Soumettre la recherche
Mettre en ligne
МОНГОЛ ХЭЛНИЙ НЭРЗҮЙ СУДЛАЛ (шинэчилсэн нь)
•
Télécharger en tant que PPTX, PDF
•
4 j'aime
•
16,594 vues
National University Of Mongolia
Suivre
Монгол хэлний үгийн сан утга судлал суралцагч оюутан нарт зориулсан хувилбар
Lire moins
Lire la suite
Formation
Signaler
Partager
Signaler
Partager
1 sur 30
Télécharger maintenant
Recommandé
Aldaa 2.3
Aldaa 2.3
oyunaadorj
монгол ардын оньсого
монгол ардын оньсого
hishgee79
гаж үзэгдэл хичээл
гаж үзэгдэл хичээл
Batchimeg Tomorbaatar
чингис задлал
чингис задлал
Oyuhai1127
Ugzuin zadlal
Ugzuin zadlal
lxagvaochir_sh
багшийн ёс зүй
багшийн ёс зүй
91444422
найруулгын төрөл
найруулгын төрөл
sainaa88
8. ж.нэр бүтэх арга
8. ж.нэр бүтэх арга
Ariunchimeg Enkhtuvshin
Recommandé
Aldaa 2.3
Aldaa 2.3
oyunaadorj
монгол ардын оньсого
монгол ардын оньсого
hishgee79
гаж үзэгдэл хичээл
гаж үзэгдэл хичээл
Batchimeg Tomorbaatar
чингис задлал
чингис задлал
Oyuhai1127
Ugzuin zadlal
Ugzuin zadlal
lxagvaochir_sh
багшийн ёс зүй
багшийн ёс зүй
91444422
найруулгын төрөл
найруулгын төрөл
sainaa88
8. ж.нэр бүтэх арга
8. ж.нэр бүтэх арга
Ariunchimeg Enkhtuvshin
төрийн ёс ёслол. Òåõíîëîãè 3à
төрийн ёс ёслол. Òåõíîëîãè 3à
Bayarmaa Nymtsooj
найруулгын эхийг ангилах нь
найруулгын эхийг ангилах нь
National University Of Mongolia
холбоо үг
холбоо үг
jiguurten
XX зууны соёлын философи
XX зууны соёлын философи
П. Эрдэнэсайхан
Хэлзүй, түүний үндсэн ойлголт
Хэлзүй, түүний үндсэн ойлголт
Ge Go
их засаг хууль
их засаг хууль
Nyamka Nmk
сэдэл ба сэдэлжүүлэлт
сэдэл ба сэдэлжүүлэлт
Tserendulam Gan-Erdene
хэрэгсу1
хэрэгсу1
sumka79
Чингис хичээл
Чингис хичээл
Dorjderem Zolboo
нийгмийн институт
нийгмийн институт
Amgaa Amgalan
Сургалтын технологи
Сургалтын технологи
Muis-Orkhon
Lecture15
Lecture15
munhtaivan
ажилгүйдэл
ажилгүйдэл
Aska Ashka
10 анги уран зохиолын хичээл 4 цаг шүлэг
10 анги уран зохиолын хичээл 4 цаг шүлэг
BaigalBaigalmaa
Монгол төрийн бэлгэдэл
Монгол төрийн бэлгэдэл
zulalazu
эсрэг ба ойролцоо үг
эсрэг ба ойролцоо үг
pvsa_8990
Бие даалтын стандарт
Бие даалтын стандарт
Adilbishiin Gelegjamts
багшийн ёс зүйн дүрэм
багшийн ёс зүйн дүрэм
uunaa1991
сэтгэхүй ба хэл яриа
сэтгэхүй ба хэл яриа
Ариунгэрэл Миз
Монголчуудын байгаль хамгаалах уламжлалт ёс заншил
Монголчуудын байгаль хамгаалах уламжлалт ёс заншил
Batbaatar Everlastinghero
МОНГОЛ НЭРИЙН ТУХАЙ :3
МОНГОЛ НЭРИЙН ТУХАЙ :3
Цэнд-Аюуш О.
