2. De theorie van de dramadriehoek
• De dramadriehoek verwijst naar drie
hoofdrolspellers
• Dit drietal heeft min of meer een vaste
wijze in de omgang met elkaar
• Net als in de klassieke Griekse drama's
vergaat het ook dit drietal op voorspelbare
wijze
• Het is altijd dramatisch
3. Wat kenmerkt de spelers?
Aanklager: boosheid
w Bestraffend
w Verwijtend
Redder: triomf
w Ongevraagd helpen
w Altijd goede raad en advies in de vorm van oplossingen
Slachtoffer: terneergeslagen
w Passief en afwachtend
w Toont zich hulpeloos
4. De Aanklager De Redder
s
Om
Om
er
nd
sta
sta
sta
nd
nd
Om
er
er
ss
Het Slachtoffer
5. Hoe staan zij t.o.v. elkaar?
Beschuldigend
Aanklager Redder
Arrogant
nd
lp
hu
Be
Be
ke
sc
ek
sh
e
nd
nw
IIrr
ul d
rrii
de
ldii
ta
tat
de
ou
ge
ge
tiie
lij
sh
nd
nd
e
de
loo
Me
l pe
Hu
Slachtoffer
6. Het favoriete spelletje
De Aanklager
image • nu heb ik je ellendeling • verkrachtertje
here
• als jij er niet was • in de hoek drukken
• schoonheidsfout • kijk eens wat je mij aandoet
• jij ook altijd
De Redder
image • graag gedaan hoor • ze zullen blij zijn dat ze mij………
here • ik probeer je alleen maar te helpen • ik zal eens laten zien hoe goed ik
• waarom doe je niet ………. ben
• wat zou je zonder mij moeten ….. • psychiatrie
Het Slachtoffer
• calimero • arme ik
• ik kan er niets aandoen • is het niet vreselijk
• raad maar • ja maar ……………
• u bent geweldig dokter • mijn naam is haas
7. ké
no é
be ok
Ik iet
nn
be
Ik
Jij bent niet oké
Ik ben oké
kéé
took
et
niie
tn
nt ké
k
be
b to
to
Jj
J ij ne
niie
en
be
kb
IIk
8. Maar wat lijkt dan toch de winst?
Voor de aanklager
• treft hem/haar geen blaam
• is zelf niet verantwoordelijk
• voelt zich beter dan de ander
• houdt anderen op afstand (intimiteit)
Voor de redder
• maakt zichzelf belangrijk
• maakt anderen afhankelijk
• hoeft niet bij zichzelf te leven
• kan laten zien hoe goed hij/zij is
Voor het slachtoffer
• hoeft niet na te denken
• hoeft ook niet te kiezen
• heeft geen verantwoordelijkheid
• er wordt voor hem/haar gezorgd
9. Het drama houdt in:
• Dat we niet op gelijkwaardige manier met elkaar
communiceren
• Dat we de ander een (negatieve) persoonlijke waarde
toekennen
• Dat we de ander niet werkelijk op zijn verantwoording
aanspreken
• Dat we de ander zijn persoonlijke groei c.q.
ontplooiingsmogelijkheden in de weg staan
• Dat we, door eraan mee te doen, de ander in één van de rollen
van deze zelfde dramadriehoek manoeuvreren
10. Hoe blijf je uit de dramadriehoek?
• Door hem te signaleren
• Door op te letten wat en hoe je iets zegt
• Door op te letten wat en hoe iets gezegd wordt
• Stel volwassen vragen en geef volwassen antwoord
• Laat je niet uitnodigen tot dit rollenspel, ga na wat de ander echt wil en/of
behoefte aan heeft en reageer hier volwassen op
• Reageer positief en stimuleer ieder zijn verantwoordelijkheid te nemen
• Spendeer geen tijd aan roddelen of “ tactisch” gedrag, maar aan hetgeen je
bereiken wil
• Overdrijf niet over jezelf; dit lokt de ander uit
• Doe geen dingen voor iemand die dat best zelf kan
• Wees eerlijk tegenover de ander in je uitingen
• Heb respect voor de ander en spreek mensen aan op hun gedrag en niet op de
persoon als het een negatieve eigenschap betreft
• spaar geen zegeltjes, spreek ergernis direct met betrokken uit
• zorg voor het juiste adres, spreek rechtstreeks met betrokkenen
• Jij bent oké en de ander is oké
Ik ga jullie vandaag wat vertellen over de dramadriehoek, een eenvoudig diagram voor het analyseren van spelen. Ik vind het zelf een redelijk lastige materie en heb geprobeerd diverse theorieën in verband met elkaar te brengen om zo in een korte presentatie het begrip Dramadriehoek te verduidelijken. Stephen Karpman ontwikkelde de dramadriehoek. Hij stelt dat ‘Drama’ kan worden geanalyseerd als switches in rol en locatie in een tijdscontinuüm. De intensiteit van het drama wordt beïnvloed door het aantal switches in een bepaalde tijd (Script Snelheid/ Velocity) en het contrast tussen de verschillende posities (Script Range)
Een spel wordt pas een drama als er geswitched wordt van rol.
