Bilgisayar destekli çizim 482 bk0021 (1)

T.C.
MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI

MEGEP
(MESLEKÎ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ
PROJESİ)

TESİSAT TEKNOLOJİSİ VE
İKLİMLENDİRME

BİLGİSAYAR DESTEKLİ ÇİZİM 2

ANKARA 2008

Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller;

 Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 02.06.2006 tarih ve 269 sayılı
Kararı ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında
kademeli olarak yaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim
programlarında amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik
geliştirilmiş öğretim materyalleridir (Ders Notlarıdır).

 Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeye
rehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış,
denenmek ve geliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve
Kurumlarında uygulanmaya başlanmıştır.

 Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliği
kazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve
yapılması önerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir.

 Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki
yeterlik kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden
ulaşabilirler.

 Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak
dağıtılır.

 Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığında
satılamaz.

İÇİNDEKİLER

AÇIKLAMALAR ....................................................................................................................ii
GİRİŞ ....................................................................................................................................... 1
ÖĞRENME FAALİYETİ–1 .................................................................................................... 3
1. KASNAK ÇİZİMİ................................................................................................................ 3
1.1. Teğet Çizgi ve Çember Çizimi...................................................................................... 3
1.1.1. İki Çizgiye Teğet Bir Yay Çizme .......................................................................... 3
1.1.2. Bir Çizgi ve Bir Yaya Ortak Teğet Yay Çizme ..................................................... 4
1.1.3. İki Yaya Teğet Bir Yay Çizme .............................................................................. 4
1.1.4. İki Çembere veya Yaya Teğet Bir Çizgi Çizme .................................................... 5
1.2. Rotate Komutu .............................................................................................................. 6
1.3. Stretch Komutu ............................................................................................................. 7
1.4. Array (Açısal) Komutu ................................................................................................. 8
1.5. Mirror Komutu............................................................................................................ 11
UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 13
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 14
ÖĞRENME FAALİYETİ–2 .................................................................................................. 16
2. BRAKET ÇİZİMİ .............................................................................................................. 16
2.1. Çizgi Tiplerinin Katmalar Oluşturularak Yüklenmesi ................................................ 16
2.2. Polygon Komutu ......................................................................................................... 16
2.3. Explode Komutu ......................................................................................................... 19
2.4. Çizgilerin Layerlerinin Değiştirilerek Çizgi Tipinin Değiştirilmesi ........................... 19
2.5. Ltscale Komutu ........................................................................................................... 19
2.6. Pedit Komutu ile Çizgi Birleştirme ve Kalınlaştırma ................................................. 20
3. FLANŞ ÇİZİMİ.................................................................................................................. 24
3.1. Rectang Komutu ......................................................................................................... 24
3.2. Bhatch Komutu ........................................................................................................... 25
4. BRAKETİN ÖLÇÜLENDİRİLMESİ ................................................................................ 34
4.1. Dim Komutu ............................................................................................................... 34
4.1.1. Hor Komutu......................................................................................................... 35
4.1.2. Ver Komutu ......................................................................................................... 36
4.1.3. Rad Komutu......................................................................................................... 37
4.1.4. Dia Komutu ......................................................................................................... 38
4.1.5. Styl Komutu......................................................................................................... 38
MODÜL DEĞERLENDİRME .............................................................................................. 48
CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 49
KAYNAKÇA ......................................................................................................................... 50

i

AÇIKLAMALAR
AÇIKLAMALAR
KOD 482BK0021
ALAN Tesisat Teknolojisi ve İklimlendirme
Isıtma ve Doğal Gaz İç Tesisatı
Isıtma ve Sıhhi Tesisat
DAL/MESLEK
Isıtma ve Gaz Yakıcı Cihazlar (Bakım – Onarım)
Servisi
MODÜLÜN ADI Bilgisayar Destekli Çizim 2
Bu modül bilgisayar destekli çizimde kullanılan
MODÜLÜN TANIMI komutlar, koordinat sistemi ve çizim konularında
beceriler kazandıracak öğrenme materyalidir.
SÜRE 40/32
Bilgisayar Destekli Çizim 1 modülü nü başarmış
ÖN KOŞUL
olmak
Bilgisayar Destekli Çizim 2 modülü ile AutoCAD
YETERLİK programında temel çizim komutlarını kullanarak iki
boyutlu çizimler yapabilmek ve ölçülendirebilmek.
Amaç
Bu modül ile ilgili uygun ortam ve araç-gereç
sağlandığında, AutoCAD programını kullanarak iki
boyutlu çizimler yapabileceksiniz.
Genel Amaçlar
1.Bilgisayar destekli çizim programına kasnak çizimi
yapabileceksiniz.
MODÜLÜN AMACI
2.Bilgisayar destekli çizim programında braket çizimi
yapabileceksiniz.
3.Bilgisayar destekli çizim programında flanş çizimi
yapabileceksiniz.
4.Bilgisayar destekli çizim programında braket
ölçülendirilmesi için gerekli komutları ve uygulama
şekillerini bileceksiniz.
EĞİTİM ÖĞRETİM
Bilgisayar laboratuvarı, AutoCAD Programı,
ORTAMLARI VE
projeksiyon, tepegöz, ploter, yazıcı vb.
DONANIMLARI
Her işlem sonunda işlemle ilgili yeterlilikleri ölçmek
için belirlenmiş bir sürede test ve uygulama işlemi
gerçekleştirilecektir.
Dersin işlenmesi sırasında gösteri ve uygulama
ÖLÇME VE
yöntemi uygulanacaktır.
DEĞERLENDİRME
Verilen çizimi istenen sürede yapabilme yeterliliği
sağlanacaktır.
İşlem basamaklarını ayrıştırarak çizimi en kısa sürede
yapabilecektir.

ii

GİRİŞ
GİRİŞ
Sevgili Öğrenci,

Günümüzde insan ihtiyaçlarının hızla artıyor olmasına paralel, teknoloji de çok hızlı
gelişmeler meydana gelmektedir. Bizler de Enerji ve Tesisat Teknolojisi alanında, üretim
içerisinde bulunarak bu ihtiyaçları karşılamak durumundayız. Ürünlerimizin ve
hizmetlerimizin piyasada kabul görebilmesi için yeni teknolojilerin üretimde kullanılması
gerekmektedir.

Bir ürünü ve hizmeti geliştirebilmek için öncelikle ürünün tasarlanması gerekir.
Tasarım; önceleri klasik yöntemler kullanılarak kâğıt üzerine çizilir ve teknik ressamlarda
bunu, teknik resim kuralları uygulayarak imalat resmine dönüştürürlerdi. Sonraki aşamada,
bu imalat resimleri üretim ortamlarında kullanılırdı. Bu sebepten dolayı süreç çok
uzamaktaydı. Daha sonra ürün üzerinde yapılacak küçük değişiklikler çizimin yeniden
yapılmasını gerektiriyordu.

Günümüzde ise gelişen teknoloji tasarım işine bilgisayar girmiştir. Biz buna bilgisayar
destekli tasarım (Computer Aided Design) adını veriyoruz. Birçok bilgisayar destekli çizim
programı bulunmaktadır. Bunlardan en yaygın olarak kullanılanı “AutoCAD” programıdır.

Sizler bu modül yardımıyla bilgisayar destekli tasarımda kullanılan AutoCAD
programında, iki boyutlu çizim yapabilmek için kullanılan temel komutların kullanımını
öğrenerek kendinizi teknolojik gelişmelere hazırlayabileceksiniz.

1

ÖĞRENME FAALİYETİ–1
AMAÇ

Gerekli donanımdan faydalanarak AutoCAD programında iki boyutlu kasnak çizim
için gerekli komutları çiziminize uygulayabileceksiniz.

ARAŞTIRMA

Kasnak çeşitleri nelerdir, araştırınız.

1. KASNAK ÇİZİMİ
1.1. Teğet Çizgi ve Çember Çizimi
Çemberin bir tek noktasına temas eden doğruya teğet denir. Doğru çembere veya yaya
teğet olabilir. Yada seçilen nesnelere teğet çember çizilebilir. Teğet çizme şekillerini tek tek
inceleyelim.

1.1.1. İki Çizgiye Teğet Bir Yay Çizme

Yukarıda iki eğik çizgi gösterilmiştir. Bu problemin amacı, iki çizgiye teğet bir yayı
belirli bir yarıçapta birleştirmektir. Circle TTR (Tangent- Tangent-Radius) komutu
kullanılacaktır.

Her iki çizgiye teğet bir yay çizmek için Circle TTR komutunu kullanınız.

Command: Circle
3P/2P/TTR/<Center point>: TTR
Enter Tangent spec:( Çizgiyi “A” da seçiniz)
Enter second Tangent spec: (Çizgiyi “B” deki seçiniz)
Radius: (İstenilen yarıçap değerini giriniz)
3

1.1.2. Bir Çizgi ve Bir Yaya Ortak Teğet Yay Çizme

Yukarıdaki şekil bir yay ve bir eğik çizgidir. Bu problemin gayesi, orijinal yay ve
çizgiyi bunlara teğet belirli bir yarıçaptaki bir yayla birleştirmektir. Circle TTR komutu
kullanılacaktır.

Yaya ve eğik çizgiye teğet bir yay çizmek için Circle TTR komutunu kullanınız.

Command: Circle
Enter Tangent spec: (Yayı”A” da seçiniz)
Enter second Tangent spec:(Çizgiyi “B” de seçiniz)
Radius: (İstenen yarıçap değerini giriniz)

1.1.3. İki Yaya Teğet Bir Yay Çizme

1.1.3.1. Yöntem 1

Yukarıda iki yay gösterilmiştir. Bu problemin gayesi orijinal iki yayı, bunlara teğet
olan belirli bir yarıçaptaki üçüncü bir yayla birleştirmektir. Circle TTR komutu
kullanılacaktır.

İki orijinal yaya, teğet bir yay çizmek için Circle TTR komutunu kullanınız.

