni knjigovodstveni dokument (gotovinski ček, putni nalog,
račun i sl.). Blagajnički nalog ima zadatak da olakša i ubrza knjiženje poslovnih promena i obično je
standardizovane forme, povezan u blokovima koji se numerišu redom kako se izdaju.
Priznanica je knjigovodstveni dokument koji izdaje lice koje prima (daje) novac iz blagajne. Ona predstavlja
pravdajući knjigovodstveni dokument i obično se izdaje u dva primerka. Forma priznanice je standardizovana,
povezana u blokove i numeriše se onim redom kojim se izdaju.
Dokumenta koja se javljaju u vezi sa bezgotovinskim platnim prometom
Preduzeća su obavezna da otvore tekući račun kod poslovne banke. Preko tekućeg računa obavljaju se
bezgotovinska plaćanja i naplate preduzeća po raznim osnovama.
Dokumenta koja se javljaju u vezi sa bezgotovinskim platnim prometom možemo podeliti na:
• dokumenta u vezi sa isplatama sa tekućih računa (nalog za prenos, nalog za isplatu)
• dokumenta u vezi sa uplatama na tekući račun (nalog za uplatu, nalog za prenos) i
• dnevni izvod sa tekućeg računa koji izdaje poslovna banka

20. Nalog za prenos je instrument bezgotovinskog plaćanja, koji je veoma rasprostranjen prilikom obavljanja
bezgotovinskih plaćanja (naplate) između različitih preduzeća. Postoje dva dela od kojih jedan ostaje u banci,
a drugi se vraća nalogodavcu. Nalog za prenos sadrži podatke o preduzeću nalogodavcu i preduzeću
primaocu, potpise i pečate ovih preduzeća, svrhu plaćanja, brojeve tekućih računa dužnika (nalogodavca) i
poverioca (primalac) i poziv na broj, kao i iznos koji se prenosi sa tekućih računa.
Nalog za isplatu je dokument koji služi za isplatu gotovog novca sa tekućieg računa nalogodavca
odgovarajućem korisniku. On sadrži dva primerka od kojih jedan ostaje u banci, a drugi se vraća nalogodavcu.
Nalog za isplatu sadrži podatke o isplatiocu, svrhu isplate, primaoca, iznos, račun isplatioca, poziv na broj i
potpis i pečat isplatioca i potpis primaoca.
Nalog za uplatu je dokument koji se javlja prilikom uplate gotovine na tekući račun. Uplatu gotovine može
vršiti fizičko lice (blagajnik) prilikom uplate novca koji prelazi blagajnički maksimum, ili neko treće lice.
Sastoji se iz dva dela od kojih jedan ostaje u banci gde je uplata izvršena, a drugi se vraća uplatiocu.
Dnevni izvod sa tekućeg računa predstavlja pregled dnevnog prometa (uplata i isplata) sa tekući računa koji
se dostavlja preduzeću. Izvod sadrži sledeće elemente: saldo prethodnog dana, izvršene uplate novca, izvršene
isplate novca i saldo tekućeg dana. Izvod sadrži sve podatke vezane za preduzeća ili fizička lica koja su
izvršila uplatu na tekući račun, odnosno sve podatke vezane za isplatu novca sa tekući računa.
Dokumentacija koja se najčešće javlja u poslovanju
Nabavna funkcija u preduzeću ima zadatak da pripremi, organizuje i izvrši nabavku osnovnih sredstava,
materijala i robe. Prilikom obavljanja te funkcije javljaju se mnogobrojna i različita dokumenta, koja ćemo
podeliti na sledeća:
a) dokumenta u vezi sa nabavkom osnovnih sredstava,
b) dokumenta u vezi sa nabavkom materijala i robe.
Odluka organa upravljanja je osnova za izvršenje nabavke osnovnih sredstava koja po pravilu angažuje
značajna finansijska sredstva. Odluka sadrži sledeće elemente: vrstu osnovnog sredstva koja će se nabaviti,
predračunsku vrednost, način finansiranja nabavke i članove komisije koja će izvršiti prijem osnovnih
sredstava.
