1. Үүрэг хүлээсэн хэрэглэгч ба эцсийн
хэрэглэгчийн прогноз модель
Эрчим хүчний үр ашиг төслийн
2012-03-16 мэргэжилтэнГ.ТУЛГА

2. 1.СУДАЛГААНЫ АЖЛЫН ЗОРИЛГО
Цахилгаан эрчим хүч хэрэглэгчдийн хэрэглээний
суурь судалгаа хийж хэрэглэгчдийг онцлогоос нь
хамааруулан зорилтот бүлгүүдэд хуваах, зорилтот
бүлгүүдийн ачааллын загварчлал гаргах, эрчим хүч
хэмнэх нөөц бололцоог тоймлон тодорхойлох, оргил
ачаалалд нөлөөлж буй хэрэглэгчийн төрлийг
тодорхойлох юм.

3. 3.1 СУДАЛГААНЫ АЖЛЫН ХҮРЭЭ
Зорилтот бүлгүүд:
•Нийтийн орон сууц Дэд станцууд
•Гэр сууц
•Жижиг дунд үйлдвэр 1. Гео 110/10/10 кВ
•Зочид буудал 2. Цэвэрлэх 110/35/10 кВ
3. Үйлдвэр 110/10/6,3 кВ
•Сургууль 4. Яармаг 110/35/10 кВ
5. Баруун 110/10кВ
6. Умард 110/10/6,3 кВ
7. Дорнод-2 110/35/10 кВ
8. Улаанхуаран 110/10 кВ
9. Өмнөд 110/10/6,3 кВ
10. Туул 110/35/10 кВ
11. Амгалан 110/10 кВ
12. Улаанбаатар 220/110/35 кВ

4. 3.2 СИСТЕМИЙН ЗАГВАРЧЛАЛ

5. Өгөгдөл боловсруулалт
200.00
Moskva district
150.00
38 Ail
100.00
50.00 RP-20
0.00 65th school
Orchlon
1 6 111621 2 7 121722 3 8 131823 4 9 141924 5 101520
Guril
March April May June July Kinder hospital
Savan

6. 3.4 АЛДАА
А. Б.
В.
А. Хэмжилт тасарсан
буюу өгөгдөл дутуу
Б. Хэмжилтийн алдаа
В. Хэмжилтийн утга
зөрсөн

7. 3.5 НАРИЙВЧЛАЛ
А. В.
Б.
А. ¼ интервалтай
хэмжилт
Б. 1 цагийн интервальтай
хэмжилт
В. ½ интервальтай
хэмжилт

8. 2.3 СИСТЕМИЙН АЧААЛЛЫГ ЗАДЛАХ
Системийн нийт ачаалал гэдэг бүх зорилтот бүлгүүдийн эрчим
хүчний хэрэглээний нийлбэр учраас зорилтот бүлгүүдээр нь
задлах шаардлага гардаг. Үүний тулд хэрэглэгчдийг үндсэн 2
хэсэгт хуваана.
•Үүрэг хүлээсэн хэрэглэгч
•Тодорхой бус хэрэглэгч
Үүрэг хүлээсэн хэрэглэгч* (Хуулын хэллэгээр этгээд гэх) гэдэг нь
эрчим хүчний хэмнэлтийн хуулиар тодорхойлогдоно.
*-ХБНГУ-д жилийн эрчим хүчний хэрэглээ нь жилд 100000 кВт.цаг-аас
илүү хэрэглэгчид үүрэг хүлээсэн хэрэглэгч ангилалд ордог.
Жич: Улаанбаатар хотын хэмжээнд жилд 1сая.кВтц-аас илүү
хэрэглээтэй нийт 139 хэрэглэгч байна.

9. 2.4 ТОДОРХОЙ БУС ХЭРЭГЛЭГЧ
Үйлдвэрлэсэн ЦЭХ + импорт – экспорт – том хэрэглэгч (>1,000.000
кВт.цаг) – нийт алдагдал = Тодорхой бус хэрэглэгчид
Тодорхой бус хэрэглэгчийн ангилалд жилд 1 сая кВтцаг-аас доош
хэрэглээтэй айл өрх, жижиг дунд үйлдвэр, үйлчилгээний салбар зочид
буудал, сургууль, цэцэрлэг гэх мэт хэрэглэгчид орно. Эдгээр
хэрэглэгчдийн ачааллын графикийг тодорхойлох боломжгүй тохиолдолд
(голдуу боломжгүй байдаг) стандарт ачааллын муруйг ашиглах хэрэгцээ
шаардлага гарна.
Улс орнуудын хөгжлийн түвшин, амьдралын хэв маяг, цаг уурын нөхцөл
байдал, газарзүйн байрлал зэргээс хамааран эрчим хүчний хэрэглээний бүтэц
хоорондоо өөр байдаг.
График. Өрхийн ачааллын стандарт хэлбэр

