1. Cyperpesten in groep 8 van de basisschool
Inleiding
Computer en internet hebben de afgelopen jaren een stroomversnelling in ontwikkeling
doorgemaakt. Internet heeft ook de basisschool bereikt en kinderen brengen steeds meer tijd door
achter de computer. Op internet zoeken kinderen contact met elkaar door sociale media zoals,
hyves, msn en facebook. Pesten vindt tegenwoordig niet alleen meer plaats op straat, maar ook op
de computer. Via chatten wordt er gescholden of worden er bedreigende filmpjes of foto’s
verstuurd. Naar de omvang van cyperpesten, online pesten, wordt onderzoek gedaan. Het
cyperpesten is lastig te controleren, omdat het op de computer plaatsvindt. In dit verslag wil ik
bekijken of cyperpesten in groep 8 voorkomt en wat de literatuur hierover schrijft. Op basis van mijn
bevinden kan ik er eventueel een les overgeven en mijn kennis over cyberpesten uitbreiden.
Onderzoeksvraag
Ik onderzoek het gebruik van internet onder leerlingen van groep 8, omdat ik wil weten of
cyperpesten plaatsvindt in deze leeftijdsgroep, teneinde dit onderwerp in een les te behandelen.
Resultaten
Ik heb in groep 8 een vragenlijst afgenomen bij alle leerlingen. Dit zijn er 18. Het resultaat van deze
vragenlijst is hieronder te zien:
Hoeveel uur zit je per dag op internet?
- 28%: 0 tot 1 uur
- 33%: 1 tot 2 uur
- 22%: 2 tot 3 uur
- 17%: langer dan 3 uur
Wat doe je allemaal op internet?
- Spelletjes: IIIII IIIII III (13)
- You-tube: IIIII IIIII IIIII (15)
- Muziek: IIIII IIIII III (13)
- Chatten: IIIII IIIII I (11)
- Hyves/facebook: IIIII IIIII II (12)
- Mailen: IIII (4)
- Anders: I (1)
Chat je wel eens met kinderen die je niet kent? 28%: Ja
Waar heb je het dan over?
Ik vraag alleen wie ze zijn, dan verwijder ik ze. Wat er tijdens het gamen gebeurt. Vanalles. Sport.
Hou oud ze zijn en waar ze wonen.
Heb je wel eens wat vervelends meegemaakt op internet? 28%: Ja

2. Wat dan en met wie heb je erover gepraat?
Een pedofiel op hyves: met vrienden. Een man ging mij mailtjes sturen: met de juf. Pesten: met
vader en moeder. Gehackt en diegene ging schelden naar anderen: met mijn moeder. Ruzies: met
niemand.
Wordt er wel eens gepest op internet? 56%: Ja
Hoe wordt er gepest?
Uitschelden, bedreigen, via hacken, bewerkte foto’s online zetten.
Aan de hand van deze resultaten heb ik verder gelezen in de literatuur. In het artikel ‘Cyperpesten
begint al op de basisschool ‘ wordt geschreven dat een aanzienlijk deel van de kinderen uit het
onderzoek van de Twentse Universiteit wel eens slachtoffer is geweest van cyberpesten. Over
cyberpesten spraken de kinderen als het pesterijen waren met kwade bedoelingen. Er wordt
geschreven dat slachtoffers niet snel hulp zoeken door angst om niet meer op internet te mogen
(ouders), klassikaal besproken te worden (leerkracht) of veroordeeld te worden (leeftijdsgenoten).
De term cyberpesten is voor veel kinderen nog geen bekende term, terwijl het in de voorlichting veel
gebruikt wordt.
In het boek ‘ICT voor de klas’ worden verschillende vormen van digitaal pesten genoemd: dreigen en
uitschelden via e-mails, sms’jes, msn en chat, intieme of gemanipuleerde foto’s van iemand anders
op internet zetten, iemand een virus sturen zodat de computer vastloopt, inloggegevens stelen en
veranderen, roddelen over anderen, opnamen maken via een webcam en op internet zetten en een
msn-bom maken waardoor de computer vastloopt. Pesten kan op deze manier grote vormen
aannemen, omdat er zoveel verschillende vormen zijn.
Als laatste heb ik online gezocht naar lesmateriaal om te gebruiken bij een les over cyperpesten. Er
zijn weinig totale lespakketen, maar wel een hoop bruikbare sites.
Conclusie
Het antwoord op het eerste deel van mijn onderzoeksvraag, vindt cyberpesten plaats bij kinderen uit
groep 8, is ‘ja’. 28% van de kinderen heeft wel eens iets vervelends meegemaakt op internet en 56%
heeft wel een pesterijen meegemaakt op internet. De manieren waarop gepest wordt zijn heel
verschillend, wat ook bleek uit het boek ‘ICT voor de klas’. Ik realiseer me bij dit onderzoek ook dat
misschien niet alle kinderen de waarheid hebben ingevuld, omdat ze zich bij zo’n vragenlijst niet
veilig genoeg voelen om vervelende dingen op te schrijven. Opvallend is wel dat de meeste kinderen
met iemand hebben gepraat als ze iets vervelends hebben meegemaakt.
Het antwoord op het tweede deel van mijn onderzoeksvraag, is het nodig aandacht te besteden aan
dit onderwerp in de klas? Het antwoord hierop is ‘ja’. Ten eerste omdat uit mijn onderzoek blijkt dat
het voorkomt in deze klas en ten tweede omdat het belangrijk is de gevolgen van internet op school
te bespreken. De opgezochte sites kunnen hierbij helpen.