12 hunii ner
12 hunii ner
oyunaadorj
Contenu connexe
Tendances
төрийн ёс ёслол. Òåõíîëîãè 3à
төрийн ёс ёслол. Òåõíîëîãè 3à
Bayarmaa Nymtsooj
найруулгын эхийг ангилах нь
найруулгын эхийг ангилах нь
National University Of Mongolia
холбоо үг
холбоо үг
jiguurten
XX зууны соёлын философи
XX зууны соёлын философи
П. Эрдэнэсайхан
Хэлзүй, түүний үндсэн ойлголт
Хэлзүй, түүний үндсэн ойлголт
Ge Go
их засаг хууль
их засаг хууль
Nyamka Nmk
сэдэл ба сэдэлжүүлэлт
сэдэл ба сэдэлжүүлэлт
Tserendulam Gan-Erdene
хэрэгсу1
хэрэгсу1
sumka79
Чингис хичээл
Чингис хичээл
Dorjderem Zolboo
нийгмийн институт
нийгмийн институт
Amgaa Amgalan
Сургалтын технологи
Сургалтын технологи
Muis-Orkhon
Lecture15
Lecture15
munhtaivan
ажилгүйдэл
ажилгүйдэл
Aska Ashka
10 анги уран зохиолын хичээл 4 цаг шүлэг
10 анги уран зохиолын хичээл 4 цаг шүлэг
BaigalBaigalmaa
Монгол төрийн бэлгэдэл
Монгол төрийн бэлгэдэл
zulalazu
эсрэг ба ойролцоо үг
эсрэг ба ойролцоо үг
pvsa_8990
Бие даалтын стандарт
Бие даалтын стандарт
Adilbishiin Gelegjamts
багшийн ёс зүйн дүрэм
багшийн ёс зүйн дүрэм
uunaa1991
сэтгэхүй ба хэл яриа
сэтгэхүй ба хэл яриа
Ариунгэрэл Миз
Монголчуудын байгаль хамгаалах уламжлалт ёс заншил
Монголчуудын байгаль хамгаалах уламжлалт ёс заншил
Batbaatar Everlastinghero
Tendances
(20)
төрийн ёс ёслол. Òåõíîëîãè 3à
төрийн ёс ёслол. Òåõíîëîãè 3à
найруулгын эхийг ангилах нь
найруулгын эхийг ангилах нь
холбоо үг
холбоо үг
XX зууны соёлын философи
XX зууны соёлын философи
Хэлзүй, түүний үндсэн ойлголт
Хэлзүй, түүний үндсэн ойлголт
их засаг хууль
их засаг хууль
сэдэл ба сэдэлжүүлэлт
сэдэл ба сэдэлжүүлэлт
хэрэгсу1
хэрэгсу1
Чингис хичээл
Чингис хичээл
нийгмийн институт
нийгмийн институт
Сургалтын технологи
Сургалтын технологи
Lecture15
Lecture15
ажилгүйдэл
ажилгүйдэл
10 анги уран зохиолын хичээл 4 цаг шүлэг
10 анги уран зохиолын хичээл 4 цаг шүлэг
Монгол төрийн бэлгэдэл
Монгол төрийн бэлгэдэл
эсрэг ба ойролцоо үг
эсрэг ба ойролцоо үг
Бие даалтын стандарт
Бие даалтын стандарт
багшийн ёс зүйн дүрэм
багшийн ёс зүйн дүрэм
сэтгэхүй ба хэл яриа
сэтгэхүй ба хэл яриа
Монголчуудын байгаль хамгаалах уламжлалт ёс заншил
Монголчуудын байгаль хамгаалах уламжлалт ёс заншил
En vedette
МОНГОЛ НЭРИЙН ТУХАЙ :3
МОНГОЛ НЭРИЙН ТУХАЙ :3
Цэнд-Аюуш О.
12 hunii ner
12 hunii ner
oyunaadorj
Mongol gazar nutgiin ner
Mongol gazar nutgiin ner
National University Of Mongolia
Mongolchuudiin ugsaa garal, ner, viii angi
Mongolchuudiin ugsaa garal, ner, viii angi
Alungoo Alungoo
Mongol helny tovch tailbar toli
Mongol helny tovch tailbar toli
Enkhtsetseg Puntsag
Үгийн утга гэж юу вэ
Үгийн утга гэж юу вэ
National University Of Mongolia
Mongol helnii hoch neriin sudalgaa
Mongol helnii hoch neriin sudalgaa
National University Of Mongolia
Онч мэргэн үгс, сургаал үгс, афоризм /Амьдралд урам нэмсэн мэргэдийн сургаал ...
Онч мэргэн үгс, сургаал үгс, афоризм /Амьдралд урам нэмсэн мэргэдийн сургаал ...
Adilbishiin Gelegjamts
газар усны нэрийн холбоо, цахим хичээл
газар усны нэрийн холбоо, цахим хичээл
handmaa
Монголчуудын угсаа гарвал, нэрийтгэлийн тухай
Монголчуудын угсаа гарвал, нэрийтгэлийн тухай
tolya_08
нэрний эхний үсгээр
нэрний эхний үсгээр
Soko_92
Mongol helnii yorool haraal ugesiin sudlal
Mongol helnii yorool haraal ugesiin sudlal
National University Of Mongolia
монгол хэлний хэмт үгийн тухай
монгол хэлний хэмт үгийн тухай
National University Of Mongolia
оноосон нэр
оноосон нэр
delgermoron
1. Үгийн сангийн судлал
1. Үгийн сангийн судлал
oyunaadorj
Internet
Internet
Akhyt
U13 Preposition
U13 Preposition
Bayarmaa GBayarmaa
өргөлтөт эгшиг
өргөлтөт эгшиг
DBatbulgan81
үг бүлэг сэдвийн давтлага хичээл
үг бүлэг сэдвийн давтлага хичээл
Oyuhai1127
2а анги
2а анги
Kh Bilegee
En vedette
(20)
МОНГОЛ НЭРИЙН ТУХАЙ :3
МОНГОЛ НЭРИЙН ТУХАЙ :3
12 hunii ner
12 hunii ner
Mongol gazar nutgiin ner
Mongol gazar nutgiin ner
Mongolchuudiin ugsaa garal, ner, viii angi
Mongolchuudiin ugsaa garal, ner, viii angi
Mongol helny tovch tailbar toli
Mongol helny tovch tailbar toli
Үгийн утга гэж юу вэ
Үгийн утга гэж юу вэ
Mongol helnii hoch neriin sudalgaa
Mongol helnii hoch neriin sudalgaa
Онч мэргэн үгс, сургаал үгс, афоризм /Амьдралд урам нэмсэн мэргэдийн сургаал ...
