1. 100202 : Curriculum & Instruction
การเรียนรู
ที่มา : http://www.nectec.or.th/courseware/cai/0042.html 6/8/2005 8:51 AM
การเรียนรู คือ กระบวนการที่ทําใหคนเปลี่ยนแปลงพฤติกรรม ความคิด คนสามารถเรียนไดจากการ
ไดยิน การสัมผัส การอาน การใชเทคโนโลยี การเรียนรูของเด็กและผูใหญจะตางกัน เด็กจะเรียนรูดวยการเรียน
ในหอง การซักถาม ผูใหญมักเรียนรูดวยประสบการณที่มีอยู แตการเรียนรูจะเกิดขึ้นจากประสบการณที่ผูสอน
นําเสนอ โดยการปฏิสัมพันธระหวางผูสอนและผูเรียน ผูสอนจะเปนผูที่สรางบรรยากาศทางจิตวิทยาที่เอื้ออํานวย
ตอการเรียนรู ที่จะใหเกิดขึ้นเปนรูปแบบใดก็ไดเชน ความเปนกันเอง ความเขมงวดกวดขัน หรือความไมมี
ระเบียบวินัย สิ่งเหลานี้ผูสอนจะเปนผูสรางเงื่อนไข และสถานการณเรียนรูใหกับผูเรียน ดังนั้น ผูสอนจะตอง
พิจารณาเลือกรูปแบบการสอน รวมทั้งการสรางปฏิสัมพันธกับผูเรียน
ลักษณะการเรียนรูของผูใหญ
• ผูใหญจะใชประสบการณมาผสมผสานในการเรียน
• ผูใหญจะคาดหวังในสิ่งที่เรียนที่จะเปนประโยชนในชีวิตและการทํางาน
• ผูใหญจะนําประสบการณที่สะสมมาแกปญหาและประยุกต
• ผูใหญจะสามารถอธิบายสิ่งตางๆไดตางกัน
การเรียนรูตามทฤษฎีของ Bloom ( Bloom's Taxonomy) Bloom ไดแบงการเรียนรูเปน 6 ระดับ

• ความรูที่เกิดจากความจํา (knowledge) ซึ่งเปนระดับลางสุด
• ความเขาใจ (Comprehend)
• การประยุกต (Application)
• การวิเคราะห ( Analysis) สามารถแกปญหา ตรวจสอบได
• การสังเคราะห ( Synthesis) สามารถนําสวนตางๆ มาประกอบเปนรูปแบบใหมไดใหแตกตางจาก
รูปเดิม เนนโครงสรางใหม
• การประเมินคา ( Evaluation) วัดได และตัดสินไดวาอะไรถูกหรือผิด ประกอบการตัดสินใจบนพื้นฐาน
ของเหตุผลและเกณฑที่แนชัด
การเรียนรูตามทฤษฎีของเมเยอร ( Mayor)

ในการออกแบบสื่อการเรียนการสอน การวิเคราะหความจําเปนเปนสิ่งสําคัญ และตามดวยจุดประสงคของ
การเรียน โดยแบงออกเปนยอยๆ 3 สวนดวยกัน
• พฤติกรรม ควรชี้ชัดและสังเกตได
• เงื่อนไข พฤติกรรมสําเร็จไดควรมีเงื่อนไขในการชวยเหลือ
• มาตรฐาน พฤติกรรมที่ไดนั้นสามารถอยูในเกณฑที่กําหนด
1

2. 100202 : Curriculum & Instruction
การเรียนรูตามทฤษฎีของบรูเนอร (Bruner)

• ความรูถูกสรางหรือหลอหลอมโดยประสบการณ
• ผูเรียนมีบทบาทรับผิดชอบในการเรียน
• ผูเรียนเปนผูสรางความหมายขึ้นมาจากแงมุมตางๆ
• ผูเรียนอยูในสภาพแวดลอมที่เปนจริง
• ผูเรียนเลือกเนื้อหาและกิจกรรมเอง
• เนื้อหาควรถูกสรางในภาพรวม
การเรียนรูตามทฤษฎีของไทเลอร (Tylor)

