2. - komunikatywny, dobrze dogaduje się z zespołem
- elastyczny, potrafi dostosować się do danej sytuacji
- asertywny, posiada własne zdanie,
- pomysłowy, kreatywny
- ambitny, rzetelny, stara się jak najlepiej wykonać powierzone mu
zadanie,
- angażuje się w pracę zespołu
- nie rywalizuje z innymi osobami z zespołu, stara się im pomóc
- konstruktywny
- zdyscyplinowany
- pozytywnie motywujący siebie i inne osoby do działania

3. - zaangażowanie wszystkich osób w zespole
- sprawiedliwy podział zadań
- każda osoba wykonuje powierzone jej zadanie
- każdy przedstawia swój punkt widzenia
- dojście do kompromisu
- dobra komunikacja w zespole
- wzajemne motywowanie się
- zbiorowa odpowiedzialność za rezultaty pracy
- trzymanie się ustalonych zasad i celów
- współpraca zamiast rywalizacji
- wykorzystanie wiedzy i umiejętności każdej osoby z zespołu

4. To pojedynczy lub wielokrotny akt
fizyczny lub psychiczny, lub brak
odpowiedniego działania, występujący
wówczas, gdy istnieje oczekiwanie
zaufania, które powoduje szkodę lub
cierpienie starszych.

5. Miejsca użycia
przemocy:
• Miejsce zamieszkania
• Domy spokojnej starości
• Szpitale
• Grupy towarzyskie
Rodzaje przemocy
wobec starszych:
•Przemoc fizyczna
•Przemoc psychiczna
•Nadużycia finansowe i materialne
•Przemoc seksualna
•Zaniedbanie

6. 1) ofiara
*częste hospitalizacje, historie upadków, siniaków...
*wcześniejsza historia przemocy w tej rodzinie
(odwrócenie ról)
*wymagające i/lub agresywne zachowanie
*dezadaptacja (pesymizm w postrzeganiu przyszłości, lęk
przed niepowodzeniami, brak wiary we własne
możliwości, poczucie osamotnienia, rezygnacja,
sztuczność, nieszczerość, niepewność, nieśmiałość w
kontaktach ze społeczeństwem)
*miłość do sprawcy (ofiara chce zmiany, a nie izolacji od
sprawcy, którego kocha)

7. 2) Sprawca
*brak doświadczenia w opiece
*nierealistyczne oczekiwania wobec osoby starszej
*brak akceptacji i właściwych kontaktów z
najbliższymi
*negatywne uczucia związane z podopiecznym
*nadmierne obciążenie opiekuna
*opiekun był w dzieciństwie ofiarą przemocy lub
zaniedbania
*częste wzory agresywnego zachowania w rodzinie lub
w środowisku
*Uzależnienia
*zaburzenia psychopatyczne

8. *ageizm (przyzwolene społeczne na złe traktowanie,
dyskryminację osób starszych):
*lekceważenie – uznawanie, iż opinie, wyznawane wartości i potrzeby
osób
*starszych są mniej ważne i mniej cenne
*paternalizm/nadopiekuńczość – skłonność do wyręczania seniora w
wykonaniu niektórych czynności, nawet gdy jest on w stanie
samodzielnie dać sobie w tym przypadku radę
*protekcjonalność - traktowanie człowieka jako osoby niezdolnej do
funkcjonowanie bez danej jednostki
*zaniedbanie - pomijanie istotnych potrzeb psychosomatycznych,
społecznych i materialnych
*izolacja społeczna
*nadużycia finansowe
*eksterminacja - świadome dążenie do skrócenia życia seniora

9. *złe komunikowanie się z opiekunem
*fizyczna/lub umysłowa zależność od opiekuna
*dzielenie wspólnego mieszkania lub domu

10. *“nie mów nikomu co dzieje się w domu”
*“zły ptak, co własne gniazdo kala” - nie ten
zły, co krzywdzi, tylko ten, co upublicznia
problem
*“brudy należy prać we własnym domu” (Pani
Dulska)
*mężczyzna - zdobywca, kobieta - uległa
*uwarunkowania kulturowo-religijne („dziecko
musi mieć ojca”, „taki jest los kobiety”,
„trzeba nieść swój krzyż”)

11. *bezrobocie
*złe warunki mieszkaniowe
*skumulowanie się problemów
*uzależnienia
*złe warunki dochodowe
*status społeczny