Онч мэргэн үгс, сургаал үгс, афоризм /Амьдралд урам нэмсэн мэргэдийн сургаал ...
газар усны нэрийн холбоо, цахим хичээл
газар усны нэрийн холбоо, цахим хичээл
Монголчуудын угсаа гарвал, нэрийтгэлийн тухай
Монголчуудын угсаа гарвал, нэрийтгэлийн тухай
нэрний эхний үсгээр
нэрний эхний үсгээр
Mongol helnii yorool haraal ugesiin sudlal
Mongol helnii yorool haraal ugesiin sudlal
монгол хэлний хэмт үгийн тухай
монгол хэлний хэмт үгийн тухай
оноосон нэр
оноосон нэр
1. Үгийн сангийн судлал
1. Үгийн сангийн судлал
Internet
Internet
U13 Preposition
U13 Preposition
өргөлтөт эгшиг
өргөлтөт эгшиг
үг бүлэг сэдвийн давтлага хичээл
үг бүлэг сэдвийн давтлага хичээл
2а анги
2а анги
Similaire à МОНГОЛ ХЭЛНИЙ НЭРЗҮЙ СУДЛАЛ (шинэчилсэн нь)
Mongol hel bichigiin bolovsrol hereglee
Mongol hel bichigiin bolovsrol hereglee
National University Of Mongolia
Lecture 9.
Lecture 9.
Ge Go
Mongol helnii torol uge sudlal
Mongol helnii torol uge sudlal
National University Of Mongolia
Mongol helnii esreg uge utgiin sudlal
Mongol helnii esreg uge utgiin sudlal
National University Of Mongolia
монгол англи хэлний тооны айн тогтолцоо
монгол англи хэлний тооны айн тогтолцоо
National University Of Mongolia
МОНГОЛ ХЭЛ БИЧГИЙН БОЛОВСРОЛ БА ХЭРЭГЛЭЭ
МОНГОЛ ХЭЛ БИЧГИЙН БОЛОВСРОЛ БА ХЭРЭГЛЭЭ
National University Of Mongolia
Монголын мал тамгалахт ёс ба орчин үе
Монголын мал тамгалахт ёс ба орчин үе
National University Of Mongolia
журамласан үгс
журамласан үгс
Эрдэнэбат Батчулуун
6. ugsiin aimag-zarchim
6. ugsiin aimag-zarchim
telmenten
Mongolchuudiin ugsaa_garal__ner__viii_angi
Mongolchuudiin ugsaa_garal__ner__viii_angi
tulgaa14
Mongolchuudiin ugsaa_garal__ner__viii_angi
Mongolchuudiin ugsaa_garal__ner__viii_angi
tulgaa14
Temdeg ner 1
Temdeg ner 1
Би Бол Эрдэнэсүх
Temdeg ner 1
Temdeg ner 1
Би Бол Эрдэнэсүх
Temdeg ner 1
Temdeg ner 1
Би Бол Эрдэнэсүх
Buteelch setgelgee
Buteelch setgelgee
Eb Ganaa
Buteelch setgelgee
Buteelch setgelgee
Eb Ganaa
15. toloonii ugiin-aimag
15. toloonii ugiin-aimag
telmenten
Mongol helnii ijil uge
Mongol helnii ijil uge
National University Of Mongolia
Uugantsetseg
Uugantsetseg
Sosoo Byambaa
5 r angi onsigo
5 r angi onsigo
Shagaishuu Xoo
Similaire à МОНГОЛ ХЭЛНИЙ НЭРЗҮЙ СУДЛАЛ (шинэчилсэн нь)
(20)
Mongol hel bichigiin bolovsrol hereglee
Mongol hel bichigiin bolovsrol hereglee
Lecture 9.
Lecture 9.
