Ho bieu chanh lac duong

cÐ ng 1 www.hobieuchanh.com

c ng
Bi u Chánh

Ch ng I
trách con phi n

Tr i ch ng-v ng t i.
Dãy nhà lá dài theo b kinh Dérivation, là cái kinh ào t L ng-Tô vô R ch-Cát
ch lúa g o trong các nhà máy Ch n em ra th ng-kh u Sàigòn, l n l n lu l , làm cho
phai b t cái v nghèo hèn th p th i c chút ít.
Tuy v y mà ám con nít ch y ch i ngoài l , a qu n áo lang-thang, a m t mày d -
dáy; nh ng ng i n-bà ng i ngoài c a h ng mát, ho c út c m cho con n, ph n nhi u
hình vóc m-o, tóc tai x -x p; nh ng n-ông làm các s , mãn gi i v d p-d u, ng i
nào c ng da nám tay chai; quang c nh y, c ng ch ng cho cái xóm n y là xóm bình dân
lao ng.
Anh Lý-tr ng-M u, làm p-r ng1 ph trong m t hãng v n t i d i Xóm-Chi u, p
xe máy ch y ch m-ch m trên b kinh này. Anh tr c ch ng 40 tu i, n c da en, con m t l n,
t dài, trán r ng, rõ ràng là t ng m o ng i khí khái, quy t oán. Anh m c m t cái áo
bành-tô2 b xanh v i m t cái qu n v i en, chân mang gu c vông3, u i nón tr ng. Anh
bi t c và bi t nói ti ng tây dùng, h i tr c trong nhà anh th ng có b c ngàn, nh ng vì
anh mê bài b c l thua c t v n, nên anh i làm m n m i tháng có 25 ng. V l n c a anh
ch t, có l i cho anh m t a con trai tên Hi p, n m nay nó c 14 tu i. Anh ch p n i v i
cô Ba Trâm sanh c m t a con gái n a, tên Hào, n m nay nó c 11 tu i.
Gió chi u hiu-hiu mát-m , n c kinh cu n-cu n ch y vô tàu kéo ghe th i xúp-lê4 vang
rân, bên Sàigòn èn khí ã b c cháy sáng qu c.
p-r ng M u p xe máy th ng-th ng ch y mà h ng c nh, khi run chuông cho con nít
tránh, khi d nón mà chào ng i quen. Thình lình g p thím Hai Ti n, là v c a Hai C làm
cu-li5 vác hàng d i b n tàu, thím i x ng-xái d a l ng, tay c m cái kh n, và i và lau
c m t. Anh li n ng ng xe b c xu ng h i Hai Ti n r ng:
- Thím i âu v t i v y thím Hai? Có vi c gì mà thím khóc?
- Cha con Lê té b b nh n ng l m anh Ba i!
- Té âu?
- Té d i tàu.
- H i nào?

1
ti ng Pháp: caporal 1) cai th ; 2) (quân hàm) h s
2
ti ng Pháp: áo ng n c kín m c nh áo veste ngày nay, thích h p cho àn ông l n àn bà
3
gu c làm b ng g cây vông ng (Hura Crepitans). G vông r t nh , t tr ng 0,35-0,40 kg/dm3, nên làm gu c
ng g vong i ng xa ít m i chân. Gu c g vong i mau mòn vì ph m ch t g r t th p, th ng c
gi i bình dân dùng.
4
ti ng Pháp: souffler: còi tàu (ti ng h i n c xuyên qua ng khói nh ti ng th t ng b c a th rèn).
5
d ch âm t ti ng Hindi sang ti ng Anh: cooly; ti ng Pháp: couli: 1) giai c p th p nh t c a ng i n , 2)
phu khuân vác M và các x thu c a


- M i h i tr a này. H m nay tôi b nh nên tôi nhà, không i mua bán c. H i tr a con
Lê m bánh d a em i bán, nó ch y v cho tôi hay r ng cha nó té b thùng hàng èh t
th , h s a so n ch em l i nhà th ng thí. Tôi l t- t ra ó, té ra quan th y thu c coi
i l i d y ch luôn vô nhà th ng Ch -R y. Tôi tu t theo vô Ch -R y m i g p. Thi t
té n ng l m anh Ba i!
- Quan th y thu c nói b nh th nào? Có l c u c hay không?
- H có nói âu mà mình bi t, song tôi coi th n ng l m, s ch u không n i. Cha con Lê
th y tôi thì bi t, mà c ngó tôi r i l c u ch y n c m t, ch không nói c. M t xanh
lè, b m t l m, l i máu âu trong h ng m t lát tuôn ra c búng.
- Nghèo i làm n, ph i b nguy hi m nh v y ó, ch t r i ai nuôi v con! Sao thím không
trong nhà th ng v i chú, l i b i v ?
- H nói ban êm h không cho . L i tôi ói b ng, nên ph i ch y v ki m n ba h t c m
i khuya tôi tr vô.
- nhà còn ti n b c gì hay không?
- H m nay tôi b nh, có i mua bán gì c âu mà có ti n, nh cha con Lê i làm ki m
a nào n b a n y.
p-r ng M u móc túi l y ra b y c c b c, m n m c c mà a cho Hai Ti n mà nói r ng:
„thim l y ít c c i xe ra vô mà nuôi chú. Khuya thím tr vô nhà th ng nói giùm tôi g i
i th m chú nghe“
Hai Ti n l y m y c c b c và áp r ng: „Cám n anh Ba. Nh tr i cho cha con Lê m nh, tôi i
mua bán r i tôi s tr l i cho anh Ba“.
p-r ng M u khoát tay, r i leo lên xe máy mà i.
t cái nhà lá hai c n tum húm, th p th i, vách phênh x ch x c, mái sau mu n , g nb n
ò Kinh, y là nhà c a C p-r ng M u.
Anh v t i, nh y xu ng xe, th y trong nhà t i mò, l i có con Hào ng i ch i tr c c a, thì h i
ng:
- Má con âu?
- Má n m trong bu ng.
- T i r i sao ch a t èn?
- H i nãy con mu n t. Má nói t t n d u nên má không cho.
p-r ng M u d t xe máy vô nhà, bóp h p qu t máy cho ra l a, r i kê vào èn trên bàn mà
t.
Ba Trâm tóc tai dã d i trong bu ng b c ra. Tuy cô h m hút trong cái chòi lá, tuy cô m c
cái áo c t v i tr ng v i m t cái qu n lãnh en c xì, nh ng mà n c da tr ng trong, mái tóc
n sóng, tay chân d u nhi u, môi má ng h ng, tu i ã quá ba m i mà s c v n còn xinh
p. Nhan s c n y l thì ph i nhà l u, ng i xe h i m i x ng áng.
p-r ng M u th y v thì nói r ng:
- Chú hai C i làm, chú té b b nh n ng l m, h ch chú vô nhà th ng Ch -R y r i.
- Sao mình hay?
- Tôi m i g p thím ây. Tôi có cho thím n m c c b c.
- Mình nghèo mà c làm cái m ng ó hoài g p ai mình c ng cho ti n.


- Chú lai C g p vi c r i-ro, mình ph i giúp chú chút nh ch . Mà thím Hai Ti n b thím
ng b nh l m, mét ch ng.
- Nghe nói thím au ban h m nay mà. cái ch sình l y, th p th i nh v y, t nhiên ph i
au ban, ch y âu cho kh i. Ch ng nh ng là thím Hai Ti n, tôi s r i ây tôi v i con
Hào c ng ph i au n a ch .
- Cái gì mà au! V y ch thiên-h h ây ó sao?
- H nhà cao ráo s ch s , ch h có cái nhà d -dáy th p-th i nh nhà mình v y âu.
- Ai l i không mu n nhà cho r ng l n s ch s . Ng t vì mình nghèo bi t làm sao?
- T i ai mà nghèo ó? N u h i tr c mình nghe l i tôi can gián, mình ng có mê sa bài
c, thì âu n n i v con ph i c c kh nh v y.
- Thôi, chuy n x a còn nh c l i làm chi! H mình nh c t i chuy n ó thì ch ng khác nào
mình âm kim vào ru t tôi v y.
- T i mình than nghèo, nên tôi m i nói ch nh c chuy n c r i làm giàu c hay sao?
- Con ng i giàu hay nghèo c ng t i cái m ng. B i cái m ng tôi ph i nghèo, nên n m ó
tr i m i khi n cho tôi sanh tâm bài b c, làm cho tiêu h t c a ti n. Tôi ch c n u tôi
không thua thì c ng b tr m c p gi t h t.
- Thua bài b c h t r i bây gi khéo ki m l i mà ch a mình! n c m hay ch a ng tôi
n cho?
- nhà n r i ch a?
- M con tôi n r i. T i ngày không có bánh hàng chi h t, nên ói b ng, h i chi u c m
chín m con tôi n tr c.
- Thôi tôi i th ng Hi p v r i tôi s n v i nó.
- Nó i u linh6, bi t ch ng nào nó v mà ch .
- Ch ng nào c ng c. B a nay tôi không ói.
p-r ng M u c i áo bành-tô en máng trong bu ng; bây gi còn m c cái áo thung tr ng, lên
võng mà n m, a nghe trèo-tr o. Ba Trâm kéo gh ng i d a èn n tr u, ánh sáng èn chói
t cô ta coi thi t là p , mà cô nhai tr u cái mi ng c a cô l i càng h u duyên.
Tr ng-M u n m ngó v m t h i r i kêu con Hào mà nói r ng: “Hào a, vô ba bi u m t chút
coi, con”.
Con Hào m c b hàng en, tóc h t bom-bê7, ng t mày sáng r , gi ng h t m nó. Nó b c
vô thì cha nó n m tay kéo l i bi u ng i trong lòng r i h i r ng:
- Chi u nay con i h c, con có b òn hay không?
- Con thu c bài mà b òn gi ng gì.
- Gi i! Ráng h c nghe không, con. H c ng sau làm cô giáo nh cô giáo c a con v y ó.
- H c n ch ng nào m i làm cô giáo c ba?
- H c cho t i ch ng thi u, có b ng c p, m i làm cô giáo c ch .
Ba Trâm xen vô nói r ng: “Th h c tr ng t trong xóm làm sao mà thi l y b ng c p cho
c. Mu n i thi ph i h c tr ng l n, ng i ta d y l p r i m i i thi ch ”.

6
l u=trôi; linh=l loi. L u linh : rày ây mai ó, lang thang không nh h ng
7
ti ng Pháp: bombé. Mái tóc phía tr c h t ph trán vòng qua n trái tai


p-r ng M u nói r ng: “Thì nó còn nh , ph i h c tr ng nh . Ch ng nó h c l p, nó khá
i, mình s em nó n tr ng l n: ch bây gi d u mình cho nó h c tr ng l n nó c ng
ph i ng i l p nh , có ích gì âu mà ph i i xa. nó h c m t vài n m n a r i s li u ch ”.
Ba Trâm th ra nói gi ng bu n r ng:
- Th y con Hào tôi r u h t s c. Con ng i ta 11 tu i ã ng i l p nhì l p nh t r i, còn nó
thì l t t d i l p chót! Ch ng nói ai âu xa, n con c a con T , là con ch c khách,
mà nó c ng h n con Hào n a, thì h th n bi t ch ng nào.
- H i nào mà phân bì. Th ng th ng nó h c có g p gì âu.
- Th ng th ng r i nó già, làm sao mà h c n a c. Ch chi mình m n ph bên C u-
kho, ho c ngoài ch Ông-Lãnh mình thì nó h c tr ng C u-Kho, ho c tr ng ng-
Cát, ti n bi t ch ng nào. Con c a con T , nh cha nó Ông Lãnh nên nó h c m i mau
ó.
- Tôi c ng mu n nh v y l m ch . Ng t mình n l ng ít, còn ph xá mi t b n m c
quá, làm sao mà m n n i.
- V ch ng con T không ra gì. mà coi th nó làm ra ti n nhi u, con nó n m c ph phê.
Con Hào v vai cha nó mà nói r ng:
- Tháng n y ba lãnh l ng r i ba mua cho con m t chi c vòng nghe không ba; vòng ch m
nh c a con Kiên eo v y ó, con mu n quá.
- Vòng m c ti n l m, ba mua sao n i, con.
- Ba c a Kiên mua cho nó ó sao?
p-r ng M u day m t vô vách, không tr l i c.
Ba Trâm ng i x a thu c và than r ng: “Con n bây l n r i mà không có m t phân vàng trong
mình. Ph n tôi ch ng nói làm chi, có vàng eo ch i, b ng không có thì thôi. T i nghi p cho
con Hào, nó th y con ng i ta eo vàng, nó mu n, nó ngó, b th y th ng quá”.
p-r ng M u c day m t vô vách, không nói m t ti ng chi h t.
Ngoài sân có ti ng hút gió nghe l nh lót, hút gió theo u b n n hành-vân, r i th ng Hi p
ng-hái b c vô nhà. Nó m c m t cái qu n v i en, hai ng c t trên u g i, v i m t cái áo
i tr ng c mà l i d , hai v t tr c có hai cái túi thi t l n, trên u nó l i i mu t cái nón n
en, nón c quá nên vành s p xu ng, còn dây ng8 t âu m t. Nó v a vô kh i c a thì nó
ng ch n mi ng mà c i, lòi hai hàm r ng tr ng trong mà nh r t. Nó th y con Hào ng i
trên võng v i cha nó, thì nó b c l i, móc trong túi, l y ra m t gói gi y mà a cho con Hào
mà nói r ng: “Anh có mua cho em m t cái bánh s a ây, em n i”.
p-r ng M u th y v y a n c m t.
Th ng Hi p móc túi n a l y ra hai c t b c mà a cho Ba Trâm, ti ng xu v n còn khua trong
túi rôn r n.
Con Hào h i r ng:
- B a nay anh bán nh t trình khá l m hay sao mà xu nhi u d v y?
- B a nay ki m c b n các, xài h t m t c c ba, còn có hai c c chín.
- D hôn! Anh cho em m t ng xu ng sáng mua khoai lang n.