4

Command: Circle
Enter Tangent spec: (Birinci yayı ”A” da seçiniz)
Enter second Tangent spec: (İkinci yayı “B” deki seçiniz)

1.1.3.2. Yöntem 2
Yukarıda iki yay gösterilmiştir. Bu problemin amacı, orijinal iki yayı bunlara teğet
başka bir yayla birleştirmek ve belirli bir yarıçapta her iki yayı kapatmaktır. Circle TTR
komutu kullanılacaktır.
İki yayı çevreleyen bir teğet yay çizmek için Circle TTR komutunu kullanınız.
Command: Circle
Enter Tangent spec: (Yayı “A” da seçiniz)
Enter second Tangent spec: (Yayı “B” de seçiniz)
1.1.3.3. Yöntem 3

Yukarıda iki yay gösterilmiştir. Bu problemin amacı, bir yaya ve çevrelenen diğerini
bir başka teğet yayla birleştirmektir. Circle TTR komutu kullanılacaktır.
İki yaya teğet bir yay çizmek için Circle TTR komutunu kullanınız. Sağdaki şekli ve
bu işlem için uygun noktalar almak için aşağıdaki iletileri inceleyiniz.
Command: Circle
Enter Tangent spec: ( Yayı “A” da seçiniz)
Enter second Tangent spec: (Yayı “B” de seçiniz)
Radius: (İstenilen yarıçap değerini giriniz)

1.1.4. İki Çembere veya Yaya Teğet Bir Çizgi Çizme

5

Yukarıda iki çember gösterilmiştir. Bu problemin gayesi iki çemberi, iki teğet çizgiyle
birleştirmektir. Bu, Line komutu ve Osnap Tangent seçimi kullanılarak yapılabilir.

İki çemberi, teğet iki çizgiyle birleştirmek için Line komutunu kullanınız. Aşağıdaki
işlem birinci çizgi için kullanılır. Aynı işlemi ikincisi için de kullanınız.

Command: Line
From point: Tan
to (Çemberi “A” yakınında seçiniz)
To point: Tan
to (Çemberi “B” yakınında seçiniz)
To point: (Bu komuttan çıkmak için Enter’e basınız)

Tangent seçimi kullanıldığında çizginin başlangıcı çizildiği zaman çizgi imleç
sunulmaz. Bu, ikinci nokta tespit edilirken gerekli hesaplamalardan kaynaklanır.

1.2. Rotate Komutu
Bu komut ile seçilen nesneler, verilen bir nokta etrafında belirtilen açı kadar
döndürülür. Aşağıdaki örnekte iletilerdeki aktif emirler izlenmiştir.

Command: rotate 
Current positive angle in UCS: ANGDIR=counterclockwise ANGBASE=0.00
Select objects: Nesne seçimi hedef kutusu A noktası civarında işaretlenerek bir
pencere açılması sağlanıyor.
Specify opposite comer: İmleç B noktasına götürülüp işaretlenir. Pencere sağa açıldığı
için “Window” görevi üstlenir.
Select objects:  (Seçim bitirilir.)
Specify base point: (“ENDpoint” modu ile C noktası, temel nokta olarak girilir. Bu
nokta etrafında döndürme yapılacaktır.)
Specify rotation angle or [Reference]: 45  (Döndürme açısı)
Command:

Aşağıdaki örnekte ROTATE komutunun son iletisindeki “Reference” seçeneği
kullanılmıştır. Eğer bir nesnenin döndürme açısı bilinmiyorsa (veya bulunması zahmetli
olabilir) “Reference” seçeneğine başvurabiliriz.

6

Command: rotate 
Current positive angle in UCS: ANGDIR=counterclockwise ANGBASE=0.00
Select objects: (A noktası işaretlenerek pencere açılması sağlanır.)
Specify opposite comer: (B noktası işaretlenir. B noktası sağda olduğu için pencere,
“Window” işlevine sahiptir.)
Select objects: 
Specify base point: (“CENter” modu ile çemberin C noktası civarından işaretlenerek
merkezi girilmiş olur.)
Specify rotation angle or (Reference]: r  (“Reference” kullanımı başlatılıyor.)
Specify the reference angle <0.00>: (“CENter” modu ile çemberin D noktası
civarından seçilerek merkezi girilmiş olur.)
Specify second point: (“CENter” modu ile çember veya yayın E noktası civarından
seçilerek merkezi girilmiş olur.)
Specify the new angle: (“MIDpoint” modu ile F doğrusu seçilir.)
Command:

Örneğimizde görüldüğü gibi seçilen nesnelerin ne kadar döndürüleceği iki doğrultuyla
belirleniyor. “Specify the reference angle” iletisine iki nokta girilir ve bu iki nokta bir
doğrultu gösterir. “Specify the new angle” iletisi varken esnek bandın bir ucu temel
noktadadır. Dolayısıyla ikinci doğrultuyu sadece bir nokta girerek belirtebiliriz. Sonuç olarak
ilk doğrultudan ikinci doğrultuya kadar olan açı miktarınca seçilen nesneler döndürülür.

1.3. Stretch Komutu
Bu komut ile çizimin seçilen kısmı taşınabilir ve yerini değiştirmeyen parçalar ile
bağlantılar koparılmaz. Nesne seçiminde en az bir defa “Crossing”, “CPolygon”, “Window”
veya “WPolygon” nesne seçim alternatiflerinden biri kullanılmalıdır. Daha sonra nesneler
istendiği gibi seçim kümesinden çıkarılabilir veya eklenebilir. Açılan çokgen (“Crossing”,
“CPolygon”, “Window” veya “WPolygon”) içine tamamen giren nesneler deformasyona
uğramadan taşınırlar (MOVE komutu gibi). Seçilen nesnelerin çokgen (“Crossing” veya
“CPolygon”) dışında kalan uç noktaları sabit kalırken, çokgen içindeki uç noktaları yer
değiştirir. Seçim esnasında 1 'den fazla çokgen kullanılıyorsa sonuncu dikkate alınacaktır.
Komut, menü çubuğunda “Modify” başlığında bulunmaktadır. Aşağıda komutun kullanımına
yönelik örneği inceleyelim.

Command: stretch 
Select objects to stretch by crossing-window or crossing-polygon...
Select objects: (A noktası civarı işaretlenir.)
Specify opposite comer: (B noktası verilir. “Crossing” kullanılmış olur.)
7

Specify base point or displacement: (C noktası verilir.)
Specify second po int of displacement: (D noktası verilir.)
Command:

Şekilde görüldüğü gibi seçim yapılırken "Crossing" kullanılmış ve bazı nesneler
pencere içine tamamen bazıları da kısmen girmiştir. Pencere içine tamamen giren yay ve
çember, deformasyona uğramadan sadece belirtilen vektör doğrultusu ve büyüklüğünce
taşınmışlardır. Fakat pencere içine kısmen giren dikey iki doğru, deformasyona maruz
kalmıştır. Şuna da dikkat edilmelidir ki deformasyon, pencere içine giren uçların vektöre
bağlı olarak yer değiştirmesiyle gerçekleşmektedir. Dolayısıyla deforme edilecek nesnelerin
hangi uçlarının pencere içine girdiği önemlidir.

1.4. Array (Açısal) Komutu
ARRAY komutu, seçilen nesne veya nesneleri dikdörtgenel veya kutupsal olarak
çoğaltır. AutoCAD’de komut çalıştırıldığında bir diyalog kutusu gelmektedir.

Şekil 1.1: Array iletişim kutusu
Aşağıda komutun işlevini yerine getirebilmesi için diyalog kutusu yerine iletilerin
kullanılması istendiğinden komut, “-ARRAY” şeklinde yazılarak çalıştırılmıştır.

8

Command: -array 
Select objects: (A noktası girilerek "Crossing" başlatılır.)
Specity opposite corner: (B noktası girilir.)
Enter the type of array [Rectangular/Polar] <?>: r 
Enter the number of rows (---) <1>: 2 
Enter the number of columns (III) < 1 >: 3 
Enter the distance between rows or specity unit cell (---): 50 
Specity the distance between columns (III): 55 
Command:

Yukarıdaki örneğimizde ARRAY komutu dikdörtgensel tarzda kullanılmıştır. Seçim
işlemi bitirildikten sonraki iletiye “Rectangular” yanıtı verilerek bu sağlanır. Dikdörtgenel
çoğaltmada seçilen nesneler matris formunda sıralanmaktadırlar. Yani satır ve kolonlar
oluşur. Tabii yerleşim için bazı büyüklükler girilmelidir. Bu büyüklükler satır ve kolon
sayıları ile satırlar ve kolonlar arasındaki mesafenin ne kadar olacağıdır. Örneğimizde
seçilen nesneler 2 satır ve 3 kolon oluşturacak biçimde çoğaltılmışlardır. Satırlar arası
mesafe 50 birim, kolonlar arası mesafe de 55 birim girilmiştir. Mesafelerin negatif
girilebilmesi de mümkündür. O takdirde seçilen nesneler, matrisin diğer köşelerinde
olacaktır.

Komutun dikdörtgensel tarz kullanımı SNAPANG sistem değişkeninden etkilenir.
Aşağıdaki örnek, bu durumu gösterir.

Command: snapang 
Enter new value for SNAPANG <0.00>: 10 
Command: -array 
Select objects: (A noktası)
Specify opposite corner: (B noktası)
Enter the type of array [Rectangular/Polar] <güncel>: r 
Enter the number of rows (---) <1>: 2 
Enter the number of columns (IID <1>: 3 
Enter the distance between rows or specity unit cell (---): 45 
Specity the distance between columns (III): 50 
Command:

9

Şimdi ARRAY komutunun kutupsal kullanımını inceleyelim. Kutupsal kullanım,
isminden de anlaşıldığı gibi seçilen nesnelerin verilen bir nokta etrafında çoğaltılmasıdır.

Command: –array 
Select objects: (A noktasını girin.)
Specify opposite corner: (B noktası)
Enter the type of array [Rectangular/Polar] <R>: p 
Specify center po int of array: (C noktasını girin.)
Enter the number of items in the array: 7 
Specify the angle to fill (+=ccw, -=cw) <360>: 
Rotate arrayed objects? [YesINo] <Y>: 
Command:

Örnekte görüldüğü gibi seçim işlemi bitirildikten sonra kutupsal sıralama yapılacağı
bildirilir. Sonraki ileti hangi nokta etrafında çoğaltma yapılacağını sorar. C noktası
girildikten sonra çoğaltmanın kaç tane (Seçilenler dahildir.) yapılacağı girilir. Sonraki ileti
bir açı değeri ister. Bu açı, doldurulacak açıdır. Yani C noktasını merkez alan bir çember
etrafında mı çoğaltma yapılacak yoksa merkezi C noktasında, başlangıç noktası nesnelerin
bulunduğu yerde ve açısı şimdi girilecek olan bir yay etrafında mı çoğaltma yapılacağı
belirtilir. Örnek de güncel değer; yani 360 derece (Çember) kabul edilmiştir. Son ileti,
nesnelerin çoğaltılırken kendi etrafında döndürülüp döndürülmeyeceğinin belirtilmesini ister.
Aşağıdaki şekilde değişik açı değerlerinin sonucu nasıl etkilediği gösterilmiştir.