Mongol helnii torol uge sudlal
Mongol helnii torol uge sudlal
Mongol helnii esreg uge utgiin sudlal
Mongol helnii esreg uge utgiin sudlal
монгол англи хэлний тооны айн тогтолцоо
монгол англи хэлний тооны айн тогтолцоо
МОНГОЛ ХЭЛ БИЧГИЙН БОЛОВСРОЛ БА ХЭРЭГЛЭЭ
МОНГОЛ ХЭЛ БИЧГИЙН БОЛОВСРОЛ БА ХЭРЭГЛЭЭ
Монголын мал тамгалахт ёс ба орчин үе
Монголын мал тамгалахт ёс ба орчин үе
журамласан үгс
журамласан үгс
6. ugsiin aimag-zarchim
6. ugsiin aimag-zarchim
Mongolchuudiin ugsaa_garal__ner__viii_angi
Mongolchuudiin ugsaa_garal__ner__viii_angi
Mongolchuudiin ugsaa_garal__ner__viii_angi
Mongolchuudiin ugsaa_garal__ner__viii_angi
Temdeg ner 1
Temdeg ner 1
Temdeg ner 1
Temdeg ner 1
Temdeg ner 1
Temdeg ner 1
Buteelch setgelgee
Buteelch setgelgee
Buteelch setgelgee
Buteelch setgelgee
15. toloonii ugiin-aimag
15. toloonii ugiin-aimag
Mongol helnii ijil uge
Mongol helnii ijil uge
Uugantsetseg
Uugantsetseg
5 r angi onsigo
5 r angi onsigo
Plus de National University Of Mongolia
Монгол хэлний найруулга зүйн удиртгал
Монгол хэлний найруулга зүйн удиртгал
National University Of Mongolia
Сэтгүүл зүйн бичлэгийн төрөл зүйл
Сэтгүүл зүйн бичлэгийн төрөл зүйл
National University Of Mongolia
найруулгын байр ба утга
найруулгын байр ба утга
National University Of Mongolia
монгол хэлний тухай хууль
монгол хэлний тухай хууль
National University Of Mongolia
найруулгын алдаа түүний үндэс
найруулгын алдаа түүний үндэс
National University Of Mongolia
эрдэм шинжилгээний найруулга
эрдэм шинжилгээний найруулга
National University Of Mongolia
хэлний дүрслэх хэрэглүүр
хэлний дүрслэх хэрэглүүр
National University Of Mongolia
монгол хэлний ярианы найруулга
монгол хэлний ярианы найруулга
National University Of Mongolia
эхийн тухай
эхийн тухай
National University Of Mongolia
МОНГОЛ-АНГЛИ БАЙМЖИЙН ЗЭРЭГЦҮҮЛЭЛ
МОНГОЛ-АНГЛИ БАЙМЖИЙН ЗЭРЭГЦҮҮЛЭЛ
National University Of Mongolia
Mongolist KARA GEORGE buyu KHAR DORJ
Mongolist KARA GEORGE buyu KHAR DORJ
National University Of Mongolia
Монголч эрдэмтэн НИКОЛАЙ ПОППЕ
Монголч эрдэмтэн НИКОЛАЙ ПОППЕ
National University Of Mongolia
Mongol helnii uge san sudlagch jodovjav tumurtseren
Mongol helnii uge san sudlagch jodovjav tumurtseren
National University Of Mongolia
Mongol angli helnii niilmel uguulberiin zeregtsuulel
Mongol angli helnii niilmel uguulberiin zeregtsuulel
National University Of Mongolia
Mongol angli helnii niilmel uguulberiin zeregtsuulel
Mongol angli helnii niilmel uguulberiin zeregtsuulel
National University Of Mongolia
Mongol angli helnii engiin uguulberiin zeregtsuulel
Mongol angli helnii engiin uguulberiin zeregtsuulel
National University Of Mongolia
Zadlal hiih argachilal
Zadlal hiih argachilal
National University Of Mongolia
Mongol helnii tosoo uge sudlal
Mongol helnii tosoo uge sudlal
National University Of Mongolia
Mongol angli helnii engiin uguulberiin zeregtsuulel
Mongol angli helnii engiin uguulberiin zeregtsuulel
National University Of Mongolia
Mongol angli helnii temdeg uge
Mongol angli helnii temdeg uge
National University Of Mongolia
Plus de National University Of Mongolia
(20)
Монгол хэлний найруулга зүйн удиртгал
Монгол хэлний найруулга зүйн удиртгал
Сэтгүүл зүйн бичлэгийн төрөл зүйл
Сэтгүүл зүйн бичлэгийн төрөл зүйл
найруулгын байр ба утга