Elk van de rollen in de driehoek houdt een miskenning in: Zowel de aanklager als de redder miskennen anderen; De aanklager miskent waarde en waardigheid van anderen; extreme aanklagers kunnen zelfs andermans recht op leven en gezondheid miskennen. De redder miskent andermans mogelijkheden om zelf te denken en op eigen initiatief te handelen. Het slachtoffer miskent zichzelf. Als hij een aanklager zoekt, dan is hij het eens met diens miskenningen en beschouwt hij zichzelf als iemand die verdient te worden afgewezen en gekleineerd. Als hij een redder zoekt, gelooft hij dat hij de hulp van een Redder nodig heeft om helder te denken, te handelen of besluiten te nemen.
De drie rollen in de Drama Driehoek zijn niet authentiek. Als mensen een van deze rollen op zich nemen, dan reageren zij meer op het verleden dan op het hier-en-nu. Zij gebruiken dan oude scriptmatige strategieën waartoe ze als kind hebben besloten of die ze hebben overgenomen van hun ouders. Gewoonlijk begin iemand die een Spel speelt op een van de drie posities en schakelt dan over op een andere. Deze verschuiving in de drama driehoek vindt plaats op het moment van de Omslag in de Spelformule. Er is ook nog een vierde rol in de dramadriehoek. Dat is de rol van de omstander(s). Vanaf de ‘tribune’ oefenen ze invloed uit op het spel; hun aanwezigheid (niet-handelen of juist wel) versterkt het spel.
De aanklager communiceert vanuit zijn Negatief Kritische Ouder of Negatief Aangepast Kind De Redder communiceert vanuit zijn Negatief Zorgende Ouder Het slachtoffer communiceert vanuit zijn Negatief Aangepast Kind
Roos Ikelaar, een coach van managers, groepen en intervisiegroepen heeft een variatie gemaakt op de Winnaarsdriehoek. Zij begint met de Drama Driehoek: ze tekent een rode driehoek en plaatst in plaats van zelfstandige naamwoorden werkwoorden om te benadrukken dat het om gedrag gaat en niet om zijn. Dat is mijns inziens een belangrijk verschil: gedrag is immers veranderbaar. De opmerkingen die horen bij de Drama Driehoek zijn: Een driehoek op zijn punt duidt op een wankel evenwicht Een rode driehoek van deze vorm lijkt op een waarschuwingsbord in het verkeer Een rood bord betekent stoppen (ook al een verkeersregel) Hoe dan wel? Groene driehoek Tegenhanger van redden is helpen Tegenhanger van aanklagen is feedback geven en vragen Tegenhanger van doen als slachtoffer is realistisch doen. Stabiele vorm: dit circuit wankelt niet en de kleur groen staat symbool voor ‘doorgaan’wat ook hier de intentie is.
De winnaarsdriehoek, op de manier getekend zoals Roos Ikelaar voorstelt, wordt door Acey Choy met andere termen uitgelegd: In plaats van hulpeloos Slachtoffer te zijn, durf je kwetsbaar te zijn. Je neemt verantwoordelijkheid voor je eigen gedachten, gevoelens (en behoeften!) en gedragingen. In plaats van een Redder te zijn, bied je je zorgend vermogen aan. Je maakt duidelijke afspraken met de ander over wat zijn bijdrage kan zijn. Je doet niet meer of minder dan is afgesproken. In plaats van aanklager te zijn, houdt je assertieve werkwijze je eigen en andermans belangen in het oog. Je zegt wat je denkt, vindt en voelt zonder de ander te kwetsen.
