Zapraszamy do zapoznania się z Magazynem Zebra skierowanym do osób chorych na cukrzycę używających pomp insulinowych. W magazynie tym znajdziecie porady, a także informacje o nowościach w leczeniu cukrzycy. Więcej magazynów Zebra znajdziecie na stronie http://www.pompy-medtronic.pl/dla-was/zebra-klub.html

1. ISSN 1732-7954
INFORMACJA I ROZRYWKA DLA OSÓB Z CUKRZYCĄ MARZEC 2005 NR 4
Równolatkom
i nie tylko...
Z okazji 5-lecia istnienia polskiego oddzia³u firmy Medtronic Minimed o osi¹gniêciach, planach, progno-
zach, tej najbli¿szej oraz nieco dalszej przysz³oœci rozmawiamy z Panem Jackiem Pokorskim, szefem
sprzeda¿y Medtronic Poland Sp. z o.o.
Jak „wieœæ gminna” niesie, pocz¹tki firmy Medtronic Wspomnia³ Pan seriê 506 pompy, trzeci¹ z kolei Oceniam, ¿e w Polsce z tej metody terapii insulino-
Minimed siêgaj¹ roku 1979, kiedy to Al Mann, dy- – pierwszy model, 502, podówczas rewolucyjny, wej korzysta oko³o 2500 osób, w tym oko³o 1400
rektor generalny PaceSetter Systems przedstawi³ pojawi³ siê na rynku w lipcu roku 1983. PóŸniej na- dzieci (w wieku 0-18 lat) – naturalnie liczby te po te-
na Uniwersytecie Alabama nowy projekt rozruszni- st¹pi³y urz¹dzenia serii 504, 506 w³aœnie, 507, 407, gorocznej Orkiestrze zmieni¹ siê, przybêdzie kilku-
ka serca; szef kardiologii uzmys³owi³ mu wówczas 508 i wreszcie Paradigm 712. Co zdumiewaj¹ce, set nowych u¿ytkowników. To wci¹¿ niewiele w po-
wagê problemów z sercem w przebiegu cukrzycy tysi¹ce u¿ytkowników wci¹¿ chwali sobie tamte równaniu z innymi krajami, np. w Czechach, gdzie
i zasugerowa³, a¿eby Al rozpocz¹³ badania nad starsze modele. Proszê powiedzieæ, na czym, jest 4 razy mniej ludnoœci, szacunki liczby pomp s¹
pomp¹ insulinow¹. Jeœli to prawda, powstanie firmy w ogólnym zarysie, polega postêp w tej dziedzinie? podobne, ze wzglêdu na pe³n¹ tam refundacjê.
(a przynajmniej jej projektu, faktyczne zawi¹zanie Czym ró¿ni¹ siê pompy dzisiejsze od tych sprzed
nast¹pi³o w roku 1985) zbieg³o siê w czasie z uru- dwudziestu lat? Czy trudno u nas przekonaæ chorych do tego typu
chomieniem w Polsce przez prof. Jacka Sieradz- Progres, jaki nieustannie dokonuje siê w elektroni- leczenia?
kiego pierwszej pompy insulinowej. Oczywiœcie, ce, ma te¿ prze³o¿enie na pracê i parametry wspó³- W ¿adnym wypadku, jeœli zgodzimy siê, ¿e najlep-
zbie¿noœæ to czysto przypadkowa, nasuwa siê jed- czesnych pomp. Posiadaj¹ one znacznie bardziej szymi rekomendacjami dla pomp s¹ opinie samych
nak pytanie, jakie rzeczywiste znaczenie w zesta- rozbudowany system kontroli bezpieczeñstwa u¿ytkowników. Zwykle pozytywne rezultaty tej for-
wieniu z tym æwieræwieczem (dziœ ju¿ z gór¹) pom- u¿ytkowania oraz wiele przydatnych funkcji, takich my terapii widaæ w krótkim czasie, znacz¹co zwiêk-
py w Polsce i firmy Minimed jako takiej ma jubileusz jak np. kilka wzorów przep³ywu bazalnego, kilka ty- sza siê te¿ komfort ¿ycia pacjenta. Trzeba jednak
5-lecia istnienia polskiego oddzia³u MiniMedu? Inny- pów bolusa. Pompa Paradigm 712 jako jedyna zo- podkreœliæ, ¿e w³aœciwe efekty osi¹gaj¹ chorzy do-
mi s³owy: czy to du¿o czy ma³o? Czy „plan piêcio- sta³a ponadto wyposa¿ona w funkcjê kalkulatora brze wyedukowani. St¹d nacisk MiniMedu na sys-
letni” zosta³ zrealizowany? bolusa, która znacznie u³atwia obliczanie dawki ko- tem szkolenia pacjentów i personelu medycznego,
Uwa¿am, ¿e 5 lat to du¿o, bior¹c pod uwagê nasze rekcyjnej lub posi³kowej. Mówi¹c obrazowo – ró¿- bo to w³aœnie on edukuje osobê z cukrzyc¹ w czê-
osi¹gniêcia. Zaczynaliœmy w zasadzie od zera – nikt nica miêdzy pompami dzisiejszymi i dawnymi jest œci dotycz¹cej zarz¹dzania chorob¹.
wczeœniej nie u¿ywa³ w Polsce osobistych pomp insu- podobna do tej, jak¹ dostrzec mo¿emy – równie¿ Wytyczne American Diabetes Association mówi¹,
linowych. Te, które s³u¿ba zdrowia otrzyma³a z tzw. go³ym okiem – zestawiaj¹c komputery obecne ¿e ka¿dy pacjent mo¿e korzystaæ z terapii pompo-
„darów”, le¿a³y w szufladach. Wyj¹tkiem s¹ tutaj dwa z tymi z lat osiemdziesi¹tych. wej pod warunkiem, ¿e j¹ akceptuje. Jedynie oko-
oœrodki, w których pompy MiniMed 506 pracuj¹ od Oczywiœcie, nie oznacza to, ¿e kreuj¹c nieustanny ³o 1% u¿ytkowników wybiera ostatecznie inny spo-
1994 roku (a wiêc ju¿ ponad 10 lat!). Poprzez edu- postêp, zapominamy o naszych pierwszych klien- sób leczenia, poniewa¿ nie chce nosiæ pompy.
kacjê personelu medycznego uda³o nam siê upo- tach. MiniMed bêdzie mia³ zawsze na wzglêdzie Wzglêdy ekonomiczne to zupe³nie inna sprawa. Tu
wszechniæ tê formê terapii. Niema³e zas³ugi dla jej pacjentów, którzy korzystaj¹ ze starszych modeli odsetek rezygnuj¹cych jest wiêkszy – na krok ten
popularyzacji po³o¿y³a równie¿ WOŒP która zdecy-
, pomp, i umo¿liwia³ im preferencyjny zakup no- decyduj¹ siê g³ównie osoby ubo¿sze.
dowa³a siê na zakup pomp dla ma³ych dzieci. W tej wych. Obecnie na przyk³ad ci, którzy od 4 lat s¹
chwili Polska jest niew¹tpliwym œwiatowym liderem w posiadaniu modeli 506, 507 i 508, maj¹ mo¿li- Wydatek rzêdu kilku-kilkunastu tysiêcy z³otych to
w leczeniu osobistymi pompami najm³odszych cho- woœæ zakupu, pod pewnymi warunkami, Para- rzeczywiœcie istotny dziœ problem. Sk¹d taka cena?
rych z cukrzyc¹. Mam jedynie nadziejê, ¿e uda nam digm 712 za 4 tys. z³otych. Có¿, proszê pamiêtaæ, ¿e mówimy o urz¹dzeniu
siê zebraæ odpowiednio du¿y materia³ naukowy pod wzglêdem technologicznym niemal doskona-
z efektów tej terapii i zaprezentowaæ go w œwiecie. Proszê powiedzieæ, jak wiele osób w Polsce, w tym ³ym. Poza tym firma MiniMed corocznie przeznacza
Taki wielooœrodkowy program rusza niebawem. dzieci – szacuje siê, ¿e z cukrzyc¹ boryka siê w na- oko³o 1 mld dolarów na tzw. badania i rozwój, a to
Do naszych sukcesów zaliczyæ trzeba równie¿ uzy- szym kraju blisko 10 tys. najm³odszych – u¿ywa oso- w³aœnie dziêki nim dokonuje siê postêp. Mamy naj-
skanie refundacji na osprzêt do pomp, choæ nieste- bistych pomp insulinowych? Jak przedstawia siê sytu-
ty w ograniczonym zakresie. acja u nas na tle innych krajów? Ci¹g dalszy na stronie 2
Filip ma staw pe³en kolorowych rybek...
...s¹ czerwone, pomarañczowe, ¿ó³te, zielone, niebieskie. Filip cieszy siê, kiedy
œwieci s³oñce, bo wtedy kolory s¹ intensywniejsze, wszystko nêci, zachêca do zaba-
wy. A gdy zabawa znu¿y, Filip zasypia na pomarañczowej poduszce – pomarañczo-
wej jak pomarañcze, owoce, których smaku nie mia³ jeszcze okazji poznaæ. Nie
mia³, jednak¿e wszystko jeszcze przed nim – tyle nowych rzeczy mo¿na odkryæ ka¿-
dego dnia! Czasem nawet wiele Filip czyni, by tak w³aœnie by³o. I wtedy wydawaæ
by siê mog³o, ¿e szuka miejsca w swoim ciele, takiego punktu w nim, z którego
móg³by siê wydŸwign¹æ do pozycji pionowej – wymarzonej dla ma³ego odkrywcy.
A wygl¹da wtedy tak: le¿¹c na brzuchu, zadziera g³ówkê wysoko, wysoko, wspina-
j¹c siê przy tym na rêkach. Za chwilê zmienia jednak zdanie – opuszcza gwa³townie
g³owê, ale wtedy znowu podnosi pupê...