10. 2.5 ОНЦЛОГ ХҮЧИН ЗҮЙЛҮҮД
Хэрэглэгчийн загвар боловсруулах явцад тухайн орны онцлогуудыг сайн авч
үзэх шаардлагатай. Үүнд:
•Цаг агаарын нөхцөл байдал. Агаарын температур
•Тухайн газарзүйн байрлал дээрх нарны цикл. Тухайлбал тухайн цэгт хэдэнд
хэзээ нар мандах, жаргах зэргийг тооцоонд авч үзэх.
•Албан ѐсны баяр, амралтын өдрүүд. Манай улсын хувьд тогтмол нэг өдөр
болдог баярын өдрүүд байхад жил болгон өөрчлөгддөг баяр ч байна.
III/16 19:01
Өдрийн үргэлжлэх хугацаа 11:56
III/16 07:05
График. Улаанбаатар хотын нарны цикл

11. 2.6 Программын хэрэгсэл
Программын TOOL ашиглан график үүсгэх, сценари
боловсруулах.
Ачааллын
график үүсгэх
TOOL.

12. 3.7 Зорилтот бүлгүүдийн хоногын ачааллын модель
Нийтийн орон сууц Гэр сууц

13. Зорилтот бүлгүүдийн хоногын ачааллын модель
Зочид буудал Жижиг дунд үйлдвэр

14. Зорилтот бүлгүүдийн хоногын ачааллын модель
Сургууль Эмнэлэг
40.00
35.00
30.00
25.00
20.00
15.00
10.00
5.00
0.00
1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23

15. Баярын амралтын өдрүүд
Жирийн ажлын өдөр Мартын 8
Наадам VII/12 Наадам VII/13

16. Нийслэлийн 294416 өрхийн 60.1 хувь буюу 177019 өрх гэрт амьдарч байна.

17. Эзлэх хувь Цахилгаан эрчим
Хэрэглэгч
% хүч, мян.кВтц
Том хэрэглэгч 33.00 485545.8Цаашид үүрэг хүлээсэн хэрэглэгч гэнэ
Гэр 23.00 338410.7
Нийтийн орон сууц 19.00 279556.7
Жижиг дунд үйлдвэр 15.00 220702.7
Зочид буудал 2.00 29427.0
Эмнэлэг 3.00 44140.5
Сургууль 5.00 73567.6
НИЙТ: 100.00 1471351
3.00
2.00
5.00
33.00 Том хэрэглэгч
15.00
Гэр
Нийтийн орон сууц
Жижиг дунд үйлдвэр
19.00
Зочид буудал
23.00
Эмнэлэг
Сургууль

18. 3.9 ПРОГНОЗ
Бүтэн жилээр

19. 3.9 ПРОГНОЗ
Цахилгаан эрчим
Хэрэглэгч Эзлэх хувь % Прогноз 2013
хүч, мян.кВтц
Том хэрэглэгч 33.00 485545.8 509823.1 кВтц (+5 %)
Гэр 23.00 338410.7 362099.5 кВтц (+7 %)
Нийтийн орон сууц 19.00 279556.7 321490.2 кВтц (+15 %)
Жижиг дунд үйлдвэр 15.00 220702.7 242772.9 кВтц (+10 %)
Зочид буудал 2.00 29427.0 30309.8 кВт ц(+3 %)
Эмнэлэг 3.00 44140.5 45906.2 кВтц(+4 %)
Сургууль 5.00 73567.6 79453 кВтц(+8 %)
НИЙТ: 100.00 1471351 1591854.6 кВтц (+8.2%)
Pmax =847 МВт

20. ДҮГНЭЛТ
•2012 оны сүүл 2013 оны эхэн гэхэд Төвийн бүсийн эрчим хүчний системийн
оргил ачаалал 850 МВт-д хүрнэ.
• Оргил ачаалалд хамгийн их нөлөөлж байгаа зорилтот бүлэг бол гэр хороолол
болон орон сууцны хэрэглээ байна. Иймээс эдгээр зорилтот бүлэг рүү чиглэсэн
эрчим хүчний хэмнэлтийн чиглэлийн ажлуудыг хийх.
• Судалгааг цаашид улам төгөлдөржүүлэхийн тулд мэдээллийн бааз бий
болгох хэрэгтэй нь . (EXPERT’s DATA BANK)
• Эрчим хүчний хэмнэлтийн хууль болон холбогдох дүрэм, журам эрх зүйн
орчинг сайжруулах.
• Үүрэг хүлээсэн хэрэглэгчийн босгийг дараах байдлаар алхам алхамаар
хэрэгжүүлэх
2014 он гэхэд жилийн ЦЭХ-ний хэрэглээ 1,000,000 кВтцаг-аас дээш
2016 он гэхэд жилийн ЦЭХ-ний хэрэглээ 500,000 кВтцаг-аас дээш
2018 он гэхэд жилийн ЦЭХ-ний хэрэглээ 200,000 кВтцаг-аас дээш
2020 он гэхэд жилийн ЦЭХ-ний хэрэглээ 100,000 кВтцаг-аас дээш
• Цахилгаан эрчим хүч хэрэглэгчдийг нэгдсэн нэг индекжүүлэх системд оруулах
• Эрчим хүчний хэмнэлтийн шошго нэвтрүүлэх