Eğer çoğaltma sayısı boş geçilirse nesneler arasındaki açının girilmesiyle sıralama
yapılacaktır.

Command: -array 
Select objects: (Seçim yapdır.)

10

Select objects:  (Seçim bitiritir.)
Enter the type of array [Rectangular/Polar] <R>: p 
Specify center point of array: (C noktası)
Enter the number of items in the array: 
Specify the angle to fill (+=ccw, -=cw) <360>: 
Angle between items: 50 
Rotate arrayed objects? [YesINo] <Y>: 
Command:

Kutupsal sıralamayı etkileyen diğer bir parametre, son iletide sorulur. Son iletiye
girilen "Yes" yanıtı, nesnelerin çoğaltılırken kendi etraflarında da döndürüleceği; "No"
yanıtı, döndürülmeyeceği anlamına gelir. Aşağıda bu iki durum arasındaki fark görülür.

Kutupsal çoğaltma yapılırken seçilen nesneler üzerinde bir referans nokta rasgele
alınır. Bu referans noktanın merkez nokta ile arasındaki mesafe değişmeyecek şekilde
nesneler sıralanır. Referans nokta, son iletiye "No" yanıtı verildiğinde, yani nesnelerin
çoğaltılırken kendi etrafında dönmemesi istendiğinde kendini hissettirir. Aşağıdaki kutupsal
çoğaltmada referans noktanın etkisi görülür.

1.5. Mirror Komutu
Bu komut, nesnelerin ayna görüntülerini almak için kullanılır. Özellikle simetrik
şekillerin elde edilmesinde oldukça kullanışlıdır. Sadece şeklin yarısının çizilip tamamına
MIRROR komutu ile ulaşılır. Menü çubuğunda “Modify” başlığından komut seçilebilir.
Aşağıda MIRROR komutunun kullanımına ilişkin bir örnek verilmiştir.

Command: mirror 
Select objects: (A noktası civarında işaretleme yapılarak “Crossing” başlatılır.)
Specify opposite corner: (B noktası civarı işaretlenir.)
Specify first point of mirror line: (“MIDpoint” modu ile C doğrusu seçilir.)

11

Specify second point of mirror line: (“MIDpoint” modu ile D doğrusu seçilir.)
Delete source objects? [Yes/No] <N>:  (Güncel değer kabul edilir.)
Command:

Örneğimizde görüldüğü gibi nesne seçimi bitirildikten sonar ayna yerleştirilir. Ayna,
girilen iki noktadan geçer ve sonsuz uzunluktadır. Ayrıca ayna yerleşiminde diklik
modundan sık sık yararlanılır. Örneğin yukarıda D noktasının, “MIDpoint” modu
kullanılarak verilmesi şart değildir. C noktası girildikten sonra diklik modu açılarak imleç,
aşağı veya yukarı hareket ettirilip herhangi bir nokta işaretlenebilir. Çünkü önemli olan
aynanın yeri ve doğrultusudur. C noktasının verilmesi aynanın yerini; diklik modu da
aynanın doğrultusunu belirler.

Komutun en son iletisi "Yes" (Evet) veya "No" (Hayır) yanıtı ister. Yukarıdaki
örneğimizde "No" yanıtı verilerek sonuçta seçilen nesnelerin silinmemesi sağlanır. Aşağıda
"Yes" yanıtının verildiği bir örnek gösterilir.

12

UYGULAMA FAALİYETİ

İşlem Basamakları Öneriler
 Circle komutu ile çember çiziniz.  Osnap modlarından “TANgent” i kullanınız.
 Teğet çizgi çizme özelliğini
 Line komutunda Osnap modlarını kullanınız.
kullanınız.
 Teğet çizgi çiziniz.  Line komutunda Osnap modlarını kullanınız.
 Cisimleri döndürünüz.  Rotate komutunu kullanınız.
 Cisimleri uzatınız.  Stretch komutunu kullanınız.
 Açısal çoğaltma yapınız.  Array komutunu kullanınız.
 Yay çiziniz.  Arc komutunu kullanınız.
 Simetrik kopyalama yapınız.  Mirror komutunu kullanınız.
 AutoCAD programı ile benzer bir resim çizerek öğrendiklerinizi uygulayınız.

13

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Aşağıda verilen ölçme değerlendirmede, çoktan seçmeli ölçme değerlendirme
kıstasları uygulanmıştır.

1. Osnap kenetleme modlarından hangisi teğet çiziminde kullanılır?

A) MIDpoint B) INTersection C) ENDpoint D) TANgent

2. İki çizgiye teğet ve yarıçapı belli olan bir çember çizmek için hangi seçenek kullanılır?

A) 2P B) TTR C) 3P D) TTT

3. Döndürme komutu hangisidir?

A) Line B) Array C) Rotate D) Arc

4. Uzatma komutu hangisidir?

A) Stretch B) Rotate C) Move D) Zoom

5. Açısal çoğalma komutu hangisidir?

A) Zoom - Previus B) Array-Polar C) Array - Rectangular D) Copy

6. Simetrik kopyalama komutu hangisidir?

A) Arc B) Copy C) Array D) Mirror

DEĞERLENDİRME

Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayısını belirleyerek
kendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevapladığınız konularla ilgili öğrenme ve uygulama
faaliyetlerini tekrarlayınız.

Tüm sorulara doğru cevap verdiyseniz diğer faaliyete geçiniz.

14

PERFORMANS DEĞERLENDİRME

Aşağıdaki şekli AutoCAD programını kullanarak 40 dakikada çiziniz.

Açıklama: Aşağıda listelenen davranışların her birini iyi nitelikte gözleyemediyseniz
“Hayır”, iyi nitelikte gözlediyseniz “Evet” kutucuğuna (X) işareti koyunuz.

DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ Evet Hayır
1. Doğru çizilirken kenetleme modları kullanıldı.
2. Teğet çember çizildi.
3. Açısal koordinatlar kullanıldı.
4. Arc (Yay ) çizildi.
5. Trim komutu kullanıldı.
6. Görüntüleme komutu kullanıldı.
7. Array komutu kullanıldı.
8. Çizim zamanında tamamlandı.

DEĞERLENDİRME


15

AMAÇ

Gerekli donanımdan faydalanarak AutoCAD programında iki boyutlu braket çizimi
için gerekli komutları, çiziminize uygulayabileceksiniz.

ARAŞTIRMA

Braket şekillerini araştırınız.

2. BRAKET ÇİZİMİ
2.1. Çizgi Tiplerinin Katmalar Oluşturularak Yüklenmesi
“Bilgisayar Destekli Çizim 1” modülünde katman oluşturma ve katman kavramı
anlatılmıştı. İstenen sayıda katman oluşturulabileceğini biliyoruz. Her katman için isim,
renk, çizgi tipi vb farklı özellik kullanılabilir. Çizimde kullanılacak çizgi tipi kadar katman
oluşturulur. Çizgi tipleri daha önce yüklenmemiş ise “Linetype” komutu kullanılarak ya da
“Layer” menüsünden “Linetype” seçeneğinden “acadiso.lin” dosyasından yüklenir. Çizim
yapılırken katman değiştirerek istenilen çizgi özellikleri aktif hale getirilir.

2.2. Polygon Komutu
Düzgün çokgenleri oluşturmak için kullanılır. Bir çizim komutu olmasından dolayı
menü çubuğunda "Draw" başlığındadır. En fazla 1024 kenarlı çokgen çizimine izin veren
komut, çokgen çiziminde değişik yöntemler kullanılır. Komut çalıştırıldığında aşağıdaki ileti
gelir.

Enter number of sides <güncel>:
Bu ileti, çizilecek çokgenin kenar sayısını ister. Kenar sayısı verildikten sonra
Specify center of polygon or [Edge]:

İletisi ile karşılaşılır. Bu ileti ile bir yol ayrımına gelmiş oluruz. Çokgen ya merkezi
verilerek ya da kenar yöntemi ile çizilecektir. İlk olarak aktif emri dikkate alalım.

16

Specify center of polygon

İletideki bu emir, kullanıcıdan çizilecek çokgenin merkezini belirtmesini ister ve
aşağıdaki ileti sırası izlenebilir.

Specify center of polygon or [Edge]: 10,10  (A noktası)
Enter an option
[Inscribed in circle/Circumscribed about circle] <güncel>: i 
Specify radius of circle: 8 
Command:

Yukarıdaki örnekte görüldüğü gibi bu ileti kullanıldığında çokgenin merkezi
verildikten sonra bir tercihte daha bulunmamız istenir. "Inscribed in circle" tercihi, şekildeki
gibi çokgeni, yarıçapı belirtilen hayali bir çemberin içinde çizer. Çokgenin köşeleri hayali
çemberin üzerindedir ve çokgen tabanı yere paralel olur. Eğer “Circumscribed about circle”
tercih edilseydi, aşağıdaki örnekte olduğu gibi çokgen, yarıçapı belirtilen hayali bir çember
dışına çizilirdi. Çokgenin kenarları çembere teğettir ve çokgenin tabanı yine yere paraleldir.

Enter an option
[Inscribed in circle/Circumscribed about circle] <güncel>: c 
Specify radius of circle: 8 
Command:

Çokgen çizerken tabanlar yere paralel olmaktadır. Tabanı yere paralel olmayan
çokgenleri çizmek için değişik yollar izlenebilir. Örneğin, çokgen çizildikten sonra
döndürülür. Diğer bir yol, SNAP komutundaki “Rotate” seçeneği ile “snap” modunun açısını
değiştirmektir. Aynı açı değişikliği:

“Drafting Settings" diyalog kutusundaki “Snap” bölümünde bulunan “Angle” sayısal
girdi hanesinden

SNAPANG sistem değişkeni yardımıyla da yapılabilir.

Tabanı yere paralel olmayan çokgenleri çizmenin bir diğer yolu da son iletide istenen
yarıçap değerini, bir nokta olarak girmeye dayanır. Aşağıdaki örneği inceleyelim:

17

Command: polygon 
Enter number of sides <güncel>: 5 
Enter an option
[Inscribed in circle/Circumscribed about circle] <güncel>: i 
Specify radius of circle: @8<110  (B noktası)
Command:

Örneğimizde beşgenin tabanının yatayla 20 derece açı yapması isteniyor. Dolayısıyla
hayali çemberi n yarıçapı istendiğinde B noktasını vererek hem yarıçapın 8 birim olmasını
hem de beşgenin bir köşesinin B noktasında olmasını sağlıyoruz. AB vektörünün tabana dik
olması, AB vektörünün açısını kolayca bulmamızı sağlar. Benzer düşünce biçimi
"Circumscribed about circle" seçeneğinde de kullanılabilir.