найруулгын байр ба утга
монгол хэлний тухай хууль
монгол хэлний тухай хууль
найруулгын алдаа түүний үндэс
найруулгын алдаа түүний үндэс
эрдэм шинжилгээний найруулга
эрдэм шинжилгээний найруулга
хэлний дүрслэх хэрэглүүр
хэлний дүрслэх хэрэглүүр
монгол хэлний ярианы найруулга
монгол хэлний ярианы найруулга
эхийн тухай
эхийн тухай
МОНГОЛ-АНГЛИ БАЙМЖИЙН ЗЭРЭГЦҮҮЛЭЛ
МОНГОЛ-АНГЛИ БАЙМЖИЙН ЗЭРЭГЦҮҮЛЭЛ
Mongolist KARA GEORGE buyu KHAR DORJ
Mongolist KARA GEORGE buyu KHAR DORJ
Монголч эрдэмтэн НИКОЛАЙ ПОППЕ
Монголч эрдэмтэн НИКОЛАЙ ПОППЕ
Mongol helnii uge san sudlagch jodovjav tumurtseren
Mongol helnii uge san sudlagch jodovjav tumurtseren
Mongol angli helnii niilmel uguulberiin zeregtsuulel
Mongol angli helnii niilmel uguulberiin zeregtsuulel
Mongol angli helnii niilmel uguulberiin zeregtsuulel
Mongol angli helnii niilmel uguulberiin zeregtsuulel
Mongol angli helnii engiin uguulberiin zeregtsuulel
Mongol angli helnii engiin uguulberiin zeregtsuulel
Zadlal hiih argachilal
Zadlal hiih argachilal
Mongol helnii tosoo uge sudlal
Mongol helnii tosoo uge sudlal
Mongol angli helnii engiin uguulberiin zeregtsuulel
Mongol angli helnii engiin uguulberiin zeregtsuulel
Mongol angli helnii temdeg uge
Mongol angli helnii temdeg uge
МОНГОЛ ХЭЛНИЙ НЭРЗҮЙ СУДЛАЛ (шинэчилсэн нь)
1.
ТОВЧ ТАНИЛЦУУЛГА • • • • • • • • • Жанцангийн БАТ-ИРЭЭДҮЙ,
Профессор PhD д-р, 1995, шинжлэх ухааны д-р, 2004 Сэдэв: “МХ-ний ойролцоо утгын тогтолцоо” Утас: + 99105206, 98110192, 89515206, E-mail: info@batireedui.com, iregedui@gmail.com, batireeduij@yahoo.com Twitter: iregedui Facebook: iregedui Website: www.batireedui.com Slideshare.net: iregedui
2.
ХИЧЭЭЛИЙН БОЛЗОЛ/SYLLABUS • • • • • • Хичээлийн ирц:
25% Явцын шалгалт 1: 10% Явцын шалгалт 2: 15% Хичээлийн оролцоо: 15% Шалгалт: 35% Асуудлыг зөвхөн онлайнаар урьдчилан шийдэж явна. • Хичээл дээр гар утас, ipad гм хэрэглэхгүй.
3.
МОНГОЛ ХЭЛНИЙ НЭРЗҮЙ СУДЛАЛ Dr
Sc. Ж.Бат-Ирээдүй E-mail: info@batireedui.com www.batireedui.com 2014/02/20
4.
НЭР ЗҮЙН СУДЛАХ
ЗҮЙЛ • Үгийн сангийн бүх үгийг нэрийтгэл нэр, оноосон нэр гэж 2 хувааж болно. • Нэрийтгэл нэр гэдэг нь үгийн сангийн үндсэн үг буюу бүх үг юм. • Харин нэг төрлийн олон зүйлийг ялгаж өгсөн нэрийг оноосон нэр гэнэ. • Аливаа оноосон нэрийн бүтэц, гарал үүсэл, түүхэн өөрчлөлт, хэрэглээ, нийгмийн үүргийг судалдаг шинжлэх ухааныг нэр зүй (ономастика) буюу нэр судлал (ономасиология) гэнэ.
5.
Оноосон нэрийн онцлог •
Тухайн үгийн сангийн нөөцөөс үүдэлтэй. • Нэгж ухагдахуун тэмдэглэх учир нэгж утгатай байна. • Мэдээлэхээс илүү нэрлэх утгатай байдаг. • Нэг хэлнээс нөгөө хэлэнд орчуулж болохгүй. • Бэлгэдэл, зөн билгийн нэмэлт утга агуулга илэрхийлж байдаг. • Үйл үг, тэмдэг үг, нэр үгийн алинаар ч байж болохоос гадна залгавар бүтээвэртэй байж болно.
6.
Оноосон нэрийн судалгаа •
Ц.Өнөрбаян, “Нэгэн зүйлийг нэрлэсэн оноосон нэр нөгөө нэг зүйлийн оноосон нэр болж шилжих үзэгдэл түгээмэл байдаг. Ж нь: Сүхбаатар, Сэлэнгэ, Арвайхээр, Туул гм. • Р.Батаахүү, “Хэрлэн гэдэг үг дангаараа байхад голын нэр, хүний нэр, дууны нэр, үүлдрийн нэрийн алиныг ч ялгах боломжгүй бөгөөд бусад үг, өгүүлбэрийн дотор бол сая нэгж ухагдахуунтай байна.”
7.
Асуулт: • Та бүхний
мэдэх хамгийн олон хувилбартай оноосон нэр юу вэ? • Жишээлбэл: Улаанбаатар, Чингис,
8.