8
ti ng Pháp: bande=dây c t quà cáp hay hàng hóa, dây ni n trên nón n


Th ng Hi p móc xu ra m, r i a cho con Hào hai ng xu và nói: “Cho em hai ng ây
còn b y ng sáng anh n bánh mà i bán nh t-trình”.
Ba Trâm ng d y b c vô trong và kêu th ng Hi p mà nói: “Hi p a, b ng èn vô ây ng
tao d n c m cho mà n”. Cách ch ng bao lâu, th ng Hi p b ng ra m t cái mâm ch có m t
ng c m, m t d a cá v i m t d a rau lu c mà thôi. Nó cái mâm trên bàn thì k Ba Trâm
ng èn ra theo, tay l i có c m hai cái chén và hai ôi a. Cô ta nói tr ng r ng: “Thôi, i n
m i, khuya r i”.
p-r ng M u buông con Hào ra r i ng d y b c l i bàn mà dòm mâm c m. Anh ta châu
mày mà nói r ng: “ n c c quá!”
Ba Trâm nói r ng: “Có i ch c âu mà n s ng. H m nay con Hào nó thèm th t, mà có
dám mua âu”.
Con Hào n m a tòn ten trên võng, nghe m nói nh v y thì nó nói ti p r ng: “ u tháng ba
lãnh l ng r i mua th t heo n nghe không ba. H m nay con bi u má mua hoài, mà má không
ch u mua”.
p-r ng M u không tr l i, c ng i l i bàn mà n c m v i th ng Hi p.
Ba Trâm g t u áp v i con Hào r ng: “ , ba con lãnh l ng r i, má s mua th t heo cho
con n. Con n bánh r i, thôi i u ng n c i con; u ng n c r i ng ng sáng có i b c”.
Con Hào vâng l i, i u ng n c r i i vô bu ng.
Th ng Hi p ng i n c m v i cha nó, rau lu c ch m v i n c cá mà nó n ngon lành, b m t
coi r t hân hoan. Nó th y cha nó không vui, thì nó h i r ng:
- Sao ba không mua gi y s ba?
- S gì?
- S t ng t h bán ó. Trúng c- c 10 ngàn l n ba à. Ba li u m t ng b c mua th
nu t s , may trúng thì ba giàu to.
- D gì mà trúng.
- V y ch h trúng ó sao. H trúng c thì mình c ng có th trúng v y ch . Ch chi
con có m t ng b c con mua m t s li n. N u con trúng c- c thôi thì s ng l m.
- N u con trúng s r i con làm gi ng gì?
- Tr c h t con thôi làm ngh bán nh t-trình. Tuy bán nh t-trình không ph i c c kh hay
u h gì, mình th i ch i các n o ng rao b y b mà ki m c ng c m n, song
mình trúng s c b c muôn thì c n gì ph i theo ngh y n a ph i không ba?
- … Không i bán nh t-trình n a, con nhà, r i con làm vi c gì?
- Con i h c ch .
- H c th gì?
- Con h c ch Tây cho gi i r i con h c ch ng-Lê, ng l n con làm nuôi ba. Mà h
trúug s r i, thì con không cho ba i làm n a, làm c c kh mà l i b ti ng n ng ti ng
nh , làm chi. Con m n ph t t bên Sàigòn cho ba , con b t ba không i ch i, không
cho ba làm vi c gì h t.
- không mà n, ch ng h t ti n r i làm sao?
- D h t âu! Trúng 10 ngàn ng, d u n xài nhi u i n a, thì c ng n m m i n m m i
t, ch có l nào m t hai n m mà h t c, mà ch ng h t ti n thì con gi i r i, con làm
mà nuôi ba c, có sao âu mà s .


p-r ng M u và ri t cho h t chén c m, r i ng d y b ng tô n c mà b c ra sân.
Ba Trâm i vô bu ng, v a i v a nói r ng: “Hi p n r i thì d n r a giùm m t chút r i s ng ,
nghe không con”.
Hi p g t u, r i ng i n cho h t t ng c m, n v n ngon, b v n vui hoài. Ch ng n r i, nó
i b ng h t chén d a em ra sau mà r a, và úp vô sóng t -t . Nó b ng èn tr ra ngoài, thì
th y cha nó, mi ng ng m u thu c, ng l y cái áo bành-tô b xanh mà m c, nó bèn h i
ng:
- Ba i âu mà b n áo v y ba?
- i làm.
- i làm ban êm n a sao?
- .
p-r ng M u d t xe máy em ra ngoài sân r i m i t èn. Th ng Hi p i theo ra ó, C p-
ng M u d n r ng. “Dì con có h i ba, thì con nói ông ch sai ba i xa không bi t ch ng n m
ba b a ba m i v ”. Nói d t l i r i leo lên xe máy p i tu t.


Ch ng II
Thí thân li u m ng

i 3 gi khuya. Trên b l d c theo mé kinh Dérivation v ng teo, không có bóng
ng i qua l i, không nghe ti ng chó s a, mà nh ng nhà lá dài theo ng c ng im lìm, c a
gài kín mít.
p-r ng M u 9 lén i trên khúc ng y, v a i v a ch m ch dòm phía tr c m t, m t lát
i ngoái l i mà ngó phía sau l ng, d ng nh s ng i ta ón, ho c ng i ta theo mình v y.
i ngang qua nhà Hai C , anh th y trong nhà có t èn, l i nghe có ti ng khóc r -r , có l
anh s ng i trong nhà th y d ng anh hay sao, nên anh b c tránh qua phía bên kia ng r i
i nh nh , không dám cho ng t. Mà ch ng qua kh i r i anh l i d ng chân, suy ngh m t
chút, r i x ng x m tr l i, b c vô c a Hai C ng dòm vô nhà và kêu nho nh r ng:”Thím
Hai a, thím Hai, có vi c gì mà thím khóc v y, thím Hai?”.
Ti ng khóc d t. Hai Ti n m c a, th y C p-r ng M u thì b u-b o nói r ng: “Anh ba i, cha
con Lê m t r i, anh Ba à!”
p-r ng M u b c vô nhà, ng tr ch10 qua ch t i và h i nho nh r ng:
- Chú m t h i nào?
- M i t t h i h i m t tr i l n ây.
- Ch t trong nhà th ng hay sao?
- Thì n m tr ng m y b a rày, t ng quan th y thu c c u c; té ra b nh càng ngày
càng thêm n ng, ch u không n i ph i ch t.
- Bây gi thím tính làm sao?
- Tôì có bi t tính gi ng gì âu. H i t i h d n tôi nh mu n lãnh xác v mà chôn thì sáng
mai vô mà lãnh; còn nh không lãnh thì tr a mai trong nhà th ng h chôn.
- Thím tính lãnh xác v không?
- Tôi mu n nh v y l m, ng t vì h lãnh xác em v thì ph i làm dám ma, ph i xin phép,
ph i m n t mà chôn c t, t n hao lung l m, tôi ughèo tôi làm sao n i. Còn n u nhà
th ng h chôn thì h t h i thân c a cha con Lê, t i nghi p l m. T h i hôm n bây gi
tôi iên trong b ng không bi t làm sao cho c. Ch chi tôi có m t hai ch c ug b c,
tôi mua m t cái hòm và v i s chút nh em vô nhà th ng c y h li m cho kín áo r i
khiêng i chôn luôn c ng còn m cúng m t chút…
Hai Ti n nói t i ó r i t i trong lòng nên khóc r ng lên.
p-r ng M u ng nép vào vách, khoát tay ra d u bi u Hai Ti n ng khóc và h i nho nh
ng:
- Trong nhà có ai hay không?
- Không.
- Con Lê âu?
- Nó ng trong bu ng.

9
1) nh (kh ); 2) nh y
10
ch ch, ch ch


p-r ng M u li n xây m t vô vách, móc túi l y ra m t bó gi y b c hai ch c ng, rút m t
m không bi t m y t m, mà c m trong tay, r i b bó gi y b c vào túi l i. Vi c r i anh m i
day ra a n m gi y b c cho Hai Ti n mà nói r ng: “Thím l y cái n y ng lo chôn c t chú”.
Hai Ti n a tay l y n m gi y, th y nhi u quá thì gi t mình, nên ngó M u mà nói r ng: “Anh
a chi nhi u quá v y? Ch ng vài ch c c ng mà”.
p-r ng M u khoát tay, bi u ng nói.
Hai Ti n nói ráng r ng: “Cám n anh Ba quá, em bi t làm sao mà tr n c.”
p-r ng M u khoát tay n a và nói nh r ng: “Tôi th y chú hai nghèo nhà b vi c r i ro n
m ng nên tôi th ng, tôi giúp cho thím t ng táng chú. Tôi d n thím môt u n y g t l m:
thím ph i kín mi ng, ng nói cho ai bi t s tôi a ti n cho thím ây. H thím nói ra, thì là
thím gi t tôi a, thím nh không?”
Hai Ti n g t u.
p-r ng M u li n b c ra ngoài, bi u Hai Ti n khép c a l i. Hai Ti n ngó theo thì th y hai
túi áo bành-tô cua M u kè-nè y nhóc11, song không hi u ng nh ng v t gì.
p-r ng M u ra l ng ngó trên d i; r i xâm-xâm i ri t lên phía b n ò Kinh. V n nhà
anh th y trong nhà im lìm, t i mò. Anh i d c theo vách u xông mà vô phía sau, r i m c a
sau mà vô nhà. Anh lò mò i ra ch cái bàn n c m phía tr c, r ng cái èn, b ng èn vô
bu ng mà trên m t cái gh , r i bóp h p qu t máy cho ra l a mà t èn.
Anh d mùng lên th y Ba Trâm ang ng v i con Hào, thì n m tay Ba Trâm mà kéo.
Ba Trâm gi t mình m m t, ngó th y ch ng thi ng i d y và h i r ng: “V h i nào v y? i
âu mà bi t m t m y b a rày?”
p-r ng M u khoát tay, bi u v ng nói, th y cái èn cao ng n thì v n b t xu ng lu-lu r i
móc trong túi áo bành-tô l y ra m y bó gi y b c mà b trên gh , gi y 100 có, gi y 20 có, gi y
5 ng c ng có.
Ba Trâm th y b c nhi u quá thì chóa m t, nên vùng ng d y h i nh r ng: “Ti n âu mà
nhi u d v y?”
p-r ng M u khoát tay n a, anh không nói chi h t, l i c i áo bành-tô ra, trong mình ch còn
n m t cái áo thung mát thôi, trong áo thung l i có m y gói n u lên t tr c t i sau. Anh
rút áo thung lên thì m y gói y r t xu ng t. Ba Trâm ch p l m em trên gh , thì m y
gói y u là gi y 100 . Cô run bây b y n a m ng n a s , m ng có ti n b c nhi u, l i s
không bi t có xài c hay không.
Ba Trâm h i n a r ng: “Cha ch ! B c ti n âu mà nhi u quá nh v y h ? em v nhà ây
bi t có h i gì hay không?”
p-r ng M u l y áo bành-tô mà b n vô l i mà nói nh r ng:
- Mình ph i làm th nào em gi u h t ti n n y li n bây gi i. Làm cho mau, tr không
c.
- Tr i i! Bi u gi u âu bây gi . . . Tôi lén em qua g i con T , c không?
- Minh li u th nào c ng c, mi n gi u cho nh m thì thôi, ch trong nhà s h xét,
l y h t, r i h b t t i mình n a.
- Cha ch ! bi t làm sao bây gi !
- Ki m cái gì mà ng i cho mau.

11
ph ng ng Nam b : th t y


- Bi t l y cái gì mà ng bây gi ... , thôi l y cái gi mây ng áo qu n ó mà ng
.
Ba Trâm li n b c lên gi ng, vói xách cái gi mây là cái gi tuy nh , song có khóa ch c
ch n. Cô móc túi l y ra nu t cái chìa khóa nh mà m gi , s p m y cái áo ra, r i C p-r ng
u ph h t m y bó gi y b c vô. B c s p d i, áo s p lên trên, khóa gi l i.
Ba Trâm b chìa khóa vô túi r i h i ch ng r ng:
- Bây gi có bi t ch nào mà gi u cho kín. Thôi xách cái gi ra g i cho con T d h n.
i cho nó c không?
- Tôi t thi t v i mình, vì tôi th y v con nghèo c c tôi ch u không c, nên tôi c p
gi t c a ng i ta em v cho mình ó. Mình ph i li u th nào c t dành mà xài và
nuôi con, li u th nào t ý mình, mi n là ng m t h t, ho c h b t h l y l i.
- Mình làm vi c nh v y, bi t có h i chi t i mình hay không?
- Thân tôi không k gì, d u b ày hay ch t chém tôi c ng cam tâm, mi n là mình v i hai
a nh c sung s ng thì thôi. Thà tôi thí cái m ng c a tôi cho v con c giàu có
sung s ng, ch tôi s ng mà ph i c c cho h t c nhà, thì s ng có ích gì.
Ch ng nói nh v y, mà Ba Trâm c ng ngó cái gi , không nói cm tl it n.
p-r ng M u châu mày nói ti p r ng: “Tôi ph i i li n bây gi ây, ch nhà không
ti n. Mà h tôi i, tôi s tôi không g p mình n a c. V y tôi xin nói v i mình m t u n y:
tôi g i th ng Hi p l i cho mình. Thu nay nó không có m , mà k t b a nay nó l i không
còn cha n a. Tuy mình không nó, song mình có công nuôi d ng nó t nh cho t i bây
gi , thì mình c ng là m nó. V y tôi xin mình ngh tình tôi mà th ng yêu d y d nó giùm
tôi. H vi c c a tôi làm ây mà êm c, thì ch ng nói làm chi. Còn n u có b ra mà tôi
ph i b h i, thì mình nhà ráng b o b c nó c ng nh con Hào v y, ch ng Tòa x r i, mình s
y l n s b c n y ra mà xài, l y m i l n m t m ng kh i ng i ta nghi. ng có cho th ng
Hi p i bán nh t-trình n a, c c kh thân nó t i nghi p. Mình ki m tr ng cho nó i h c ng
nó bi t ch v i ng i ta. Mình hãy nh m y l i tôi d n ó nghe. N u mình làm y nh v y, thì
u tôi ch t, tôi c ng vui lòng, mà tôi l i còn cám n mình l m”
p-r ng M u nói t i ó thì r ng r ng n c m t. Ba Trâm c ng c m ng, song ng trân
trân ch không nói ti ng chi h t.
p-r ng M u m i b ng cái èn i ra phía tr c, th y th ng Hi p n m ng trên cái võng,
qu n áo lang thang, ng ngó m t h i r i l c u tr vô bu ng, n c m t tuôn d m d . Anh
mùng, r i con Hào r i m i èn lên gh mà nói nh v i v r ng: “Thôi, tôi i. G n
sáng r i, n u tr s ng i ta ngó th y. Ai có h i tôi thì mình c nói tôi r y l n v i mình r i
tôi i âu m t m y b a rày không có v nhà. D n s p nh , c ng ph i nói nh v y nghe không.
Thôi, tôi i. À h tôi i r i, mình ki m ch mà gi u hay là g i cái gi ti n i nghe”.
Ba Trâm g t u. C p-r ng M u d c a sau mà b c ra ngoài, song i c ch ng vài b c
i anh l i tr vô nhà. Ba Trâm ng m cái gi tính m b c, b ng th y ch ng tr l i thì
ch ng-h ng . M u b c l i ôm v vào lòng mà hun hai ba cái r i nói nh r ng: “Tôi th ng
mình l m, d u th nào mình c ng ng quên tôi nghe”.
Ba Trâm g t u lia l a. M u c i r i b c i. Ba Trâm ng suy ngh m t h i lâu, d cái gi
lên mà coi b c n a r i m i ch u khóa l i, b chìa khóa vào túi. Cô b ng cái èn em trên
bàn ngoài tr c mà t t, r i tr vô bu ng xách gi d c a sau mà ra ngoài.
Ra l i c m t khúc cô th y có m t ng i l n v i m t a nh phía d i i lên, x ng-xái
i theo cô. Cô h i h p nên ng l i r i cái gi bên ng làm b i kh n. Ng i l n di
i v t h i r ng: “Ch Ba ph i không?”