 Edge: Bu yöntemi kullanabilmek için çokgenin kenar uzunluğunun bilinmesi
gerekir. Çünkü bu yöntemde kenarlardan birinin uç noktalarının girilmesiyle
çokgen çizilir. Aşağıdaki örneği inceleyelim. Kenarların saat yönü tersine
dizildiğine dikkat ediniz.

Command: polygon 
Enter number of sides <güncel>: 5 
Specify center of polygon or [Edge]: e 
Specify first endpoint ofedge: 6,3  (A noktası)
Specify second endpoint of edge: 17,3  (8 noktası)
Command:

18

POLYGON komutu ile oluşturulan çokgenler bir bütün olarak davranır. Yani
kenarlardan biri işaretlendiğinde bütün çokgen seçilir. Aslında çokgenler kapalı bileşik
çizgilerdir. Yani AutoCAD arka planda PLINE komutunu kullanarak çokgenleri oluşturur.

2.3. Explode Komutu
Bazı AutoCAD nesneleri elemanlardan oluşur ve bu elemanlar ortak hareket eder.
Yani elemanlardan birinin seçilmesi bütün nesnenin seçilmesini sağlar. Şimdiye kadar
öğrendiğimiz nesnelerden çokgenler (POLYGON komutu ile çizilen), bileşik çizgiler
(PLINE komutu ile çizilen) ve çoklu doğrular (MLINE komutu ile çizilen) bu sınıfa girer.
Henüz öğrenmediğimiz ve grup halinde davranan başka nesneler de (bloklar, katılar,
ölçülendirme öğeleri, gözeler gibi) var. Bu nesnelerin elemanlarına ayrılması istendiğinde
yani grubun dağıtılması istendiğinde EXPLOOE komutu kullanılır. Komut, menü
çubuğundaki "Modify" başlığından çalıştırılabilir. Çalıştırıldığında aşağıdaki ileti gelir.

Command: explode 
Select objects: (Obje göstererek enter yapılır.)

Biz şimdilik komutu PLINE, POLYGON ve MLINE komutu ile oluşturulmuş
nesnelere uygulayabiliriz. Örneğin, bir bileşik çizgi seçilirse bileşik çizgi, elemanlarına
ayrılır. Yani doğru (LINE komutuyla çizilen) ve yaylar (ARC komutuyla çizilen) oluşur.

2.4. Çizgilerin Layerlerinin Değiştirilerek Çizgi Tipinin
Değiştirilmesi
Bir önceki modülde anlatmış olduğumuz “Change” komutunu kullanmak suretiyle
istenen çizgilerin layerleri değiştirilir. Yeni katmandaki çizgi özellikleri seçilen çizginin yeni
özelliği olur. Daha önce katmalara yeni çizgi tipi yüklemeyi anlatılmıştı. Bu şekilde
çizgilerin çizgi tipleri değiştirilebilir.

2.5. Ltscale Komutu
Bu komut çizgi tipi ölçek katsayısını belirlemede kullanılır.

Command: Ltscale 
Enter new linetype scale factor <güncel>: (Yeni çizgi tipi ölçek katsayısı girilir.)

19

Bu sayısal girdi hanesine girilen değer, çizgi tipleri için bir ölçek katsayısı olarak
değerlendirilir. Fakat bu değer, önceden çizilmiş nesnelere uygulanmaz. Sadece yeni
çizilecek nesneler için geçerlidir. Dolayısıyla aslında her nesne için renk, çizgi tipi gibi bir
özelliktir. “Change” komutu ile değiştirilebilir.

2.6. Pedit Komutu ile Çizgi Birleştirme ve Kalınlaştırma
PEDIT komutu ile iki ve üç boyutlu bileşik çizgiler bazı düzenlemeler yapılır. Komut,
menü çubuğundaki “Modify” başlığındaki “Polyline” işaretlenerek çalıştırılabilir.

Command: pedit 
Select polyline or [Multiple]: (Obje seçilerek enter yapılır.)
Enter an option [Close/Join/Width/Edit vertex/Fit/Spline/Decurve/Ltype gen/Undo]:

İlk ileti, bir bileşik çizgi veya "Multiple" seçeneği ile birden fazla bileşik çizgi
seçmemizi ister. Bir bileşik çizgi seçildiğinde komutun ana iletisi gelir. Çizgi birleştirmek
için “Join” seçeneği ve kalınlaştırırken “With” şeçeneği kullanılır.

 With: Bir bileşik çizginin bütün parçaları için yeni bir genişlik tanımlamak için
kullanılır. Seçildiğinde aşağıdaki ileti gelir. Bu ileti yeni genişlik değerinin
girilmesini ister. Specify new with for all segments: (Değer girilir.)
 Join: PEDlT komutu çalıştırıldığında seçilen bileşik çizgiye, başka bileşik
çizgiler veya doğru (LINE) veya yay eklemek için kullanılır. Sonuçta bir bileşik
çizgi oluşur. Eklenecek nesnelerin açık ve uçlarının üst üste olması şarttır.
Ayrıca farklı özelliklere sahip nesneler birleştiriliyorsa, oluşan bileşik çizgi
özelliklerini ilk seçilen nesneden alır.

Enter an option [Close/Join/Width/Edit vertex/Fit/Spline/Decurve/Ltype gen/Undo]:j
Select objects: (Objeler seçilir.)
Enter an option [Close/Join/Width/Edit vertex/Fit/Spline/Decurve/Ltype gen/Undo]: 
Command:

20


 Gerekli düz çizgileri çiziniz.  Line komutunu kullanınız.
 Gerekli çizgi tiplerini yükleyiniz.  Linetype komutunu kullanınız.
 Dikdörtgen çiziniz.  Pline komutunu kullanınız.
 Bileşik çizgileri birbirinden ayırınız.  Explode komutunu kullanınız.
 Köşeleri yuvarlatınız.  Fillet komutunu kullanınız.
 Gizli çizgileri çiziniz.  Çizgi tipini değiştiriniz.
 Çizgi tipinin ölçeğini değiştiriniz.  Ltscale komutunu kullanınız.
 Çizgileri birleştiriniz.  Pedit komutunu kullanınız.
 Çerçeve çizgilerini kalın çiziniz.  Pedit komutunu kullanınız.
 Aşağıdakine benzer bir çizim yapınız.

21



1. Çizgi tipleri hangi komutla yüklenir?

A) Layer B) Linetype C) Ltscale D) Pedit

2. Bileşik çizgileri ayırmak için hangi komut kullanılır?

A) Explode B) Extend C) Linetype D) Change

3. Çizgi tipi ölçeğini değiştirmek için hangi komut kullanılır?

A) Extends B) Explode C) Polygon D) Ltscale

4. Çokgen çizme komutu hangisidir?

A) Line B) Polygon C) Pedit D) Pline

5. Çizgileri birleştirmek için Pedit komutunun hangi seçeneği kullanılır?

A) Join B) With C) Open D) New

6. Farklı kalınlıkla çizilmiş Pline objelerinin aynı kalınlığa getirilmesi için hangi komut ve
seçenek kullanılır?

A) Change-Color B) Pedit-Explode C) Pedit-With D)Change-New

DEĞERLENDİRME

Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerek
kendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt yaşadığınız
sorularla ilgili konuları faaliyete dönerek tekrar inceleyiniz.


22

Aşağıdaki şekli AutoCAD programını kullanarak çiziniz. Çizgileri kalınlaştırınız.


DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ Evet Hayır
1. Katmanlar oluşturdunuz mu?
2. Çizgi tipleri yüklediniz mi?
3. Doğru çizilirken kenetleme modları kullandınız mı?
4. Açısal koordinatlar kullandınız mı?
5. Teğet çember çizdiniz mi?
6. Arc (Yay) çizdiniz mi?
7. Trim komutu kullandınız mı?
8. Çizgileri kalınlaştırdınız mı?
9. Köşeler yuvarlattınız mı?
10. Çizgiler birleştirdiniz mi?
11. Görüntüleme komutu kullandınız mı?
12 Array komutu kullandınız mı?

DEĞERLENDİRME
23


AMAÇ

Gerekli donanımdan faydalanarak AutoCAD programında iki boyutlu flanş çizim için
gerekli komutları çiziminize uygulayabileceksiniz.

ARAŞTIRMA

Flaş şekillerini ve çizim tekniklerini araştırınız.

3. FLANŞ ÇİZİMİ
3.1. Rectang Komutu
Dikdörtgen çizmek için kullanılır. “Draw” menüsünün altında bulunur. Komut
çalıştırıldığında dikdörtgenin birinci köşe noktasını seçmemizi ister. Daha sonraki adımda ise
diğer köşegen noktası girildiğinde dikdörtgen çizilmiş olur. Çizilen dikdörtgenin bazı
özellikleri daha önceden belirlenebilir. Çizilen dikdörtgen bileşik çizgi olarak hareket eder.

Commnad: Rectang 
Specify first corner point or [Chamfer/Elevation/Fillet/Thickness/Width]:
Specify other corner point or [Dimensions]:
Command:

 Chamfer: Dikdörtgenin köşelerini de pah kırılmasını sağlar. Önce pahın en
ölçüsü girilir daha sonra boy ölçüsü girilir.
 Elevetion: Dikdörtgeni bulunulan düzlemden farklı bir düzlemde çizilmesini
sağlar. Yani çizimde “Z” koordinatı verilmesi demektir.
 Fillet: Dikdörtgenin köşelerinin yuvarlatılmasını sağlar. Yuvarlatma yarı çapı
girilerek kullanılır.
 Thickness: Dikdörtgene yükseklik verilmesinde kullanılır.
 Width: Kalınlık verilmesine yarar.

Not: Bu özellikler tekrar değiştirilene kadar aktif olur. Komuta tekrar girildiğinde bir
önceki ayarlar kullanıcıya iletilir.

 Dimensions: Dikdörtgenin en ve boy ölçülerinin girilerek çizilmesinde
kullanılır.

24

3.2. Bhatch Komutu
Tarama yapmak için kullanılan bir diğer komut, BHATCH komutudur. BHATCH
komutu, sağladığı bazı kolaylıklardan dolayı, daha yaygın olarak kullanılır. Burada da
taranacak bölgenin kapalı alan olma şartı aranır. Fakat bu kapalı alanı oluşturan nesnelerin
uçlarının çakışık olması gerekmez. Dolayısıyla HATCH komutunda olduğu gibi taramaya
başlamadan önce tarama bölgesini oluşturan nesneler düzenlenmez. Bu durum zaten
sağlanan en büyük avantajdır.