Lekarz o Filipie: To dziecko zdrowych rodziców. t³uszczowej, tak wiêc podanie insuliny penem albo Nowe smaki
Cukrzyca w rodzinie nie wystêpowa³a, wiêc zupe³- za pomoc¹ pompy osobistej by³o niemo¿liwe. Po- Pierwszym smakiem, jaki Filip pozna³, by³ smak mleka,
nie nie mieli œwiadomoœci, ¿e syn mo¿e urodziæ siê cz¹tkowo podawaliœmy mu insulinê za pomoc¹ którym karmi³a go mama. PóŸniej okaza³o siê, ¿e nie
chory. Przebieg ci¹¿y by³ prawid³owy. Podwy¿szony pompy infuzyjnej. Dopiero gdy w wieku 2,5 miesi¹- mo¿e go jeœæ, gdy¿ ma alergiê pokarmow¹ na bia³ko,
poziom cukru zosta³ wykryty bardzo szybko, bada- ca wa¿y³ blisko 3 kg – a dok³adnie 2800 g – zdecy- wiêc dostawa³ mieszankê eliminacyjn¹. To te¿ by³o
nie takie przeprowadza siê u noworodków stan- dowaliœmy siê pod³¹czyæ mu pompê insulinow¹. smaczne, ale... Otó¿ to: ale. Na szczêœcie smak mleka
dardowo. Filip w 3. dobie ¿ycia zosta³ przekazany W tej chwili Filip ma 7 miesiêcy, wa¿y prawie 8 kg, (i mlekopodobny) nie jest jedynym – jak by siê mog³o
do naszego oœrodka specjalistycznego Kliniki Pedia- wspaniale siê rozwija, zaczyna ju¿ wstawaæ, czyli wydawaæ – na œwiecie! Teraz, gdy ju¿ jest wiêkszy, Fi- Zebra, zwierzê ¿yworodne, jaj nie znosi wcale
trii, Onkologii, Hematologii i Endokrynologii AM rozwój psychomotoryczny jest prawid³owy. W roz- lip wie, jak smakuj¹ soki – ma nawet swój ulubiony. Z jednym wszak¿e, ma³ym mo¿e, ale wa¿nym „ale”:
w Gdañsku. Tu¿ po urodzeniu wa¿y³ niespe³na 2 kg. woju fizycznym, a tak¿e psychicznym dogoni³ swo- Na Wielkanoc Zebra sk³ada – nie jaja – ¿yczenia
By³ malutki, praktycznie nie mia³ podskórnej tkanki ich rówieœników. Ci¹g dalszy na stronie 7 ¯eby wszystko, co siê zdarzy, by³o do zniesienia.

2. 2
doskonalsze pompy, pierwszy w œwiecie kalkulator czego nie bêdzie podawaæ w³aœciwej dawki insuliny go roku czekaæ bêdziemy na nowy model pompy
bolusa, podobnie pierwszy – i jak dot¹d jedyny (choæ pompa nie odnotuje braku, poniewa¿ czêœæ sprzêgniêty z systemem Guardian. Jak ju¿ jednak
– system ci¹g³ego monitorowania glikemii, bêdziemy insuliny ominie zator i dotrze do cia³a). powiedzia³em, w przypadku pêtli pó³zamkniêtej
wkrótce mieli pierwsz¹ pó³zamkniêt¹ pêtlê. Pracuje W naszej ofercie ka¿dy znajdzie coœ dla siebie: mamy chory tak czy inaczej bêdzie musia³ zaakceptowaæ
nad tym wszystkim sztab naukowców, potrzebne s¹ wk³ucia d³ugie i krótkie, tanie i dro¿sze, nie powinno to, co pompa zaproponuje.
odpowiednio wyposa¿one laboratoria. Dziêki inwe- byæ problemu z wyborem. Dodatkowym i wyj¹tko-
stycjom mo¿emy dostarczaæ najlepsz¹ i najnowsz¹ wym ich atutem jest mo¿liwoœæ bezbolesnego i pre- Pozytywnych sygna³ów jest wiêcej (jakkolwiek zaraz
technologiê dla ludzi z cukrzyc¹. I nie tylko dla nich, cyzyjnego zak³adania przy pomocy tzw. serterów. pojawiaj¹ siê te mniej optymistyczne, o czym za mo-
jako ¿e jesteœmy aktywni równie¿ w neurologii, kar- W nied³ugim czasie mo¿emy spodziewaæ siê no- ment). Szef resortu zdrowia Marek Balicki zapowie-
diologii i innych dziedzinach medycyny, oferuj¹c na- wych rodzajów wk³uæ MiniMed. dzia³ podczas XIII Fina³u WOŒP rozszerzenie krêgu
rzêdzia i myœl naukow¹ ratuj¹ce ¿ycie i zdrowie. osób uprawnionych do korzystania z bezp³atnych
W poprzednim numerze „Pisma w Paski” zapo- zestawów infuzyjnych – bêd¹ je otrzymywaæ, i to
Zgoda, pionierskie rozwi¹zania musz¹ kosztowaæ. wiedzieliœmy ci¹g³y system monitorowania glikemii ponoæ jeszcze w pierwszym kwartale tego roku,
W przypadku pompy sama mo¿liwoœæ sta³ej, precy- Guardian, jego wprowadzenie na rynek mia³o nast¹- równie¿ kobiety w ci¹¿y.
zyjnej poda¿y insuliny to jednak nie wszystko. Rów- piæ na pocz¹tku obecnego roku. Czy wiadomo ju¿ Istotnie, minister Balicki obieca³ taki program
nie wa¿na jest kwestia odpowiednich wk³uæ – by coœ wiêcej na ten temat? Kiedy urz¹dzenie pojawi i oczywiœcie wierzymy, ¿e wysuwanym w tej spra-
by³y tanie, bardziej funkcjonalne, jednym s³owem: siê w sprzeda¿y detalicznej? Jaki bêdzie jego koszt? wie od dawna postulatom stanie siê wreszcie za-
„przyjazne”. Czy mo¿na powiedzieæ, ¿e obecne ze-
stawy infuzyjne, takie chocia¿by jak Silhouette, Quick-
-sety czy Sof-sety, spe³niaj¹ te wymagania? ¯e ¿adna
istotna innowacja w tej dziedzinie nie jest ju¿ ani Informacja
mo¿liwa, ani – je¿eli przyjmiemy, ¿e potrzeba jest
matk¹ wynalazku – oczekiwana?
Istotnie, zestawy infuzyjne to bardzo wa¿ny aspekt Informujemy, ¿e zgodnie z Rozporz¹dzeniem Ministra Zdrowia z dn. 17 grudnia obo-
optymalnej terapii pompowej. Na pewno wci¹¿ nie wi¹zuj¹ nowe druki zleceñ na osprzêt do pomp insulinowych. Prosimy zwróciæ szcze-
s¹ doskona³e – bywa na przyk³ad, ¿e kaniula siê za- góln¹ uwagê, czy otrzymuj¹ Pañstwo od lekarza nowy druk, poniewa¿ zlecenia wysta-
gina, co mo¿e byæ efektem Ÿle dobranego wk³ucia.
wione na starym formularzu nie bêd¹ mog³y byæ realizowane.
O wyborze jego rodzaju i rozmiaru powinien decy-
dowaæ lekarz. Przestrzegam równie¿ przed stosowa-
niem do naszych pomp drenów innych ni¿ MiniMed.
Oferowane przez nas pompy s¹ przystosowane do Jest jeszcze za wczeœnie, by mówiæ o szczegó³ach. doœæ. Sam projekt znajduje siê obecnie w konsulta-
pracy wraz z okreœlonymi rodzajami wk³uæ MiniMed; Guardian RT, ci¹g³y system monitorowania glikemii cjach spo³ecznych, czyli wszystkie zainteresowane
je¿eli ktoœ decyduje siê na inne rodzaje zestawów, do u¿ytku domowego, jest nastêpc¹ dobrze znane- organizacje mog¹ siê na jego temat wypowiedzieæ.
musi liczyæ siê z komplikacjami zdrowotnymi oraz go w Polsce aparatu CGMS u¿ywanego w porad- Oczywiœcie, nie s¹dzê, ¿eby perspektywa pierw-
problemami z gwarancj¹ pompy. Wk³ucie nale¿y po- niach. Planujemy zaprezentowaæ nowy produkt po szego kwarta³u by³a realna, niemniej w nieodleg³e
nawiaæ co 3 dni, pozostawione w ciele po up³ywie raz pierwszy na X ZjeŸdzie PTD w Warszawie korzystne rozstrzygniêcia nie w¹tpiê. Tym bardziej
terminu zmiany mo¿e siê czêœciowo zatkaæ, wskutek w po³owie maja. ¿e my, Medtronic Poland dzia³amy w tej sprawie
Guardian bêdzie mierzy³ poziom glukozy w czasie niezale¿nie. Równie¿ ciê¿arne, o czym docieraj¹ do
rzeczywistym, wskazywa³ rosn¹cy lub malej¹cy nas sygna³y, w zakresie w³asnym kieruj¹ do od-
trend poziomu cukru we krwi, bêdzie mia³ alarmy dzia³ów NFZ wnioski. Na razie jest to dopiero po-
hipo- i hiperglikemii. Planowane jest równie¿ jego cz¹tek i na spektakularne efekty raczej siê nie zapo-
skomunikowanie z nowym modelem pompy wiada, aczkolwiek pierwsza indywidualna zgoda na
oznaczonej symbolem „722”, która – mam na- refundacjê osprzêtu w funduszu opolskim ju¿ jest.
dziejê – znajdzie siê w sprzeda¿y w niedalekiej To kolejny precedens po wejœciu w ¿ycie nowego
przysz³oœci. Od tego momentu bêdziemy ofero- rozporz¹dzenia o refundacji.
waæ pacjentom pierwsz¹ na œwiecie tzw. pó³za-
mkniêt¹ pêtlê. Pompa po odebraniu informacji Czyli jest Pan optymist¹. Czy tak¿e je¿eli chodzi
o poziomie glukozy z Guardiana i ewentualnym o ostatnie podwy¿ki cen insulin? Przypomnijmy: od
wprowadzeniu dodatkowych danych przez pa- lutego zdro¿a³a insulina zagraniczna (trzy polskie sta-
cjenta zasugeruje konieczn¹ dawkê insuliny lub po- niej¹; wraz z obni¿k¹ ceny insuliny krajowej zmieni-
ka¿e, ¿e nie jest ona potrzebna. ³a siê wysokoœæ limitu refundacyjnego, czyli kwoty,
jak¹ do leku dop³aca pañstwo) i miesiêcznie trzeba
Two-in-one, kolejny krok w kierunku pêtli zamkniê- za ni¹ p³aciæ o oko³o 10, a nawet 100 z³ wiêcej (spo-
tej. Proszê powiedzieæ – jako ¿e temat ten, z oczy- œród 300 tys. osób przyjmuj¹cych insulinê 30 tys.
wistych przyczyn, bardzo naszych Czytelników in- jest skazanych na importowan¹ – wœród tych osób
teresuje: dlaczego, skoro potrafimy ju¿ zintegrowaæ s¹ dzieci z niedocukrzeniem i cierpi¹ce na cukrzycê
pompê z systemem do ci¹g³ej kontroli poziomu cu- kobiety w ci¹¿y).