• ความตอเนื่อง (continuity) หมายถึง ในวิชาทักษะ ตองเปดโอกาสใหมีการฝกทักษะในกิจกรรมและ
ประสบการณบอยๆ และตอเนื่องกัน
• การจัดชวงลําดับ (sequence) หมายถึง หรือการจัดสิ่งที่มีความงาย ไปสูสิ่งที่มีความยาก ดังนั้นการจัด
กิจกรรมและประสบการณ ใหมีการเรียงลําดับกอนหลัง เพื่อใหไดเรียนเนื้อหาที่ลึกซึ้งยิ่งขึ้น
• บูรณาการ (integration) หมายถึง การจัดประสบการณจึงควรเปนในลักษณะที่ชวยใหผูเรียน ได
เพิ่มพูนความคิดเห็นและไดแสดงพฤติกรรมที่สอดคลองกัน เนื้อหาที่เรียนเปนการเพิ่มความสามารถ
ทั้งหมด ของผูเรียนที่จะไดใชประสบการณไดในสถานการณตางๆ กัน ประสบการณการเรียนรู จึงเปน
แบบแผนของปฏิสัมพันธ (interaction) ระหวางผูเรียนกับสถานการณที่แวดลอม
ทฤษฎีการเรียนรู 8 ขั้น ของกาเย ( Gagne )
• การจูงใจ ( Motivation Phase) การคาดหวังของผูเรียนเปนแรงจูงใจในการเรียนรู
• การรับรูตามเปาหมายที่ตั้งไว (Apprehending Phase) ผูเรียนจะรับรูสิ่งที่สอดคลองกับความตั้งใจ
• การปรุงแตงสิ่งที่รับรูไวเปนความจํา ( Acquisition Phase) เพื่อใหเกิดความจําระยะสั้นและระยะยาว
• ความสามารถในการจํา (Retention Phase)
• ความสามารถในการระลึกถึงสิ่งที่ไดเรียนรูไปแลว (Recall Phase )
• การนําไปประยุกตใชกับสิ่งที่เรียนรูไปแลว (Generalization Phase)
• การแสดงออกพฤติกรรมที่เรียนรู ( Performance Phase)
• การแสดงผลการเรียนรูกลับไปยังผูเรียน ( Feedback Phase) ผูเรียนไดรับทราบผลเร็วจะทําใหมีผลดี
และประสิทธิภาพสูง
องคประกอบที่สําคัญที่กอใหเกิดการเรียนรู จากแนวคิดนักการศึกษา กาเย ( Gagne) คือ
• ผูเรียน ( Learner) มีระบบสัมผัสและ ระบบประสาทในการรับรู
• สิ่งเรา ( Stimulus) คือ สถานการณตางๆ ที่เปนสิ่งเราใหผูเรียนเกิดการเรียนรู
• การตอบสนอง (Response) คือ พฤติกรรมที่เกิดขึ้นจากการเรียนรู
2

3. 100202 : Curriculum & Instruction
การสอนดวยสื่อตามแนวคิดของกาเย (Gagne)
• เราความสนใจ มีโปรแกรมที่กระตุนความสนใจของผูเรียน เชน ใช การตูน หรือ กราฟกที่ดึงดูดสายตา
ความอยากรูอยากเห็นจะเปนแรงจูงใจใหผูเรียนสนใจในบทเรียน การตั้งคําถามก็เปนอีกสิ่งหนึ่ง
• บอกวัตถุประสงค ผูเรียนควรทราบถึงวัตถุประสงค ใหผูเรียนสนใจในบทเรียนเพื่อใหทราบวาบทเรียน
เกี่ยวกับอะไร
• กระตุนความจําผูเรียน สรางความสัมพันธในการโยงขอมูลกับความรูที่มีอยูกอน เพราะสิ่งนี้สามารถทํา
ใหเกิดความทรงจําในระยะยาวไดเมื่อไดโยงถึงประสบการณผูเรียน โดยการตั้งคําถาม เกี่ยวกับแนวคิด
หรือเนื้อหานั้นๆ
• เสนอเนื้อหา ขั้นตอนนี้จะเปนการอธิบายเนื้อหาใหกับผูเรียน โดยใชสื่อชนิดตางๆ ในรูป กราฟฟก หรือ
เสียง วิดีโอ
• การยกตัวอยาง การยกตัวอยางสามารถทําไดโดยยกกรณีศึกษา การเปรียบเทียบ เพื่อใหเขาใจได
ซาบซึ้ง
• การฝกปฎิบัติ เพื่อใหเกิดทักษะหรือพฤติกรรม เปนการวัดความเขาใจวาผูเรียนไดเรียนถูกตอง เพื่อให
เกิดการอธิบายซ้ําเมื่อรับสิ่งที่ผิด
• การใหคําแนะนําเพิ่มเติม เชน การทําแบบฝกหัด โดยมีคําแนะนํา
• การสอบ เพื่อวัดระดับความเขาใจ
• การนําไปใชกับงานที่ทํา ในการทําสื่อควรมี เนื้อหาเพิ่มเติม หรือหัวขอตางๆ ที่ควรจะรูเพิ่มเติม
ทฤษฎีแหงการสรางสรรคดวยปญญา (Constructionism)
ทฤษฎีแหงการสรางสรรคดวยปญญา (Constructionism ) ของ ศาสตราจารย Seymour Papert แหง
Media Lab, Massachusetts Institute of Technology, สหรัฐอเมริกา ผูเรียนสามารถสรางความรู ความเขาใจ
เกี่ยวกับสิ่งตางๆ ในสภาพแวดลอมการดํารงชีวิตไดดวยตนเอง ดวยการนําเสนอเพื่อสรางประสบการณ
คอมพิวเตอรเปนเครื่องมือ ที่สามารถนํามาใชประกอบการเรียนการสอนได ทําใหผูเรียนเรียนไดเขาใจมากยิ่งขึ้น
และเปลี่ยนกรอบความคิดของครูจากเดิม ซึ่งเนนการสอนไปเปนการใหอิสระแกผูเรียน ไดรวมเรียนรูเปนอิสระใน
การเรียนโดยพึ่งพาตนเอง
สาระสําคัญของทฤษฎีแหงการสรางสรรดวยปญญา (Constructionism )
ผูเรียนเปนฝายสรางความรูขึ้นดวยตนเอง มิใชไดมาจากครูและในการสรางความรูนั้น ผูเรียนจะตองลง
มือสรางสิ่งใดสิ่งหนึ่งขึ้นมา เชน การสรางสิ่งจําลอง การสรางสิ่งที่จับตองสัมผัสได ทําใหผูอื่นมองเห็นได จะมีผล
ทําใหผูเรียนตองใชความคิด มีความกระตือรือรน มีความรับผิดชอบตอการเรียนรูของตนเอง อยางเพื่อเกิดการ
สรางสรรคความคิด
3

4. 100202 : Curriculum & Instruction
หลักการสําคัญ
• การเชื่อมโยงสิ่งที่รูแลวกับสิ่งที่กําลังเรียน
• การใหโอกาสผูเรียนเปนผูริเริ่มทําโครงการที่ตนเองสนใจ การสนับสนุนอยางพอเพียงและเหมาะสม
จากครูซึ่งไดรับการฝกฝนใหมีความเขาใจกระบวนการเรียนรูอยางลึกซึ้ง
• เปดโอกาสใหมีการแลกเปลี่ยนความคิด นําเสนอผลการวิเคราะหกระบวนการเรียนรูของตนเอง
• ใหเวลาทําโครงการอยางตอเนื่อง
การแสดงความคิดและผลงานของตนเองใหคนอื่นๆ รับทราบและรวมพิจารณาใหขอเสนอแนะนั้น เปนการ
สงเสริมใหเกิดการเรียนรูรวมกัน และการยอมรับในความแตกตางทางความคิด และผลงานปรากฎอยู และไดรับ
การสนับสนุนใหทําอยางตอเนื่อง ดังนั้นผูเรียนแตละคนก็จะมีโอกาสพัฒนาความสามารถในผลสําเร็จของตนเอง
การเรียนรูตามทฤษฎีสรางสรรดวยปญญาเริ่มใชในประเทศไทยอยางจริงจังนั้นเริ่มแตป พ.ศ. 2539 โดยมูลนิธิ
ศึกษาพัฒนไดพัฒนาโครงการนํารองคือ Lighthouse Project เพื่อแสดงใหเห็นวาการจัดการศึกษาที่เปน
ทางเลือกใหมสําหรับพัฒนาคนไทยใหเปนนักคิด นักสํารวจทดลอง และใชเทคโนโลยีเพื่อแสดงความคิดและ
สรางสรรคสิ่งตางๆ ไดอยางคลองแคลว
บุคลากรที่เกี่ยวของกับกระบวนการเรียนรู
ผูเรียน
ผูเรียนสามารถสรางความรู ความเขาใจสิ่งตางๆ ดวยตนเอง ดังนั้น ผูเรียนจะตองเปนฝายริเริ่มลงมือทําโครงการ
ซึ่งตนเองสนใจ พรอมกับคิดและพูดอธิบายเกี่ยวกับสิ่งที่ไดกระทําไปแลวใหคนอื่นๆ รับรูและนําไปสูการ
แลกเปลี่ยนความคิดซึ่งกันและกัน โดยใชเครื่องมือที่เหมาะสมในการสรางความคิด
ครู
ครูควรรูความตองการของผูเรียนแตละคน และใหคําแนะนําไดอยางเหมาะสม และไมนอยเกินไปจนผูเรียนหมด
กําลังใจที่จะทํางานตอยอมรับในความคิดแปลกใหมของผูเรียนและรวมสํารวจ ทดลองกับผูเรียน เปดโอกาสให
ผูเรียนไดทําสิ่งที่ตนเองสนใจและในระยะเวลาที่ตองการ สงเสริมใหมีการนําเสนอผลงานและแลกเปลี่ยน
ความคิดกันอยางจริงจังและตอ
ผูปกครอง
ปจจุบันจํานวนบานเรือนที่มีคอมพิวเตอรและ Internet เพิ่มขึ้นอยางรวดเร็ว ผูปกครองจึงมีบทบาทสําคัญในการ
สรางวัฒนธรรมการเรียนรูภายในครอบครัว โดยแสดงใหเห็นวาการเรียนรูสิ่งใหมๆ เชน พยายามเรียนรูการใช
คอมพิวเตอรอยูเสมอ ใหความสนใจที่จะเรียนรูรวมกับเด็กๆ หรือเรียนรูจากเด็กๆ ในครอบครัว ใชคอมพิวเตอร
เปนเครื่องมือสําหรับเรียนที่กอใหเกิดคุณคาและความสุขแกตนเอง และยอมรับวาสมาชิกแตละคนในครอบครัวมี
วิธีการเรียนรูที่แตกตางกัน แตสามารถแลกเปลี่ยนความคิดกันได
4

5. 100202 : Curriculum & Instruction
การเลือกประสบการณการเรียนรู
• ควรสอดคลองกับจุดประสงคการสอน
• ควรสนองความตองหรือความสนใจของผูเรียน
• ควรเหมาะกับวุฒิภาวะ ความสามารถของผูเรียนที่จะปฏิบัติได
• ควรสอดคลองกับความแตกตางระหวางบุคคล
• ควรมีความตอเนื่องกับประสบการณเดิมของผูเรียนที่มีอยู
• ควรเรียงลําดับที่เหมาะสมจากงายไปยาก
5