3. Bijlagen:
Lesmateriaal cyberpesten:
- Lespakket ontwikkeld door GGD Zuid Limburg, HALT Zuid Limburg, Politie Limburg Zuid en
scholengemeenschap Groenewald:
http://www.onderwijsmaakjesamen.nl/lesmateriaal/lespakketten/lespakket-cyberpesten/
- Filmpje over cyperpesten:
http://teleblik.nl/advanced-search/result?filter[allwords]=cyberpesten
- Uitzending schooltv internet pesten:
http://www.schooltv.nl/weekjournaal/2205296/mr-right/item/2828535/internet-pesten/
- Site voor kinderen & media/internet
http://www.dekinderconsument.nl/
- Site over pesten, met veel informatie over cyberpesten
http://www.pestweb.nl/aps/pestweb/voor+leerkrachten/Over+pesten/Cyberpesten/
Artikel:
CYBERPESTEN BEGINT AL OP DE BASISSCHOOL
22 juli 2010
Cyberpesten, oftewel online pesten, komt al aanzienlijk veel voor op de basisschool. Dit komt
naar voren uit onderzoek van communicatiewetenschapper Niels Baas van de Universiteit
Twente. In het onderzoek werden drie aandachtspunten gevonden voor de aanpak van het
probleem. Allereerst zijn de cyberpesters zich vaak niet bewust van de impact. Ten tweede
blijkt dat slachtoffers niet snel hulp durven te zoeken, vanwege angst voor de gevolgen. Als
laatste blijkt dat de term “cyberpesten” erg abstract is, waardoor huidige voorlichting
mogelijke minder effectief is. In het onderzoek werd, voor het eerst in Nederland, een methode
gebruikt waarbij de nadruk lag op het perspectief van de kinderen.
Cyberpesten gebeurt vaak onbewust
Opvallend is dat een aanzienlijk deel van de kinderen aangaf wel eens slachtoffer te zijn geweest van online
pesten. Nagenoeg alle kinderen waren al eens getuige geweest van een cyberpestincident, wat aangeeft dat
cyberpesten al op de basisschool een probleem vormt. Daarbij spreken kinderen alleen van cyberpesten wanneer
de dader ook werkelijk kwade bedoelingen heeft. In alle andere gevallen spreken kinderen eerder van
onschuldige plagerijen. Hoewel de kinderen zich er wel van bewust zijn dat de plagerij vaak anders op een
slachtoffer overkomt, wordt dit vaak vergeten wanneer ze zelf dader of slachtoffer zijn.
Slachtoffers zoeken niet snel hulp
Slachtoffers van cyberpesten vinden het moeilijk om er met hun ouders of leerkracht over te praten, omdat zij
vrezen voor de gevolgen. Bij ouders zijn kinderen er vooral bang voor hun internettoegang te verliezen. Bij
leerkrachten is het vooral de angst dat de kwestie klassikaal wordt besproken. Ook bestaat de angst voor

4. veroordeling door leeftijdsgenoten. Deze zoeken de schuld namelijk vaak bij de slachtoffers zelf, bijvoorbeeld
omdat ze een 'rare' foto op hun Hyve hebben gezet.
Gebruik 'online pesten' in voorlichting
Tegen de verwachting in blijkt de term 'cyberpesten' voor kinderen erg abstract en vaag. Sommige kinderen
wisten zelfs niet precies de betekenis ervan. Dit betekende echter niet dat zij er nooit mee in aanraking waren
geweest. Kinderen spreken eerder van online pesten, maar delen de term in de praktijk nog vaker op in specifieke
acties als hacken, schelden en dreigen. Een interessante bevinding, omdat de term zowel in voorlichting als in
onderzoek nog regelmatig wordt gebruikt.
Onderzoeksmethode
In totaal namen achtentwintig 11- en 12-jarige kinderen gedurende zes weken deel aan het onderzoek. De
kinderen waren afkomstig van vier basisscholen in Enschede. Er werd gewerkt in projectvorm, waarbij de
kinderen wekelijks in groepsverband samenkwamen om te praten over cyberpesten. Tussen de bijeenkomsten
door waren de kinderen zelfstandig bezig met het project: zo praatten ze met medeleerlingen of met hun ouders,
maakten ze tekeningen van typische daders en slachtoffers en letten ze online bewust op eventuele incidenten.
Het is voor het eerst dat in Nederland een dergelijke aanpak werd gehanteerd, waarbij kinderen zelf ook een
onderzoekersrol toebedeeld kregen en waarbij zij als de werkelijke experts werden beschouwd.
Noot voor de pers:
Voor meer informatie over het onderzoek of een digitale versie van het rapport kunt u contact opnemen met Niels
Baas, 0642025708.
http://www.utwente.nl/nieuws/cyberpesten
Boek:
G. Dummer., ICT voor de klas, Noordhoff Uitgevers Van Gorcum 2011, Groningen/Houten.