Дэвсгэр нэр гэж
юу вэ? • Монгол хэлний оноосон нэрийн дараа байрладаг, оноосон нэрээ ялган тодотгох утга илэрхийлэх, хэлж хэвшсэн, ерийн нэрийг дэвсгэр нэр гэнэ. Жишээ нь: Бурхан багш, Чингис хаан, Сэлэнгэ мөрөн, Онон гол, Заг гол, Монгол Улс гэх мэт. • Дэвсгэр нэр бол оноосон ба ерийн нэр нэг дор хамжиж, нэгэн ухагдахуун илэрхийлж, нэгэн зүйлийг оноож нэрлэсэн байх учир үгийн сангийн нийлмэл үгийн хүрээнд багтана. • Дэвсгэр нэр монгол хэлэнд нэлээд эртнээс тогтсон. Сэнгүм анд, Тэмүжин анд, Балж арал, Хөдөө арал ...
9.
Л.А.Новиков • “Харилцах үйл
ажиллагааг авч үзвэл яригч этгээд утгаас тэмдэг рүү, сонсогч этгээд тэмдгээс утга руу хандах бөгөөд харилцан яриа болоход яригч сонсогч хоёр үүргээ солилцоно.”
10.
Ямар ямар оноосон
нэр байдаг вэ? • • • • • • • • • • Хүний нэр Овгийн нэр Гол мөрний нэр Газар нутгийн нэр Хот суурины нэр Гудамж талбайн нэр Амьтны нэр Ургамлын нэр Тэнгэрийн эрхэсийн нэр Ястан, үндэстний нэр • • • • • • • Тэнгэр бурхадын нэр Гудамж талбайн нэр Орон байрын нэр Компанийн нэр Аж ахуйн газрын нэр Үйлдвэрийн нэр Бүтээгдэхүүний нэр
11.
Судалгааны талаас нь • • • • • • • Хүний
нэр зүй Нутгийн нэр зүй Сансрын нэр зүй Амьтны нэр зүй Бурханы нэр зүй Ургамлын нэр зүй Угсаатны нэр зүй • Он цагийн нэр зүй • Усны нэр зүй • Газрын нэр зүй
12.
Оноосон нэрийн үүрэг •
Нэрийтгэл ба оноосон нэр аль аль нь нэрлэн заах үүрэгтэй. • Энэ хоёрын хооронд чанарын ялгаа бий. Тухайлбал, цэцэг гэдэг нэрийтгэл нэрийг ЦЭЦЭГ хэмээх оноосон нэр болгож өөрчилж буй чанарын ялгаа гарна. Энд байгалийн цэцэг, хүүхдийн нэр, цэцэгний тухай ухагдахуун 3-ын гурвалсан холбоо үүсч цэцэг хэмээх үгийн сангийн үндсэн утгаа алдаж, хүнийг төлөөлнө.
13.
Нэрийтгэл ба оноосон
нэрийн харьцаа • • • • • Нэрийтгэл нэр нь ерөнхий, оноосон нэр тусгай. Нэрийтгэл нэр оноосон нэрээсээ цөөн. Нэрийтгэл нэр юмыг ерөнхийд нь нэрлэнэ. Оноосон нэр бол ялгаж зааж нэрлэнэ. Нэрийтгэл нэр нь ухамсарт тодорхой төсөөлөл бий болгоно. • Нэрийтгэл өөртөө тодорхой мэдээллийг агуулдаг. • Нэрийтгэл нэрийг хэн нэгний дураар өөрчилж болдоггүй.
14.
Үргэлжлэл • Гарлын хувьд
нэрийтгэл нэр нь анхдагч, оноосон нэр нь хоёрдогч болно. • Хоёулаа тухайн хэлний хэлзүйн хууль журмын дагуу бүтэж бий болно. • Оноосон нэр нэр, үйл, тэмдэг үгээр байж болох боловч нэршиж тогтдог. • Нэрийтгэл нэртэй бүхэн оноосон нэртэй байх албагүй. • Нэрийтгэл нэр хэлний нэгж бол, оноосон нэр бол хэлэхүйн нэгж юм.
15.
Тооны харьцаанд авч
үзвэл • Монгол хэлний дэлгэрэнгүй тайлбар толь бичигт 80,000 толгой үгтэй толинд 120,000 үг хэллэг багтаж байна. • 2.9 сая хүний 83,000 нэр, 1200 орчим овгийн нэр бүртгэгдээд байна. • Монгол хүний нэрийн сан 80550 нэртэй. • Түгээмэл хэрэглэдэг 450, дундаж хэрэглээтэй 1850, цөөн хэрэглээтэй 78250 • 220,000 газар нутгийн нэр бүртгэгдээд бна.
16.