BHATCH komutuyla taramak istediğimiz kapalı bölgenin içinde bir nokta işaretlenir.
Bu noktayı çevreleyen nesnelerden (ki bunların uçları çakışık olamayabilir.) tarama bölgesi
tespit edilir ve kullanıcıya gösterilir. Kullanıcının onayından sonra belirtilen tarama
parametrelerinin ışığında tarama yapılır.

BHATCH komutunu çalıştırmak için:

 Menü çubuğundaki "Draw" başlığı altında bulunan "Hatch..." menü elemanı
işaretlenebilir veya
 "Draw" araç çubuğundan seçilebilir veya
 Ekran menüdeki "DRAW 2" başlığından seçilebilir veya
 Komut satırına "h" kısa yol tuşu yazılabilir.

BHATCH komutu yukarıdaki yollardan biri izlenerek çalıştırıldığında aşağıdaki
"Boundary Hatch" diyalog kutusu açılır.

Şekil 3.1: Bhatch iletişim kutusu
 Type: “Quick” sekmesinde bulunan bu listenin “Predefined”, “User defined” ve
“Custom” olmak üzere üç elemanı vardır. “Predefined” seçili ise tarama deseni
olarak “acad.pat” veya “acadiso.pat” dosyalarında bulunan desenlerden birinin
kullanılacağı anlaşılır. “User defined” seçili ise kullanıcının basitçe doğrulardan
oluşan bir desen tanımı yapacağı ve bu tarama deseni ile bölge doldurulacağı
anlaşılır. HATCH komutundaki ilk iletide bulunan “User defined” seçeneği ile
eşdeğerdir. “Custom” seçildiğinde “acad.pat” veya “acadiso.pat” dosyalarında
bulunmayan, sonradan oluşturulmuş bir desenin kullanılacağı anlaşılır.

25

AutoCAD' in kişiselleştirilebilme özelliğinin bir getirisi olarak kullanıcılar yeni
tarama desenleri tanımlayabilir ve kullanabilirler. Bu tanımlamalar “acad.pat”
veya “acadiso.pat” dosyaları içinde yapılırsa yeni tanımlanan bu desenlerin
kullanılabilmesi için “Predefined” elemanı seçilmelidir. Fakat tanımlanan
desenler farklı “isim.pat” dosyalarında (ki bunların AutoCAD arama yolunda
bulunmaları gerekir.) ise kullanılabilmeleri için “Custom” seçilmelidir.

Şekil 3.2: Pattern iletişim kutusu
 Pattern: “Type” listesinde “Predefined” seçili ise kullanılabilir
durumdadır.”Pattern” listesi ve düğmesi “acad.pat” veya “acadiso.pat”
dosyasında tanımlı desenlerden birinin seçilmesi için kullanılır. Liste
açıldığında “acad.pat” veya “acadiso.pat” dosyalarında bulunan desen isimleri
listelenir. Kullanılacak desen listeden işaretlenerek seçilir. Son kullanılan altı
desen listenin üstünde yer alır. Düğme işaretlendiğinde yukarıdaki “Hatch
Pattem Palette” diyalog kutusu açılır ve “acad.pat” veya “acadiso.pat”
dosyalarındaki desenler ön görünüşleriyle sunulur. İstenen desen resmi
işaretlenerek seçilebilir.
 Swatch: Seçilen tarama deseninin ön görünüşü burada sunulur. Ayrıca ön
görünüş işaretlendiğinde de “Hatch Pattem Palette” diyalog kutusu gelir ve
desen değiştirme imkânı tanır.
 Custom pattern: Kullanılabilmesi için “Type” listesinden “Custom” seçilmiş
olmalıdır. Bu liste ve düğme vasıtasıyla “acad.pat” veya “acadiso.pat”
dosyasında tanımlı olmayan özel desenler seçilir.
 Angle: Tarama deseninin güncel koordinat sisteminin X ekseni ile yapacağı açı
belirtilir.
 Scale: “Type” listesinden “Predefined” veya “Custom” seçiliyse kullanılabilir.
“isim.pat” dosyalarında, tanımlı desenlere uygulanacak ölçek katsayısı girilir.
 Relative to paper space: Bu onay kutusu kağıt uzayında kullanılabilir.
İşaretlendiğinde kağıt uzayında iken bir görünüm alanında yapılacak taramada,
ölçek katsayısının kağıt uzayı birimlerine göre etkimesi sağlanır. Dolayısıyla
kâğıt uzayında ve bir görünüm alanında kullanılan tarama deseni aynı
sıkışıklıkta (Yoğunlukta) görüntülenir.
 Spacing: “Type” listesinden “User defined” seçili ise kullanılabilir. Bu haneye
girilen sayısal değer, tanımlanan desendeki çizgiler arasındaki mesafeyi belirtir.

26

 ISO pen width: “acad.pat” veya “acadiso.pat” dosyasında tanımlı ISO
desenlerinden biri seçildiğinde bu liste kullanılabilir olur. Listeden seçilen sayı,
ISO deseni için ölçek belirtir.
 Pick Points: Bu düğme işaretlendiğinde diyalog kutusu geçici bir süre kapatılır
ve aşağıdaki ileti gelir.

Select internal point:

Bu ileti, taranacak bölge içinde olmak şartıyla bir nokta girilmesini ister. Bir süre
sonra girilen noktayı çevreleyen nesnelerden bir bölge tespit edilir ve gösterilir. Tabii ki
noktayı çevreleyen nesneler, kapalı bir alan oluşturuyor olmalıdır. Daha sonra ileti
tekrarlanır. Başka bir bölge tespiti için nokta girilmeyecekse iletiye boş yanıt verilir ve tekrar
diyalog kutumuz açılır. Eğer yukarıdaki iletiye "u" yanıtı girilirse gösterilen tarama bölgesi
iptal edilir.

Aşağıdaki şekilde işaretlenen noktayı çevreleyen nesnelerden oluşturulan bölge ve
içinde tespit edilen adalar görülür. Bazı ayarlarla başlangıçtaki tespit ölçütleri ayarlanabilir.
Bu ayarlar ilerleyen sayfalarda anlatılmaktadır.

 Select Objects: Bu düğme işaretlendiğinde diyalog kutumuz geçici bir süre
kapatılır ve “Select objects:” iletisi gelir. Bu ileti nesne seçilmesini ister. Seçilen
nesnelerin oluşturduğu alan taranır. Fakat seçilen nesnelerin uçlarının çakışık
olma şartı sağlanmalıdır. Yoksa yanlış taramalar olur. Bir anlamda BHATCH
komutu bu düğmenin kullanılmasıyla HATCH komutuna dönüşür ve getirdiği
kolaylıklar bertaraf edilir. Bu düğme, bir çember ya da bir dikdörtgen gibi
nesnelerin taranması durumunda kullanılabilir. Çünkü bu tür nesnelerin
taramadan önce uçlarının çakışık olması için herhangi bir düzenleme işlemine
tabi tutulmaları gerekmez. Ayrıca bu tür nesnelerin taranmasında BHATCH
komutunun bu tarz kullanımı sonucunda özellikle büyük dosyalarda, zaman
tasarrufu da söz konusu olabilir.
 Remove Islands: “Pick Points” düğmesi ile bir dış tarama sınırı tespit edilir.
Eğer bu sınırın içinde kapalı bölgeler varsa bunların da tespit edilebilmeleri
ayarı yapılabilir. Örneğin, aşağıdaki şekilde A noktası işaretlenmiş ve dış sınır
ile içerisinde bulunan adalar tespit edilmişlerdir. Bu adalardan istenilenlerin
çıkarılması bu düğme ile yapılır. Aşağıdaki örneği inceleyelim.

27

 View Selections: Bu düğme, “Pick Points” veya “Select Objects” düğmeleri ile
bir bölge oluşturulduktan sonra kullanılabilir duruma gelir. İşaretlendiğinde
aşağıdaki ileti gelir ve diyalog kutusu geçici bir süre kapatılır ve kullanıcının
ekranı görmesi sağlanır.

<Hit enter or right-click to return to the dialog>

Tarama bölgesinin veya tarama ön görünüşünün kontrolü amacına yönelik kullanılan
bu düğme sonucu yukarıdaki ileti gelecek ve kontrol sonucunda bu iletiye boş yanıt verilerek
tekrar diyalog kutusunun açılması sağlanacaktır.

 Inherit Properties: Yeni yapılacak taramanın parametrelerinin, yapılmış olan
bir taramadan alınması istenirse bu düğme kullanılır. Bu düğme seçildiğinde
diyalog kutusu geçici olarak kapatılır ve bir tarama seçilmesi istenir. Seçilen
taramanın özellikleri tekrar açılan diyalog kutumuza aktarılır. Dolayısıyla yeni
yapılacak taramalarda eski taramanın parametreleri kolayca kullanılabilir.
 Double: Bu onay kutusu, “Type” listesinden “User defined” seçili ise
kullanılabilir. İşlevi HATCH komutundaki “Double hatch area?” iletisine
eşdeğerdir. İşaretliyse tanımlanan desenle tarama yapıldıktan sonra birinciye dik
istikamette ikinci bir tarama daha yapılır.
 Composition:Bu bölümde “Associative” ve “Nonassociative” olmak üzere iki
tercih düğmesi bulunur. “Associative” seçildiğinde oluşan tarama, sınıra
ilişkilidir. Yani daha sonradan sınır üzerinde yapılacak düzenlemelere tarama da
ayak uydurur. “Nonassociative” seçiliyse tarama, sınırdan bağımsızdır. Yani
sonradan sınır üzerinde yapılacak değişikliklere tarama uyum sağlamaz.
Aşağıdaki şekilde örneğin, sınır STRETCH komutuyla sündürülmüş ve iki
tarama durumu arasındaki fark gösterilmeye çalışılmıştır.

28

 Preview: “Pick Points” veya “Select Objects” düğmeleri ile bir tarama sınırı
oluşturulduktan sonra bu düğme kullanılabilir olur. Bu düğme işaretlendiğinde
diyalog kutusu geçici olarak kapatılır ve taramanın belirtilen büyüklükler
ışığında nasıl yapılacağına dair bir ön görünüş sunulur. Eğer ön görünüşten
hoşnut kalınmadıysa istenen parametreler değiştirilir ve tekrar “Preview”
düğmesi işaretlenir. Bu döngü, ön görünüş beğenilene kadar devam ettirilir. Ön
görünüş isteklerimize cevap veriyorsa “OK” düğmesini işaretleyerek taramanın
kalıcı olması sağlanır.