12. Zdrowie fizyczne:
-urazy, rany
-siniaki, stłuczenia
-ślady ucisku
-złamania kości -choroby w wyniku powikłań i stresu
-zadrapania, otarcia -zespół stresu pourazowego
-wydarte włosy
-ślady przypalania, poparzenia
-bolące miejsca
-bezsenność
-brak apetytu
INSTYTUCJA: nieleczone odleżyny, niedożywienie, pragnienie,
zaniedbania w higienie osobistej

13. -depresje
-choroby psychosomatyczne np. choroba wrzodowa żołądka
-odczuwanie ciągłego stresu
-problemy z pamięcią
-niższe poczucie własnej wartości i godności
-poczucie strachu, gdy ktoś się zbliża
-izolowanie się od ludzi
-lęk przed ludźmi
-brak kontroli nad emocjami np. agresywne zachowanie
-myśli samobójcze
-przygnębienie
-odczuwanie ciągłego strachu

14. -odizolowanie się od otoczenia (niechęć do wychodzenia z domu)
-niechęć do spotkań towarzyskich
-zerwanie intymnych związków z innymi
-trwały brak zaufania do innych ludzi
-samotność
-obojętność na życie społeczeństwa
-choroby weneryczne, infekcje moczu
-siniaki, krwawienia w miejscach intymnych
-zaburzenia seksualne
-niechęć do płci przeciwnej
-oznaki lęku przy rozbieraniu się i dotykaniu
INSTYTUCJA: brak kontaktów społecznych

15. -uzależnienie od pomocy innych osób
-uzależnienie od sprawcy przemocy
-konieczność przyjmowania leków lub poddaniu się zabiegom
medycznym
-konieczność rehabilitacji
-konieczność chodzenia na terapię
-utrata zdolności do wykonywania pracy lub nauki

16. -brak pieniędzy
-całkowita zależność finansowa od oprawcy
-niezaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych
-bieda
-znalezienie się bez środków do życia np. brak żywności
-zmuszenie ofiary do podjęcia pożyczki, kredytu, zmiany testamentu
-ograniczenie wolności np. zakaz wychodzenia z domu
-utrudniony dostęp do pomocy społecznej, zdrowotnej, prawnej
INSTYTUCJA: antysanitarne warunki życia, nieleczone lub
zaniedbane problemy zdrowotne, braki w przepisanych lekarstwach

17. -problemy z praktykowaniem religii
-zwątpienie w religię, w swoje światopoglądy
-brak rozwijania życia duchowego
-brak rozwijania swoich umiejętności
-zrezygnowanie z rozwijania pasji, zainteresowań
-porzucenie własnych wartości

18. Literatura:
* http://www.who.int/violence_injury_prevention/violence/global_campaign/en/chap5.pdf?ua=1,[6
.03.2014]
* http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs357/en/,[6.03.2014]
* http://www.who.int/ageing/projects/elder_abuse/en/,[6.03.2014]
* http://www.niebieskalinia.pl%2Fpismo%2Fwydania%2Fdostepne-artykuly%2F4339-przemoc-wobec-
osob-starszych&h=NAQEc604t,[13.03.2014]
* http://www.mpips.gov.pl%2Fgfx%2Fmpips%2Fuserfiles%2F_public%2F1_NOWA%2520STRONA%2FPrze
moc%2520w%2520rodzinie%2Fkampanie_spoleczne%2FPARPA%2520Przemoc_Starsi%2520v4.8.pdf&h=
NAQEc604t,[13.03.2014]
* Uniwersytet Opolski: Instytut nauk pedagogiki. Gerontopedagogika: przemoc wobec osób starszych.
Uniwersytet Opolski, Opole 2014. http://www.inp.uni.opole.pl/geronto/debata-przemoc.html
[20.03.14]
* Wrocławska Kampania Przeciwdziałania Przemocy. Przemoc wobec osób starszych- poradnik. WKPP,
Wrocław 2014. http://www.kampaniaprzemoc.pl/przemoc_wobec_osob_starszych.php [20.03.14]
* Dorota Jaszczak- Kuźmińska, Katarzyna Michalska.: Przemoc wobec osób starszych i
niepełnosprawnych. Poradnik dla pracowników pierwszego kontaktu, MPiPS, Warszawa 2010.
http://www.mpips.gov.pl/gfx/mpips/userfiles/_public/1_NOWA%20STRONA/Przemoc%20w%20rodzi
nie/kampanie_spoleczne/PARPA%20Przemoc_Starsi%20v4.8.pdf [20.03.14] (strona 60-61)