Оноосон нэрийн үүсэл •
Үгэнд утга, нэрэнд учир бий гэж хэлцдэг. • Монгол оноосон нэрээс гадна гадаад нэр бий. • Оноосон нэр нэрийтгэл нэрээс, мөн оноосон нэрээс үүсэх хоёр замтай. • Нэрийтгэл нэрээс оноосон нэр үүсгэхдээ нэг үгээр эсвэл нийлэмж үгээр нэрлэх гэсэн хоёр үндсэн аргаар үүсдэг.
17.
Нэр үгээр нэрлэх
нь • Оноосон нэр нь ард түмний ахуй амьдрал, зан заншил, соёл, ертөнцийг үзэх үзэл, шашин шүтлэгээс хамаарч өөр өөр байдаг. • Монголчуудын хувьд бэлгэдлийн зарчим хамгийн гол зарчим болно. • Үүнд эрүүл энх, сайн, сайхан, хүч чадал, элбэг баян, аз жаргалтай, урт удаан амьдрахыг бэлгэдэж өгдөг. • Бат, Энх, Жаргал, Элбэг, Баян, Баяр, баян, жаргалан, Өлзийт, Өгөөмөр, Буянт, Бүрэн гм.
18.
Нийлэмж үгээр илрэх
нь • Нийлэмж үгээр нэрлэх зайлшгүй шаардлага амьдралаас урган гарчээ. • Хүний нэр үүсэх: Уулын нэрээр, ус мөрний нэрээр, аймаг, сум, хотын нэрээр, ястан, үндэстэн улсын нэрээр, овгийн нэрээр, • Газар нутгийн нэр үүсэх: бурхадын нэрээр, үлгэрийн баатруудын нэрээр, домогт хүний нэрээр, жирийн хүний нэрээр гэх мэт.
19.
Монгол хүний нэр •
Ер нь хүний нэр МЭӨ 50-12000 жилийн хооронд үүсчээ. • Монгол хүний нэр олон мянган жилийг хамарсан хэлний түүхэн үзэгдэл юм. • Тухайн цаг үеийнхээ ахуй амьдрал, шашин шүтлэг, зан заншил, соёл, нийгэм, улс төр, боловсролын төвшингөөс шалтгаалан аажим хувьсан өөрчлөгдсөөр иржээ.
20.
Судалсан байдал • • • • • • • • • Ф.Кливиз, АНУ,
1949, Нууц товчооны хүний нэр П.Поуха, Чех, 1956 “МНТовчооны хүний нэр” И.Шуберт, ХБНГУ, 1960, Ж.Кругер, АНУ, 1962, Н.Поппе, АНУ, 1975, МНТ-ны хүний нэр Л.Бэшэ, МНТовчооны хүний нэр, 1978 Ч.Содном, “Монгол хүний нэрийн тухай” 1964 П.Бямбасан, “Оноосон нэрийн тухай”, 1969 Н.Жамбалсүрэн, “Монгол хүний нэрзүйн асуудалд”, 1970 • Д.Энхбат, “Монгол хүний нэрийн хувьсал, өөрчлөлт” • Д.Энхбат, “Хүмүүний зохист нэр”
21.
Хүний нэрийн утга •
Монгол хүн бүр өөрийн үндсэн нэрээс гадна овгийн болон хоч нэртэй байдаг. • Монгол хүн нэр өгөхдөө сайн сайхны бэлгэдэл буюу симболизм, цээрлэл буюу эфимизм хоёрыг бодож өгдөг. • Бэлгэдэл нь хүүхдийн ирээдүйн сайн сайхан, аз жаргал, эрүүл энх, амар тайвныг илэрхийлсэн утгатай буй.
22.
Нэр өгөх утга
чанар • Төрсөн газар орон, нутаг усаар нь бэлгэдэх: Алтай, Хангай, Отгонтэнгэр, Дарханбаатар • Усны нэрээр: Мөрөн, Байгаль, Хөвсгөл гм • Од эрхэсийн нэрээр: Наран, Саран, Цолмон • Эрүүл энхийн бэлгэдлээр: Энх, Мэнд, Амар • Тооны нэрээр: Жарантай, Зууннаст, Түмэн • Эр зоригийн утгат: Баатарзориг, Арслан гм. • Ургамлын нэрээр: Цэцэгээ, Хонгорзул, Удвал
23.
Үргэлжлэл • Үзэсгэлэн гоо,
цэвэр ариуны бэлгэдлээр: Урангоо, Алтан, Мөнгөн, Шүр, Сувд, • Элбэг дэлбэг баян явахын бэлгэдэл: Баянбадрах, Баянбат, Баянбилэг, • Төр улсын хүндэтгэлт утга: Төрмөнх, Баттөр • Эрдэм номтой хүн болох бэлгэдэл: Оюут, Эрдэмт, Оюунбилэг, • Учрал ерөөлийн утга: Мөнгөнхөлөг, Март • Ихэр хүүхдийн нэр нэг өөр: Нум, Сум, Онч, Мэргэн
24.