Zapisnik o prijemu osnovnih sredstava sastavlja komisija koja obavlja tehnički prijem. U zapisniku se
navode svi elementi vezani za prijem osnovnog sredstva (vrsta, količina, stanje u kojem je osnovno sredstvo
primljeno i primedbe koje se odnose na kvalitet ili količinu prispelog osnovnog sredstva).
Faktura dobavljača za osnovna sredstva je dokument na osnovu kojeg će kupac osnovnog sredstva sprovesti
knjiženje vezano za nabavku osnovnog sredstva. Faktura sadrži naziv i vrstu osnovnog sredstva koje je
prodato, količinu, cenu, vrednost, vreme i način plaćanja.
Fakture za zavisne troškove nabavke osnovnog sredstva ispostavljaju dobavljači koji su izvršili npr. prevoz
ili montažu osnovnog sredstva. Ona sadrži elemente koji se odnose na izvršenu uslugu, cenu, vreme i način
plaćanja.
Zaključnica je dokument u kojem se između preduzeća kupca i dobavljača utvrđuju svi relevantni uslovi
vezani za kupovinu (prodaju) nekog materijala ili robe. Forma zaključnice je standardizovana i sadrži sledeće
elemente: vrstu, količinu, cenu, vrednost materijala (robe), odredbe o kvalitetu materijala (robe), mesto i način
isporuke, rok i način plaćanja. Zaključnica nije osnova za knjiženje, zato što njeno zaključivanje ne izaziva
nastanak poslovne promene.
Prijemnica je dokument koji sastavlja preduzeće kupac kada primi odgovarajući materijal (robu). Prijem vrši
komisija koja sastavlja zapisnik o prijemu. Ukoliko je isporuka ispravno izvršena ispunjava se prijemnica u tri
primerka (jedan ide materijalnom knjigovodstvu, drugi ostaje u magacinu, a treći se šalje nabavnoj službi).
Komisijski zapisnik o prijemu materijala (robe) sadrži podatke o kvantitativnom i kvalitativnom prijemu
materijala (robe). Ukoliko komisija uvrdi određene nedostatke vezane za isporuku, u zapisniku se navode dalji
postupci sa nepravilno izvršenom isporukom.
Faktura dobavljača je ulazna faktura za preduzeće koje je nabavilo materijal (robu). Na osnovu fakture kao
knjigovodstvenog dokumenta, obavlja se evidencija nabavke materijala i povećanje obaveza prema
dobavljaču.
Knjižno pismo je dokument koji sastavlja dobavljač pošto je primio reklamaciju kupca u vezi sa izvršenom
isporukom materijala ili robe. Knjižnim pismom dobavljač prihvata navode iz reklamacije, tj. uvažava

21. prigovor kupca te odobrava sniženje cene isporučenog materijala ili robe, odnosno snižava fakturni iznos.
Knjižno pismo je dokument za knjiženje u knjigovodstvu preduzeća kupca. Na osnovu ovog dokumenta knjiži
se popust koji je dao dobavljač.
Radni nalog je knjigovodstveni dokument kojim tehnička priprema nalaže proizvodnji da pristupi izradi
određene vrste i količine proizvoda. Radni nalog prati neophodna tehnička dokumentacija, ali i trebovanje
materijala, kao i radne liste. Uz radni nalog obavezno ide i obračunska kalkulacija kojom se na osnovu
trebovanja utvrđuju troškovi materijala za izradu, a na osnovu radnih lista zarade radnika koji učestvuju u
izradi gotovog proizvoda. Radni nalog se izdaje u dva primerka (jedan ostaje u proizvodnom pogonu, a drugi
se predaje knjigovodstvu).
Trebovanje materijala sastavlja tehnička priprema proizvodnje ili rukovodilac proizvodnog pogona na osnovu
spiska materijala potrebnog za obavljanje određenog radnog naloga. Na osnovu trebovanja magacioner
izadaje materijal u proizvodnju. Svako trebovanje na sebi sadrži oznaku pogona gde je materijal izdat, kao i
oznaku radnog naloga za koji se materijal izdaje. Trebovanje se izdaje u 4 primerka (jedan ostaje tehničkoj
pripremi, ostala tri zadržava magacioner).