“Boundary Hatch” diyalog kutusundaki “Advanced” sekmesi işaretlendiğinde diyalog
kutumuz aşağıdaki gibi olur. Buradan tarama sınırlarının nasıloluşturulacağına yönelik bazı
ayarlar yapılabilir.

Şekil 3.3: Advenced iletişim kutusu
 Island detection style: HATCH komutunda öğrendiğimiz stil tanımı ile aynı
işleve sahiptir. Tespit edilen sınırlar, iç içe bölgeler oluşturuyorsa buradaki
tercih düğmelerinin anlamı vardır. Sadece bir sınırdan oluşan bölgelerde
stillerin hepsi aynı sonucu verecektir. Diyalog kutusundaki şekillerden de
anlaşılmaktadır. “Normal” stilinde iç içe bölgeler; dışarıdan içeriye doğru tara,
tarama, tara, tarama, vs. şeklinde doldurulur. “Outer” stilinde ise iç içe bölgeleri
oluşturan nesnelerin hepsi seçilmiştir. Ama sadece en dıştaki bölge taranır.
“lgnore” stilinde de yine bölgeleri oluşturan bütün nesnelerin seçilmesine
rağmen sadece en dıştaki bölge sınırı dikkate alınıp içtekiler ihmal edilerek
tarama yapılır.
 Object Type: Bu bölümde bir onay kutusu ve bir liste bulunmaktadır. Onay
kutusu işaretlendiğinde liste, kullanılabilir olur. “Retain boundaries” onay
kutusu işaretlendiğinde tespit edilen sınır, çizime eklenecektir. Eklenecek sınırın
bileşik çizgi mi yoksa “region” denen iki boyutlu katı mı olacağı listeden
“Polyline” veya “Region” seçilerek kararlaştırılır.
 Boundary Set: Bu bölümde de bir düğme ve bir liste bulunur. Listede
başlangıçta sadece “Current viewport” elemanı vardır. “New” düğmesi
işaretlendiğinde diyalog kutusu geçici olarak kapatılır ve nesne seçilmesi istenir.
Nesne seçimi bitirildikten sonra diyalog kutusu tekrar açılır ve listede bir de
“Existing set” elemanı oluşur.

29

“Current viewport” seçimi, sınır oluşturulması için bir nokta girildiğinde (“Pick
Points” düğmesi ile) görünüm alanındaki görünen bütün nesnelerin dikkate alınmasını sağlar.
Yani görünen nesnelerin hepsinin, girilen nokta için bir sınır teşkil edip etmediği araştırılır.

“Existing set” seçildiğinde, sadece seçilen nesneler sınır oluşumunda dikkate alınır.
Özellikle çizim yoğunluğunun fazla olduğu durumlarda “Existing set” elemanının kullanımı,
performans artıcı bir etkiye sahiptir.

 Island Detection Method: Bu bölümde “Flood” ve “Ray casting” olmak üzere
iki tercih düğmesi bulunur. Bunlar tarama sınırının nasıl oluşturulacağını
belirtir. “Flood” işaretlendiğinde, ilk olarak “Pick Points” ile girilen nokta için
çevreleyen bir sınır bulunmaya çalışılır ve daha sonra bu sınırın içindeki bütün
adacıklar (Kapalı sınırlar) tespit edilir. “Ray casting” işaretlendiğinde ise “Pick
Points” düğmesi ile girilen noktaya en yakın nesne yakalanıp saat tersine
izlenerek kapalı bir sınır oluşturulmaya çalışılır. Oluşturulan kapalı sınır,
noktamızı içine almadığında yandaki uyarı kutusu gelir. “1ook at it”
işaretlenerek hatanın nedeninin görüntülenmesi sağlanır. Fakat burada kapalı
sınır oluşturulduktan sonra adacıklar tespit edilmezler. İçerideki adacıkların
tespiti için “Pick Points” kullanılmaya devam edilebilir.

Şekil 3.4: Hata iletişim kutusu

30


 Çemberleri çiziniz.  Circle komutunun teğet çember çizme
 Teğet çemberi çiziniz. seçeneklerini kullanınız.
 Teğet çizgilerini çiziniz.  Osnap kenetleme modlarını kullanınız.
 Açısal çoğaltma yapınız.  Array komutunu kullanınız.
 Gerekli budamaları yapınız.  Trim komutunu kullanınız.
 Dikdörtgen çiziniz.  Rectang komutunu kullanınız.
 Kesit alınan yerleri tarayınız.  Bhatch komutunu kullanınız.
 Aşağıdakine benzer bir resim çizerek öğrendiklerinizi uygulayınız.

31


1. Teğet çiziminde hangi osnap modu kullanılır?

A) ENDpoint B) TANgent C) MIDpoint D) INSert

2. Gerekli budamaları yapmak için hangi komut kullanılır?

A) Limits B) Change C) Erase D) Trim

3. Dikdörtgen çizme komutu hangisidir?

A) Bhatch B) Polygon C) Rectang D) Pline

4. Kesit tarama komutu hangisidir?

A) Bhatch B) Pedit C) Polygon D) Pan

5. Tarama yaparken bir bölgenin tarama alanı olarak belirlenmesinde hangi seçenek
kullanılır?

A) MIDpoint B) Change C) Select Object D) Pick Point

6. Taramayı uygulamadan önce kontrol etmek için hangi seçenek kullanılır?

A) Preview B) Pick Point C) Select Object D) Angel

7. Tarama açısını hangi seçenek belirler?

A) Angel B) Type C) Pattern D) Scale

8. Taramanın iki kez yapılması için hangi seçenek kullanılır?

A) Pick Points B) Pattern C) Duble D) Scale

DEĞERLENDİRME



32

Aşağıdaki falanş çizimi 60 dakika sürede tamamlayınız. Belirtilen yerden kesit alınız
ve çizimizin çıktısını alınız.


1. Çizim alanı hazırlandı.
2. Çizim yapıldı.
3. Array komutu kullanıldı.
4. Açısal koordinatlar kullanıldı.
5. Görüntüleme komutu kullanıldı.
6. Çizgi kalınlığı değiştirildi.
7. Çizgi tipi değiştirildi.
8. Layer komutu kullanıldı.
9. Taramalar yapıldı.
10. Verilen sürede tamamlandı.
11. Çizimin çıktısı alındı.

DEĞERLENDİRME

33


AMAÇ

Gerekli donanımdan faydalanarak AutoCAD programında braket çizimini yapacak ve
çiziminizi ölçülendirebileceksiniz.

ARAŞTIRMA

Ölçülendirme çeşitlerini araştırınız.

4. BRAKETİN ÖLÇÜLENDİRİLMESİ
4.1. Dim Komutu
Bu bölümde ölçülendirme komutlarından bahsedilmektedir. Ölçülendirme oluşturmak
için kullanılan komutlar ve var olan ölçü öğelerine uygulanabilecek düzenleme komutları bu
bölümde anlatılır. Ölçülendirme komutları

 Menü çubuğundaki "Dimension" başlığından seçilerek veya
 Ekran menüdeki "DIMENSION" başlığından seçilerek veya
 Aşağıda gösterilen "Dimension" araç çubuğundan seçilerek veya
 Komut satırına ismi (ya da kısa adı) yazılarak çalıştırılabilir.

Bir ölçülendirme ögesi grup halinde davranan elemanlardan oluşur. Yandaki şekilde
bir ölçü öğesindeki elemanlara verilen isimler gösterilmektedir. Ok başlarının farklı
şekillerde olması veya ölçü yazısının yüksekliği veya ölçü yazısına tolerans verilip
verilmeyeceği gibi birçok ayarlama yapılabilir.

Command: Dim 
Dim:

34

Komut ileti satırına ölçülendirme komutları girmek için kullanılırır. Ölçü şekli
girilerek ölçülendirme yapılır.

4.1.1. Hor Komutu

Bu komut “Dim:” komut ileti satırında kullanılır. Yatay ölçülendirme komutudur. “X”
eksenine olan izdüşümü ölçülendirilir. “Horizontal” komutunun kısaltmasıdır. Komutun ileti
akışı yandaki örnekte gösterilmiştir.

Dim: Hor 
Specify first extension line origin or <select object>: (P1 noktası seçilir)
Specify second extension line origin: (P2 noktası seçilir)
Specify dimension line location or [Mtext/Text/Angle]: 
Enter dimension text <26>: 
Dim:

 Mtext: Son iletideki bu seçenek alındığında MTEXT komutunda gelen editör
açılır. Editörde < > yazılıdır. Bu dizgi orijinal ölçü yazısını temsil eder. Bunun
önüne veya devamına ek yapılabilir veya silinip yeni bir dizgi yazılabilir.
Örneğimizde seçenek alındığında açılan editördeki birinci satır “h=<>”, ikinci
satır ise “planda uygun yere” dizgisidir. Editör kapatıldığında aynı ileti
tekrarlanmakta ve A noktası verilerek komut bitirilmektedir.

Specify dimension line location or [Mtext/Text/Angle/Horizontal/Vertical/Rotated]:
m  (Editör açılır ve ölçü yazısı için istenenler girilir.)
Specify dimension line location or [Mtext/Text/Angle]: (A noktası)
Dimension text = 34 (Orijinal ölçü yazısı bildirilir.)
Dim:

 Text: Bu seçenek ile de ölçü yazısı değiştirilebilir. Tabiiki “Mtext” seçeneği
sonucu açılan editörün sağladığı avantajlardan mahrum kalınarak. Aşağıda
seçeneğin kullanımına yönelik bir örnek bulunmaktadır. Görüldüğü gibi burada
da “< >” dizgisi, orijinal ölçü yazısını temsil eder.
35

Specify first extension line origin or <select object>: (P1noktası girilir.)
Specify second extension line origin: (P2 noktası girilir.)
Specify dimension line location or [Mtext/Text/Angle]: t 
Enter dimension text <34>: h=< > veya plandaki gibi 
Specify dimension line location or [Mtext/Text/Angle]: (P3 noktası)
Dimension text = 34 (Orijinal ölçü yazısı bildirilir.)
Dim:

 Angle: Bu seçenek kullanıldığında ileti sırası aşağıdaki gibi olur. Örnekte
görüldüğü gibi ölçü yazısı, girilen açı kadar döndürülerek yerleştirilir.