Үргэлжлэл 2 • Цээрлэлийн
утга: • Зориуд муу нэр өгөх: Энэбиш, Хүнбиш, Оргодол, Басбиш, Тэрбиш, Гөлөг, Муунохой • Хүйс сольж нэрлэх: Охин, Гэзэгт, Хүүхэнхүү, • Эцэг эхийн нэр болон Чингис хаан, Хувилай, Богд гэгээн гэх мэт хүндтэй нэрийг тэр бүр өгдөггүй.
25.
Бичил нэр буюу
дэвсгэр нэр • Өргөмжилсөн нэр: Чингис хаан, Гоо ван, Ерөнхийлөгч гэх мэт • Нууц нэр: Улс төрийн зорилго бусад: Иван, Улаан оточ, Шүүдэрц. • Овгийн нэр: Эцгийн шугам буюу ясан төрлийг баримтлан өгөх нэр Онход Жамъян, Боржигин Нацагдорж, Хатагин Аким, • Авгайлга нэр: Жаажаа, Адиа, Аниа, Жүүжээ, Амбаа гм • Хоч нэр: Жож Сэрээнэн, хэнхэг Бумаа, Халзан Тавхай, Том Дорж • Цол нэр: гавьяат, ардын зураач, арслан, гарьд, академич, д-р • Хүндэтгэл нэр: багштан, ноёнтон, хатагтай, гуай, авга, нагац гм • Эцгийн нэр: Найдангийн , Халтмаагийн Баттулга, • Өхөөрдөл нэр: Маамуу, Дугуйцагаан, Улаан, Даадий, Өөдөс • Этгээд нэр: Мөөгий, Төөгөө, Оюука, Ээрка, Чуука, Дууяа гм • Мэргэжлийн нэр: Үсчин Дулмаа, саальчин Бурмаа гуай, • Цээр нэр: Аавын нэрт, хэцүү нэрт, ээжийн нэрт,
26.
Хүний нэрийн бүтэц • • • • • • Дан
үгээр: Алтан, Баясгалан, Бадрах, Аз Хоршоо үгээр: Аззаяа, Ганцог, Галбаяр Холбоог үгээр: Үүрцайх, Мэргэнбаатар Нийлмэл үгээр: Алтайхүү, Үнэнхүү, Соёлмаа Өгүүлбэрээр: Нарангарав, Энэбиш, Хүнбиш Зарим нэр эр эмийг ялгана.
27.
Оноосон нэрийг зөв
бичих • • • • Оноосон нэр нэг мөр байх Ямар ч алдаагүй зөв бичих Толь бичгээр зохицуулах ёстой зүйл Ц.Дамдинсүрэн гуайн 1983 оны “Монгол хэлний үсгийн дүрэм”-д хүний нэр, амьтан, хот суурин, уул ус зэрэг ертөнц дээр ижилгүй юмны оноосон нэрийг том үсгээр эхэлж бичнэ. гэсэн ганцхан дүрэм буй.
28.
Хүний нэрийг зөв
бичих • Хүний овог нэр бол тухайн хүнийг нийгэмд ялгаж заах тэмдэг мөн. • Хүний нэр хуулийн этгээдэд тухайн хүнээ төлөөлдөг. Олон янз бичих явдал их бий: • Дагва, Даваг, Давга; Төвшин, Түвшин, • Агваан, Агван, Авгаан; Банди, Бандь, Баньд • Пагма, Пагам; Гарид, Гардь, Гарди, Гард • Ганжуур, Гаанжуур; Банди, Баньд, Бандь
29.
Газрын нэрийг зөв
бичих • Газрын нэр судалгааны ном бүтээл, газрын зураг, бусад бичиг баримтад мөн адил элдэв алдаа мадагтай бичигдсээр л байна. • Нутгийн аялгууны нөлөөгөөр эгшиг болон гийгүүлэгч авиа сэлгэх нь их байна. • Нэг нэрийг бүр өөр нэр болгон бичих. • Тийн ялгалын нөхцөлтэй, нөхцөлгүй бичих • Дэвсгэр нэртэй бичигдэж хэлэгдэж байна.
30.
УНШИХ МАТЕРИАЛ • “Орчин
цагийн монгол хэлний оноосон нэрийн судалгаа”, Ж.Сэржээ, Уб., 2010 • “Монгол хэлний үгийн сангийн утгазүй”, Д.Бадамдорж, 2006 • “Орчин цагийн монгол хэлний үгийн сан судлал” Ж.Төмөрцэрэн, • “Монгол хэлний утгазүйн шинжилгээ” Д.Бадамдорж, Уб., 2007 • “Монгол хэлний утга, соёл, хэрэглээ” Ж.Бат-Ирээдүй, Уб., 2013 • “Монгол хэлний онол, бүтцийн асуудалд”, П.Бямбасан, Уб., 2006 • “Хүмүүний зохист нэр” Д.Энхбат, Уб., 2004 • “Хорьдугаар зууны монгол хүний нэр, нэрийн давтамж, гарал, утга, бүтэц”, Ц.Сувд, 2010
Télécharger maintenant