kru we krwi, nie postaramy siê skonstruowaæ od ra- Tak, zdro¿a³y insuliny importowane. Czy defini-
zu „sztucznej trzustki”, chocia¿by tylko prototypu? tywnie? Niewykluczone, ¿e firmy zagraniczne jed-
Czy mo¿e Pan uchyliæ r¹bka tajemnicy i zdradziæ, nak obni¿¹ ceny. Osobiœcie zgadzam siê z opini¹
na jakim etapie s¹ prace? œrodowiska diabetologicznego, które opowiada siê
Ma pan racjê, z technicznego punktu widzenia pro- za odmiennym sposobem refundowania nowocze-
blem nie istnieje. Projekt rozbija siê tymczasem snych analogów.
o software, czyli oprogramowanie. Chodzi o to, ¿e
w chwili obecnej nie potrafimy stworzyæ programu, Ale zagraniczny preparat stosuje siê w pompach in-
który uwzglêdnia³by wszelkie algorytmy, przewidy- sulinowych...
wa³, co pacjent bêdzie robi³ za piêtnaœcie minut Owszem, ze wzglêdu na charakterystykê pracy
– czy bêdzie jad³, æwiczy³, a mo¿e spa³. To istotna i próby naœladowania pracy trzustki przez pompy
trudnoœæ, poniewa¿ samo urz¹dzenie, które mierzy wskazana jest w nich insulina zagraniczna. Na ce-
w czasie rzeczywistym cukier, oraz pompa, która ny samego osprzêtu wprowadzane korekty raczej
powinna natychmiast odpowiedzieæ, nie s¹ w stanie nie bêd¹ mia³y wp³ywu, natomiast roœnie koszt
pracowaæ tak jak trzustka – na jej prawid³owe funk- utrzymania i u¿ywania pompy insulinowej. Mimo
cjonowanie sk³ada siê wiele czynników; informacje to nie s¹dzê, aby chorzy odczuli zmianê na swo-
s¹ zbierane, analizowane i dopiero na tej podstawie im portfelu jakoœ wyraŸnie. Powtórzê: w ostatecz-
nastêpuj¹ odpowiednie reakcje. Czyli problem tkwi nym rozrachunku najlepszym rozwi¹zaniem by³yby
w zasadzie w oprogramowaniu, a nie technicznych tu ró¿ne limity.
mo¿liwoœciach. By³y prowadzone badania nad
wszczepialn¹ elektrod¹ do mierzenia poziomu cukru Na koniec krótkie i zasadnicze pytanie: czego Panu
i urz¹dzeniem wewnêtrznym lub zewnêtrznym po- ¿yczyæ?
daj¹cym insulinê, które mia³yby ze sob¹ wspó³pra- Hmm, po krótkim zastanowieniu: normalnoœci.
cowaæ. Pocz¹tkowo takie próby prowadzono na W ka¿dym mo¿liwym sensie. Normalnoœæ to sta-
zwierzêtach, w tej chwili w projekt zaanga¿owani bilizacja i przewidywalnoœæ, ¿ywotna radoœæ i opty-
s¹ tak¿e diabetycy. Mo¿emy powiedzieæ, ¿e szeœæ mizm. A tego s³u¿ba zdrowia najbardziej chyba
miesiêcy – taka by³a d³ugoœæ badañ – system dzia³a dziœ potrzebuje.
w zasadzie bez zastrze¿eñ. Powstanie produktu final-
nego zajmie jednak co najmniej kilka lat. Znacznie Rozmawia³ (i ¿yczy³ normalnoœci)
krócej, bo do schy³ku tego b¹dŸ pocz¹tku przysz³e- Marcin Mruwczyñski

3. INFORMACJA I ROZRYWKA DLA OSÓB Z CUKRZYCĄ 3
DOFINANSOWANIE Z POWIATOWEGO
CENTRUM POMOCY RODZINIE
Istnieje mo¿liwoœæ otrzymania dofinansowania do zakupu zestawów infuzyjnych z Powiatowych Centrów Pomocy Rodzinie.
Funkcje PCPR-u pe³ni¹ równie¿ takie placówki, jak Miejski Oœrodek Pomocy Spo³ecznej.
Dofinansowanie musi spe³niæ nastêpuj¹cy waru-
nek – NFZ i PCPR ³¹cznie mog¹ zrefundowaæ C z y n n o œ c i k r o k p o kroku
maksymalnie 10 szt. zestawów, czyli w przypadku
Quick-setów otrzymuj¹ Pañstwo 6 szt. w ramach
1. Uzyskanie Zlecenia u lekarza
refundacji NFZ plus 4 sztuki z PCPR-u na miesi¹c,
o które mo¿na siê staraæ.
PCPR refunduje tylko zestawy infuzyjne. Nie re-
Pacjent nie dop³aca ró¿nicy
funduje strzykawek i baterii. Pacjent dop³aca ró¿nicê
w Medtronic (firma rozlicza siê
W praktyce oznacza to, ¿e pacjent, który na mocy roz- w Medtronic
bezpoœrednio z PCPR-em)
porz¹dzenia o refundacji ma przyznane 300 z³, mo¿e
staraæ siê o dofinansowanie „brakuj¹cych” 4 sztuk na
miesi¹c – do iloœci potrzebnych 10.
Dokumenty, które nale¿y z³o¿yæ w Powiatowym Wystawienie faktury, wydanie
Wystawienie faktury pro forma
Centrum Pomocy Rodzinie, to: zakupionego towaru
• kserokopie:
– orzeczenia o stopniu niepe³nosprawnoœci,
– zaœwiadczenia o dochodach z ostatnich 3 mie-
Z³o¿enie dokumentów, wniosku Z³o¿enie dokumentów, wniosku
siêcy (mo¿na dostarczyæ odcinek renty lub i faktury w PCPR-ze i faktury pro forma w PCPR-ze
oœwiadczenie o dochodach),
– zlecenia wype³nionego przez lekarza i Karty
Zaopatrzenia;
• nr NIP; PCPR podejmuje pozytywn¹ PCPR podejmuje pozytywn¹
• oraz w oryginale faktura zakupu lub faktura pro decyzjê o dofinansowaniu decyzjê o dofinansowaniu
forma;
• wype³niony wniosek o dofinansowanie, który jest
dostêpny w PCPR-ze albo w firmie Medtronic. Pacjent dostarcza kopiê decyzji
Pacjent otrzymuje zwrot kwoty
Dokumenty te dostarczane s¹ jednorazowo, a do- do Medtronic. Wydanie
dofinansowania na swoje konto
finansowanie przyznawane jest na ca³y rok. zakupionego towaru
Adresy Powiatowych Centrów Pomocy Rodzinie w ca-
³ej Polsce, do których mog¹ siê zg³aszaæ pacjenci,
dostêpne s¹ w siedzibie firmy Medtronic, u przed- – zaœwiadczenia o dochodach z ostatnich 3 mie-
stawicieli MiniMed oraz w oœrodkach pompowych. siêcy (mo¿na dostarczyæ odcinek renty lub
LIMITY DOCHODÓW: oœwiadczenie o dochodach),
• osoby samotne – poni¿ej 1480,00 z³ brutto/miesi¹c; – zlecenia wype³nionego przez lekarza i Karty
• osoby rozliczaj¹ce siê w rodzinie – poni¿ej Zaopatrzenia;
1138,00 z³ brutto/miesi¹c. • nr NIP ewentualnie numer konta bankowego;
,
INSTRUKCJA UZYSKANIA DOFINANSOWA- • oraz w oryginale faktura zakupu lub faktura pro
NIA DO OSPRZÊTU DO POMP INSULINO- forma;
WYCH MINIMED Z POWIATOWYCH CEN- • wype³niony wniosek o dofinansowanie, który jest
TRÓW POMOCY RODZINIE (PCPR) dostêpny w PCPR-ze albo w firmie Medtronic.
Dokumenty, które musz¹ byæ z³o¿one w PCPR-ze: Maksymalna wysokoœæ dofinansowania wynosi do
• kserokopie: 150% wartoœci refundacji, do ³¹cznej iloœci 10 szt.
– orzeczenia o stopniu niepe³nosprawnoœci, wk³uæ.
Zebra w butach?
Kto to widzia³?!
A kto nie widzia³, niech odwiedzi
krakowski Rynek.
Obiad z zebr¹
16 grudnia 2004 roku w restauracji Bel- Rozmawiano przede wszystkim o standardach le-
vedere odby³o siê rozbrykane spotkanie czenia cukrzycy na œwiecie i w Polsce. Z du¿ym
prasowe. zainteresowaniem przyjêto wypowiedŸ p. Magdy
Firmy LifeScan i Medtronic zaprosi³y na obiad Zadory, która jest u¿ytkowniczk¹ pompy insulino-
dziennikarki z redakcji pism skierowanych do ro- wej. Nie wszyscy wiedz¹, jak bardzo u³atwia ¿ycie
dziców z dzieæmi oraz propaguj¹ce zdrowie i zdro- choremu z cukrzyc¹ i ile swobody zapewnia to
wy styl ¿ycia. niewielkie urz¹dzenie.
Tematami spotkania by³y cukrzyca i najwa¿niejsze W efekcie spotkania powstaj¹ artyku³y, które przy-
kwestie zwi¹zane z chorob¹ i jej leczeniem, a pa- bli¿¹ problem cukrzycy u przysz³ych mam, dzieci
tronem spotkania by³a oczywiœcie ZEBRA – s³od- i m³odzie¿y.
kie zwierzê w paski. Ma³gorzata Œwiêcicka

4. 4
Sam na sam
z cukrzyc¹
Zalecenia dotycz¹ce
samokontroli glukozy we krwi
Jednym ze sposobów uzyskania dobrego wyrówna- 3. Wykonywanie wiêkszej liczby testów (pomiar W celu uzyskania mo¿liwie jak najdok³adniejszych
nia metabolicznego cukrzycy jest intensywna insuli- glikemii, badanie glukozy i zwi¹zków ketono- wyników pomiarów nale¿y przestrzegaæ zaleceñ
noterapia za pomoc¹ pompy insulinowej. Terapia wych w moczu); producenta. Na dok³adnoœæ wyników oznaczeñ ma-
ci¹g³ym podskórnym wlewem insuliny jest mo¿liwa 4. Przestrzeganie zasad aseptyki i opanowanie j¹ wp³yw ró¿ne czynniki, do których nale¿¹:
pod warunkiem przestrzegania zasad intensywnej techniki zak³adania wk³ucia; – uzyskanie du¿ej, wisz¹cej kropli krwi, która po-
insulinoterapii z dobr¹ samokontrol¹, umiejêtnoœci¹ 5. Zaopatrzenie w sprawny sprzêt do podawania kryje pole testowe (jeœli tego wymaga stosowa-
modyfikowania dawek insuliny za pomoc¹ bolusów insuliny (wstrzykiwacze typu pen); na metoda pomiaru);
oraz wiedzy dotycz¹cej zapobiegania hipoglikemii,
kwasicy – jako ostrych powik³añ, umiejêtnoœci¹ pie-
lêgnacji miejsc wk³ucia i obs³ugi technicznej pompy.