Specify first extension line origin or <select object>: (P1)
Specify second extension line origin: (P2 noktası girilir.)
Specify diınension line location or [Mtext/Text/Angle]: a 
Specify angle of dimension text: 90 
Specify dimension line location or [Mtext/Text/Angle/]: (P3 girilir.)
Dimension text = 30  (Hesaplanan ölçü yazısı bildirilir.)
Dim:

4.1.2. Ver Komutu

Bu komut “Dim:” komut ileti satırında kullanılır. Dikey ölçülendirme komutudur. “Y”
eksenine olan izdüşümü ölçülendirilir. “Vertical” komutunun kısaltmasıdır. Komutun ileti
akışı aşağıdaki örnekte gösterilmiştir.

36

Dim: Ver 
Specify first extension line origin or <select object>: (P1 noktası seçilir)
Specify second extension line origin: (P2 noktası seçilir)
Specify dimension line location or [Mtext/Text/Angle]: 
Enter dimension text <18>: 
Dim:

Yukarıdaki örnekte görüldüğü gibi nesne seçiminden sonra ölçü çizgisinin yerinin
belirtilmesi amacıyla bir nokta istenir. Son iletideki "Mtext", "Text" ve "Angle" seçenekleri
“HOR” komutunda açıklananlarla aynıdır.

4.1.3. Rad Komutu

Bu komut, çember veya yayların yarıçap ölçülendirmeleri için kullanılır. Aşağıdaki
şekilde gösterilen biçimlerde yarıçap ölçülendirmeleri yapılabilir.

Menü çubuğunda “Dimension” başlığındaki “Radius” seçilerek komut çalıştırılabilir.
Komutun ileti akışı aşağıdaki örnekte gösterilmiştir.

Dim: Rad 
Select arc or circle: (A yayı seçilir.)
Dimension text = 7 (Ölçüm değeri bildirilir.)
Specify dimension line location or [Mtext/Text/Angle]: (P1noktası)
Dim:

Yukarıdaki örnekte görüldüğü gibi nesne seçiminden sonra ölçü çizgisinin yerinin
belirtilmesi amacıyla bir nokta istenir. Son iletideki "Mtext", "Text" ve "Angle" seçenekleri
“HOR” komutunda açıklananlarla aynıdır.

37

4.1.4. Dia Komutu

Bu komutu ile yay ve çemberlerin çapları ölçülendirilir. Yandaki şekilde gösterilen
çap ölçülendirmeleri mümkündür. “RADIUS” ve “DIAMETER” komutlarında ölçü
çizgilerinin, çember veya yay içinde çizilmemesi ayarı yapıldıysa ve dışarıdan ölçü
veriliyorsa şekildeki gibi merkez işareti veya çizgisi oluşur. Merkez çizgisi veya işaretinin
oluşması da yapılan ayara bağlıdır. “DIAMETER” komutunu menü çubuğunda “Dimension”
başlığındaki “Diameter” elemanını seçerek çalıştırabiliriz. Komutun ileti sırası aşağıdaki
örnekte görülür.

Dim: Dia 
Select arc or circle: (A yayı seçilir.)
Dimension text = 8.63 (Ölçüm değeri bildirilir.)
Specify dimension line location or [Mtext/Text/Angle]: (P1noktası)
Dim:

4.1.5. Styl Komutu

Şekil 3.5: Dimstyle iletişim kutusu

38

Ölçü öğelerini etkileyen sistem değişkenlerinin ayarlanıp bir isim altında
toplanmasıyla (Kaydedilmesiyle) bir ölçü stili oluşturulur. İstenen sayıda ölçü stili
oluşturmak mümkündür. DDIM komutuyla veya DIMSTYLE komutuyla açılan aşağıdaki
“Dimension Style Manager” diyalog kutusu ile yeni ölçü stilieri oluşturmak veya mevcut
ölçü stillerinin parametrelerini değiştirmek veya iki stilin parametrelerini karşılaştırmak ve
benzeri işlemler yapılabilir. DDIM komutunu çalıştırmak için menü çubuğundaki
“Dimension” başlığı altındaki “Style...” seçilir ve şekildeki diyalog iletişim kutusu açılır.

 Styles: Bu bölümde dosyada bulunan ölçü stilleri listelenir. Ölçü stillerinden
herhangi biri işaretlenip sağ tuşa basıldığında elemanları “Set current”,
“Rename” ve “Delete” olan bir kısa yol menüsü açılır. Eğer listeden seçilen
“<Style overrides>” ise kısa yol menüsünde bir de “Save to current style”
elemanı bulunur. “Set current” elemanı, seçilen stilin güncel yapılmasını;
“Rename” elemanı, seçilen stilin isminin değiştirilmesini; “Delete” ise
silinmesini; “Save to current style” ise “<Style overrides>” stilindeki farklı
parametrelerin ait olduğu stile yansıması ve “<Style overrides>” elemanının
listeden silinmesini sağlar.
 List: Bu listede “All styles” ve “Styles in use” elemanları bulunur. “All styles”
seçimi, “Styles bölümünde bütün stillerin görüntülenmesi; “Styles in use”
seçimi ise “Styles” bölümünde sadece kullanılan stillerin görüntülenmesi
anlamına gelir. Dolayısıyla bu listedeki tercihimiz, “Styles” bölümünde
görüntülenecek stilleri belirler.
 Don't List Styles in Xrefs: Bu onay kutusunun işaretlenmesi ile referans
dosyalardaki ölçü stillerinin, “Styles” bölümünde görüntülenmemesi sağlanır.
İşaretlenmemesi durumunda ise tersi olacaktır.
 Preview of: “Styles” bölümünden seçilen ölçü stili için bir grafik temsilin
yapıldığı alandır.
 Description: Güncel stil ile “Styles” bölümünde seçilen stil arasındaki
farklılıkların gösterildiği bölümdür. Farklılıkların çok olması halinde bu
bölümdeki yazıların bir kısmı okunamayacaktır. Bu durumda “Description”
bölümü içinde bir yer işaretleyip klavyemizdeki ok tuşlarını kullanabiliriz.
 Set Current: “Styles” bölümünde işaretlenen ölçü stilinin güncel yapılması için
bu düğme kullanılır. Artık oluşturulacak ölçü öğeleri, güncel stildeki
parametreleri dikkate alacaktır.
 New: Bu düğme işaretlendiğinde “Create New Dimension Style” diyalog
kutusu gelir. Bu diyalog kutusu ile yeni ölçü stilleri oluşturulur.
 Modify: “Styles” listesinde seçilen bir ölçü stilinin parametrelerinde değişiklik
yapmak için bu düğme işaretlenir. Bu düğme işaretlendiğinde “Modify
Dimension Style” diyalog kutusu gelir.
 Override: “Styles” listesinden güncel stil seçilmemişse bu düğme kullanılamaz.
Yeni oluşturulacak ölçü öğelerinin parametrelerini, bazıları hariç güncel stildeki
parametrelerden almasını istiyorsak ya yeni stil oluştururuz ya da bu düğme ile
“Styles” bölümünde “<style overrides>” oluştururuz. Bu düğme kullanılırsa
yeni bir ölçü stili oluşturulmamış, dolayısıyla dosyamızın büyüklüğü çok daha
az artırılmış olur. “<style overrides>” kullanımından vazgeçilmek istendiğinde
“Styles” bölümünden seçilip farenin sağ tuşuna basılarak açılan kısa yol
menüsünden silinebilir.
39

 Compare: Bu düğme işaretlendiğinde “Compare Dimension Styles” diyalog
kutusu gelir ve iki stil arasında karşılaştırma yapılır. Bu diyalog kutusu ile bir
stilin parametrelerinin değerleri de öğrenilir. “Compare” ve “With” listelerinde,
dosyamızda bulunan ölçü stilleri vardır. Bu listelerden herhangi ikisi
seçildiğinde diyalog kutusunun alt bölümündeki alanda, bu iki stil arasındaki
farklılıklar gösterilir.
 Yeni Bir Ölçü Stili Oluşturmada: “Dimension Style Manager” diyalog
kutusundaki “New...” düğmesi ile yeni bir ölçü stili oluşturulduğunu
söylemiştik. Dolayısıyla yeni ölçü stili oluştururken ölçülendirmeyi etkileyen
parametrelerin birkaçını veya birçoğunu veya tamamını değiştirmemiz
gerekecektir. Dolayısıyla burada hem yeni bir ölçü stili oluşturulmasını
öğrenirken ölçülendirmeyi etkileyen parametreleri de öğreneceğiz. “New...”
düğmesi işaretlendiğinde “Create New Dimension” diyalog kutusu açılır

Şekil 3.6: Creat new dimension style iletişim kutusu
 New Style Name: Bu dizgi girdi hanesine yeni oluşturulacak ölçü stilinin ismi
girilir.
 Start With: Bu liste açıldığında dosyamızda tanımlı bulunan ölçü stillerinin
isimleri görülür. Bunlardan biri seçildiğinde, seçilen stilin parametreleri, yeni
oluşturulacak ölçü stili parametrelerinin başlangıç değerleri olur.
 Use for: Bu listede “All dimensions”, “Linear dimensions”, “Angular
dimensions”, “Radius dimensions”, “Diameter dimensions”, “Ordinate
dimensions” ve “Leaders and Tolerances” elemanları bulunur. Tanımladığımız
ölçü stilinin her tipteki ölçü öğesine yansımasını istiyorsak “All dimensions”
seçilmelidir. Fakat örneğin tanımlanacak stil, sadece açısal ölçülendirmeye
yansısın istenirse listeden “Angular dimensions” seçilir. Bu listeden “All
dimensions” haricinde yapılan bir seçim sonucunda, “New Style Name”
hanesine girilen isim, doğal olarak geçersiz olur. Sonuç olarak tanımlanacak
stilin hangi tip ölçü öğelerine yansımasını istediğimizi bu listeden belirleriz.

“Create New Dimension Style” diyalog kutusu elemanlarını isteklerimiz
doğrultusunda doldurduktan sonra “Continue” düğmesi ile yeni stil tanımlamaya devam
edeceğimizi belirtmiş oluruz ve aşağıdaki “New Dimension Style” diyalog kutusu gelir.
Aşağıda bu diyalog kutusunun “Lines and Arrows” sekmesi görülür.

40

Şekil 3.7: New Dimension Style iletişim kutusu
“New Dimension Style” diyalog kutusu ile ölçü öğelerini etkileyen ölçülendirme
parametrelerinin tanımı yapılır. Birçok ölçülendirme parametresi olduğu için bunlar
işlevlerine göre 6 gruba ayrılmıştır. Yukarıdaki şekilde “Lines and Arrows” başlığı
(Sekmesi) altında tutulan parametreler ayarlanır. Aşağıda diyalog kutusunun her başlığının
altında bulunan parametreler açıklanmaktadır.