Radna lista je dokument koji služI za evidenciju utrošenog rada radnika u procesu
proizvodnje. Radnu listu izdaje tehnička priprema proizvodnje, posebno za svako radno mesto odnosno za
svaku radnu operaciju. Radna lista sadržI sledeće elemente:
• naziv radne operacije
• normirano vreme
• stvarno utrošeno radno vreme
• zarada po času
• ukupna zarada
Na osnovu svih radnih lista radnika na kraju meseca se utvrđuje njegova zarada. Radna lista se izdaje u dva
primerka (jedan zadržava služba tehničke pripreme, a drugi dobija rukovodilac pogona).
Predajnica gotovih proizvoda je dokument koji prati predaju gotovih proizvoda iz proizvodnog pogona u
magacin gotovih proizvoda. Osnovni elementi predajnice su: oznaka pogona, oznaka magacina, broj radnog
naloga, naziv proizvoda, jedinica mere, količina, cena za jedinicu mere, iznos i sl.
Otpremnica gotovih proizvoda je osnovni dokument koji nastaje u magacinu gotovih proizvoda kao dokaz da
je isporuka kupcu izvršena. Otpremnica sadrži podatke o vrsti proizvoda i količini, a ne i podatak o ceni. Prvi
primerak otpremnice se dostavlja kupcu, drugi prodajnom odeljenju, a treći knjigovodstvu gotovih proizvoda.
Tek se u ovom knjigovodstvu unose podaci o ceni koštanja gotovih proizvoda. Četvrti primerak otpremnice
zadržava magacioner.
Nalog za izdavanje gotovih proizvoda izdaje prodajno odeljenje. Nalog se dostavlja magacinu gotovih
proizvoda i na osnovu njega se gotovi proizvodi pripremaju za isporuku. Nalog se sačinjava u dva primerka
(jedan primerak zadržava prodajno odeljenje, a drugi se dostavlja magacinu gotovih proizvoda).
Zaključnica je dokument koji prati sklapanje kupoprodajnog ugovora između kupca i prodavca. Sadrži sve
bitne elemente koje sadrži kupoprodajni ugovor. Ona nije knjigovodstveni dokument i na osnovu nje se ne
obavljaju knjiženja.
Čuvanje knjigovodstvenih dokumenata
Čuvanje knjigovodstvenih dokumenata je, takođe, jedna od obaveza preduzeća regulisana zakonskim
propisima. Sva knjigovodstvena dokumenta moraju se čuvati godinu dana, pomoćne knjige pet godina, a
završni račun i isplatne liste ličnih dohodaka trajno. Takođe knjigovodstvena dokumenta moraju biti
obezbeđena i sređena na način da se do njih može lako doći.
Važnost knjigovodstvenih dokumenata za kvalitet knjigovodstvene evidencije
Imajući na umu sve što smo prethodno rekli o knjigovodstvenim dokumentima, moglo bi se zaključiti sledeće:
• Knjigovodstvena dokumenta čine osnov knjigovodstvene evidencije i bez njih ona ne bi mogla registrovati ni
jednu poslovnu promenu ili operaciju,

22. • Kvalitet knjigovodstvenih dokumenata uslovljava kvalitet knjigovodstvene evidencije, pa možemo reći da je
kvalitet knjigovodstvenih podataka funkcija kvaliteta njene dokumentacije, zbog čega kontrola dokumenata
mora biti, takoreći rigorozna,
• Kontrola i revizija poslovnih promena i same njene knjigovodstvene evidencije naostvariva je bez odgovarajuće
i uredne knjigovodstvene dokumentacije,
• Kao nosioci podataka i informacija, knjigovodstvena dokumenta predstavljaju još uvek neophodan medijum i
komunikaciono sredstvo za široku lepezu podataka i informacija potrebnih za vođenje poslova i upravljanje u
preduzeću.