Sta³e zalecenia dla u¿ytkowników
pomp insulinowych:
1. Ci¹g³a edukacja u¿ytkowników i ich rodzin;
2. Sta³e noszenie pompy ze sob¹ (nawet pod-
czas snu);
6. Noszenie w kieszeni cukru, legitymacji chore- – dok³adne przestrzeganie czasu pomiaru, który
go na cukrzycê, informacji jak wy³¹czyæ pom- umo¿liwi reakcjê oksydazy glukozy, aby ziden-
pê insulinow¹; tyfikowaæ barwê paska, co zwiêksza dok³adnoœæ
7. Noszenie glukagonu w podrêcznej torbie. oznaczeñ – nie ma tego wymogu w przypadku
pos³ugiwania siê nowszymi metodami;
Prawid³owa technika badania poziomu glukozy we – czyste okienko optyczne umo¿liwia przekszta³ce-
krwi za pomoc¹ glukometru obejmuje: nie barwy w wynik cyfrowy, nale¿y uwa¿aæ, aby
1. Przygotowanie zestawu do badania glikemii (glu- nie zadrapaæ szkie³ka pokrywaj¹cego okienko,
kometr, autolet, lancet, gazik ja³owy lub gazik gdy¿ zadrapania pogarszaj¹ dok³adnoœæ oznaczeñ;
ze spirytusem); – utrzymanie sta³ej temperatury glukometru i pa-
2. Sprawdzenie wa¿noœci pasków testowych do sków, do ka¿dego glukometru jest okreœlony
glukometru; zakres temperatur, w którym gwarantowane jest
3. Kalibracja glukometru paskiem zawieraj¹cym kod. w³aœciwe funkcjonowanie, np. mierniki i paski
4. Umycie r¹k ciep³¹ wod¹ z myd³em; poddane dzia³aniu wysokich temperatur (zwy-
5. Przygotowanie autoletu z lancetem, ustawienie kle ponad 39°C) daj¹ fa³szywe odczyty, w eks-
odpowiedniej skali regulacji na g³êbokoœæ nak³u- tremalnych temperaturach skraca siê tak¿e czas
cia palca; wa¿noœci pasków testowych.
6. Masa¿ d³oni, od nasady d³oni w kierunku palca,
który ma byæ nak³uwany; Zasady epidemiologiczne
7. Nak³ucie autoletem bocznej czêœci palca; stosowane podczas pomiaru:
8. Na³o¿enie uzyskanej kropli krwi na pasek testowy; 1. Przed przyst¹pieniem do pomiaru glikemii nale-
9. Zabezpieczenie miejsca nak³ucia ja³owym gazi- ¿y umyæ rêce;
kiem lub gazikiem nas¹czonym spirytusem; 2. Mycie r¹k – zestaw (myd³o w p³ynie, jednora-
10. Zmiana lancetu w autolecie do nastêpnego na- zowy rêcznik). W sytuacjach szczególnych (po-
k³ucia palca w celu pomiaru glikemii; dró¿, piknik, aktywnoœæ fizyczna) – zamkniêty
11. Utrzymanie w czystoœci sprzêtu do pomiaru gli- pojemnik z mokrymi i suchymi gazikami (do
kemii (glukometru, autoletu); mycia i osuszania miejsc nak³ucia);
12. Prawid³owe postêpowanie ze sprzêtem do pomia- 3. Przygotowanie sta³ego zestawu potrzebnego do
ru glikemii – wed³ug za³¹czonej instrukcji obs³ugi; pomiaru glikemii:
13. Postêpowanie wg zasad epidemiologicznych Sk³ad sta³ego zestawu: ja³owe gaziki, gaziki ze
podczas pomiaru. spirytusem, pojemnik zamkniêty na odpady, po-

5. INFORMACJA I ROZRYWKA DLA OSÓB Z CUKRZYCĄ 5
jemnik na mokre gaziki, pojemnik na suche ga- poziom cukru, u¿ywamy ig³y jednorazowej (lan- 5. Zabezpieczenie w dostateczn¹ iloœæ testów pa-
ziki (mycie i osuszanie miejsc nak³ucia); cetu) b¹dŸ moczymy autolet w œrodku dezyn- skowych z aktualn¹ dat¹ wa¿noœci;
4. Po jednorazowym u¿yciu paska testowego, fekcyjnym przeznaczonym do tego celu. Je¿eli 6. Zabezpieczenie dostatecznej iloœci lancetów do
lancetu w autolecie wyrzucamy zu¿yty mate- nie zastosujemy siê do podanych zasad epide- autoletu;
ria³ i ig³ê do zamkniêtego pojemnika na odpa- miologicznych, zwiêkszamy ryzyko zaka¿enia 7. Sta³e noszenie zamkniêtego pojemnika z mo-
dy, np. mo¿e to byæ plastikowa butelka po i przekazania bakterii w miejscu nak³ucia palca. krymi i suchymi gazikami (do mycia i osuszania
napojach. Nape³niony pojemnik oddajemy do nak³utego miejsca do pomiaru, gaziki ze spirytu-
najbli¿szej apteki, przychodni lub oœrodka dia- Sta³e zalecenia dla u¿ytkowników aparatów sem stosujemy po nak³uciu palca);
betologicznego podczas kolejnej wizyty. Je¿e- do pomiaru glikemii: 8. Sta³e noszenie gazików ze spirytusem b¹dŸ ga-
li mamy tak¹ mo¿liwoœæ, to zu¿yty materia³ 1. Ci¹g³a edukacja w zakresie stosowania samo- zików ja³owych.
spalamy w piecu. Uwaga! Zu¿ytych pasków te- kontroli glikemii (umiejêtnoœæ samodzielnego po-
stowych z krwi¹ nie przetrzymujemy w opa- miaru cukru sprawdzana przez pielêgniarkê przy W razie awarii glukometru nale¿y skontaktowaæ
kowaniu razem z glukometrem. Zu¿ytych pa- ka¿dej wizycie w poradni); siê z p u n k t e m s p r z e d a ¿ y , n a j b l i ¿ s z ¹ p o r a d n i ¹ d i a -
sków testowych, zu¿ytych igie³ do autoletu nie 2. Sta³e noszenie zestawu do pomiaru cukru; betologiczn¹.
wyrzucamy bezpoœrednio do kosza na œmieci, 3. Przestrzeganie zasad epidemiologicznych pod-
a nastêpnie do ogólnego zsypu na œmieci; czas pomiaru; Opracowa³a mgr Alicja Szewczyk
5. Autolet do nak³uwania palca jest osobistym urz¹- 4. Stosowanie prawid³owej techniki badania po- specjalista pielêgniarstwa pediatrycznego
dzeniem. Je¿eli chcemy zmierzyæ innej osobie ziomu cukru we krwi; Klinika Pediatrii IP-CZD
Prawdy i mity
o cukrzycy w pigu³ce (czêœæ I)
(czêœæ I)
Cukrzyca jako choroba przewlek³a i nieuleczalna towarzyszy „wybrañcom” w ci¹gu ca³ego
ich ¿ycia. Warto wiêc zaprzyjaŸniæ siê z ni¹ chocia¿ trochê. W przyjaŸni najwa¿niejsza jest bo-
wiem znajomoœæ przyzwyczajeñ i gustów osoby bliskiej. Tak samo nale¿y odnosiæ siê do cu-
krzycy. O „Kole¿ankê Cukrzycê” trzeba dbaæ wyj¹tkowo – jest delikatna, krucha, wra¿li-
wa, ale te¿ lojalna. W sferze najwiêkszych i najg³êbszych zainteresowañ Kole¿anki Cukrzycy
le¿¹ miêdzy innymi dieta i wysi³ek fizyczny. Oto co sama odpowiada licznej rzeszy diabety-
ków na temat od¿ywiania i ruchu fizycznego.
Dlaczego wysi³ek fizyczny uwa¿any jest za tak wa¿- W jaki sposób przy pomocy diety mogê obni¿yæ ciœ- rost masy cia³a. Z t³uszczu nie powinno pochodziæ
ny element leczenia cukrzycy? nienie têtnicze? wiêcej ni¿ 30% kalorii diety.
Odpowiednio dobrany wysi³ek fizyczny zwiêksza Najprostszym sposobem jest wyeliminowanie soli cdn.
wra¿liwoœæ na insulinê – tê wstrzykiwan¹ i tê w³a- kuchennej z jad³ospisu i zast¹pienie jej przyprawami Dorota Drozd
sn¹. Zwiêksza te¿ zu¿ycie glukozy przez miêœnie, zio³owymi. Do ewentualnego solenia mo¿na u¿yæ Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny nr 1 w Lublinie
obni¿aj¹c jej stê¿enie we krwi. soli bezsodowej SALCOM lub SALWITA (z obni¿on¹ Poradnia Diabetologiczna
Aktywnoœæ fizyczna ponadto wywiera korzystny zawartoœci¹ sodu). Ponadto nale¿y pamiêtaæ, ¿e sól cz³onek FEND (Europejskiej Federacji Pielêgniarek
wp³yw na przemianê t³uszczów, co powoduje ukryta jest w wielu produktach spo¿ywczych wy- Diabetologicznych)
zmniejszenie masy cia³a. twarzanych przemys³owo: serach ¿ó³tych, topionych,
wêdlinach oraz konserwach. Takie produkty nale¿y
Przy jakich wartoœciach glikemii nie nale¿y wykony- koniecznie wykluczyæ z diety, zastêpuj¹c je warzywa-
waæ æwiczeñ fizycznych?
Poziom cukru nie powinien przekraczaæ 250 mg%.
Dodatkowo przeciwwskazaniem jest cukromocz
b¹dŸ aceton w moczu. Przyjmuje siê te¿, ¿e poni¿ej
mi i owocami. Utrzymanie prawid³owej wagi cia³a
sprzyja utrzymaniu prawid³owych wartoœci RR.