Ba Trâm coi l i, té ra m con Hai Ti n, cô v ng b ng m i h i r ng:
- Thím Hai mà t ng ai ch . Thím i âu khuya v y? Nghe nói chú n m nhà th ng, v y
mà chú m nh hay ch a?
- Cha con Lê ch t r i, ch Ba à. M con em vô nhà th ng ng lo chôn c t ây.
- Tôi nghi p chú Hai quá! G p vi c r i ro n b m ng! Chú n m nay cm ym i
tu i?
- M i 35 tu i .
- Còn nh quá! . . .Không bi t n m gi bay ch a?
- Còn khuya mà. Bây gi ch ng b n gi .
- V y mà tôi t ng g n sáng r i ch . Tôi i qua bên Ch i có chuy n. ng v ng teo.
Thôi, ch em mình i cho có b n.
Ba Trâm v i m con Hai Ti n i trên ng, Hai Ti n th y Ba Trâm xách cái gi , song không
i gi gì. Ra t i b n ò C u-kho, m con Hai Ti n i b vô Ch n, còn Ba Trâm nói i
Ch i, mà l i xách gi be-be i ra phía C u Ông-Lãnh.


Ch ng III
b t

n 2 gi chi u, con Hào s a so n i h c. Ôm sách v b c ra c a, thì Ba Trâm kêu nó l i
mà nói r ng: “Thôi, ng có i h c con, nhà ngh ít b a.
Con Hào kh i i h c thì nó m ng nên l t- t em c t sách v và h i m nó r ng:
- nhà ch ng ba v r i s i h c, ph i không má?
-
- Ba i âu mà m y b a rày không th y ba v nhà v y má?
- i âu có nói âu mà bi t. B a h m nói v i th ng Hi p sao ó r i i m t m y b a rày,
có th y tâm d ng gì âu.
- Còn h i khuya má i âu m t! Con th c d y không th y má, con s quá. Má i âu v y
má?
- i mua v cho con n h i s m m i ó ch i âu. Nè ai có h i ba con thì con nói i
âu m t ba b n b a rày không có v nhà. Còn nh h h i má có i âu hay không, thì
con nói má nhà hoài, không có i âu h t.
- Sao v y má?
- Thì c nói nh má d n ó v y. Con nói b y, ba con tù ch t.
- Còn cái gi ng qu n áo má trong mùng ó, sao âu m t t s m m i t i gi , con
không th y n a.
- Má bán má l y ti n mua cho con n ó. Con c ng ph i gi u, ng có nói cho ai bi t
nghe không.
- Nói làm chi. Nói cho h bi t r i h c i minh, ph i không má?
- .
con nói chuy n t i ó thì Sáu Thêm, làm cu-li Hãng g o ngoài b c vô h i r ng:
- Có ch Ba nhà hay không?
- Có qua ây, em h i chi v y, Sáu?
- Anh Ba b lính b t v bót12 r i, ch Ba à.
- Úy, b b t h i nào?
- M i b t t c thì, tôi g p nh ng b lính còng mà em lên xe, nên tôi l t- t ch y v
cho ch hay ây.
- Tr i i! Làm gi ng gì mà b b t?
- Có bi t âu. nh có ánh l n v i ai hay không?
- Không có âu, nh gi n qua r i b nhà i m y b a rày, làm gi ng gì qua có bi t âu.
- âu ch lên bót lóng nghe th coi nh b t i gì.

12
ti ng Pháp: poste, hi u ng m: poste de police, tr m c nh sát/ n công an. Poste còn có ngh a là n lính.


- , r i qua i ch .
Sáu Thêm t giã mà v . Ba Trâm n m l i trên võng a tòn ten, không tính i ki m ch ng.
Con Hào nghe cha b lính b t thì nó s , nên ng bu n hiu, không nói m t ti ng chi h t.
Cách ch ng bao lâu, có m t cái xe h i l n ng ng ngay tr c nhà Ba Trâm. Con Hào ngó ra
thì th y hai ng i Bi n Tây v i b n th y i Vi t-nam ng leo xu ng xe, l i có cha nó
trong ám ng i y n a. Nó v t nói l n: “Ba v kia má. Mà sao có lính i theo ông quá”.
Ba Trâm v t ng i d y ch y ra c a, thì qu th y ông Cò và lính ng d t ch ng ch vô nhà.
Cô ng nép m t bên c a; con Hào ch y l i níu áo m nó mà ng g n ó.
t th y i kêu Ba Trâm mà nói r ng: “Con kia, m con m y ra ng i d a mé l ây nè.
Ng i ó ch ng có i âu a”.
con Ba Trâm ríu-ríu ra ng i trên l ng, có m t th y i ng gi .
t th y i khác d t C p-r ng M u vô nhà, bi u ng i d i t, r i ng m t bên mà gi .
Còn ông Cò, m t ng i Bi n, và hai th y i khác n a thì l c soát cùng trong nhà. H b ng
bàn d p gh ; h khiêng chõng m mùng, h mò t t m vách, h l n ki m trên mái nhà, h
xom13 t, h r i èn, h l c soát t nhà trên xu ng t i nhà b p, m y ch hóc h m h l i càng
ki m k không b sót m t ch nào h t. Xét trong nhà r i l i xét t i ngoài sân, xét t i sau hè
a.
Xét t i chi u mà ki m không c v t chi h t, ông Cò m i kêu m t mình Ba Trâm vô r i bi u
t th y i làm thông ngôn mà nói r ng:
- Ch ng m y chém ng i ta mà gi t b c em v gi u âu, m y ph i ch cho mau?
- B m ông, ch ng tôi làm s gì tôi có hay bi t âu. V ch ng r y l n v i nhau, ch ng tôi
gi n b nhà mà i b n n m b a rày, không có v ây.
Ông Cò a tay mu n ánh Ba Trâm, song ông không ánh, l i n t r ng:
- Nói láo, con chó.
- B m ông, tôi nói thi t. N u ông không tin, ông h i th chòm xóm coi m y b a rày có ai
th y ch ng tôi v ây hay không.
- Nó v ban êm, chòm xóm làm sao mà th y c?
- B m ông, không có v h i nào h t. N u có v , d u ban êm i n a, c ng có m t hai
ng i th y ch , thi t không có.
Ông Cò d y d t Ba Trâm ra ngoài, r i d t con Hào vô.
Con Hào s run l p-c p, th y cha nó ng i d i t mà nó không dám ngó.
Ông Cò bi u h i nó r ng:
- H m nay cha m y nhà hay i âu?
- Ba tôi i âu m t m y b a rày, không có v nhà.
- i h i nào?
- i b a h m, i ban êm.
- i b a h m là b a nào?
- Tôi không nh .
- Ph i i h i hôm n y hay không?
13
dùng ch a hay thanh kim lo i âm xu ng t nh xom l n


- Không. i lâu r i.
- Ch ng m y b a?
- B n n m b a r i.
- i r i có tr v hay không?
- Không.
Ông Cò rùn vai, kêu m t th y i mà sai em con Hào ra ngoài, r i i h i chòm xóm coi m y
a rày có ai th y C p-r ng M u v hay không.
Ông l i day qua h i C p-r ng M u r ng:
- M y b a rày m y không có v nhà, v y ch m y i âu?
- Tôi r y l n v i v tôi, h m nay tôi không v nhà, tôi d i nhà Tám Thi t.
- Tám Thi t âu?
- Tám Thi t làm m t s v i tôi, nhà d i Xóm-Chi u.
- H i hôm m y có ó hay không?
- Có êm h i hôm tôi ng t i nhà Tám Thi t t i sáng.
- M y ng nhà Tám Thi t mà sao lính l i l m c cái xe máy c a m y g n ch Mái-
Chín14 Cúng b gi t b c?
- Xe máy c a tôi m t h m nay.
- M t xe máy m y có c bót hay không?
- Không. Vi c nh m n nên tôi không c .
Th y i mà ông Cò sai i h i nãy ó, th y tr v nói r ng m y ng i g n u khai m y
a rày không th y C p-r ng M u v nhà.
Ông Cò bi u m t th y i nói v i M u n a r ng:
- N u m y b a rày m y không có v ây, t c thì ti n b c m y gi t c a ng i ta h i hôm
y em gi u ch khác. Gi u ch nào m y ph i ch li n bây gi , n u m y không ch tao
ánh m y ch t.
- Tr i t i! Tôi có gi t ti n gi t b c c a ai h ì nào âu mà bi u tôi ch .
- M y c ch i hoài h ?
Ông Cò v a nói v a t ng cho M u m t b t tay ch y máu r ng r i h m r ng: “ r i m y coi
tao”. Ông l i bi u ng i Bi n Tây d t M u ra xe. Ông v i m y th y i c ng ra theo.
Lúc y m t tr i ã chen l n, th thuy n i làm v d p d u, ai th y nhà M u có Cò lính t i
ông c ng u ng l i mà ngó.
Khi M u ra t i l , anh th y v con ng ó, vì có lính c p hai bên nên anh không dám nói
chuy n song anh ngó con r i ngó v c i chúm chím, không l s c bu n hay là lo chút nào
t. M u và lính lên r i thì xe ch y th ng xu ng phía Xóm-Chi u.
Chòm xóm và ng i quen i ngang nãy gi ng xa xa mà coi, ch ng th y xe c a Cò và lính
i r i, m i áp l i h i Ba Trâm t i c nào mà M u b lính b t.

14
phát âm theo Tri u Châu: (mãi t n), ng i thay m t hãng buôn l n n c ngoài làm môi gi i, giao
thi p v i khách hàng


Bây gi Ba Trâm m i khóc thút thít mà nói r ng: “Tôi có bi t chuy n gì âu. Gi n tôi r i b
nhà i bi t m y b a rày. Làm vi c gì mà b b t ó tôi có hi u âu”.
Có ng i nh c r ng: “Ch c là ánh l n âu ó, b h khai, nên Cò bót b t ch gì”.
Ng i khác cãi r ng: “ ánh l n thì lính b t giam mà tra h i r i gi i tòa, ch xét nhà làm chi.
Cò bót n xét nhà ây, tôi s h nghi v v tr m c p nào ó ch ”.
Chòm xóm bàn bàn lu n lu n m t h i r t lâu r i th ng-th ng rút i v nhà. Trong ám ó có
Hai Ti n. Ch ta ch y n c m t, ch không nói chi h t.
Ba Trâm tr vô nhà th y bàn gh gi ng chõng nghênh ngang nh nhà hoang, bèn lo d n-d p
i r i lên võng mà n m. Con Hào h i m nó r ng: “H ki m gi ng gì trong nhà mình v y
má?”
Ba Trâm l ng thinh m t h i r i áp r ng:
- Ai bi t h ki m gi ng gì.
- Con th y ông Cò con s quá.
- Mình có t i gì mà mình s .
- H d t ba i r i ch ug nào h th ba v , má?
- Mai m t h th .
Th ng Hi p i bán nh t-trình v , nó b c vô, c ng a m t cái bánh cho con Hào nh m y
a tr c, l i c i ng n-ngo n.
Con Hào 1i n nóì v i nó r ng:
- Ba b lính b t r i, anh Hi p à.
- B t h i nào?
- B t h i nào không bi t, mà cò v i lính d t v nhà l c ki m cùng h t, r i ch ba i n a:
i i h i nãy ây.
Hi p nghe nói thì ng n ng . Nó day l i th y Ba Trâm n m trên võng bèn h i r ng:
- T i sao ba tôi b b t v y dì?
- M y b a rày i làm gi ng gì âu r i b b t, tao nhà tao có bi t âu.
- H có d t ba tôi v ây r i h xét nhà n a sao?
- Ch sao. H xét nhà làm tan hoang h t.
Hi p ng suy ngh r i nói r ng: “N u h xét nhà thì ch c h nghi ba ho c ch a l u, ho c
n tr m, ho c n c p ch gì. B a nay m y t nh t-trình không có t nào nói chuy n b t l u
hay là tr m c p mà... À, à, có m t t nói êm h i hôm, l i m i gi , có m t ng i Mái-Chín
trong Ch -l n i ra Sàigòn, i xe kéo, g n t i xóm Bàn-C thì b ng i ta ch n ng gi t
cái c p da có ng hai m i l m ngàn ng b c. Ng i Mái-Chín la lên và r t k gian mà
y c p da l i, nên b k gian chém m t dao trên u n ng l m, té x u máu ra linh-láng. K
gian l y b c ch y m t. S C nh-sát ng tìm ki m g t l m. Không l ba liên can trong v y
... T i r i, không bi t lính em ba v bót nào ng ki m mà h i th m th coi”.
Ba Trâm nói: “H i chi u xe h i c a ông Cò ch ba m y i ngã Xóm-Chi u, không bi t em
i âu. V y i ki m th coi may có g p hay kh ng”.
Hi p móc túi l y hai c c b c mà a cho Ba Trâm r i b c ra c a mà i. Tr i t i mò mà l i
chuy n m a n a, Hi p i ri t xu ng bót Khánh-H i ngh u ngh n tr c bót trót gi ng h ,


mà không th y chi h t, l i c ng không dám h i th m lính. Tr i m a gió m- m, nó t mình
t, l nh l o ch u không n i, nó ph i tr v nhà.
Ba Trâm m c a cho nó vô và h i r ng:
- Ki m c ba m y không?
- Không c. Bót nhi u quá, không bi t h em ba v bót nào. Tr i m a l nh quá, nên
tôi v r i sáng tôi s i ki m n a.
- H i chi u n gi n c m r i hay ch a?
- Ch a.
- Còn c m d i nhà sau. B ng èn xu ng d i l y mà n.
- Tôi không ói. H i chi u tôi có n bánh.
Ba Trâm tr vô bu ng mà ngh . Th ng Hi p c i qu n áo t mà v t cho ráo n c, r i g n
theo n p vách mà ph i. Nó l y b khác mà b n vô, mà b n y rách r , nên lòi vai lòi ít
t. Nó t t èn r i lên võng mà n m, nghe u trên có ti ng chó s a vang-rân, r i l i nghe
i kinh tàu d t ghe ch y ngang súp-lê inh- i. Nó n m suy ngh hoài, mà không hi u cha nó
có t i gì mà b lính b t. Nó thao th c sáng êm ng không c.
Tr i h ng sáng, th ng Hi p r b t h i hôm ã khô r i, nó bèn thay áo qu n rách ra mà
nb y vô, l y cái nón n c c a nó mà i r i m c a ra i. Nó qua bót Qu n nhì tr c,
nó i qua i l i tr c bót, ch coi lính có d t cha nó ra mà tra h i hay không. Nó không th y
tâm d ng chi h t, m i i ra bót Qu n-nh t r i l n lên bót Qu n ba.
ã tr a r i mà tìm không ra m i, nó m i tr xu ng ch B n-Thành, i ngh u-ngh n chung
quanh ch . Thình lình sau l ng có ti ng h i r ng: “Hi p, m y i âu ó? Sao b a nay m y
không bán nh t-trình?”
Th ng Hi p day l i thì th y th ng Cao là b n bán nh t-trình nh nó; tay ôm m t bó nh t-trình
th h t. Nó bèn h i th ng Cao r ng:
- B a nay bán khá không m y?
- Không khá m y. T h i s m m i t i bây gi m i bán c có ba m oi m y s .
- Ba m i m y s còn gì n a?
- Sao b a nay m y không bán, l i th i ch i?
- Tao m c i ki m ba tao.
- Ba m y âu mà ki m?
- Hôm qua ba tao b lính b t, không bi t h em v bót nào, mà t h i hôm t i gi tao i
ngang m y bót h t, song tao không th y.
- Cò bót b t, h giam trong khám, m y i ngang ngoài ng làm sao mà th y c. Ba
y làm gi ng gì mà b lính b t?
- Không hi u. âu m y cho tao m n m y th nh t-trình c a m y ng tao ki m th coi
có nói chuy n ba tao b b t hay không.
- Không c âu m y. M y m ra m y coi, rách b ng r i tao làm sao.
- Tao bi t m mà, không rách âu. M y t ug tao d i l m sao? Nhà ngh mà. Tao m ra
tao coi m t chút r i tao xin bún tao dán l i c mà.


- Thôi, i qua gare15 ây mà coi.
Hai a d t nhau qua gare xe n, l i cái ng16 trong góc mà ng i r i th ng Hi p m i l p
th g b ng m t “Nam-K Tân-V n” ra mà coi. Tr ng u có bài t a ch l n nh v y:
c p hai m i l m ngàn
Ng i b c p s không s ng
Hai gian nh n ã b b t.
Th ng Hi p th y t a nh v y thì c th coi ai b b t ó. Bài y nói nh v y:
“S báo hôm qua chúng tôi có thông tin v Mái-Chín Cúng b n c p gi t m t s b c
t l n mà l i còn b b n c p chém r t n ng. Nay chúng tôi xin thu t rõ ràng v y cho
c gi bi t thói tàn nh n c a k gian.
Mái-Chín Cúng tu i g n n m m i, vóc m y u, nhà Sàigòn, ng Lefèbvre có v
m, mà l i có m t v ng i Nam n a t i Ngã Sáu trong Ch n. Không ai bi t chú
làm ngh gì song ng i mi t Xóm-Chi u th ng th y h có tàu hàng bên Tàu qua
thì chú hay xu ng tàu. Th ng ngày chú i m t cái xe kéo nhà và chú hay dùng cái xe
kéo y mà ra vô trong Ch -l n, ch không i xe n.
Theo l i c a Mái-Chín Cúng khai, thì êm hôm qua, úng m i gi t i, chú Ngã-Sáu
ng i xe kéo mà v Sài-gòn. Chú có em theo m t cái c p da, trong y có m t s b c hai
i l m ngàn ng, có gi y m t tr m, gi y hai ch c và gi y n m ng. Ng i trên xe,
chú cái c p da khít bên mình. V g n t i xóm Bàn-C thình-lình có hai ng i Vi t-
Nam, tay c m dao ch n xe kéo chú l i, r i m t ng i gi t cái c p da mà ch y vô phía
ng T p-tr n. Chú l t- t nh y xu ng xe mà ch y theo và la om sòm, quy t gi t cái
p da l i. Th ng gian th nhì nh y theo chém chú hai dao té qu xu ng t, r i nó ch y
theo th ng tr c mà vô ng.
Tên N m là ng i kéo xe kéo Mái-Chín Cúng, th y ch b nguy, nh ng vì không có khí
gi i nên không dám ti p c u. Ph i ch y ra phía Ch i mà la Mã-tà17. Lính gác ch y
vô t i ch thì b n c p ã tr n m t, ch th y Mái-Chin Cúng n m d a l ng b hai
t dao chém, m t v t t i cánh tay m t, t th t th u x ng và m t v t t i bàng tang
phía trái, làm t lìa cái tai, máu ch y lai-láng.
Lính li n báo cho bót hay. Ông Cò qu n ba ng i xe h i ch y vô, khám th ng tích Mái-
Chín Cúng r i cho xe ch vô nhà th ng Ch -R y. Ông truy n l nh cho lính i r o
trong ng T p-Tr n mà tìm ki m gian-nh n, song ki m không c b n c p, ch c
hai cái xe máy b trên cái gò m . Trong hai cái xe máy y, m t cái không có kh c tên
ch xe, còn m t cái g n t m plaque18 kh c tên: Lý-tr ng-M u”.
Th ng Hi p c t i ó thì bi n s c, kêu th ng Cao mà nói r ng:
- Cao i, ch c ba tao b b t v v 25 ngàn ây ch gì. Có xe máy c a ba tao ây.
- N u v y thì m y no.
- No cái gì? Ba tao có ph i là ng ic p tr m âu m y. Ba tao làm n mà.
- âu, m y c h t bài coi mà.
Th ng Hi p c ti p nh v y:

15
ti ng Pháp ã c Vi t hóa gare=ga: tr m, b n xe l a, xe n.
16
ti ng Pháp: banc= gh dài trong các n i công c ng ngh chân.
17
ti ng Mã-Lai: mata-mata= c nh sát
18
ti ng Pháp: plaque=mi ng nhôm m ng kh c tên ch xe p, g n lên xe sau khi óng thu l u hành vào th i
Pháp thu c .


“Nh b t c hai cái xe máy n y, s c nh-sát ph ng l n m i b t c Lý-tr ng-M u,
nhà V nh-H i, làm C p-r ng ph trong m t hãng v n t i. M u khai ra m i b t thêm
ng lõa là Tám-Thi t, nhà Xóm-Chi u, làm cu-ly trong hãng y. Tuy gian-nh n c
ch i hoài, song Cò bót xét nhà Thi t có tìm c m t s b c n m ngàn ng, nên nhà
ng cu c nh ch c hai tên y là k c p và c ng ch c trong vài ngày n a s tìm ra
c s b c c a Mái-Chín Cúng b gi t.
Còn Mái-Chín Cúng thì ng n m t i nhà th ng, b nh coi n ng l m, quan th y-thu c
ch a dám ch c c u c hay không.
c tin gì thêm n a, b n báo s ng cho công-chúng bi t”.
Th ng Hi p c d t bài r i thì r ng-r ng n c m t và nói qu -quy t v i th ng Cao r ng:
- Tuy nh t-trình nói nh v y, song tao ch c ba tao không có gi t c a âu.
- Không có sao mà cò bót b t.
- H nghi r i h b t nh u ch gì.
- B h b t c cái xe máy c a ba m y ó, nên tao s khó g ch .
- , xe máy âu mà l i em b ó không bi t. Tao mu n ki m ba tao ng tao h i th
coi. Không bi t bây gi h giam âu.
- Theo bài nh t-trình ó thì ông Cò qu n ba tra xét, ch c ba m y b giam trên bót qu n ba
ch âu.
- M nói có lý: tao lên bót Gi ng-N c tao l p th h i d th coi.
- M yt ng d l m sao? M y láng-chán lên ó lính ánh m y ch t.
- Tao ngoài l , có làm vi c chi âu mà h ánh.
- ngoài l làm sao mà h i th m ba m y c.
- Thây k ! Lên ó r i s hay.
- M y n c m ch a?
- T h i chi u hôm qua cho t i bây gi tao không có n c m, hôm qua bán nh t-trình v
tao giao cho dì tao hai c c, d m y xu tao n bánh tr c m.
- Th ng nh n ói gi i d !
- T s m m i t i gi tao bán c ba m i m y s nh t-trình. Thôi tao v i m y xu ng
ch c n c m cho no r i s i ki m ba m y ch .
- M y bao cho tao nghe không, ch thi t tao không có ti n a.
- c mà, tao bao.
- Mà r i m y c ng ph i cho luôn tao s nh t-trình “Nam-k ” n y a, cho ng tao em v
tao c cho dì tao nghe.
- c. Tao s n lòng v i m y luôn luôn mà.
Hai a d t nhau xu ng ch c n c m h t sáu xu, r i ph i phân r nhau, th ng Cao i bán
nh t-trình, còn th ng Hi p c m t “Nam-k Tân-v n” lên bót Gi ng-N c.
Th ng Hi p ng i ngoài l mà ch t i t i mò mà không th y tâm d ng cha nó. Nó bèn i v
nhà ki m c m n và c bài nh t-trình cho Ba Trâm nghe.
Ba Trâm thì ch m ch nghe c, song s c m t coi không bu n chi l m.


Qua ngày sau, th ng Hi p lên bót Gi ng-N c mà ón. G n 10 gi nó th y có m t cái
xe h i phía sau ch y ra u tr c c a bót, r i m t ông Cò v i hai th y i d t cha nó v i
môt ng i n a em lên xe. Nó l t- t ch y l i thì b lính i, nên nó không nói cm t
ti ng chi v i cha nó. Xe h i m máy mà ch y, nó ng ng -ngáo, không hi u h em cha nó
i âu. May lúc y có hai ng i lính nói chuy n v i nhau, nó nghe m t ng i nói: “B n n y
ch i hoài! Gi i xu ng Tòa coi chúng nó có ch u khai hay không”. Th ng Hi p nghe nh
y m i bi t h gi i cha nó ra Tòa, nên i ri t xu ng Tòa ng ngoài c a mà ón n a.
n 11 gi r i, hai th y i m i d t C p-r ng M u và Tám Thi t trong Tòa i ra. M u v a
th y th ng Hi p thì nói r ng: “Tòa giam ba r i. Con v i. Không có sao âu mà s ”.
Th ng Hi p khóc ròng, ng ngó theo ng i ta d t cha nó vô khám l n.
Nó tr v nhà thu t l i cho Ba Trâm nghe, r i b a sau i bán nh t-trình ng ki m ti n n.


Ch ng IV
Tòa x

Cách hai tháng sau, các nh t-báo u ng tin Tòa i-Hình Sàigòn nh ngày nhóm x , l i
ng ng luôn ch ng trình Tòa nh ngày nào s x nh ng v nào.
Th ng Hi p i bán nh t-báo, nó c ch ng trình y, nó th y có v cha nó và Tám Thi t b
cáo v t i chém Mái-Chín Cúng mà gi t b c, nên t i nó v nhà nó thu t l i cho dì gh nó hay.
Ba Trâm, tuy ch ng b giam, song b n c ng nh th ng, n u ai h i th m C p-r ng M u
thì cô làm b bu n, còn trong nhà v i con thì cô c ng vui v nh không có tai h a chi h t.
Cô nghe th ng Hi p nói cha nó s b Tòa i-Hinh x , thì cô không l s c lo s hay là bu n
u. Cô ch h i nó:
- Không bi t Tòa i-Hình x , mình i coi c hay không?
- c ch . Ai vô c ng c h t th y. Tôi i coi hai ba l n r i. Dì mu n i, thì b a ó tôi
t dì i.
- , b a ó m y d t tao i v i con Hào vô Tòa ng tao th y m t ba m y m t chút.
Không bi t h có cho nói chuy n hay không?
- Nói chuy n âu c!
- T ng nói c thì tao nói cho ba m y hay, nhà v con no m. Không có sao âu mà
lo.
- M y tháng nay ba b giam, không có lãnh l ng n a, r i làm sao ti n n v y dì?
- Thì m i b a m y bán nh t-trình m y a cho tao hai c c ó, tao mua g o n. Có nhi u
n nhi u, có ít n ít, ph i ti n t n ch sao; còn b a nào có thi u h t thì tao ch y qua dì
m y bên C u Ông-Lãnh tao xin. X a rày dì T m y nó giúp cho tao có m y ch c
ng r i.
- Dì T giúp thì ch ng ba v ba làm r i ba tr l i cho dì.
- Bi t có v c hay không!
- Sao l i không v . Tôi ch c ba tôi ch ng bao gi c p gi t c a ai. Cò bót l m c cái
xe máy c a ba ó, h nghi nh v y thôi, th nào ch ng x , Tòa c ng tha b ng.
- N u c nh v y thì nói gì!
- b a x r i dì coi.
i ngày Tòa x , th ng Hi p th c d y s m, nó xin dì gh nó s a so n ng nó d t dì i. Ba
Trâm m c m t cái áo xuy n v i m t cái qu n lãnh m i, tóc b i m vang, r ng ánh ch
p, con Hào thì b n qu n lãnh en v i áo bà ba l a tr ng, u có cài l c cài. Còn th ng
Hi p thì nó c ng còn m c cái qu n v i en c t v i cái áo v i tr ng c nh h i tr c.
Ba m con d t nhau qua C u Ông-Lãnh r i lên Tòa.
Tuy ch a t i gi , song bi n Tây, Sen- m19 ã ng bao chung quanh phòng x và bà con
a t i nh n cùng là ch ng và Tr ng-s u t u l i ông n c.

19
hay s ng á, s n á: ti ng Pháp gendarme: c nh sát.


Ba Trâm v i hai a nh l i ng trong m t góc tr c phòng x v i nhi u ng i n bà
khác, cách ch ng bao lâu lính gi i t i nh n n m tay nhau mà i hai hàng, hai bên thì lính theo
gi .
Th ng Hi p kéo tay dì gh nó và ch trong ám t i nh n mà nói: “Ba kìa, dì”. Ba Trâm g t
u. Con Hào nói: “Ba b n qu n áo sao mà nhàu nhè h t v y má há? Còn ba c o u tr c lóc
chi v y?”.
Lính d t t i nh n vô phòng x mà s p cho ng i có th t r i ng chung quanh mà gi .
Cách m t lát, ng i ta cho phép ch ng và bà con c a t i nh n cùng là công chúng vô phòng
. M con Ba Trâm i theo h vô ng i m t cái b ng g n c a v i nhi u ng i khác.
Th ng Hi p ngó ám t i nh n ng i phía tr c mà ki m cha nó. C p-r ng M u day l i th y v
con thì c i, coi b không lo s bu n r u chi h t.
n l n ng i ta vô càng thêm ông, chen l n nhau mà ng i. Quan ch ng-Lý, quan L c-S ,
Tr ng-Tòa và Tr ng-S c ng u t u .
ng h gõ 8 gi , k nghe ti ng chuông run trong, r i ba quan Tòa b n áo v i ba ông
i- ng th m án Vi t-Nam b n áo dài, b t kh n en, m c a phía trong mà b c ra. Ông
Tr ng-Tòa hô m t ti ng l n, ai n y u ng d y h t th y.
Các quan Tòa ng i hàng gi a ngó ra phía ngoài, m t bên thì quan Ch ng-Lý, còn m t bên
thì quan L c-S v i th y thông-ngôn ng i. Các quan Tr ng-S ông thì ng, ông thì ng i t i
hai cái bàn tr c. Trong phòng x u l ng trang, cái không khí oai nghiêm làm cho ng i
hung d n ây th nào c ng ph i khi p s .
Th ng Hi p h i h p trong lòng, l y tay cào Ba Trâm mà nói nh r ng: “Tôi ghê quá dì”. Ba
Trâm c ng s , nên h t tay nó và l c u, t d u bi u ng nói chuy n.
Quan L c-S kêu tên Lý-tr ng-M u và Lê-v n-Thi t, và c m t t dài l m. Ch ng c d t
i, th y Thông-ngôn m i kêu M u ng d y bi u a tay lên mà th khai thi t, r i h i tên h
gì, m y tu i, sanh âu, làm ngh nghi p gì, nhà c a âu, có v hay không.
p-r ng M u tr l i rõ ràng r ng: “Tôi tên Lý-tr ng-M u, 40 tu i, sanh Sàigòn, làm
p-r ng ph cho hãng v n-t i t i Xóm-Chi u, nhà d a kinh Dérivation, có v và có hai
a con.
Tòa h i: Anh giúp vi c cho hãng v n-t i c bao lâu?
u áp: H n ba n m r i.
Tòa h i: Anh n l ng m i tháng bao nhiêu?
u áp: Hai m il m ng.
Th y thông ngôn nói: Anh b cáo trong êm 12 tháng ba Tây n m nay, l i ch ng m i gi t i,
anh hi p v i tên Tám Thi t, là ng i làm vi c m t s v i anh, mà núp d a mé ng
Chasseloup-Laubat n i dài vô Ch n, n i kho ng v ng v không có nhà, tay l i có c m khí
gi i, r i ch n xe kéo c a ng i khách-trú tên Mái-Chín Cúng mà gi t cái c p da, trong y có
ng 25 ngàn ng b c gi y. Theo h s thì chính mình anh gi t cái c p y mà ch y. Mái-
Chín Cúng ch y theo níu anh mà la. Tên Tám Thi t nh y n chém Mái-Chín Cúng hai dao té
qu , r i hai ng i m i ch y vô ng T p-tr n mà thoát thân. Tài ch và anh xa phu ã nhìn
anh m t cách qu quy t mà cò bót l i l y c hai cái xe máy trong ng T p-tr n, g n ch
p gi t y, m t cái plaque kh c tên h anh rõ ràng. Anh có nh n các u m i nói, s thi t
hay không? Hay là anh có u chi ch a mình thì khai h t cho Tòa nghe.
u ng êm m t chút r i t ng h ng và áp r ng: “B m quan Tòa, nh ng u Tòa m i nói
ó thi t tôi không hay bi t chút nào h t. Tôi vô can mà. Mái-Chín Cúng v i tên N m là ng i


kéo xe l i nhìn m t và khai qu quy t tôi gi t b c. Thi t êm 12 tháng ba, tôi ng t i nhà Tám
Thi t bên Xóm-Chi u. êm y tên Tân l i ch i và nói chuy n v i tôi và Tám Thi t quá m i
t gi khuya, r i m i v . N u m i m t gi tôi còn nhà Tám Thi t bên Xóm-Chi u thì
làm sao mà h i m i gi tôi ón Mái-Chín Cúng t i Bàn-C cách Xóm-Chi u ba b n cây s
ngàn mà gi t b c cho c. Xin Tòa th m xét l i k o oan cho tôi t i nghi p.
Tòa nói: Ph i, theo l i khai ch ng c a anh, là tên Tân, thì h i 11 gi anh v i Tám Thi t còn
i Xóm-Chi u. Song l i khai y không tin c là vì tên Tân là b n h u làm chung m t s
i anh, có l là tên Tân khai nh v y ng c u anh.
u áp: B m, tôi có t i hay là vô t i là do l i khai c a tên Tân. V l i tên Tân có ng i nói
chuy n ch i v i tôi t i 11 gi , nên nó khai s thi t nh v y, mà Tòa mu n x tôi cách nào tôi
ng cúi u v ng ch u h t.
Tòa nói: Anh ng nói v y. N u xét ra mà anh vô t i thì Tòa có l âu l i làm t i anh. Ti c vì
i khai c a ch ng anh là m t b ng c m ng m nh quá, không ch rõ anh vô t i, còn có
nhi u vi c khác làm cho Tòa qu quy t anh có t i kia mà. S c nh-sát l y c cái xe máy
a anh g n ch Mái-Chín Cúng b c p gi t, ó là m t cái b ng c ch c ch n quá, anh có th
nào mà cãi c.
u áp: B m quan Tòa, v cái xe máy thì tôi ã khai v i quan Th m-Án r ng tôi b ng i ta
n c p m y b a tr c. Ng i n c p xe c a tôi r i i c p gi t ng i khác, tôi c ng ph i b
liên can v s c p gi t ó hay sao? Tôi ch c Tòa ch ng bao gi g t gao n th .
Tòa nói: Anh b ng i ta n c p xe máy mà anh không có c Cò bót. Bây gi b , anh khai
nh v y, làm sao Tòa tin anh cho c. Hu ng chi anh chung m t nhà v i Tám Thi t…
u ch n mà cãi: B m, tôi có nhà riêng, tôi có v con; thu nay tôi nhà tôi, ch không ph i
chung v i Tám Thi t, vì tôi có vi c xích mích v i v tôi, nên tôi l i v i Tám Thi t có ba
n ngày mà thôi.
Tòa nói: Ph i. Tòa mu n nói trong lúc Mái-Chín Cúng b gi t b c và b chém thì anh m t
nhà v i Tám Thi t, mà ch ng Cò b t anh thì anh c ng còn ó. Anh v i Tám Thi t chung
t nhà, s c nh-sát l y c cái xe máy c a anh v i m t cái xe máy khác n a g n ch Mái-
Chín Cúng b c p, l i tìm c g n nhà Tám Thi t n m ngàn ng b c, nh ng vi c y há
không c cho Tòa oán quy t anh v i Tám Thi t hi p nhau mà c p gi t hay sao?
u áp: B m, Cò bót xét l y n m ngàn ng b c g n nhà Tám Thi t, ch không ph i trong
nhà.
Tòa nói: Anh d ng tâm mà cãi nh v y không hay. Cách cãi nh v y thì làm cho Tòa th y
anh ki m l i ch a mình, ch không ph i nh n anh vô t i âu.
u áp: Mà d u ki m c n m ngàn ng b c ó trong nhà i n a, tôi c ng không có t i
i vì n u tôi có gi t b c thì tôi em v nhà tôi gi u, mà ông Cò xét nhà tôi không có m t
ng b c nào h t.
Tòa nói: Anh ch a mình th t là khôn lanh. D u anh nói gi ng gì, c ng không kh i Tòa nghi
anh gi t b c, anh chia cho Tám Thi t n m ngàn, còn hai ch c ngàn anh gi u ch khác.
u áp: Cái “nghi” c a Tòa tôi không th nào cãi c. Tôi ch l y Tòa ki m cho b ng
r i s làm t i tôi, ch không có b ng c , c dùng cái “nghi” mà kêu án thì oan cho m t
ng i vô t i.
Tòa nói: Tòa s cho anh th y b ng c .
Quan Chánh Tòa d y M u tr l i ch c mà ng i, r i kêu Mái-Chín Cúng ng lên tr cm t
Tòa mà khai.


Mái-Chín Cúng t m t m t cái tai bên trái, t i màng-tang l i có m t cái th o r t l n v a m i
lành. L i khai c a chú gi ng in nh l i c a quan Chánh-Tòa nói h i nãy. Tòa d y chú ch
trong ám t i nh n coi ng i nào gi t c p da ng b c, ng i nào chém. Chú Mái-Chín day
i, ngó qua ám t i nh n r i ch Lý-tr ng-M u nói qu quy t r ng tên y gi t cái c p da, l i
ch Tám Thi t mà nói tên ó chém chú.
Tòa kêu tên N m, là ng i kéo xe cho Mái-Chín Cúng, lên mà h i thì ng i n y khai và ch
i nh n y nh Mái-Chín Cúng.
Trong phòng x im lìm, d ng nh có m t lu ng gió làm l nh h t th y trong lòng d c a
nh ng ng i ng i trong ó.
t v Tr ng-s ng d y nói: Tôi r t cung kính xin Tòa h i Mái-Chín Cúng v i tên N m coi
thu nay có bi t m t tên M u và tên Thi t hay không.
Quan Chánh-Tòa nói: Theo h s thì hai ng i n y ã có khai t i phòng Th m-án r ng: tr c
c p gi t thì ch ng h g p M u và Thi t l n nào. Nh Tr ng-s mu n h i thêm Tòa s n
lòng nh m l i xin.
Quan Chánh-Tòa h i Mái-Chín Cúng v i tên N m thì hai ng i u khai tr cv c p gi t
hai ng i không quen bi t v i M u và Thi t.
Tr ng-s nói: Xin Tòa nh giùm l i khai n y cho b cáo nh . Mái-Chín Cúng n c m v i v
Vi t-Nam, th nào c ng có u ng r u chút nh. Ng i xe kéo tr v Sàigòn lúc m i gi t i,
tr i trong gió mát, t nhiên trong lòng kho kho n, c p m t lim dim. Còn tên N m kéo xe,
ch y ng dài t nhiên ph i m t thân th , l m hôi, c p m t hào quang. Thình lình b n
p ch n ng, ch ng i trên xe, t kéo d i, t nhiên c hai u ph i h t h n m t vía.
ã v y mà cái th i gian gi t c p da và chém, nó ng n ng n mau l nh nháy m t, ph n ban
êm t m t i, có l nào Cúng v i N m nh m t k c p cho c.
Quan Ch ng-lý ch n mà nói: Tôi xin cãi v i ông Tr ng-s r ng ch “c p gi t” ó không
ph i t m t i. ng có èn khí sáng qu c.
Tr ng-s c i và áp: Tôi v n bi t ng y có èn khí. Nh ng tôi xin cãi l i r ng nhà n c
m èn khí t i n m ch c th c m i có m t ng n, b n c p không d i gì núp d i ng n èn
mà ch ng ch n ng, t nhiên chúng nó núp cho xa ng n èn, ngh a là cách 25 th c, thì
làm sao th y rõ g ng m t chúng nó c.
Quan Chánh-Tòa h i: Quan Ch ng-lý ch a bu c t i mà sao ông l i cãi?
Tr ng-s áp: Không. Tôi ch a cãi. Tôi ch xin Tòa ghi nh m y kho n tôi ã v ch ra ó mà
thôi.
Quan Chánh-Tòa g t u r i kêu Lý-tr ng-M u ng d y mà nói: Anh mu n có b ng c , thì
Mái-Chín Cúng v i anh N m là b ng c hi n hi n ây, anh v a lòng ch a?
u áp: B m ó là ch ng, ch không ph i b ng c . N u Tòa tin l i ch ng ó, thì tôi xin
ng tin l i ch ng c a tôi v i.
Quan Chánh-Tòa nói: Tòa s h i ch ng c a anh.
Quan Chánh-Tòa bi u kêu tên ch ng, là tên Tân. Ngài d y tên Tân a tay m t lên mà th r i
i tên Tân êm m i hai tháng ba có nói chuy n v i M u và Thi t hay không, nói âu, t
gi nào t i gi nào?
Tên Tân khai rõ ràng êm y nó ghé nhà th m Tám Thi t h i tám gi t i, có C p-r ng M u
ó. Ba ng i ng i nói chuy n ch i t i m i m t gi khuya nó bu n ng nên m i t giã mà v
nhà. H i nó ra v thì M u ng gi ng mùng s a so n ng .
Tòa h i: Anh th y trong nhà Tám Thi t có ng h hay không?


Tân áp: Tôi không ý ns ó.
Tòa h i: B a ó anh có ng h trái quít trong túi anh hay không?
Tân áp: Tôi không có s m ng h nh .
Tòa nói: N u anh không có ng h mà anh c ng không th y ng h trong nhà Tám Thi t,
thì sao anh dám ch c h i anh l i là tám gi và quá m i m t gi anh m i v .
Tân áp: B m, tôi nh m ch ng.
Tòa nói: Tòa c ng nh m ch ng anh l i ó h i sáu gi r i b y gi anh v c ng c v y. Mà
thôi, Tòa ch h i thêm anh m t câu n y n a: theo l i khai c a anh, thì êm y anh nhà Tám
Thi t trên ba gi ng h . Anh nói chuy n gì mà ng i lâu d v y, anh thu t l i cho Tòa nghe
th coi.
Tên Tân ng l -láo m t h i lâu, không tr l i.
Tòa thúc: Khai i?
Tân áp: Tôi không nh hôm ó nói chuy n gì.
Tòa h i: M i hai tháng nay, có l nào anh quên h t?
Tân áp: Tôi không nh c.
Quan Chánh-Tòa d y Tân ra ngoài r i kêu b cáo là Tám Thi t ra ng tr c m t Tòa. Ngài
y a tay m t lên mà th r i h i tên, h , tu i, ngh nghi p, nhà c a, v con.
Tám Thi t cao l n, m nh d n, ng khai r ng: Tôi tên Lê-v n-Thi t, hai m i tám tu i, sanh
t i Ch n, ch a có v , làm cu-li trong hãng V n-t i, nhà t i Xóm-Chi u.
Quan Chánh-Tòa c ng nói y nh m y l i ngài nói v i Lý-tr ng-M u h i nãy và h i Tám
Thi t ch u nhìn nh n t i ác c a mình làm hay không?
Tám Thi t l c u áp r ng: Tôi không có c p gi t ti n b c c a ai h t.
Tòa nói: Tài ch Mái-Chín Cúng v i ch ng là tên N m ng khai quy t cho anh và chánh anh
m dao chém Mài-Chín Cúng, anh còn ch i gì n a?
Thi t áp: H khai gian.
Tòa nói: S c nh-sát l i có xét l y c n m ngàn ng b c, anh b vào h p bánh mì mà chôn
a bên hè anh. Ph i s b c y là ph n c a tên M u chia cho anh hay không?
Thi t áp: Không. Ai lén em chôn b c ó tôi không hay.
Tòa h i: ã có b ng c và ch ng khai h n hòi, nh v y mà anh c ch i hoài hay sao?
Thi t áp: Tôi không có n c p, làm sao mà tôi ch u có cho c.
Quan Chánh-Tòa rùn vai r i khoát tay bi u Tám Thi t tr v ch mà ng i.
Quan Ch ng-lý ng d y bu c t i, bác b m y l c a Lý-tr ng-M u và Lê-v n-Thi t vi n
mà ch a mình, nói hai b cáo ã c p gi t m t s b c r t l n mà l i còn g n gi t m t m ng
ng i, lu n nh ng l i ch i là m t cách ch a mình r t vô lý, xin Tòa ph i vì cu c an c l c
nghi p c a xã-h i mà tr ng tr hai b cáo thi t n ng n , cho k khác kiêng n , không dám
p gi t n a.
Nghe l i bu c t i g t gao nghiêm ngh y, thì trong phòng l ng trang, ai c ng ch c b cáo s
án.
Tr ng-s cãi l h i nãy v s Mái-Chín Cúng v i tên N m nhìn m t Lý-tr ng-M u, bây
gi ng d y mà bi n lu n ng c u tên b cáo y. Ban u ông nói ch m rãi nho nh , l n l n
ông c t gi ng lên cao, l i nói hùng-hào, b t ng m nh-m , khi tha thi t nh than, khi ào


làm gi n, khi ph nh-ph kiêu ng o, khi chúm chím mi ng c i. Ông nói s l y xe máy t i
ng T p-tr n không ph i là cái b ng-c ch ng ch c tên M u n c p, s nhìn m t c a tài-
ch và c a xa-phu không úng. Ông nài xin ph i tin l i khai c a ch ng là tên Tân. Ch ng k t
lu n, ông xin Tòa hãy ngh Lý-tr ng-M u thu nay là m t ng i chân th t lo làm m n mà
nuôi v con, không có án ti t chi h t, hãy ngh xét nhà tên M u không ki m c b c, mà t
y n nay s C nh-sát thám d thì c ng không th y v con M u n xài ch i b i; xin ông hãy
y công tâm mà xét l i, tên M u b lôi ra tr c Tòa i-Hình v t i c p gi t ch vì tình nghi
mà thôi, ch không có b ng-c ch c-ch n. V y Tòa ph i tha b ng m i công bình, m i kh i
làm án l m m t tên vô t i.
Ông cãi r i ông ng i xu ng. Thính gi u th ra ph d .
t v Tr ng-s khác ng d y bi n lu n giùm cho b cáo Lê-v n-Thi t. Ông nói nh nh , êm
ái, ông không dùng kh u khí, ch tr ng lý lu n mà bác b t bu c t i. Ông cho l i qu quy t
a tài-ch và c a tên N m là l i cáo gian, b i vì n m i m t gi khuya mà Tám Thi t còn
nói chuy n v i khách t i nhà, thì không th nào h i m i gi mà ch n ng c p gi t Mái-
Chín Cúng t i Bàn-C cho c. Còn n m ngàn ng b c ki m c g n hè Tám Thi t, thì
ông nói r ng Tám Thi t m n m t c n nhà lá mà , theo lu t Vi t-Nam, thì ngoài c n nhà y,
Thi t không có quy n gì h t. N u nghi Thi t c p b c v gi u t i ó, sao Tòa không nghi cho
ch t, ho c ng i c n phía bên kia c ng g n ch gi u ó mà l i nghi cho Thi t. Ông xin
Tòa xét ch ó mà tha b ng Lê-v n-Thi t.
Trang-s cãi xong r i, quan Chánh-Tòa h i hai b cáo còn mu n khai thên u chi n a. Các
quan Tòa và Th m-án ng ng d y i vô phòng phía sau mà ngh án.
Cách n a gi , Tòa m i ra nhóm l i và quan Chánh-Tòa c án ph t:
1.- Lý-tr ng-M u, m i n m kh sai.
2.- Lê-v n-Thi t, m i hai n m kh sai.
Th ng Hi p nghe Tòa lên án cha nó m i n m kh sai, thì nó b n-r n tay chân, v a khóc v a
ng d y kéo tay Ba Trâm bi u i v . Ch ng m y m con i ngang qua c a khám l n, th ng
Hi p ng ngó vô khám, nh cha nó s trong ó m i n m thì nó ng m ngùi nên n c m t
nh gi t.
Thình lình có ti ng n ào phía bên Tòa. M y m con Ba Trâm day l i thì th y lính S n- m
ng d t Tr ng-M u và Tám Thi t xu ng khám.
p-r ng M u kêu v và nói r ng: “Má con Hào, nhà ráng d y giùm hai a nh , nghe
không. M i n m r i tôi s v ”.
Lính xô M u i ri t, không cho nói n a.
Th ng Hi p ng ngó theo au- n nh dao c t ru t.


Ch ng V
gh con gh

i C u Ông-Lãnh, d c theo ng Lò heo, h i tr c có m t dãy ph l u c , trong hai c n
ph u có d n m t ti m bán cà-phê n c trà và bánh ng t, bánh m n th , m i bu i tr a
và bu i t i ng i ta n n u ng n m n p.
Ch ti m n y tên là T -H u, là ng i Minh-h ng, có v ng i Nam tên là T H ng, là em
ru t c a Ba Trâm.
Cách m y tháng tr c, Ba Trâm xách gi b c i ra C u Ông-Lãnh là em g i cho T H ng.
a Tòa x C p-r ng M u r i, m con Ba Trâm d t nhau i v , t i C u Ông-Lãnh thì th ng
Hi p i m t mình v nhà, còn Ba Trâm v i con Hào thì ghé l i ti m n c c a T -H u.
a b c vô ti m, con Hào g p con Kiên là con gái c a T -H u, ch em m ng nhau nên ó
mà ch i, Ba Trâm b c vô trong nói nh v i T -H u r ng: “Ba con Hào b Tòa lên án m i
m”. T -H u ch ng h ng h i r ng: “Cha ch ! T i m i n m hay sao?” Ba Trâm g t u r i
i th ng lên l u.
H ng ng n m trên b ván mà cho con bú, ngó th y ch l m c m ng i d y h i r ng:
“Ch nói b a nay Tòa x nh, sao ch không i lên Tòa h i th m coi nh c Tòa tha hay là
án?”
Ba Trâm vén áo ng i m t bên em mà áp nho nh r ng:
- Qua i coi Tòa x t h i s m m i t i gi , qua m i v t i ây.
- Tòa x sao ó?
- Tòa kêu án m i n m.
- Ch t ch a!
- Tài-ch v i ng i kéo xe h nhìn m t, h khai qu quy t, t nhiên Tòa ph i kêu án n ng
ch sao.
- Tòa có h i s b c gi t ó em gi u ch nào hay không?
- Không … , may quá! Tòa không có h i cái ó. T i sao v y không bi t.
- Tuy v y mà ch c ng ph i dè d t, ng có ch n r n, r i b ra h l y l i mà mình còn
ph i tù c ám.
- Em t ng qua d i l m sao? M y tháng nay qua l y có m y ch c ng b c ng mua
o, cá mà n, còn bao nhiêu thì còn nguyên ó, qua có dám ng t i âu.
- , th ng th ng v y, ng có g p. i n m b y tháng, ho c m t n m nguôi ngoai r i ch
xài.
- Th ng T nó hi u vi c ó hay không?
- Không. Tôi gi u, tôi không dám nói.
- , em ng có nói cho nó bi t làm chi. sau r i qua s giúp cho m t hai ngàn làm v n
buôn bán. Qua khá thì em c ng khá v y mà.
- Còn th ng con riêng c a nh, nó bi t hay không?
- Không. Nó c ng không bi t gì h t. êm cha nó lén em v thì nó ng nên không hay.
y tháng nay qua có nói ra âu mà nó bi t.


- B a nay nó có lên Tòa coi x hay không?
- Có, nh nó d t, ch không thì qua có bi t âu mà i coi.
- Tôi s nó c nh t trình, r i nó coi Tòa x n a, nó phát nghi ch .
- Không có âu. Ba con Hào ch i hoài, không ch u có c p gi t, thì nó có dè em ti n
c v nhà âu mà nghi.
- B a h m ch m h t th y bao nhiêu?
- M i chín ngàn chín tr m ng. Theo nh l i trên Tòa h i nãy, thì Mái-Chín Cúng b
gi t 25 ngàn. Cò bót xét l y l i c 5 ngàn sau hè Tám Thi t. L thì ph i còn 20
ngàn. Không bi t l c âu m t h t 100 ng.
- i! M t 100 ng c ng không h i gì. Không bi t ch ng nh ch n l i b theo l ng mà
xài.
- Em c t giùm cho k nghe không, ng có h -h ng a.
- D không! Tôi b cái gi trong t áo, tôi khóa t , chìa khóa tôi gi trong túi luôn luôn
ây.
- , ph i gi cho g t m i c.
- Ch có tính ch ng nguôi ngoai r i, ch l y b c ra mà làm vi c gì hay không?
- Th ng th ng r i s hay. Bây gi có bi t làm vi c gì âu. Có l qua s mua m t cái nhà
mà cho s ch s , r i s m m t cái xe h i qua i ch i.
- Ch mua s m nh v y thì ng ti n c a ch ch t, ch có l i gì âu.
- Ph i n cho sung s ng ã, r i tính gi ng gì sau s hay.
- Có v n, ph i lo buôn bán làm n cho có l i thêm n a ch .
- Em nói theo u v ch c hoài, h m mi ng thì tính l i tính l . Ai mà làm nh v y cho
c.
H ng c i. Cô nghe nói Ba Trâm ch a n c m, nên kêu b n trong ti m sai i mua v
n cho m con Ba Trâm n.
Còn th ng Hi p v th ng bên nhà, nó n m chèo queo trên cái võng, n c m t c tuôn ra hoài,
không n không u ng chi h t. n x , Hai Ti n b c vô nhà, th y th ng Hi p n m lim-dim
thì h i r ng:
- Ch Ba i âu v ng v y cháu?
- Dì tôi còn ghé bên ch Ông-Lãnh.
- Nghe nói b a nay Tòa x anh Ba ph i không?
- Ph i. Tòa x r i h i s m m i.
- X sao ó cháu?
Th ng Hi p b u-b o áp r ng “X m i n m tù, thím Hai à!”
Hai Ti n la ba ti ng: “Tr i t i!”, r i ng i trên gh mà khóc r m r t. Th ng Hi p th y v y
càng thêm ng lòng nên nó c ng khóc. Cách m t h i, nó v t ng d y mà nói r ng: “ i!
i n m c ng không lâu gì, ba tôi tù oan hay là ng, d u ng i ta không bi t, ch tr i
ng bi t. Tôi làm mà nuôi dì tôi v i em tôi c, không h i gì”.
Hai Ti n th y Hi p còn nh mà nói m y l i kh ng khái y thì ng i ngó nó trân trân.
Th ng Hi p day qua r i h i Hai Ti n r ng:


- X a rày thím d n nhà i âu m t v y thím Hai?
- Qua bên B n-Thành ng mua bán ki m c m n, ch không có n ông mà bên nây
thì khó làm n l m. Cháu còn i bán nh t trình hay không?
- Còn ch .
- Ch Ba cho cháu i làm nh v y n a hay sao?
- Cho. N u không cho thì c m âu mà n.
Hai Ti n ng d y ngó th ng Hi p trân trân r i nói r ng: “Ch ng ch Ba v , cháu nói l i có
thím qua th m nhá. Thôi, thím v ”.
Th ng Hi p a Hai Ti n ra c a, th y m t ám con nít ng gi n ch i ngoài ng, nó men
men i l i ó, mà ch ng l i g n thì nó châu mày r i th ng th ng tr v nhà.
n chi u, Ba Trâm v i con Hào v , có xách hai ba gói bánh a cho th ng Hi p mà bi u n.
Hi p ói b ng nên ph i n, nh ng mà nó không vui chút nào h t.
Sáng b a sau, th ng Hi p i lãnh nh t-trình mà bán nh th ng, r i chi u có c bao nhiêu
u a h t cho Ba Trâm. B a nào nó c ng làm nh v y, mà nó không bu n, không vui chi
t, d ng nh nó t ng s c c kh ó là b n ph n c a nó. Nó lang-thang l i-th i, còn
con Hào thì qu n áo nh n nha, nhi u khi Ba Trâm i ch v l i ng i xe kéo n a, nh ng mà nó
không ý m y vi c ó.
t b a, th ng Hi p i bán nh t-trình n t i mò m i v nhà, th y trong nhà không èn, mà
a l i khóa phía ngoài. Nó ói b ng nên l i quán mua m t bánh mì ngu i, v i m t táng20
ng mà n r i n m trên cái chõng nh tr c hàng ba mà ng . n khuya, có m t cái xe h i
i u ngay tr c c a, èn chói sáng lòa. Th ng Hi p gi t mình, ngóc u d y thì th y Ba
Trâm v i con Hào trên xe ng leo xu ng, r i con Hào i vô c a, còn Ba Trâm thì ch ng tay
lên xe ng nói chuy n nho nh v i m t ng i n ông b n tây ng i trên xe. M t lát r i
ng i n ông y ló u ra mà hun Ba Trâm. Hai ng i c i v i nhau r i xe ch y. Ba Trâm
i vô nhà.
Th ng Hi p gi n quá không th d n c, nên ch ng Ba Trâm vô t i c a thì nó v t ng i d y
i l n r ng: “Dì i âu mà ch ng n y m i v ? i v i th ng cha nào nó hun dì ó?”
y l i h i l n mà c ng c i làm cho Ba Trâm h th n quá, nên cô b c l i mà ch t trong m t
th ng Hi p và m ng r ng: “ chó ! M y nói gi ng gì ó? M y dám b s tao h ?”
Th ng Hi p b v au, nên nh y xu ng t mà ch y. Ba Trâm còn gi n l m, song không l r y
rà làm v l trong xóm lúc n a êm, b i v y c d n lòng, l y chìa khóa trong túi ra mà m
a r i i vô nhà v i con Hào. Cô v a t èn r i, thì th ng Hi p c ng ló mó vô nhà, nó i l i
cái võng mà n m, không thèm nói m t ti ng chi n a h t, mà m t nó l m l m, b gi n dì gh
nó l m.
Ba Trâm m c m t b hàng tr ng còn m i tinh, ch n l i có mang giày, còn con Hào thì
ng b n áo qu n b ng hàng tr ng, u l i có cái l c cài, chân mang gu c quai nhung.
Ba Trâm i vô bu ng thay . Con Hào c m gói bòn-bon a ngay m t th ng Hi p mà nói
ng: “Anh n bòn-bon21 không anh Hai? Nh n thì l y vài c c ây mà n”.
Th ng Hi p ng qu u, nghe h i nh v y nó càng thêm gi n, nên h t tay con Hào m t cái
thi t m nh, làm v ng c gói xu ng t, bòn-bon t tung.

20
hay t ng: m t d ng c a ng, mi ng ng táng có hình tròn d p, chi u dày 10-20 mm, m t táng ng là
t mi ng ng táng ( ng táng ng th , ng cát là ba d ng c a ng th i Pháp thu c).
21
ti ng Pháp:bonbon: m t cách g i k o viên.


Con Hào l m b m nói r ng: “ n hay không thì nói, ch sao l i h t cho bòn-bon c a ng i
ta”.
Th ng Hi p nói r ng: “H ! M y vui s ng d l m, nên i xe h i n bòn-bon!”
Con Hào ng i l m bòn-bon mà áp r ng:
- ! Th y ng i ta i xe h i nên ganh r i nói b y!
- Tao nói nh v y ó là nói b y h ? Ba b ày m y vui s ng l m mà!
- B ày thì thôi, ch ai bi t làm sao bây gi . Anh gi i thì anh làm sao cho ba ra kh i
khám i.
- Tao có tài gì mà làm cho ba ra kh i khám c. Nh ng mà tao nh thân ba tù, b n áo
xanh, n c m l t, tao th ng, tao không mu n n chi h t, ch không ph i nh m y, c
lo m c qu n hàng áo l a, lo mang gu c mang giày, ki m th mà i xe h i, không bi t
th ng xót ai, không k x u h chi h t.
Ba Trâm thay r ib c ra nói r ng:
- N y, tao nói cho m y bi t, m y không c phép ki m chuy n mà gây v i con Hào a.
- Tôi âu thèm gây v i nó. Tôi nói chuy n ph i qu y t t x u cho nó nghe mà thôi ch .
- Cái tu ng m t m y mà bi t gi ng gì, nên dám nói chuy n ph i qu y t t x u.
- Tuy tu ng m t tôi nh v y, song tôi bi t nhi u chuy n l m.
- M y bi t chuy n gì?
- Dì h i chi v y? Dì v i ba tôi h n m i n m, có sanh c m t a con, mà dì không
bi t th ng ba tôi … Ba tôi r i b tù m i m y tháng nay mà dì nhà l i i l y trai.
Ba Trâm nghe nói t i ó thì gi n run, x c l i toan ánh th ng Hi p. Th ng Hi p ch y ra c a
ng nói r ng:
- Tôi có l i gì mà ánh tôi?
- Tao ánh t i con gái m m y d i m n a, nói cho mà bi t.
- M tôi có làm l y trai nh h âu mà ánh.
Ba Trâm gi n quá, nh ng vì s ánh th ng Hi p r i nó nùi chòm xóm hay, càng thêm x u
, nên c d n lòng gi n mà nói r ng: “M y ph i i cho kh i nhà tao. ng ngh ch, tao
không ch a n a. i cho mau”. Cô nói d t l i li n óng c a l i.
Th ng Hi p v a i ra l v a nói r ng: “ i thì i, còn gai con m t, ch mà làm gì”.


Ch ng VI
ul c

Th ng Hi p ra kh i nhà nh m lúc n a êm, nên ngoài ng v ng hoe, không có m t ng i
qua l i. Tuy v y mà trên tr i m t tr ng v a l t qua kh i c m mây nên ánh sáng d i xu ng
ng, chi u c cây t rõ nh ban ngày. C nh thú d ng y d làm cho ng i i ng ph i
m xúc. Ti c vì th ng Hi p còn mang cái kh i gi n m gh trong lòng canh cánh, nên nó
m l i i xu ng phía Xóm-Chi u, không c m c cái c nh ìm-lìm, không th ng th c c
ng tr ng t r ng.
Vì nó không nh t nh ph i i âu, nên xu ng t i ch Xóm-Chi u nó ng d -d m t chút,
i men-men lên c u m ng mà qua B n-Thành. i ngang qua nhà ga xe n g n ch c , nó
c nh n anh em b n c a nó, có nhi u a ban êm th ng hay ng t i ó, nó m i ghé l i
mà coi có a nào. B c vô ga xe n nó th y có ba a nh m t trang v i nó ng n m
ng trên cái bàn dài lót d a vách t ng. Nó cúi xu ng dòm m t t a thì là th ng Hai, th ng
Cao v i th ng C u là b n bán nh t-trình nh nó. Nó bèn lúc l c mà kêu th ng Cao d y.
Th ng Cao ban u h t tay r i day vô vách không ch u d y, b th ng Hì p c theo phá hoài,
c ch ng ã nó ph i ng i d y, l y tay gi i m t và nói l m b m r ng: “ trong r p hát v m i
ng có m t chút, c theo phá hoài”.
Th ng Hi p nói r ng: “M y d y cho tao nói chuy n riêng m t chút mà”.
Th ng Cao m m t th y th ng Hi p thì h i:
- M y i âu qua bên nây ch ng n y v y m y?
- Dì gh tao i, không cho tao nhà c a ba tao n a.
- Sao mà ngang v y? Nhà c a ba m y thì m y , có phép nào mà im y c.
- D u không i, tao c ng i ch không th nào ón a c.
- M y ngu quá. Có nhà mà không ch u ch . M y không th y thân tao ây hay sao? Vì
không nhà nên ng âu ng ó, mu i c n có gh cùng mình, qua tháng gió b c l nh rút
ru t teo gan, m y t ng s ng l m hay sao?
- Thà là tao ch u c c, ch nhà tao th y dì gh c a tao, sao ghét l m.
- Dì gh nào c ng v y, bao gi mà có dì gh d th ng âu m y.
- Ph i. Dì gh th ng sao c. Nh ng mà dì gh c a ng i ta thì d ch u, còn dì gh c a
tao kh n n n quá ch u không ng.
- Trông th m y b b ào22 h , nên m y oán m y nói x u b ây ch gì.
- Không ph i v y. Thu nay tao th ng dì tao l m ch . Có khi tao k khôi, d c ng ánh
ch i tao mà tao có phi n âu. M y n m nay i bán nh t-trình m i b a tao em v a
cho dì tao hai c c luôn luôn. T hôm ba tao b tù t i nay, tao càng th ng dì tao nhi u
n n a, tao lo h t s c, bán nh t trình bao nhiêu tao không dám n xài, tao em v a
t cho d ng mua g o mà n. Tao v i dì tao nh v y mà dì tao kh n n n l m, không
bi t th ng ba tao …
Th ng Hi p nói t i ó r i nó khóc. Th ng Cao ch a rõ tâm s c a nó nên nói pha l ng r ng:
- Có th ng c ng b ng, ch ba m y m c tù mà làm sao?

22
ch i b i ( ào ông, ào cha…).


- Ba tao tù, càng th ng nhi u h n m i ph i. Ch th ng cái gì mà ba tao m i b án, thì
nhà làm l y trai.
Th ng Cao ch ng h ng, nó ngó th ng Hi p trân trân r i ch m rãi nói r ng:
- M y nói b t t , có lý nào mà kh n n n d v y?
- Thi t nh v y ch . Tao th y rõ ràng, ch ph i tao nghe phong phanh hay sao. Tao m i
t c h i nãy ây.
- B t âu?
- Tao m c i bán nh t-trình, nhà d t con em tao i âu không bi t. n khuya có m t
ng i n ông a xe v , r i ng i y ôm dì tao mà hun, tao th y rõ ràng nh v y.
- Kh n n n quá! M y th y nh v y sao m y không ch i th ng cha ó m t cái.
- Thình lình quá tao làm không k p. Mà nó hun r i xe ch y li n, ch không có vô nhà.
- Dì m y h nh v y, mà sao l i còn i m y?
- Tao dóa, tao xài dì tao, nên d gi n d i tao ch sao.
- M y nói m y có em gái. M y gi n m y i r i m y b nó cho ai nuôi?
- Dì tao nuôi. Con ru t c a dì tao mà.
- À! Tao t ng là em ru t c a m y ch .
- Nó là con c a ba tao ch , song nó v i tao khác m . Dì tao nh v y, tao s nó v i dì
tao r i ít n m nó l n nó c ng h n a.
- Ôi! Chuy n ó còn xa, h i nào mà lo. Ph i lo chuy n g p bây gi ây. Tao h i thi t
y, v y ch m y tính i ít b a r i v nhà hay m y i luôn?
- V làm gì n a! V nhà tao gai con m t r i s có án m ng a m y.
- M y không v nhà r i m y i âu mà ?
- V y ch m y không có nhà, r i m y âu? Không có nhà mà m y s ng c, thì tao
ng s ng c ch . Tao vái tr i cho tao s ng t i ba tao mãn tù, ng tao thu t chuy n
tao th y cho ba tao nghe.
- Con nhà nghèo có bao gi ch t âu mà s m y. T i mình ph i s ng ng giúp i ch .
u mình ch t r i ai i bán nh t trình cho thiên h c.
Th ng Hi p bu n, ng gi n mà nghe nh ng l i pha l ng c a th ng Cao thì nó b t bu n. Nó
ngó th ng Hai v i th ng C r i nói r ng: “Hai a n y ng ngon d !” Th ng Cao ngáp và nói
ng: “Thôi, ng m y. Tao bu n ng quá. M y n m u n y ây, tao n m u kia cho. Ng
ng sáng có i bán nh t-trình”.
Th ng Cao nói ch a d t l i thì ã n m chùi trên cái b ng. Th ng Hi p ng i ngó qua phía bên
kia ng, thì th y m t gánh mì trên l ng, hai ba ng i ng i n mì nói chuy n om
sòm, l i có m y chú xa phu kéo xe i nh n nh g n ó. Nó móc túi mà m ti n thì còn c
hai c c r i, vì h i t i nó v không có Ba Trâm nhà, nên nó không n p ti n. S b túi ng
t m t, nên nó l y s ti n mà l n trong l ng ch c c ng, r i day l i mà nói r ng: “M y ng
hay sao Cao?” Không nghe Cao tr l i, nó m i n m xu ng mà ngh . ng h nhà gare ch ba
gi .
Th ng Hi p n m suy ngh n ph n c a nó t nay không còn cha m , bà con, anh em gì n a
t thì t i trong lòng, nên nó a n c m t. ã bi t thu nay nó c ng không sung-s ng gì h n
bây gi , nh ng mà s m m i i, chi u t i v thành thói quen, bây gi b c vô cái i vô gia-
ình, vô thân-t c, là cái i ch ng h tính t i bao gi , thì t nhiên nó ph i lo bu n, ph i ái


ng i. Nó ngh ph n nó r i nó ngh t i thân cha nó n a. Cha nó bây gi âu? Ng i ta nói t i
án trên 5 n m thì b ày ra Côn-Nôn. V y thì cha nó ã i Côn-Nôn r i hay còn Khám
n? S y nó không bi t c. Mà d u tù ch nào, thân cha nó c ng ph i ch u c c kh áo
cho n 10 n m. Ngh quanh ngh qu t, m t trí nên n m ng quên.
n 5 gi sáng, xe n s a so n ch y chuy n nh t, ng i ta qua l i trong nhà gare l n-x n
làm cho th ng Hai gi t mình th c d y. Nó kéo chân, kéo tay mà kêu m y a kia, ch ng l i
n ch th ng Hi p n m, nó th y th ng n thì nó ch ng h ng, nên h i r ng: “Th c d y y
Hi p, y l i ây h i nào?”.
Th ng Hi p l m c m ng i d y, v a d i m t v a áp r ng:
- Tao l i h i khuya.
- y coi hát c p23 r i y l i ây ng c p n a h ?
- Không mà. Tao nhà tao ra ây ch .
- Có nhà sao không ng nhà, l i ra ây mà ng ch c24? y ph m lu t r i. Tao nói cho
y bi t, m y a tao không có nhà, nên m y a tao c quy n ng nhà gare v i hàng
ba các c n ph tr ng Sàigòn này. y có nhà, y không c phép gi t quy n c a
25
y a tao. Tao s kêu lính b t y gi i i Ông Y m bây gi .
Th ng Cao ch n l i mà nói r ng: “ ng nói nhi u chuy n y. Nó có nhà mà nó b dì gh nó
không cho nó n a, nên nó ra ây ch sao …”.
Th ng C ch y l i nói r ng: “Té ra th ng Hi p bây gi c ng ra nh t i mình r i h ? c
m. Nh p t i thêm ông v y m i vui”.
Th ng Hai nguýt m t cái r i b i ra ng, v a i v a nói: “V y nó m i h t làm phách, ch
không thì b a nào h chi u r nó i l i r p hát ki m gi y coi c p ch i, nó c nói: “M c v
nhà, m c v nhà”, nghe ghét quá”.
Xe n rút ch y, b n a d t nhau i l i fontaine26 ngã t g n ó mà r a m t. Th ng Hi p
c r a chân r a tay n a nên lâu, th ng Hai v i th ng C i tr c qua phía ch c B n-
Thành. Th ng Cao ng ch nó, th y lâu thì thúc r ng: “Ê, mau mau, y Hi p. y mu n
m hay sao?”
Th ng Hi p v a i v a áp r ng:
- Còn s m mà. Nh t-trình ch a ra âu mà l t t.
- Hai a mình vô ch m i ki m mua n r i s l i nh t trình. Dì y i y, v y
mà t ngày rày s p lên m i b a m y ph i em v n p hai c c n a hay không?
- N p gi ng gì n a y. Dì tao l y trai thì trai n p cho dì tao n.
- V y t nay s p lên y xài s ng l m.
- Ph i. Tao ki m c bao nhiêu, tao xài b y nhiêu, kh i nuôi ai n a h t.
Th ng Hi p nói nh v y mà s c m t nó bu n hiu, không bi t nó bu n là t i nó m t thói quen,
hay là t i nó còn th ng dì gh v i em nó.
Hai a vô ch m i mua xôi n r i l i i ki m C p-r ng lãnh nh t trình i bán. Tr c khi r
ra, hai a h n nhau chi u l i ch m i ng g p nhau r i i n c m m t l t.