Važnost knjigovodstvenih dokumenata za kvalitet knjigovodstvene evidencije je neosporna, te iako smo ih
dotakli samo u najneophodnijem obimu, ipak smo ovu činjenicu u priličnoj meri ista
Kada uporedimo inventar i bilans stanja, odmah možemo zapaziti da je zbir isti, tj. da ukupna
vrednost sredstava i izvora i po inventaru i po bilansu iznosi 1.610.000,00 dinara. Zbir je
istovetan jer i inventar i bilans daju pregled aktive i pasive istog preduzeća u isto vreme.
Ipak, možemo uočiti određene razlike:
• forma - U inventaru su sredstva i njihovi izvori prikazani raščlanjeno, po vrsti, ceni i
vrednosti, a u bilansu su dati zbirno, samo po vrednosti.
• način prikazivanja - U inventaru je pasiva data ispod aktive, a u bilansu je aktiva
desno, a pasiva levo.
Bilans uspeha prikazuje samo globalnu veličinu ili deo ukupnog rezultata ostvarenog u jednom
periodu. Orijentisan je na prikazivanje uspeha iskazivanjem ostvarenog uspeha po vrstama,
visini i izvorima.
Bilans uspeha predstavlja osamostaljeni i razvijeni potkonto sopstvenog kapitala na kome su
obuhvaćeni svi prihodi i rashodi obračunskog perioda, na način da se jasno uočavaju vrste,
visina i izvori ostvarenog rezultata. Informacioni zahtev vlasnika preduzeća, poverilaca,
radnika i drugih će biti manje ili više zadovoljeni, u zavisnosti od iskazane moći koja je
određena formom, strukturom i sadržinom ovog izveštaja, što je povezano sa sledećim
pitanjima:
• izvor forme prikaza
• način uključivanja pozicija prihoda i rashoda
• način obračunavanja rezultata
• dubine raščlanjivanja prihoda i rashoda
Rashodi nastaju potrošnjom aktive i povećanjem obaveza, a prihodi prouzrokuju povećanje
aktive ili smanjenje obaveza.

23. Međunarodni računovodstveni standardi dozvoljavaju slobodu izbora između klasifikacije
rashoda zasnovane na principu ukupnih troškova i na funkcionalnom principu.
Prema MRS minimum pozicija koje treba da budu prikazane u bilansu uspeha su:
• prihod od prodaje - revenue
• rezultat poslovnih aktivnosti - the results of operating activities
• troskovi finansiranja - finance costs
• pripadajući deo dobitka ili gubitak koji su ostvarila pridružena preduzeća ili koji potiču
iz zajedničkih ulaganja - equity method
• porezi iz dobitka - tax expense
• dobitak ili gubitak iz redovnog poslovanja - profit or loss from ordinary activities
• vanredni prihodi i rashodi - extraordinary items
• manjinski interesi - minority interests
• neto dobitak ili gubitak perioda - net profit or loss for the period
Kada se uspeh utrvrđuje na bazi metoda ukupnih troskova, u bilans uspeha se mora uključiti
vrednost promene vrednosti zaliha. Ovo smanjenje ili povećanje se može uključiti u bilans
uspeha po:
• bruto principu - koristeći podatke na kraju i na početku perioda i
• neto principu - kao razlika početnih i krajnjih zaliha.
Ako se ovo povećanje odnosno povećanje uključi na rashodnu stranu, bilans uspeha izgleda
ovako:
Ukoliko se, pak to smanjenje odnosno povećanje uključi na prihodu stranu, bilans izgleda
ovako:

24. Pored ovoga, moguće je vršiti korekciju na obe strane, pri čemu se na rashodnoj strani
evidentira smanjenje zaliha, a na prihodnoj strani povećanje zaliha, i tada bilans izgleda ovako:
Iako se dobija isti rezultat, korektura vrednosti zaliha ne bi smela da se vrši na rashodnoj strani
zato što metoda ukupnih troškova upravo ima za cilj da prikaže ukupne rashode perioda.
U našoj zemlji bilans uspeha je dat u formi liste, a primenjuje se metoda ukupnih troškova po
neto principu sa korekcijom vrednosti zaliha na prihodoj strani.
U nastavku je dat primer bilansa u

25. speha: