2. Overzicht
1. De lichamelijke ontwikkeling
2. De motorische ontwikkeling
3. De perceptuele ontwikkeling
4. De cognitieve ontwikkeling
5. De taalontwikkeling
6. De sociaal – emotionele ontwikkeling
7. De seksuele ontwikkeling
8. De persoonlijkheidsontwikkeling
9. De morele ontwikkeling
11. De spelontwikkeling
13. Indien de ontwikkeling ‘anders’ loopt …
4. Meisjes < jongens: 1 à 2 j. verschil
• Begin en einde
• Tempo en duur
Individuele verschillen
De lichamelijke ontwikkeling
5. De lichamelijke ontwikkeling
Seksuele rijpingsprocessen
• Primaire geslachtskenmerken(direct betrekking
op voortplanting)
• Secundaire geslachtskenmerken
• Biologisch volwassen:
• meisjes 15 jaar
• jongens op 16 jaar
6.
7. De lichamelijke ontwikkeling
Versnelling groei en verandering proportie
= ‘Tweede strekking’
• Groei mbt lengte, gewicht & skelet
• Eerst hoofd, handen en voeten
• Daarna: armen en benen
• Tot slot: romp
8.
9. • Jongens > meisjes: bredere
schouders, smallere heupen, langere
benen, meer spieren, minder onderhuidse
vetontwikkeling
• Uithoudingsvermogen
• Jeugdpuistjes
• Zweetklieren
Ook op andere vlakken verschillen:
De lichamelijke ontwikkeling
10.
11. De lichamelijke ontwikkeling
Reacties op lichamelijke veranderingen
• Samenhang uiterlijk en zelfbeeld
• Negatieve beleving van het lichaam als o.a.
• Vroege/late rijping
• Afwijking van ideaalbeeld
• Jeugdpuistjes
• Menarche/spermarche: tegenstrijdige emoties
• …
• Versnelde ontwikkeling van huidige adolescent in vergelijking
met adolescenten van enkele generaties geleden
Acceleratieverschijnsel
12.
13.
14. Overzicht
1. De lichamelijke ontwikkeling
2. De motorische ontwikkeling
3. De perceptuele ontwikkeling
4. De cognitieve ontwikkeling
5. De taalontwikkeling
6. De sociaal – emotionele ontwikkeling
7. De seksuele ontwikkeling
8. De persoonlijkheidsontwikkeling
9. De morele ontwikkeling
11. De spelontwikkeling
13. Indien de ontwikkeling ‘anders’ loopt …
15. De motorische ontwikkeling
Perfecte lichaamsbeheersing
• spierontwikkeling
• Uithoudingsvermogen neemt toe
Sporten
• = favoriete bezigheid
• Waarom: Competitie of just for fun? Lichamelijke
aantrekkelijkheid vergroten? Vaardigheid
verbeteren?
16. Overzicht
1. De lichamelijke ontwikkeling
2. De motorische ontwikkeling
3. De perceptuele ontwikkeling
4. De cognitieve ontwikkeling
5. De taalontwikkeling
6. De sociaal – emotionele ontwikkeling
7. De seksuele ontwikkeling
8. De persoonlijkheidsontwikkeling
9. De morele ontwikkeling
11. De spelontwikkeling
13. Indien de ontwikkeling ‘anders’ loopt …
17. De perceptuele ontwikkeling
• Selectieve aandacht
= aandacht richten op één bron (vb. op les, terwijl
anderen zitten lachen, fluisteren, …)
• Verdelen van aandacht
(vb. zowel telefoneren als tv kijken)
• Langdurige concentratie mogelijk
Aandacht en concentratie
18. Overzicht
1. De lichamelijke ontwikkeling
2. De motorische ontwikkeling
3. De perceptuele ontwikkeling
4. De cognitieve ontwikkeling
5. De taalontwikkeling
6. De sociaal – emotionele ontwikkeling
7. De seksuele ontwikkeling
8. De persoonlijkheidsontwikkeling
9. De morele ontwikkeling
11. De spelontwikkeling
13. Indien de ontwikkeling ‘anders’ loopt …
20. De cognitieve ontwikkeling
• Adolescent vertoont 3 nieuwe dimensies:
• Abstract denken (verder dan ‘hier en nu aanwezige’)
• Propositionele denken (‘wat is’ afzetten tegen ‘wat
zou kunnen zijn’ = fantasie)
• Hypothetisch-deductief denken (‘als … dan …’ op
experimentele manier)
• Combinatorisch denken (combinaties van ideeën
nagaan, de relaties er tussen verwoorden en hieruit
causale verbanden afleiden)
Formeel operationeel stadium
http://www.youtube.com/watch?v=lw36PpYPPZM
21. • Geheugencapaciteit (beter onthouden +
beschikbare capaciteit wordt beter benut)
• Metacognitie (= denken over eigen
denken)
• Planmatig en systematisch werken (beste
strategie achterhalen)
• Inhoudelijke kennis
Informatieverwerking
De cognitieve ontwikkeling
22. De cognitieve ontwikkeling
• Kritische houding
• Zelfreflectie
• Discussiëren
• Idealisme
• ≠ Intelligenter
Consequenties van het gevorderd
denkniveau:
23. Overzicht
1. De lichamelijke ontwikkeling
2. De motorische ontwikkeling
3. De perceptuele ontwikkeling
4. De cognitieve ontwikkeling
5. De taalontwikkeling
6. De sociaal – emotionele ontwikkeling
7. De seksuele ontwikkeling
8. De persoonlijkheidsontwikkeling
9. De morele ontwikkeling
11. De spelontwikkeling
13. Indien de ontwikkeling ‘anders’ loopt …
24. De taalontwikkeling
• Uitgebreide woordenschat
• Regels en afspraken
Volwassenentaal
• Sms-jes en chattaal:
ff, gwn, idd, lama, w817, enz.
• Specifieke uitdrukkingen
‘smoren’, ‘tongen’, …
Taal van de
adolescent
25. Overzicht
1. De lichamelijke ontwikkeling
2. De motorische ontwikkeling
3. De perceptuele ontwikkeling
4. De cognitieve ontwikkeling
5. De taalontwikkeling
6. De sociaal – emotionele ontwikkeling
7. De seksuele ontwikkeling
8. De persoonlijkheidsontwikkeling
9. De morele ontwikkeling
11. De spelontwikkeling
13. Indien de ontwikkeling ‘anders’ loopt …
26. volwassene die zelf ouderlijke taken op zich neemt
=> ADOLESCENT =>
Kind opgevoed door ouders
De sociaal – emotionele ontwikkeling
27. A. Ouders & gezin
Separatie en individuatie
Separatie = loskomen van ouders
-Invloed: ouders , lftgenoten
-Beeld ouders: ouders = feilbaar
-Generatiekloof?
Individuatie = autonome persoon
worden
-Verschilt per gezin en cultuur
Rolveranderingen:
- Intimiteit en seksualiteit
- Relationeel binden
- Beroep en studie
- Moreel, politiek en levensbeschouwelijk
De sociaal – emotionele ontwikkeling
28. De sociaal – emotionele ontwikkeling
• Invloed van het gezin
1. De opvoedingsstijl
Permissief
toegeeflijk
(verwennend)
Autoritatief
(democratisch)
Permissief
onverschillig
(verwaarlozend)
Autoritair
(extreem streng)
Parentale
controle
Parentale warmte
29. Permissief-toegeeflijk = verwennende ouder
• Adolescent kan zich niet aan regels houden
Permissief onverschillig = verwaarlozende ouder
• Zelfvertrouwen is gering
• Geen zelfcontrole
Autoritair = extreem strenge ouder
• Laag zelfvertrouwen
• Weinig sociale vaardigheden, gebrek aan initiatief, …
Autoritatief = democratische ouder
• Sociale competentie, zelfvertrouwen en verantwoordelijkheidsgevoel
De sociaal – emotionele ontwikkeling
30. De sociaal-emotionele ontwikkeling:
Invloed van het gezin
Opvoedingsstijl (zie vorige slides)
Wijze waarop ouders omgaan met het ouder worden
De onderlinge relatie van de ouders
De economische situatie van het gezin -> studentenjob!
Samenstelling van het gezin
Culturele achtergrond van het gezin
• Invloed van het gezin
31. De sociaal – emotionele ontwikkeling:
conflicten en stress
B. Conflicten
• Interpersoonlijke conflicten
• Conflict ouders
• Gewenst !?!
• Oplossing ?
• Intrapsychische conflicten
• = Stimulans voor ontwikkeling
C. Stress
• Door gebeurtenissen die ons bedreigen of uitdagen
• Coping
• Probleemgericht
• Emotiegericht
• Onbewust, defensief
32. De sociaal-emotionele ontwikkeling:
leeftijdsgenoten
Verschuivingen in de contacten met leeftijdsgenoten
• Meer omgang, ook buiten school
• Informeel gevormde groepen
• Contact met andere sekse
• In groter verband
Waarom zijn die contacten zo belangrijk voor adolescenten?
• Versterken van de zelfwaardering
• Ontwikkelen van sociale vaardigheden:
communicatie, assertiviteit, met het andere sekse en sterke emoties
• Experimenteren met nieuwe sociale rollen
• Integratie in de volwassenenwereld voorbereiden
• Sociale vergelijking
33. De sociaal-emotionele ontwikkeling:
jeugdcultuur en subculturen
Jeugdcultuur = adolescenten hebben een eigen
cultuur, die bestaat uit dezelfde opvattingen en
gedragingen.
Subcultuur = behoort tot de jeugdcultuur, maar
onderscheiden zich van elkaar in opvattingen en
gedragingen.
• = basis voor ‘imago’
• Geen groep van vrienden
• = een grotere herkenbare groep, waar de jongere één van is.
• Conformisme
• Vb: skaters, emo’s, jumpers, enz.
37. De sociaal – emotionele ontwikkeling:
vriendschap tssn boezemvriend(inn)en
Vriendschap tss
‘boezemvriend(inn)en’
• Speciale band gekenmerkt door
intimiteit, gelijkwaardigheid en
wederkerigheid
• Invulling: steun, vertrouwen & gesprekken
over alledaagse en intieme zaken
• Verschil jongens en meisjes
• Tegenwicht voor gevoelens van
eenzaamheid
38.
39. Overzicht
1. De lichamelijke ontwikkeling
2. De motorische ontwikkeling
3. De perceptuele ontwikkeling
4. De cognitieve ontwikkeling
5. De taalontwikkeling
6. De sociaal – emotionele ontwikkeling
7. De seksuele ontwikkeling
8. De persoonlijkheidsontwikkeling
9. De morele ontwikkeling
11. De spelontwikkeling
13. Indien de ontwikkeling ‘anders’ loopt …
40. De seksuele ontwikkeling: de genitale
fase
Evolutie
• Focus op ontdekking eigen en ander lichaam ->
seksuele omgang
Genitale fase (Freud)
• Seksuele ontwikkeling komt in een
stroomversnelling -> volwassen seksualiteit
• Geslachtscontact staat centraal
• Grote openheid vs taboesfeer
41. De seksuele ontwikkeling: vorming van
romantische relaties
Meerdere functies
• Leert een intieme relatie op te bouwen
• Manier om plezier te hebben
• Prestige
• Besef eigen identiteit
• Ontwikkeling van autonomie
4 stadia in het ontstaan van relaties
• Het initatiestadium: klemtoom op kenmerken van het zelf
• Het statusstadium: klemtoon op relaties met anderen
• Het stadium van de affectie: klemtoon op passie
• Het stadium van de relatievorming: klemtoon op relatie
42. De seksuele ontwikkeling: belangrijke
thema’s
Zelfbevrediging
• Controversieel thema: roept gevoelens van verwondering, ongemak en
schuld op.
• Komt al voor bij jonge kinderen
• Jongens > meisjes
De eerste keer
• Stapsgewijs: van vasthouden, over (tong)zoenen en aanraken
geslachtsdelen naar de eerste keer
• Individuele verschillen:
• Belang van opleidingsniveau
• Motieven: nieuwsgierigheid, wederzijdse affectie en status volwassene
• Emoties: jongens positiever, dan bij meisjes
44. De seksuele ontwikkeling: belangrijke
thema’s
Anticonceptie en veilig vrijen
• Waarom condoomgebruik?
• Meisjes: zwangerschap voorkomen
• Jongens: geslachtsziekten vermijden
• Hoe jonger, hoe minder gebruikt
• Hoe meer seksuele ervaring, hoe meer
anticonceptiegebruik
• Tienerzwangerschappen
45. De seksuele ontwikkeling: belangrijke
thema’s
Homoseksueel gedrag
• 3 reacties op ontdekking:
• Verzet en maskeren
• Acceptatie en dubbelleven
• Volledige aanvaarding en openheid
• Spanningen en angsten
• Zelfmoord > gemiddeld
• Reacties omgeving meestal positief
46. Overzicht
1. De lichamelijke ontwikkeling
2. De motorische ontwikkeling
3. De perceptuele ontwikkeling
4. De cognitieve ontwikkeling
5. De taalontwikkeling
6. De sociaal – emotionele ontwikkeling
7. De seksuele ontwikkeling
8. De persoonlijkheidsontwikkeling
9. De morele ontwikkeling
11. De spelontwikkeling
13. Indien de ontwikkeling ‘anders’ loopt …
47. De persoonlijkheidsontwikkeling:
egocentrisme
“anderen zijn net zo fel met mij bezig als ik zelf”
Imaginair publiek
• Wanneer een adolescent kritisch of bewonderend over zichzelf
denkt, denkt hij dat anderen dat ook doen (als een vermeend
publiek)
Persoonlijke fabel
• ‘Ik ben uniek, er is geen tweede zoals ik.”
Oplossingen?
• Contact met leeftijdsgenoten (imaginair publiek breekt af)
• Realisatie van vriendschappen (persoonlijke fabel lost op)
48. De persoonlijkheidsontwikkeling:
Conformisme
• Op zoek naar zijn eigen identiteit
• Met hulp van jeugdcultuur, subcultuur en
vriendschappen op gebied van
kleding, muziek en taalgebruik.
• Met behulp van volwassenen op gebied van
niet-sociale zaken
• Einde adolescentie: conformisme neemt af
49. De persoonlijkheidsontwikkeling:
Identiteitsvinding en - ontplooiing
Adolescent in staat tot zelfanalyse en introspectie
Identificatie
• Van buiten naar binnen: eerst uiterlijk, dan
persoonlijkheidseigenschappen
• Spanningen door discrepantie tussen wat men is en wat men zou willen
zijn
• Modellen: personen waaraan de jongere zijn gedrag wil oriënteren.
• Idealen: algemene opvattingen en waarden die men wil realiseren
Experimenteren
• Met verschillende sociale rollen
• Toetsen van gedrag aan rolverwachtingen
52. Overzicht
1. De lichamelijke ontwikkeling
2. De motorische ontwikkeling
3. De perceptuele ontwikkeling
4. De cognitieve ontwikkeling
5. De taalontwikkeling
6. De sociaal – emotionele ontwikkeling
7. De seksuele ontwikkeling
8. De persoonlijkheidsontwikkeling
9. De morele ontwikkeling
11. De spelontwikkeling
13. Indien de ontwikkeling ‘anders’ loopt …
55. • Formeel oper. denken =
basisvoorwaarde
• Empathie/inlevingsvermogen
• Afwegingen = daden ???
• Postconventioneel stadium bereikt!
‘Afwegingen’ maken afhankelijk van situatie
De morele ontwikkeling
56. Overzicht
1. De lichamelijke ontwikkeling
2. De motorische ontwikkeling
3. De perceptuele ontwikkeling
4. De cognitieve ontwikkeling
5. De taalontwikkeling
6. De sociaal – emotionele ontwikkeling
7. De seksuele ontwikkeling
8. De persoonlijkheidsontwikkeling
9. De morele ontwikkeling
11. De spelontwikkeling
13. Indien de ontwikkeling ‘anders’ loopt …
58. Overzicht
1. De lichamelijke ontwikkeling
2. De motorische ontwikkeling
3. De perceptuele ontwikkeling
4. De cognitieve ontwikkeling
5. De taalontwikkeling
6. De sociaal – emotionele ontwikkeling
7. De seksuele ontwikkeling
8. De persoonlijkheidsontwikkeling
9. De morele ontwikkeling
11. De spelontwikkeling
13. Indien de ontwikkeling ‘anders’ loopt …
59. Indien wel problemen:
Verschil in aard:
Externaliserend/Internaliserend
Verschil in gradaties
Meestal zonder ernstige problemen
Adolescentie = gevoelige periode
Indien de ontwikkeling ‘anders’ loopt …
60. • Meestal lichte vormen
• Bvb. fietsen zonder verlichting, protesteren in
betoging, niet teruggeven van te veel ontvangen
wisselgeld
• Hoogtepunt: 17-18 jaar
• Oorzaak: Wensen goedkeuring lftgenoten
• Gesocialiseerd versus ondergesocialiseerd
• Stoppen criminaliteit Gaan er mee door
Jeugdcriminaliteit
Indien de ontwikkeling ‘anders’ loopt …
61. • Biologische en psychische afhankelijkheid
• Alcohol, roken, andere (illegale) drugs
• Waarom?
• Spanningen wegnemen, plezierige
emotionele toestand,…
• Problemen?
• Identificatie met drugcultuur, fysieke
achteruitgang, schoolprestaties
, gedragsveranderingen
Middelengebruik en –verslaving
Indien de ontwikkeling ‘anders’ loopt …
62. • Sombere stemming, minder plezier
beleven, eetlust of , verstoord
slaappatroon, concentratie , …
• Stijgt in adolescentie
• Oorzaak: genetisch of omgeving
Depressiviteit
• Oorzaak:
depressie, stress, perfectionisme, conflicten, …
Suïcide
Indien de ontwikkeling ‘anders’ loopt …
63.
64. • Obesitas
• Gevolgen voor psyche en gezondheid
Eetproblemen
• Anorexia nervosa
• Onderdrukte eetlust, slank willen zijn, ontkenning van
vermagering, buitengewone invloed van gewicht op zelfbeeld
• Boulimia nervosa
• Vreetbuien owv eetdrang versus slank willen zijn
(braken, dieethouden, …), gewicht blijft normaal, buitengewone
invloed van gewicht op zelfbeel
• Oorzaak: biologisch, psychisch, sociaal, cultureel
Eetstoornis
Indien de ontwikkeling ‘anders’ loopt …
http://www.klasse.be/tvklasse/12756-Ik-ben-niet-gek
Editor's Notes
Wanneer ?Alshypofyse (onderdeel van de hersenen) lichaamer toe aanzetomvolwassenhoeveelhedengeslachtshormonen en groeihormonenteproduceren.
Tussen 11 en 14 jaarzijnmeisjeslangerLengtevoorgroeispurtbepaalt of je nagroeispurtookgroot of kleinzalzijn .Na 17j groeitmeisjenog maar weinig en jongensna 18 en half jaar.Meisjemeeronderhuidsvetweefsel, jongensmeer
De huidwordtmeestalvettiger => jeugdpuistjesZweetklieren in oksels en genitalieënstreek
Mbtinformatieverwerkingvindenereenaantalveranderingenplaats in adolescentie:KTG en LTG beteronthouden door bepaaldsysteem in aantebrengen (ezelsbruggetjes: adolescentenkennenze, LS moetennogaangeleerdworden)Zehebbenzicht op hoe langzenodighebbenomietstelerenAdo’s gaaneerstnadenken en bestestrategiezoeken en danbeginnenaantaak, LS beginnenmeteenAdo’s wetenmeer en kunnendaardoordingen met elkaarvergelijken, zewetenookdatiemandsstandpuntkanafhangen van de situatie (bv. Stelenalsditbijdraagt tot leven van eenvrouw)
Ditheeftgevolgenvoorsocialerelaties en emotioneleontwikkeling, welke?BedpartnerEmotioneelzelfstandig = trekter op uit (maandenweg van ouders)AantalhelegoedevriendenVeelkennissen…
Gevolgen van opvoedingsstijlenDe permissief toegeeflijke opvoedingsstijl (= verwennende ouders) betekent dat de ouders weinig eisen stellen aan de adolescent, maar in positieve zin emotioneel bij de adolescent betrokken zijn. Ze zijn tolerant en grijpen weinig in, want ze zien controle als een inperking van de vrijheid en als een hindernis voor de ontwikkeling tot zelfstandigheid. Bij een permissief onverschillige opvoedingsstijl (= verwaarlozende ouders) stellen de ouders weinig eisen en ze zijn bovendien weinig geïnteresseerd in en betrokken bij het leven van de adolescent. Ze weten weinig van de opvattingen van hun kinderen en hebben geen idee van wat ze buitenshuis doen. De autoritaire opvoedingsstijl (= extreem strenge ouders) houdt in dat de ouders eisen en grenzen stellen aan het gedrag van hun kinderen, verwachten dat de adolescent hun richtlijnen volgt, het gedrag van de jongere controleren, overtredingen van de door hen gestelde regels bestraffen en daarbij weinig overleggen of praten over de achtergrond van de door hen gestelde grenzen. Tenslotte, bij een autoritatieve opvoedingsstijl (= democratische ouders) moedigen de ouders zelfstandig gedrag aan, maar ze stellen ook eisen en grenzen en controleren het gedrag van de adolescent. Ze overleggen veel met hun kinderen, hun houding is warm en getuigt van zorg.
Samen optrekken, samen rondhangen is minstens even belangrijk.Sociale element => elkaar verkennen opent een nieuwe dimensie in het spelgedrag met daaran verbonden nieuwe risico’s en nieuwe avonturenSamen optrekken als vriendengroep wordt belangrijker dan het samenspelen in groep=> Kans tot hangjongerenHangjongeren: Het was allemaal begonnen aan 'de bak'. Een grote grijze elektriciteitskast in het midden van de wijk, waar je gezellig op kon gaan zitten. 'We deden niemand kwaad,' zegt Andy (25). 'We stonden daar gewoon met wat vrienden te kletsen en te lachen.'TOM (17) « Te hard waarschijnlijk.»YVAN (21) « Als we niet eens meer mogen lachen...»Andy « Ik woon al vijftien jaar in deze wijk, en al vijftien jaar komen de jongeren hier aan de bak wat rondhangen. Nooit heeft er iemand geklaagd. En plots komt hier een nieuwe bewoner, die op eigen houtje beslist dat we allemaal weg moesten. Kon hem niet schelen waarheen, maar wég. Sorry, maar als je al vijftien jaar op dezelfde plek met je vrienden samenkomt, laat je je niet zomaar wegjagen door een nieuwkomer.»Dylan (18) « Hij kon het niet eens vriendelijk komen vràgen.»TOM « Nee, direct de politie bellen.»Dylan « En dan allerlei dingen over ons vertellen die niet waar zijn. Dat we ruiten ingooien en vuilnisbakken in de fik steken. En dat we tot laat in de nacht kabaal zitten te maken.»Andy « Nu ja, er was wel wat lawaai. Maar moet je daarvoor direct de politie erbij halen?»TOM « Vroeger kende iedereen elkaar in de wijk. Als we te veel lawaai maakten, dan gingen de mensen bij je ouders klagen en zorgden je ouders dat je werd gestraft. Nu bellen ze direct de politie, die thuis gaat klagen alsof je de zwaarste crimineel bent.»Andy « Hij treiterde ons, dus treiterden we hem terug. Ik zeg niet dat we helemaal onschuldig zijn. Als hij de politie riep, gingen we de volgende dag zéker weer aan de bak staan en maakten we opzettelijk nog meer kabaal.»TOM « Hij begon ons zelfs te filmen, om het aan de politie te laten zien. Ambetante vent! Hij woonde daar nog maar twee maanden en we hadden niets dan ambras. In zijn vorige wijk was hij moeten verhuizen omdat hij ruzie had met alle buren.»YVAN « Op een avond is hij woest naar buiten gekomen en heeft hij een van onze vrienden, een jongen van zestien, op het gezicht geslagen. Achteraf zei hij wel dat hij daar spijt van had, maar het was al te laat. Ineens kwam de burgemeester er zich mee moeien.»
Obesitas:negatief effect op zelfbeeld, maar ook op gezondheid (belastingbloedcirculatiewaardoorkans op hogebloeddruk en diatbetes)Anorexia nervosa: eetlustonderdrukken met drukommagertewillenzijn! Oorzaken:biologisch: hormoonhuishouding die in de war isPsychisch en sociaal: ouders die veelverwachten, zus die ermager en goeduitzietCultureel: vooral in culturenwaarschoonheidsideaalheerst (vanuit media)