23
l u, không tr ti n
24
ch c=tr c= ng s n mà i (ch c s n, ch c vi c, n ch c, ch u ch c)
25
tên m t tr i giam tr con s ng lang thang ngoài ng.
26
ti ng Pháp: vòi n c phun.


Y nh l i h n, g n n m gi chi u, Hi p l i tr c ch m i thì ã th y th ng Cao ng ch nó
i ó. Hi p h i Cao r ng:
- B a nay y ki m ng bao nhiêu?
- B nc cr i, còn y?
- Tao ki m c có b n c c hai.
- T s m m i t i gi y xài h t bao nhiêu?
- H t m t c c hai.
- V y thì y còn ba c c; mà y kh i n p cho dì y thì y còn d ti n nhi u l m.
- Hôm qua tao còn d hai c c r i n a.
- ! N u v y thì bây gi trong l ng y có t i n m c c r i.
- .
- M y giàu l n r i, xài sao cho h t.
- Có n m c c r i b c mà giàu gi ng gì m y.
- Tao nói ch i, ch t i mình giàu gi ng gì cho c. Xài nh tr i mà.
- Nè Cao, tao mu n nói v i m y m t chuy n.
- Chuy n gì?
- M y có t t n hàng lung quá.
- a! Làm thì ph i n ch ; không n thì làm làm chi.
- Tao nói cho m y nghe, t i mình không có cha m bà con. M i b a n c m n bánh r i,
còn d c bao nhiêu mình ph i dành m i c.
- Thôi i cha! dành r i ch âu mà c t. G i cho h thì h gi t mà n. N m ngoái tao
dành c n m ng b c, tao g i cho h r i h t h t ó, tao có nói chuy n cho
y nghe r i mà.
- Ph i. M y có nói chuy n ó cho tao nghe. Thiên h x u l m, thôi thì mình ng có g i
cho ai h t, mình gi trong l ng mình.
- Tr i i, không c. Ti n trong l ng tao ch u sao n i. H có ti n thì th y v t gì tao
ng thèm h t th y.
- Ph i nh n ch .
- T i gì có ti n l i ph i nh n ói mà dành?
- Ph i dành ti n ng r i khi au m mình mua thu c mà u ng ch .
- C n gì m y. au thì có nhà th ng ó chi. Nhà n c l p nhà th ng là có ý nuôi t i
mình ó a, m y không bi t hay sao?
- Bi t. Thôi, au thì có nhà th ng ã ành, còn qu n áo n a chi?
- Qu n áo gì?
- Ph i s m qu n áo mà b n, ch b n rách r i d dáy, coi kh n n n quá.
- M y nói b y quá. T i mình ph i b n rách r i d dáy, ch b n t t thì sái lu t còn
gì.
- Sao mà sái lu t?


- tao c t ngh a cho m y nghe. Mình b n t t có hai cái trái: th nh t là ng i ta
ng mình là con c a ông n y bà kia, mà mình i bán nh t-trình, thì h danh giá c a
y ông bà t t h t; th nhì, h mình b n t t thì mình ph i lên h ng nh ng a ua
y, lên h ng trên mà mình không có h c, không có xu, ngh a là mình ch y d i chân
ng i ta thì kh quá. V y thì thà mình h ng bét mà d n u, còn hay h n lên h ng trên
mà ch y chót.
- M y nói gi ng tr ng ua quá!
- Tr i i! Tao b nh l m mà, m y không bi t hay sao? Có hai ba nhà báo c y tao ch p bút
m c “Bàn ng a”, mà tao còn d c-d c tao ch a ch u ó a m y.
- Nói dóc quá! N u có nhà báo c y m y bàn ng a mà sao m y còn d c-d c?
Th ng Cao c i ng t, n m vai th ng Hi p mà y nó i và nói r ng: “S bàn b y, h ánh
theo, h thua ti n r i h r y ch sao. Thôi, th xu ng ch c n c m, ói b ng r i”.
Hai a d t nhau i xu ng ch c . id c ng, th ng Hi p v n vai Cao mà nói r ng:
- Tao nói thi t mà m y gi u c t hoài.
- Tao gi u c t h i nào? M y nói thi t, tao c ng nói thi t v y ch . M y mu n nói chuy n
gì?
- Tao mu n nói chuy n dành ti n.
- N a! C bao nhiêu ó nói hoài. Tao nói ti n l n trong l ng dành khó l m m y i!
- Tao tính nh v y thì c l m.
- Tính sao?
- Mình xin v i nhà n c l p trong m i quartier m t cái kho Ti t-Ki m, cho con nhà
nghèo có th g i ti n mà dành c b n, l p t i Khánh-H i m t cái, t i C u Ông-
Lãnh m t cái, t i Ch i m t cái, t i a-Kao m t cái, t i Tân- nh m t cái; cho phép
có n m ng xu g i c ng c, thì d cho mình bi t ch ng nào.
- N u c nh v y thì tao ch u, ch g i cho ng i ngoài thì tao ch y ngay, thà tao n
hàng cho s ng h n là giao cho h xài.
- b a nào tao v i m y i v i m y ông ch -bút nh t-báo và nói v i m y ông H i- ng
Thành-Ph , c y m y ng, ng i thì vi t báo, ng i thì vô gi a H i- ng, kêu nài xin
cho c vi c y.
- Thôi i m y! M y ng m c nh ng vi c l n lao, có gi âu mà lo cho mình m i ngày có
th g i n m b y xu mà dành. Mà l p cái ó tao coi khó l m, t i mình g i vô, a rút
ra l n-x n, tính sao c.
- Sao l i không c. Thiên h k có n m ba ngàn ng i, k ánh con ng a n y, ng i
ánh con ng a kia, r i con v nh t, con v nhì, l n x n, mà ng i ta còn tính c ó
sao.
- Còn cái n y khó n a, nh m y bi t ch m y ký tên c, còn có nhi u a không bi t
ch , r i ch ng mu n rút ti n ra m i làm sao? N u h t ti n, xin rút ti n ra mà ph i ch
m b y ngày thì ch t ói ng m27 cù- èo.
- Có khó gì. Mình g i ti n thì h phát cho mình m t cu n s , trong s dán hình c a mình.
Ch ng mình mu n l y ti n ra, mình c trình cu n s hình, h coi hình ph i c a mình thì
phát ti n, có chi âu mà khó.

27
Hay ng m: ch t.


- M y gi i thì m y xin i.
- Tao có quen m t ông H i- ng, b a nào ng c ng mua nh t-trình c a tao, tao s nói
i ng.
Hai a ra i l La Somme, thì th y th ng Hai v i th ng C ng ng i d a l ng mà n
m v i nhi u ng i lao- ng khác. Chúng nó l a m t ch tr ng mà ng i, r i mua m t tô
canh ba xu, m t d a th t ba xu, v i hai tô c m m i tô hai xu mà n chung v i nhau, ch ng i
hèn h , n không quí, mà chúng nó n ngon l m.
Th ng Hi p li c m t ngó th ng Hai, thì th y th ng n nghiêm ch nh, ch không ph i li n xáo
nh m y b a tr c. Ch ng n c m r i nó v i th ng Cao tr ti n ng d y thì th ng C ã i
âu m t, còn th ng Hai thì ng d a g c cây mà ch . Hai a i ngang qua l thì th y th ng
Hai i theo, ch ng i kh i ám ông ng i nó m i móc trong túi l y ra m t cái ng-h nh ,
i a cho th ng Cao coi mà nói r ng:
- ng h n y t t hay không m y?
- M y làm gì có ng h .
- Tao mua n m ng b c ó m y. R không?
- M y nói dóc. M y làm gì có t i n m ng b c mà mua? Th thì m y n c p ch gì?
- ng nói b y m y. Tao mua thi t ch . Nh m y mu n, tao bán l i cho m y.
- Không thèm.
- Tao bán r . Tao bán hai ng mà thôi.
- M y cho không i n a, tao c ng không thèm l y.
- Thôi m t ng ây nè, ch u không?
- Tao nói không thèm, mà c nài hoài.
- ngu quá.
Th ng Hi p nghe th ng Hai m ng th ng Cao thì nó gi n, nên nói r ng:
- m y n c p, ng i ta không thèm, sao m y l i m ng ng i ta ngu.
- M y nói tao n c p h ?
- Ch gì.
- D u tao n c p i n a c ng còn khá h n ba m y ch n ng c p gi t ng i ta, nên
i b ày ó.
Th ng Hi p nghe m y l i nói y thì nó lùng bùng l tai, chóa lòa con m t, ngh n c ng h ng,
ng trân trân không nói c n a.
Th ng Hai b i l n tr l i.
Th ng Cao bèn c p tay th ng Hi p d t i và nói r ng: “Th ng Hai gian gi o l m, mình ch i
i nó có ngày mình mang h a. Thôi mình th vô r p hát Vi t-Nam l p th coi hát c p ch i,
ch ng bu n ng mình lên gare Taberd mà ng êm h n, ng ng v i th ng Hai n a”.
Th ng Hi p l u linh trót m t tháng, tuy trong l ng nó có ti n luôn luôn, không b a nào b ói
khát, nh ng mà ban êm, h nó nh n thân cha nó b tù, nh t là nh t i l i c a th ng Hai
ng nó, thì nó au n trong lòng, không mu n s ng chút nào h t.
t b a, nó nh cha nó quá, nên ban êm nó lén tr v cái xóm nó h i tr c, ng th y cái
nhà là cái d u tích c a cha nó. Mà ch ng i ngang qua nhà, nó th y c a óng, trong nhà


không èn, nó tin ch c dì gh nó ã d t em nó mà i ch i v i trai, thì nó u t c trong lòng,
a bu n r u, v a oán h n vô cùng.
t bu i s m m i, nó i bán nh t trình, có m t cô ã tr ng tu i, ng i trên xe h i, kêu nó em
i mua hai s báo. Cô tr ti n r i cô h i nó có cha m hay không. Nó nói không có. Cô m i
i nó mu n thì cô m n nó b i, m i tháng cô tr cho nó n m ng b c.
Th ng Hi p chán ngán vì n i m gh l y trai, mà l i au n vì n i chúng b n ng o báng, nên
ã có ý b x Sàigòn mà i, ng t s n x khác không ngh làm n r i ph i ói khát. Nay nó
nghe cô n y m n nó, thì nó h i r ng:
- B m cô, nhà cô âu?
- Qua có l p v n cao su ngoài phía núi Ch a-chan.
- Xa quá há?
- Không xa bao nhiêu. Qua mu n m n em là vì qua c n dùng m t a nh lanh l i ng
m ba b a qua sai i xe l a xu ng Sàigòn m t l n mà mua . Còn công vi c trong nhà
thì có b i khác, ch không ph i m t mình em âu.
Th ng Hi p suy ngh m t h i r i ch u i. Cô bi u nó leo lên xe h i, ch y l i nhà C p-r ng mà
tr nh t trình, r i m i ch nó v Ch a-chan.


Ch ng VII
p ng i quen

Cách n m n m sau.
Th ng Hi p bây gi ã tr nên m t ng i trai m i chín tu i.
t bu i s m mai, nó i l i tr c c a nhà th ng thí, mình m c cái áo bành-tô tr ng, chân
mang gu c vông. Tuy nó n m c s ch s , nh ng mà t ng m o nó coi b nh nhi u, hình vóc
m nhách, n c da vàng o.
Nó ng th th n, b ng âu th ng Cao c i xe máy ch y ngang, v a th y nó thì nh y xu ng
i r ng:
- Hi p, m y n m nay m y tr n tao mà m y i âu m t v y m y?
- Tao ra ngoài Ch a-chan.
- làm gi ng gì ó?
- b i v i Tây.
- Sao h i ó m y lén tao m y i, m y không cho tao hay?
- B thình-lình quá, tao không cho m y hay k p.
- M y tháng nay m y làm n khá không?
- Làm tháng nào n h t tháng n y, ch không khá gì.
- Bây gi m y i âu?
- Tao b rét r ng ch u không n i, nên xin thôi ng tr v Sàigòn ki m thu c u ng. N u
ngoài ó n a, ch c ph i ch t.
- Ph i. B m y coi b nh nhi u l m. Ph i u ng thu c cho g t m i c. i làm chi ra
Ch a-chan không bi t. L u-kh u Sàigòn l i ói khát gì hay sao.
- Bây gi m y làm vi c gì?
- Tao làm planton28 cho nhà báo “Nam-k ”.
- L ng xài không?
- Không c ng ph i .
Hai a nói chuy n t i ó, k có m t cô ch ng m i b y m i tám tu i, m c m t b tr ng
may thi t khéo, m t tay ôm cái b p, m t tay c m dù màu h ng, cô xâm-xâm i l i, ch ng
n t i cô ngó Hi p trân-trân v a c i v a h i r ng: “Xin l i anh, ph i anh là anh Hi p hay
không?”.
Hi p ch ng-h ng nên ng ngó cô n mà áp r ng: “Ph i, tôi tên Hi p. Cô âu mà bi t
tôi?”
Cô n c i, lòi hàm r ng trên tr ng t i và nh r c, hai bên má l i có mang hai ng ti n coi
t h u duyên. Cô nói r ng: “Coi kìa, anh quên em hay sao anh Hi p? Em là con Lê, con c a
Hai Ti n h i tr c bên Kinh ó”.

28
ti ng Pháp: tùy phái.

Ho bieu chanh lac duong

Recommandé

Recommandé

Contenu connexe

Tendances

Tendances (19)

En vedette

En vedette (13)

Similaire à Ho bieu chanh lac duong

Similaire à Ho bieu chanh lac duong (14)

Plus de Kelsi Luist

Plus de Kelsi Luist (7)

Ho bieu chanh lac duong