Czy kolejnoœæ spo¿ywania poszczególnych sk³adni-
Rebus
70 mg% nie wolno rozpoczynaæ æwiczeñ fizycznych. ków posi³ku mo¿e mieæ znaczenie dla uzyskania po-
prawnej glikemii?
Jakich æwiczeñ powinien unikaæ diabetyk? Najkorzystniejsze jest jadanie „warstwowe”, czyli za-
Przede wszystkim niewskazane s¹ æwiczenia sta- czynanie posi³ku od zjedzenia warzyw, nastêpnie
tyczne, takie chocia¿by jak podnoszenie ciê¿arów bia³ka, a na koñcu wêglowodanów.
czy przeci¹ganie liny, gdy¿ powoduj¹ gwa³towne
podwy¿szenie ciœnienia têtniczego (zatrzymywanie W jakiej postaci najlepiej jest jadaæ warzywa i dlaczego?
oddechu powoduje zwy¿kê RR). Najkorzystniejsze jest spo¿ywanie warzyw w postaci
surówek z niewielk¹ iloœci¹ oleju lub naturalnego jo-
Do jakiej wartoœci têtna mogê dopuœciæ podczas gurtu. Warzywa s¹ pokarmem objêtoœciowym, tzn.
wykonywania treningu? niedostarczaj¹cym du¿ej iloœci kalorii, a powoduj¹cym
U pacjenta z cukrzyc¹ dopuszczalny jest wysi³ek fi- uczucie sytoœci. Dostarczaj¹ du¿o witamin i b³onnika
zyczny niepowoduj¹cy przyspieszenia czêstoœci ser- (który ma najwiêkszy wp³yw na poziom cukru we
ca do powy¿ej 130 uderzeñ na minutê. krwi), zapobiegaj¹ du¿ym poposi³kowym przyrostom
glikemii, a dodatkowo reguluj¹ pracê jelit.
Artyku³ napisa³o samo ¿ycie – s¹ to pytania pacjen-
tów o cukrzycê wynikaj¹ce z potrzeby upewnie- Dlaczego muszê ograniczyæ spo¿ycie t³uszczu
nia siê, czy w³aœciwie postêpuj¹. w diecie?
Z powa¿aniem, Jest on najbardziej kalorycznym sk³adnikiem diety,
Dorota Drozd spo¿ywany w nadmiarze spowoduje szybki przy-

6. 6
XIII
Fundacja Wielka Orkiestra Œwi¹tecznej Pomocy jako
pierwsza na œwiecie kupi³a dzieciom pompy insuli-
nowe. Sk¹d ten pomys³?
Wszystkie pomys³y Fundacji wychodz¹ od lekarzy,
Fina³ z pomp¹!
Tegoroczny Fina³ Wielkiej Orkiestry Œwi¹tecznej Pomocy – chocia¿ XIII – na pew-
no nale¿a³ do szczêœliwych. I z pewnoœci¹ uszczêœliwi³ wiele dzieci, które od naj-
wczeœniejszych lat musz¹ ¿yæ z pomp¹ insulinow¹. O pompach, które powracaj¹ jak
bumerang, i dzieciakach umorusanych czekolad¹ mówi Jurek Owsiak.
Tworzymy teraz ca³y system i to jest niesamowita
rzecz. Jeszcze parê lat temu nikt o tym nie myœla³,
to by³a kompletna abstrakcja.
stwo nie musi tyle ³o¿yæ na ich utrzymanie. Pompa
to totalna zmiana na lepsze.
Jakie pompy dajecie dzieciom?
ekspertów. Impulsem s¹ osoby najbardziej zainte- Jak mo¿na dostaæ pompê? Od lat kupujemy pompy od firmy Medtronic. Starcza-
resowane dan¹ spraw¹. Je¿eli chodzi o zakup Przede wszystkim decyduje wiek. Nasza Fundacja j¹ na przynajmniej 10 lat, istnieje mo¿liwoœæ wymiany,
pomp insulinowych, to zwróci³a siê do nas pani dr jest w ogóle ukierunkowana na noworodki, nie- „regeneracji” takiej pompy po kilkunastu latach.
Ewa Pañkowska, która powiedzia³a mowlêta i dzieci m³odsze – i takim osobom rów- Ka¿da rodzina liczy pieni¹dze, jeœli kupuje prywat-
o problemie, chc¹c nas tym zaintere- nie¿ przydzielane s¹ pompy. Oczywiœcie, za³o¿yli- nie pompê. I my równie¿ tak na to patrzymy. Ale
sowaæ. Dlaczego „pochyliliœmy siê” œmy sobie minimum, do którego wieku maj¹ to byæ przede wszystkim liczy siê dla nas nowoczesnoœæ
nad pompami insulinowymi? Otó¿ dzieci. Ustaliliœmy z lekarzami z Dzia³dowskiej (znaj- i niezawodnoœæ sprzêtu. Nie musi byæ najtañszy
dlatego, ¿e jest to pomys³ awangar- duje siê tu warszawska Klinika Diabetologii Dzieciê- – wa¿ne, by by³ najlepszy.
dowy – równie¿ w skali œwiatowej. cej – M.K.), ¿e nasza akcja bêdzie dotyczy³a dzieci Pompy, które nas interesuj¹, ma tylko jeden produ-
Pani doktor Pañkowska opowiada³a w przedziale 0-10 lat. Najm³odsze dziecko, które cent – Medtronic. S¹ d³ugotrwa³e, mog¹ dzia³aæ na-
nam z wielk¹ ¿arliwoœci¹ o korzy- podpiêliœmy do pompy, mia³o 16 dni. To jest mi- wet 10 lat. Sprzêt innych producentów nie dosta³
œciach wynikaj¹cych ze stosowania strzostwo œwiata. Nawet Amerykanie mówi¹, ¿e je- pozytywnego atestu od lekarzy.
pomp insulinowych przez dzieci steœmy bardzo odwa¿ni, maj¹ do nas du¿y szacunek Stwierdzono, ¿e tañsza pompa nie spe³nia warun-
chore na cukrzycê. Równie¿ o tym, za to, ¿e tak potrafimy prowadziæ malutkie dzieci. ków bezpieczeñstwa w podawaniu tak drobnych
¿e na œwiecie nie jest to sprawa A jak to siê robi? Przychodz¹ podania od ludzi, którzy iloœci insuliny.
popularna, aby w pompy zaopatry- prosz¹ o pompê dla dziecka. Najpierw patrzymy
waæ maluchy. Obawialiœmy siê oczy- na wiek – to zasada, której siê dosyæ mocno trzyma- Kiedy skoñczy siê program?
wiœcie mo¿liwoœci niepowodzenia my. Bywa, ¿e musimy powiedzieæ: niestety, nie mie- Nie skoñczy, tak jak Wielka Orkiestra, która trwa
przedsiêwziêcia. Ale z drugiej stro- œcisz siê w przedziale wieku. Po drugie oceniamy do koñca œwiata i jeden dzieñ d³u¿ej...
ny – myœleliœmy – gdyby zamys³ siê stan zdrowia, bo czêsto bywa tak, ¿e dzieci – poza Jeœli wszystkie pompy by³yby kupione, przesta³aby
powiód³, bylibyœmy pierwszymi na cukrzyc¹ – maj¹ inne problemy zdrowotne. Zapo- graæ Orkiestra, czyli nie by³oby fajnej niedzieli w zi-
œwiecie, którym uda siê to zrobiæ znajemy siê te¿ z sytuacj¹ w rodzinie. Przecie¿ tê mê, nie by³oby Przystanku Woodstock. Nie mia³by
totalnie. pompê trzeba utrzymaæ. Zdarzy³o siê nam kiedyœ, siê kto o co k³óciæ, zrobi³oby siê trochê nudniej.
Temat pomp powraca³ jak bume- ¿e rodzice zrezygnowali z pompy ze wzglêdu A tak powa¿nie, to jest jeszcze tyle do zrobienia,
rang. Moja ¿ona zaczê³a „chodziæ” na zbyt wysoki koszt utrzymania. Po prostu nie by³o chocia¿by ca³a „dzia³ka” diabetologiczna, matki w ci¹-
wokó³ sprawy, wdro¿y³a w ni¹ ca³¹ ich na to staæ. Zawsze staramy siê dzia³aæ „równo- ¿y, o które siê nikt nie troszczy.
Fundacjê. I tak kupiliœmy pierwsze miernie”, w ca³ej Polsce.
pompy insulinowe. Wspó³pracujemy z kilku-
dziesiêcioma lekarzami,
Zaanga¿owanie siê Fundacji w kupowanie pomp którzy na miejscu ju¿ te
dzieciom to swego rodzaju wy³om, wyj¹tek od re- pompy rozdzielaj¹.
gu³y. Fundacja nie zajmuje siê przecie¿ akcjami o in- Zazwyczaj jest tak, ¿e
dywidualnym charakterze, a takie s¹ osobiste – no- og³aszamy, ile pomp
men omen – pompy insulinowe. kupujemy w danym ro-
Tak, poniewa¿ szybko przekonaliœmy siê, ¿e nasze ku. W roku 2004 by³o
dzia³ania przynosz¹ korzyœci, tworz¹c pewnego ro- to 320 urz¹dzeñ. Za-
dzaju lobby. Chocia¿by na Ministerstwo Zdrowia, potrzebowanie na pom-
które raptem zadeklarowa³o 300 z³otych refundacji py to wbrew pozorom
na osprzêt do pomp. Dodatkowo producenci obni- nie jest studnia bez dna.