“Lines and Arrows” sayfası:

Dört bölümden oluşan bu sayfada ölçü çizgileri, uzantı çizgileri, oklar ve merkez
işareti ayarları yapılır.

“Dimension Lines” bölümü:

Bu bölümde ölçü çizgisi ile ilgili ayarlar yapılır.

Color

Bu listeden seçilecek renk, ölçü çizgilerine etkir.
Lineweight

Ölçü çizgilerinin çizgi kalınlığının belirlenmesini sağlar.

 Extend beyond ticks: Ok yerine “Architectural tick”, “Oblique”, “Integral”
veya “None” seçildiğinde bu sayısal girdi hanesi kullanılabilir olur. Parametre,
şekilde görüldüğü gibi ölçü çizgisinin uzantılarının taşma miktarını ayarlar.

41

 Baseline Spacing: Buraya girilen değerle oluşturulan ölçü öğelerindeki ölçü
çizgileri arasındaki mesafeyi ayarlar.

 Suppress: Buradaki “Dim Line 1” ve “Dim Line 2” onay kutuları ile birinci
veya ikinci uzantı çizgilerinin görünür veya görünmez olması ayarlanır.
Örneğin, “Dim Line 1” onay kutusu işaretlenirse birinci ölçü çizgisi görünmez.

 “Extension Lines” bölümü: Bu bölümde uzantı çizgileri ile ilgili ayarlar
tapılır.

 Color: Bu listeden belirlenecek renk, uzantı çizgilerinin rengi olacaktır.
 Lineweight: Uzantı çizgilerinin çizgi kalınlığı ayarı yapılır.
 Extend beyond dim lines: Buraya girilen sayısal değer, uzantı çizgilerinin,
ölçü çizgisini geçme miktarını belirler.

42

 Offset from origin: Buraya girilen sayısal değer, uzantı çizgilerinin, başlangıç
noktasından ne kadar uzakta çizilmeye başlanacağını ayarlar. 0 (sıfır) değeri,
uzantı çizgilerinin, başlangıç noktasından çizilmelerini sağlar.
 Suppress: “Ext Line 1” ve “Ext Line 2” onay kutuları ile birinci ve ikinci
uzantı çizgilerinin görünürlük ayarlamaları yapılır. Örneğin, “Ext Line 1” onay
kutusu işaretlenirse birinci uzantı çizgisi görünmez.

 “Arrowheads” bölümü: Bu bölümde kullanılan okların biçimi ve büyüklüğü
ayarlanır.

 1 st: Bu listeden ok yerine kullanılacak sembol belirlenir. Bu listeden
seçilen sembol “2nd” listesine de yansır.
 2 nd: Bu listeden ok yerine kullanılacak sembol (İkinci uzantı çizgisi
üzerindeki) belirlenir. Bu listeden seçilen sembol “1st” listesine
yansımaz.

 Leader : Bu listeden de LEADER komutu tarafından kullanılacak olan sembol
belirtilir.
 Arrow Size: Bu haneye girilen sayısal değer, ok büyüklüklerini ayarlar.
 “Center Marks for Circles” bölümü: Bu bölümde DIMCENTER komutu ile
oluşturulan merkez işareti ve merkez çizgisi ile ilgili ayarlar yapılır.
 Type: Listede “None”, “Mark” ve “Line” seçenekleri içerilir. “None” seçimi,
çember ve yayların merkezlerine işaret veya çizgi konmayacağını; “Mark”
seçimi, çember ve yayların merkezlerine merkez işareti konacağını; “Line”
seçimi ise merkez çizgisi oluşturulacağını belirtir. Ayrıca çember ve yayların
yarıçap ve çap ölçüleri dışarıdan verilirken ve ölçü çizgisinin içeride
çizilmemesi sağlanmışsa merkezlerde kendiliğinden merkez işareti veya çizgisi
ya da hiçbirisi (ki “None” seçimi daha ziyade bu durum içindir.) oluşur.

43

 Size: Buraya girilen sayısal değer, ölçü çizgisi veya işareti ile ilgili aşağıda
gösterilen boyutları ayarlar.

 “Text” sayfası: Üç bölümden oluşan bu sayfa elemanları ile ölçü yazısı
özellikleri ayarlanır. Ayrıca her sayfada sağ üstte bulunan temsili grafik,
ayarların etkisini gösterir.
 “Fit” sayfası: Bu sekme işaretlendiğinde diyalog kutumuzda aşağıda gösterilen
sayfa açılır. Dört bölümün bulunduğu bu sayfada ölçü yazısı, oklar ve ölçü
çizgisi arasındaki ilişkileri düzenleyen bazı ayarlar yapılmaktadır. Sayfanın sağ
üstündeki grafik gösterim, sayfadaki değişikliklerin etkilerini hemen görme
açısından oldukça kolaylık sağlar.
 “Primary Units” sayfası: Bu sayfadaki elemanlar ile ölçülendirme birimine
yönelik bazı ayarlar yapılır. Bu sayfa iki bölüm ve sağ üstteki temsili grafikten
oluşur.
 “Alternate Units” sayfası: Bu sayfada ikincil ölçülendirmeye izin verildiğinde,
ikincil ölçülendirme yazısı ile ilgili birim ve biçim ayarları yapılır.
 “Tolerances” sayfası: Ölçülendirme toleransları ile ilgili ayarların yapıldığı
sayfadır. Bu sayfa, iki bölümden ve bir grafik temsil bölümünden oluşur.

44


 Braket çizimini açınız.  Open komutunu kullanınız.
 Hor komutunu kullanınız.
 Braketin dikey ölçülendirmesini yapınız.
 Gereksiz ölçülendirme yapmayınız.
 Ver komutunu kullanınız.
 Braketin yatay ölçülendirmesini yapınız.
 Osnap modlarını kullanınız.
 Çap ölçülendirmesini yapınız.  Dia komutunu kullanınız.
 Yarıçap ölçülendirmesini yapınız.  Rad komutunu kullanınız.
 Ölçülendirme biçimlerini değiştiriniz.  Dimstyle menüsündeki ayarları yapınız.
 Aşağıdakine benzer bir resim çizerek öğrendiklerinizi uygulayınız.

45



1. Daha önce çizilmiş bir çizimi açmak için hangi komut kullanılır?

A) File B) Open C) New D) Save

2. Dikey ölçülendirme komutu hngisidir?

A) Dia B) Ver C) Text D) Hor

3. Yatay ölçülendirme komutu hangisidir?

A) Ver B) Hor C) Rad D) Dia

4. Çap ölçülendirme komutu hangisidir?

A) Rad B) Dia C) Hor D) Ver

5. Yarıçap ölçülendirme komutu hangisidir?

A) Ver B) Hor C) Dia D) Rad

6. Ölçülendirme sitillerini ayarlama komutu hangisidir?

A) Style B) Change C) Rad D) Hor

7. Ölçü çizgisi ayarları hangi sayfadan yapılır?

A) Primary Units B) Fit C) Lines And Arrows D) Text

DEĞERLENDİRME


46


Aşağıdaki şeklin çizimini 60 dakika sürede çiziniz.


1. Çizim alanı hazırlandı mı?
2. Çizgi tipleri yüklendi mı?
3. Çizim yapıldı mı?
4. Kenetleme modları kullanıldı mı?
5. Trim komutu kullanıldı mı?
6. Görüntüleme komutu kullanıldı mı?
7. Layer komutu kullanıldı mı?
8. Ölçülendirme ayarları yapıldı mı?
9. Ölçülendirme yapıldı mı?
10. Verilen sürede tamamlandı mı?
11. Çizimin çıktısı alındı mı?

DEĞERLENDİRME

Eksikliklerinizi gördükten sonra; faaliyete tekrar dönerek, araştırarak ya da
öğretmeninizden yardım alarak tamamlayınız.

47

MODÜL DEĞERLENDİRME
MODÜL DEĞERLENDİRME
Aşağıdaki şekli çizerek öğrendiklerinizi uygulayınız.

Bu modül sonunda kazandığınız bilgi ve becerilerin ölçülmesi için yukarıdaki
uygulamayı kullanabilirsiniz. Ya da kendiniz benzer bir ölçme değerlendirme aracı
uygulayabilirsiniz.

“Hayır”, iyi nitelikte gözledi iseniz “Evet” kutucuğuna (X) işareti koyunuz.

1. Çizimleri yapabildiniz mi?
2. Çizim yöntemini belirleyebildiniz mi?
3. Çizimi değişik yöntemlerle yapabildiniz mi?
4. Öğrenmediğiniz kısımlarla ilgili iş yapabildiniz mi?
5. İşi verilen sürede yapabildiniz mi?
6. Tertipli, düzenli ve temiz çalıştınız mı?
7. İş güvenliği kurallarına uydunuz mu?

48

CEVAP ANAHTARLARI
CEVAP ANAHTARLARI
ÖĞRENME FAALİYETİ-1’ İN CEVAP ANAHTARI

1. D
2. B
3. C
4. A
5. B
6. D

ÖĞRENME FAALİYETİ-2’ NİN CEVAP ANAHTARI

1. B
2. A
3. D
4. B
5. A
6. C

ÖĞRENME FAALİYETİ-3’ ÜN CEVAP ANAHTARI

1. B
2. D
3. C
4. A
5. D
6. A
7. A
8. C

ÖĞRENME FAALİYETİ-4’ ÜN CEVAP ANAHTARI

1. B
2. D
3. A
4. B
5. D
6. A
7. C

49

KAYNAKÇA
KAYNAKÇA
 FREY David, Belgin ELÇİOĞLU, AutoCAD 2005 ve AutoCAD LT 2005,
Alfa Yayınları, İstanbul, 2004.

 KALIN Adem, Bilgisayar Kullanımı, Kayseri, 1999.

 NALBANT Muammer, AutoCAD RELASE 12 ve 13 ile Çizim Teknikleri ve
Modelleme, Beta Yayınları, Ankara, 1996.

 SOYER Barbaros, AutoCAD 2002, Aralsan, İstanbul, 2001.

50

Bilgisayar destekli çizim 482 bk0021 (1)

Recommandé

Recommandé

Contenu connexe

Tendances

Tendances (20)

En vedette

En vedette (8)

Similaire à Bilgisayar destekli çizim 482 bk0021 (1)

Similaire à Bilgisayar destekli çizim 482 bk0021 (1) (20)

Plus de Iklimlendirme Sogutma

Plus de Iklimlendirme Sogutma (16)

Bilgisayar destekli çizim 482 bk0021 (1)