¿yli ceny insuliny. Coœ siê zaczê³o dziaæ. Liczba dzieci przekracza
Owszem, by³ to wy³om w dzia³alnoœci Fundacji, na oczywiœcie mo¿liwoœæ
razie jeden jedyny. Pompy insulinowe to sprzêt naszych zakupów (do
– jak sama nazwa wskazuje – osobisty. A my nie tej pory kupiliœmy 855
za³atwialiœmy dot¹d spraw indywidualnych. Tym pomp), ale jest to liczba okreœlona. To, co robimy, Niezale¿nie od celu, jakiemu poœwiêcona jest zbiór-
razem stwierdziliœmy jednak, ¿e tworzymy pe- nie jest kropl¹ w morzu. Gdybyœmy jeszcze kogoœ ka w ka¿dym Finale, prowadzimy cztery sta³e pro-
wien system i ¿e to nie jest ju¿ indywidualna spra- do tego zapalili, to byæ mo¿e wszystkie dzieci mia- gramy: oczy – retinopatia, uszy – przesiewowe ba-
wa ma³ego ch³opca czy ma³ej dziewczynki. Mamy ³yby pompy. dania s³uchu, Infant Flow – wspomaganie oddechu
œwiadomoœæ, ¿e wprowadzamy bardziej korzyst- i pompy insulinowe. Pi¹ty program to edukacja: nauka
ny system dla ogó³u, równie¿ dla doros³ych. Roz- Czy macie sygna³y od osób, które dziêki Wam ma- udzielania pierwszej pomocy, której uczymy m³odych
dawaliœmy na przyk³ad pompy ciê¿arnym kobie- j¹ pompy? ludzi, tworz¹c tzw. Pokojowy Patrol pomagaj¹cy nam
tom. To by³o fantastyczne, bo matka, która ma O tak! Spotka³em ciê¿arne, szczêœliwe mê¿atki, które na Przystanku Woodstock. Nasze kursy skoñczy³o
cukrzycê i u¿ywa pompy, nie przenosi tej choro- maj¹ pompê od 15-20 lat. Z wieloma ludŸmi utrzy- ju¿ 3 tys. osób, z czego jesteœmy bardzo dumni.
by na dziecko. mujemy kontakt, czy to mailowy, listowy, czy telefo- Jestem przera¿ony, ¿e w Polsce dzia³a ponad 30 tys.
niczny. Dziecko z pomp¹ ró¿nych stowarzyszeñ, fundacji i innych organizacji,
kompletnie zmienia swoje a ludzie w koñcu i tak przychodz¹ do nas. Ile znasz
¿ycie, nastêpuje zwrot o 180 stowarzyszeñ na temat cukrzycy? Podejrzewam, ¿e
stopni: nie choruje, nie jest jest ich 10 najmarniej. I to skierowanych tylko
podatne na infekcje, koñczy do dzieci i ich rodziców. A kto kupuje pompy insu-
szko³y, normalnie pracuje. Je- linowe? Tylko my.
go rodzice mog¹ iœæ do pra-
cy, normalnie spaæ, jeŸdziæ A na co dzieñ – jak to jest w Orkiestrze?
z dzieckiem na wakacje. Przy- Lubimy byæ ze sob¹, razem siê spotykaæ. Mamy ro-
sy³aj¹ nam zdjêcia z wakacji, dziny, swoje ¿ycie. Myœlê, ¿e niewielu wytrzyma³oby
szczêœliwe, umorusane cze- nasz system pracy. Tu nikt siê nie pêta, nie polityku-
kolad¹ dzieciaki... je, a przecie¿ ka¿dy z nas ma jakieœ pogl¹dy politycz-
Nie muszê dodawaæ, jak¹ ne. W Fundacji nie ma zbêdnych osób. Nie jesteœmy
oszczêdnoœci¹ dla pañstwa ludŸmi, którzy pokazuj¹ siê na imprezach, z ca³ym
mo¿e byæ promowanie pomp szacunkiem dla wielu imprez. Na niektórych czasa-
insulinowych. Dzieci z pom- mi chcielibyœmy byæ, ale mówimy – o cholera – chy-
pami rzadziej choruj¹, nie po- ba dziœ ju¿ nie zd¹¿ymy.
padaj¹ w inwalidztwo i pañ- Malwina Kalbarczyk

7. INFORMACJA I ROZRYWKA DLA OSÓB Z CUKRZYCĄ 7
dzia³, tak ¿e nie mia³ w³aœciwie potrzeby pytaæ. Po- Pompa – co to takiego?
Filip ma staw pe³en kolorowych rybek...
Ci¹g dalszy ze strony 1 tem mi to tylko wyt³umaczy³. Opanowanie obs³ugi Filip z pomp¹ oswojony jest ju¿ od piêciu miesiêcy,
pompy w³aœciwie nie by³o takie trudne. czyli odk¹d jego pamiêæ – nawet jeszcze nie w powi-
A na obiad mama przyrz¹dza dla niego smaczne zup- Lekarz o rodzicach: Rodzice s¹ m³odzi, ale bardzo roz- jakach – nie siêga. Dlatego nigdy nie bêdzie go dziwiæ,
ki z warzywami i miêsem – oczywiœcie wszystko drob- s¹dni, ich edukacja nie stanowi³a problemu. Tydzieñ ¿e j¹ ma przy s o b i e , t a k j a k n i e d z i w i g o w ³ a s n e o k o
no zmielone, jednak zawsze to ju¿ coœ! po powrocie dziecka do domu byliœmy z nimi w kon- czy rêka. Wygl¹da to trochê tak, jakby urodzi³ siê
Mama o karmieniu Filipa: Gdy Filip karmiony by³ sa- takcie przez 24 godziny na dobê. Pierwszy miesi¹c by³ z walkmanem albo telefonem przy sobie. I nie widaæ,
mym mlekiem, a wiêc do 5. miesi¹ca ¿ycia, nie by³o trudny – trzeba by³o stale uwa¿aæ na wk³ucie, gdy¿ by pompa przeszkadza³a mu w zabawie.
¿adnego problemu. Opanowaliœmy ustalanie dawki u tak ma³ego pacjenta nawet najmniejszy ruch – tak¿e Lekarz o pompie: Pompê za poœrednictwem firmy
insuliny odpowiednio do posi³ku – jad³ wtedy co przy przebieraniu czy podczas karmienia – mo¿e spo- Minimed wypo¿yczy³a nam Wielka Orkiestra Œwi¹-
3-4 godziny. Do mleka ju¿ siê przyzwyczailiœmy. K³o- wodowaæ koniecznoœæ ponownego wk³ucia. tecznej Pomocy. W tym konkretnym przypad-
poty pojawi³y siê, gdy zaczêliœmy wprowadzaæ nowe Mama i tata bardzo dobrze sobie radz¹. U dziecka ku aparat bardzo nam pomóg³ w leczeniu
pokarmy. Trudniej jest obliczyæ dawkê, gdy¿ posi³ki nie wystêpuje hipoglikemia, rodzice potrafi¹ obliczaæ dziecka. Trzeba jednak pamiêtaæ, ¿e musz¹ byæ
s¹ bardziej zró¿nicowane: do mleka potrzeba by³o dawkê insuliny do wielkoœci posi³ku. Sytuacja siê spe³nione okreœlone warunki, aby stosowaæ
wiêcej insuliny, w przypadku obiadków – mniej. skomplikuje, kiedy ch³opiec zacznie chodziæ – wów- osobist¹ pompê insulinow¹ u dzieci z cukrzyc¹
Pomimo tych trudnoœci s¹dzê, ¿e w obecnej sytuacji czas przy obliczaniu dawki insuliny trzeba bêdzie typu 1 – przede wszystkim pacjent musi byæ
pompa insulinowa jest dla niego najlepszym rozwi¹- uwzglêdniæ tak¿e wysi³ek fizyczny. dobrze wyedukowany. Je¿eli jest to pacjent
zaniem, mo¿e jeœæ, kiedy chce, nie musimy czekaæ, ma³y, odpowiedni¹ wiedzê musz¹ posiadaæ je-
a¿ cukry siê unormuj¹, mo¿e tak¿e piæ, kiedy ma O czym stale myœli mama? go rodzice. Powinni poznaæ zasadê dzia³ania
ochotê – równie¿ soczek. Czêsto siê zamyœla. Kiedy dla mnie gotuje, próbuje urz¹dzenia – dawka insuliny musi byæ dostoso-
czytaæ albo bierze mnie na rêce, widaæ, ¿e coœ jej wana do wielkoœci posi³ku, do wielkoœci wysi³-
Jak odgadn¹æ Insulinê? chodzi po g³owie... Nad czym tak siê raz po raz za - ku fizycznego i do aktualnego poziomu cukru.
Ca³e zamieszanie zaczê³o siê od kaprysów Insu - stanawia, czasem nawet marszcz¹c przy tym czo - Mama o pompie: Jakkolwiek leczenie pomp¹
liny. Kiedy by³a najbardziej potrzebna, jakoœ jej ³o... ¿e a¿ jest œmiesznie? :) to du¿y komfort – nie trzeba dziecka k³uæ, bu-
nie by³o... Mama o cukrze: Poziom glukozy mierzymy gluko- dziæ w nocy – to jednak trzeba pamiêtaæ te¿
No i doigra³a siê – teraz bywa tak, ¿e raz jest bar- metrem co 2-3 godziny; dawniej, kiedy Filip by³ jesz- o niedogodnoœciach, takich chocia¿by jak k³opotliwe
dziej potrzebna, innym razem mniej... Mo¿e w³a- cze bardzo ma³y, mierzyliœmy go co godzinê. Sami obliczenia. Ale skoro trzustka sama nie wydziela insu-
œnie dlatego jest tak chimeryczna. decydujemy, jak czêsto to robiæ. Gdy nam siê wyda- liny, trzeba j¹ w tym zast¹piæ. Obs³ugê pompy mo¿-
Mama robi rozpoznanie: Nie jest to ³atwe – Filip je, ¿e wszystko jest w porz¹dku (zjad³ to samo, cu- na opanowaæ i w³aœciwie nie jest to takie trudne.
ró¿nie reaguje. By³ okres, kiedy jego wra¿liwoœæ na kier wczeœniej mia³ dobry, dosta³ bolusa), kontrolu-
insulinê by³a mniejsza, trzeba by³o jej podawaæ wiê- jemy cukier co 3 godziny, w innym wypadku – co Co dalej...
cej. Obecnie zu¿ywam mniejsze jej iloœci. Po prostu godzinê, pó³torej. Jednak bez wzglêdu na to, jak Mama siê zastanawia: Lekarze nie orzekali defini-
stale siê uczê. Czasem dawki insuliny s¹ wysokie, in- czêsto dokonujê pomiarów, ca³y czas o tym myœlê: tywnie: cukrzyca, gdy¿ istnia³a mo¿liwoœæ, ¿e Filip
nym razem niskie. S¹ takie okresy, kiedy dostaje jej o cukrze, o cukrze, o cukrze... O, w³aœnie zmie- mo¿e z tego wyrosn¹æ. Mieliœmy nadziejê, ¿e w ci¹-
mniej, za to ju¿ w nastêpnym tygodniu – i nie mam rzy³am mu cukier. Zauwa¿y³a to pani? Ani pisn¹³. gu tych 6 miesiêcy trzustka siê mu jeszcze pobudzi.
pojêcia, dlaczego tak siê dzieje – muszê mu podaæ Mo¿na wiêc powiedzieæ, ¿e nie mieliœmy œwiado-
wiêcej insuliny do tego samego rodzaju posi³ku. Nie moœci choroby, byæ mo¿e dlatego tak spokojnie j¹
wiem, czym jest to spowodowane, mo¿e tym, ¿e przyjêliœmy. Nie by³ to dla nas nag³y szok, powoli
ch³opiec roœnie... oswajaliœmy siê z t¹ wiedz¹. D³ugo ³udziliœmy siê, ¿e
Filip bêdzie jednak zdrowy... A teraz... nie wiem,
Ach Tabaza! mo¿e jeszcze kiedyœ z tego wyroœnie...
Filip przepada za bajkami, zdaje siê, ¿e dobrze ju¿ Lekarz siê zastanawia: Oczywiœcie, czekaliœmy do
wie, i¿ Tabaza jest postrachem Pszczó³ki Mai i jej tych magicznych 6 miesiêcy, poniewa¿ warunkiem
przyjació³. Powinien wiêc te¿ wiedzieæ, ¿e najlepiej rozpoznania cukrzycy wrodzonej jest jej ponadsze-
by³oby, gdyby jego imiennik – bajkowy Filip – nie œciomiesiêczne trwanie. Bywa, ¿e mamy do czynie-
mia³ zbyt wiele do czynienia z t¹ niesympatyczn¹ nia z przemijaj¹c¹ niewydolnoœci¹ komórek beta
pajêczyc¹. Ale bez zbêdnych obaw – w pompie jest trzustki – jako ¿e komórki trzustki s¹ wtedy jeszcze
nie ta, lecz zupe³nie inna baza! niedojrza³e, w ci¹gu pierwszych 6 miesiêcy sytuacja
Mama o bazie: Oprócz bolusów insuliny (dawka po- mo¿e wróciæ do normy. Szczególnie u wczeœnia-
dawana przed ka¿dym posi³kiem) z pompy przez ca- ków. Natomiast Filip ma ju¿ 7 miesiêcy i zapotrze-
³y czas uwalnia siê do krwi niewielka iloœæ insuliny bowanie na insulinê takie jak u dzieci z cukrzyc¹.
zwana baz¹ lub t³em. U du¿ych dzieci bazê progra- Dobrze wiêc, ¿e ma zapewnione najlepsze warun-
muje lekarz. My ustalamy j¹ sobie sami, gdy¿ 0,05 dr n. med. Ma³gorzata Myœliwiec – lekarz prowa- ki, czyli specjalistyczn¹ opiekê medyczn¹, troskli-
jednostki (jest to najmniejsza dawka t³a) mo¿e byæ dz¹cy Filipa, Klinika Pediatrii, Onkologii, Hematolo- wych i wyedukowanych rodziców oraz wysokiej ja-
dla Filipa dawk¹ zbyt du¿¹, nie jesteœmy przecie¿ gii i Endokrynologii AM w Gdañsku koœci sprzêt. Cukrzyca tak wzorcowo prowadzona
w stanie przewidzieæ, czy zechce on jeœæ czy nie. Tak procentuje w przysz³oœci prawid³owym rozwojem
wiêc nasz syn nie mo¿e mieæ stale w³¹czonego t³a. Lekarz o pomiarach: Poziom glikemii rodzice spraw- psychicznym i fizycznym dziecka.
dzaj¹ za pomoc¹ glukometru. Na pocz¹tku Filip mu- Anna Piwowarska
Mama ma zawsze czas... sia³ mieæ badan¹ glikemiê co pó³ godziny. To dlatego,
Mama jest zawsze w zasiêgu – nawet je¿eli nie rêki, ¿e wystêpowa³y wówczas du¿e wahania poziomu
to przynajmniej g³osu. Wygodnie jest z mam¹, znacz-
nie ³atwiej. Kiedy coœ idzie nie po naszej myœli, mimo
¿e wokó³ wszystko nêci, zachwyca i kusi, ona zawsze
glukozy, poza tym ch³opiec przebywa³ w szpitalu,
wiêc nara¿ony by³ na infekcje. Sytuacjê kompliko-
wa³y zaka¿enia odcewnikowe, naturaln¹ kolej¹ rze-
K¥CIK KULINARNY MNIAMMM
znajdzie na to sposób. I dlatego Filip nie ma problemu
z „samodzielnym” postawieniem przewróconego au-
czy by³a wiêc decyzja o pod³¹czeniu osobistej pom-
py insulinowej. Baba cytrynowa na Wielkanoc
ta czy „samodzielnym” wydostaniem siê zza krzes³a.
Mama o czasie: Zanim siê urodzi³, pracowa³am. Niedobrze jest byæ chorym Sk³adniki na 20 porcji
Chcia³abym móc znów to robiæ, jednak jeszcze nie Filip nie znosi chorowaæ. Zreszt¹ nie tylko on – je - 2 szklanki m¹ki krupczatki
teraz – obecnie nie mo¿emy Filipa z nikim zostawiæ, go mama równie¿ tego u niego nie lubi, gdy¿ ma 2 kisiele cytrynowe
bo wszyscy boj¹ siê tej „strasznej” pompy. A prze- wtedy podwójny k³opot – cukry s¹ trudniejsze 5 du¿ych jaj
cie¿ dzieci chore na cukrzycê i leczone w ten sposób do opanowania. Filip zreszt¹ te¿... ;) 2 szklanki cukru pudru
chodz¹ do przedszkola. Nie wiem tylko, jak sobie Mama o przeziêbieniu: Kiedy Filip jest chory, pozio- 25 dag mas³a
radz¹. Kiedy Filip bêdzie starszy i byæ mo¿e ustabi- my cukru s¹ wy¿sze. Poza tym lekarstwa w syro- sok z 1 cytryny
lizuje siê jego dawkowanie insuliny, wtedy przed- pach s¹ na ogó³ s³odkie, tak wiêc powstaje problem skórka otarta z 1 cytryny
szkole z pewnoœci¹ odci¹¿y mamê i tatê.... Tymcza- z obliczeniem odpowiedniej dawki insuliny. Nie po- 5/6 szklanki gêstej œmietany
sem dla osoby, która z pomp¹ nie ma do czynienia trafiê tego zrobiæ, poniewa¿ na opakowaniach nie s¹ proszek do pieczenia
na co dzieñ, zajmowanie siê naszym dzieckiem jest podawane iloœci wêglowodanów. Obliczam zatem
po prostu k³opotliwe. tylko w przybli¿eniu i dlatego czêœciej mierzê po- Mas³o ucieramy na pulchn¹ masê. M¹kê mieszamy
ziom cukru. Mimo tych problemów nigdy dot¹d z kisielem i proszkiem do pieczenia. Nastêpnie
Tata przeczyta³ w czasie przeziêbienia Filip nie by³ w szpitalu – po- stopniowo dodajemy na przemian jajko, ³y¿kê m¹ki
W naszym domu stoi komputer. Podobno kiedyœ ziomy cukru nie by³y znowu a¿ tak wysokie. Mo¿e zmieszanej z kisielem i proszkiem, ³y¿kê cukru pu-
odegra³ wa¿n¹ rolê. I podobno mia³o to dla mnie nie- gdyby mia³ wyraŸnie podniesion¹ temperaturê albo dru. Dobrze ucieramy na pulchn¹ masê. Wartoœæ od¿ywcza 1 porcji:
bagatelne znaczenie. Na razie jednak wcale tak nie wiêksz¹ infekcjê... Na szczêœcie do tego nie dosz³o. Pod koniec ucierania dodajemy gêst¹ œmietanê i sok kJ 1023
uwa¿am. Za to chêtnie bym siê do niego ju¿ dosta³... Niemniej podczas choroby ryzyko istnieje; gdy taka z cytryny. Przek³adamy do formy babkowej lub kek- kcal 244
Mama o tacie: Gdy pod³¹czono Filipowi pompê, sytuacja ma miejsce, trzeba wyrównywaæ glikemiê sówki. Pieczemy w œrednio nagrzanym piekarniku, Bia³ko 3,3 g
m¹¿ od razu wyszuka³ o niej w internecie jak naj- w szpitalu. Odpukaæ – nie musieliœmy siê o tym a¿ ciasto bêdzie ³adnie przyrumienione. Przed po- T³uszcze 13,5 g
wiêcej informacji. Na szkoleniu wszystko ju¿ wie- przekonywaæ na w³asnej skórze. daniem posypujemy obficie cukrem pudrem. Wêglowodany przyswajalne 27,5 ≈ 2 3/4 WW

8. UWAGA! COŒ SIÊ ŒWIÊCI... UWAGA! COŒ SIÊ ŒWIÊCI... UWAGA! COŒ SIÊ ŒWIÊCI...
Konkurs ALE JAJA!
Drodzy Zebrowicze!
Wielkanoc tu¿-tu¿, wiêc mo¿e by rozturlaæ jakiœ konkurs?
Najlepiej taki z jajami!
Jeœli jesteœcie za, zmalujcie w domu najpiêkniejsze jaja wielkanocne,
potem zróbcie im zdjêcia i wyœlijcie je na adres, który podajemy poni¿ej.
Na Wasze prace czekamy do 30 kwietnia 2005 r.
Autorzy naj³adniejszych pisanek/kraszanek
lub innych nienotowanych w podrêcznikach form jajcarskich
dostan¹ nagrody:
Magnetyczne zebry
Z d j ê c i a w y s y ³ a j c i e n a adres:
Agencja Reklamowa MI Polska
KLUB ZEBRA
ul. Powsiñska 28
02-903 Warszawa
z dopiskiem na kopercie: Konkurs „Ale Jaja”
Aha, nie zapominajcie o umieszczeniu swoich danych:
imienia, nazwiska, adresu zamieszkania i wieku.
¯yczymy powodzenia w konkursie!
Czego to zebry nie wymyœl¹! Wiadomo, wszak to
zwierzêta z gonitw¹ myœli pod pasiast¹ czupryn¹. Dla-
tego konia z rzêdem temu, kto odgadnie, o czym ma-
rzy zebra w filmie „Zebra z klas¹”, który w marcu
wchodzi na ekrany kin.
Redaguj¹: Redaktor prowadz¹cy Ma³gorzata Pachecka,
redaktorzy Joanna Zygad³o, „Zebra z klas¹” to opowieœæ o Pasiu (który w polskiej wersji jêzyko-
Malwina Kalbarczyk, Anna Piwowarska, wej mówi g³osem Macieja Stuhra) – osieroconej zebrze z farmy
grafik Katarzyna Stawska,
w Kentucky. I nie by³oby w tym nic dziwnego, gdyby nie fakt, ¿e Pasio
korektor Marcin Mruwczyñski,
sk³ad i ³amanie Rados³aw Siwek. przez ca³e ¿ycie s¹dzi³, ¿e jest... koniem wyœcigowym. Spe³niæ ma-
rzenia pomog¹ mu kumple – muchy z obejœcia i pewna nastolatka,
Wydawca: MI Polska Sp. z o.o., która marzy o „koñskiej” karierze d¿okeja. Czy naszej zebrze uda siê
tel. (0 prefiks 22) 858 30 54, osi¹gn¹æ cel i stan¹æ ³eb w ³eb z rumakami pe³nej krwi? O tym mo-
faks (0 prefiks 22) 858 30 50.
¿ecie siê przekonaæ ju¿ wkrótce. Film „Zebra z klas¹” wchodzi na
Dzia³ reklamy: tel. 0 501 024 425. ekrany polskich kin 10 marca.
Joanna Zygad³o

9. Jak przeliczaæ bia³ka i t³uszcze?
Ju¿ zebra³a siê zebr t³uszcza i Wam to wy³uszcza!
ILOŚĆ GRAMÓW LICZBA KALORII ILOŚĆ GRAMÓW LICZBA KALORII WIELKOŚĆ PORCJI
PRODUKTY PRODUKTU SPOŻYWCZEGO (KCAL) PRODUKTY PRODUKTU SPOŻYWCZEGO (KCAL) „KUCHENNEJ”
RÓWNA 1 WBT RÓWNA 1 WBT W PRZYBLIŻENIU
RYBY PODROBY
Dorsz świeży 100 78 Flaki 100 84
Dorsz świeży, filet bez skóry 200 140 Nerki wieprzowe 100 102
Dorsz wędzony 100 94 Nogi wieprzowe 33 91
Filety z makreli w oleju (konserwa) 29 94 Ozór wieprzowy 67 110
Filet z makreli z fasolką 100 128 Parówki cienkie 40 109
Filety z makreli z warzywami 100 124 Parówki kolskie 40 130
Flądra świeża 100 83 Parówki z kurczaka 40 104
Halibut biały świeży 100 98 Serca wieprzowe 100 111
Karp świeży 100 110 Wątroba cielęca 100 124
Łosoś świeży 50 100 Wątroba wieprzowa 100 130
Łosoś wędzony 67 108 Wątroba wołowa 100 125
Makrela świeża 50 90 Wątróbka z kurczaka 100 136
Makrela wędzona 50 110 Żołądki kurczaka 100 114
Mintaj świeży 200 146
Morszczuk świeży 100 89 SERY
Paprykarz szczeciński 67 119
Pikantna sałatka z makreli (konserwa) 67 130 Deser twarogowy kakaowy 100 156 1 opakowanie – 150 g
Pikling 50 107 Deser twarogowy truskawkowy 100 170
Płastuga świeża 100 86 Ser brie półtłusty 29 94 1 plaster – 30 g
Pstrąg strumieniowy 100 97 Ser kamamber 33 97
Pstrąg tęczowy 67 107 Ser cheddar 25 98
Sałatka pikantna z makreli 67 121 Ser edamski tłusty 33 105
Sałatka rybna Neptun 67 119 Ser ementaler pełnotłusty 25 96
Sałatka z dorsza 67 125 Ser gouda tłusty 33 106
Sandacz świeży 100 84 Ser mozarella 50 113
Sardynka świeża 67 113 Ser myśliwski pełnotłusty 29 99
Sardynka w oleju 50 110 Ser parmezan 22 100
Sardynka w pomidorach 67 108 Ser podlaski 29 104
Sola 100 83 Ser rokpol pełnotłusty 29 104
Szczupak świeży 100 82 Ser salami pełnotłusty 29 100
Szprot wędzony w oleju (konserwa) 25 83 Ser topiony edamski 33 100 1 opakowanie – 50 g; 1 plaster – 20 g
Szprot w pomidorach (konserwa) 100 144 Ser twarogowy chudy 100 99 1 plaster – 70 g
Śledź marynowany 50 96 Ser twarogowy półtłusty 100 132
Śledź solony 50 108 Ser twarogowy tłusty 67 117
Śledź świeży 67 107 Ser tylżycki półtłusty 29 101 1 plaster – 30 g
Śledź w oleju po gdańsku 33 105 Ser tylżycki tłusty 29 95
Śledź w sosie pomidorowym (konserwa) 67 118 Ser typu FETA 50 107 1 plaster – 20 g
Śledź w sosie własnym (konserwa) 50 107 Serek Fromage czosnkowy 29 105
Śledź w śmietanie 100 97 Serek Fromage naturalny 25 95
Śledź zawijany (rolmops) 100 104 Serek homogenizowany owocowy 200 264 1 opakowanie – 150 g
Tuńczyk w oleju 50 95 Serek naturalny Bieluch 100 130
Tuńczyk w sosie własnym 100 106 Serek pieczarkowy 100 114
Węgorz wędzony 29 93 Serek twarogowy homogenizowany pełnotłusty 67 107
Serek twarogowy homogenizowany truskawkowy 100 168
POTRAWY RYBNE Serek twarogowy homogenizowany waniliowy 100 159
Serek twarogowy ziarnisty 100 101
Dorsz w jarzynach 100 117
Dorsz z rusztu 67 115 ŚMIETANY
Filety z dorsza po grecku 67 101
Filety z dorsza smażone 50 136 Bita śmietana w aerozolu Laura 50 118
Karp w galarecie z warzywami 67 91 Śmietana 12% 100 133 1 łyżka – 20 g
Karp z wody bez warzyw 100 102 Śmietana 18% 67 123 1 łyżka – 22 g
Kotlet mielony z dorsza 50 130 Śmietanka do kawy 9% 100 107 porcja 10 g
Łosoś smażony sauté 29 108 Śmietanka kremowa 30% 33 96 1 łyżka – 24 g

10. Łosoś z rusztu 33 94
Pulpety z dorsza 100 112 SOSY
POTRAWY MIĘSNE Majonez domowy 14 103 1 łyżka – 25 g
Majonez domowy z oleju rzepakowego 14 102
Befsztyk bity wiejski 40 103 Majonez kielecki 15 101
Bigos popularny 100 119 Majonez z oleju słonecznikowego 14 102
Bitki wieprzowe 50 97 Musztarda 100 122 1 łyżeczka – 8 g
Bitki wieprzowe w jarzynach 50 94 Sos tatarski 18 107
Bitki wołowe 100 102
Bitki wołowe w jarzynach 100 116 CIASTA I CIASTKA
Boeuf Strogonow 50 110
Bryzol wołowy z polędwicy 40 101 Babka biszkoptowa 100 348 1 plaster – 25 g
Cielęcina w potrawce 100 103 Biszkopty domowe 200 560
Fasolka po bretońsku 100 141 Ciastka tortowe z owocami 100 279
Galaretka wieprzowa 50 101 Ciastko karpatka 33 150
Gęś pieczona 33 108 Ciastko napoleonka 50 174
Gołąbki z ryżu i mięsa 100 108 Ciasto drożdżowe 100 290 1 plaster – 25 g
Gulasz wołowy 67 99 Ciasto francuskie ze śliwkami 40 173
Klopsiki cielęce mielone 50 125 Ciasto kruche 40 172
Klopsiki mielone mieszane 50 136 Delicje szampańskie 100 327 1 sztuka – 15 g
Kotlet cielęcy panierowany 33 122 Eklery z bitą śmietaną 50 158
Kotlet mielony mieszany 40 114 Herbatniki 200 874 1 sztuka – 10 g
Kotlet mielony z kurczaka 29 109 Herbatniki Corso 50 220
Kotlet schabowy panierowany 33 117 Herbatniki kakaowe 40 190 1 sztuka – 14 g
Kotlet z kurczaka smażony 40 99 Herbatniki sezamowe 33 168
Kotlet z kurczaka smażony panierowany 50 124 Herbatniki w czekoladzie 40 196 1 sztuka – 14 g
Kura w galarecie 50 96 Herbatniki z cukrem 50 232 1 sztuka – 14 g
Kurczak gotowany w jarzynach 100 99 Herbatniki z nadzieniem czekoladowym 40 199 1 sztuka – 15 g
Kurczak pieczony 50 89 Herbatniki z nadzieniem owocowym 67 260 1 sztuka – 15 g
Medalion z indyka 40 99 Jagodzianki 100 314 1 sztuka – 100 g
Papryka nadziewana mięsem 100 160 Keks bakaliowy 50 192 1 porcja – 30 g
Pasztet z mięsa mieszanego 29 103 Markizy 40 193 1 sztuka – 18 g
Pieczeń cielęca duszona 50 96 Pierniki alpejskie 100 367 1 sztuka – 18 g
Pieczeń rzymska 67 139 Pierniki beskidzkie 200 676
Pieczeń wołowa duszona 67 103 Piernik z bakaliami 100 341 1 porcja – 30 g
Polędwica wołowa pieczona 67 112 Ptysie z bitą śmietaną 40 140 1 sztuka – 30 g
Potrawka z kurczaka 67 99 Rolada biszkoptowa z dżemem 100 304
Pulpety z mięsa mieszanego 50 111 Rolada z makiem 50 170
Risotto z mięsa i warzyw 100 185 Rożki francuskie z jabłkiem 40 156 1 sztuka – 50 g
Rolada wieprzowa 25 103 Sernik krakowski 50 162
Schab pieczony 33 97 Sernik wiedeński z polewą kakaową 50 173 1 porcja – 90 g
Stek wieprzowy 22 105 Sernik z rodzynkami 50 166
Sztuka mięsa 50 112 Sezamki 33 167
Wątróbka sauté 50 119 Solinki, paluszki 100 385 1 paczka – 100 g
Wieprzowina duszona 50 112 Szarlotka 100 290
Wieprzowina gotowana 29 104 Tort ananasowy 100 307
Żeberka duszone 50 105 Wafle nadziewane 33 175 1 sztuka – 20 g
Wafle Prince Polo 33 181
DRÓB Wafle w czekoladzie 29 158 1 sztuka – 45 g
Gęś 29 97
Kaczka, tuszka 33 103
Kura, tuszka 50 101
Kurczak, tuszka 67 105
Noga (udko) kurczaka 67 105
Pierś indyka bez skóry 100 84
Pierś kurczaka bez skóry 100 99
Podudzie indyka ze skórą 67 95
Skrzydło indyka 67 112
Skrzydło kurczaka 50 93
Udko kurczaka ze skórą 67 105
Udziec indyka ze skórą 67 87 Dane wprowadzono na podstawie: „Liczymy kalorie” Hanna Kunachowicz, Irena Nadolna, Beata Przygoda, Krystyna Iwanow;
Wydawnictwo Lekarskie PZWL.