SlideShare une entreprise Scribd logo
1  sur  54
Télécharger pour lire hors ligne
1
Thermisch Comfort in
Scholen
Wouter Beck
Hunter Douglas Europe
2
Thermisch comfort
Thermisch comfort in scholen: een probleem?
Wat is thermisch comfort?
Wat kun je er aan doen?
3
4
5
Binnenmilieu in scholen (TNO)
Slechte ventilatie:
80% scholen bedompt (CO2–concentraties tot 3×
gezondheidskundige grenswaarde)
50% scholen in zomer te warm
In de winter tocht
Verminderde leerprestaties:
Rekentaken cijfer 6,2 i.p.v. 8,0
Taaltaken cijfer 7,5 i.p.v. 8,0
6
Welke factoren bepalen thermisch comfort?
Luchttemperatuur
Stralingstemperatuur
Luchtstroming
Luchtvochtigheid
Kleding
Activiteiten niveau (metabolisme)
Psychische gesteldheid
Exogene factoren
Endogene factoren
Operatieve temperatuur}
7
Warmtetransport
Via Geleiding, Stroming (convectie) en Straling
geleiding convectie straling
8
De temperatuur van het lichaam
T = 37 °C ± 0,5 °C
P ~ 100 W
bron: Ferry Bakker TU/e
Er is altijd een netto stroom
naar de omgeving
Wordt deze te groot dan
vinden we het koud
Wordt deze te klein dan vinden
we het te warm
9
Thermisch infrarood
10
Hoe raakt het lichaam z’n warmte kwijt?
Straling en convectie zijn
(in rust) het belangrijkst
Vindt m.n. plaats via de huid
en de longen
Verdamping via transpiratie als
de eerste twee het ‘niet meer
redden’
Geleiding bij contact met
vloeistoffen of vaste stoffen,
bijvoorbeeld met de vloer
bron: Ferry Bakker TU/e
11
Straling
Straling is in een gebouw een belangrijk warmtetransport
mechanisme!
Alle materie met een temperatuur > 0 K (-273.15 ºC) zendt
straling uit (P ~ T4)
Netto stralingsbalans ~ ∆T (temperatuursverschil)
Stralingstemperatuur: oppervlaktetemperatuur van de
omringende vlakken
12
Gemiddelde stralingstemperatuur is afhankelijk van positie
in vertrek
bron: Ferry Bakker TU/e
13
‘Koudestraling’
Stralingsuitwisseling met
een koud raam
Stralingsbalans is sterk
nagatief: wij stralen per cm2
ca. 2 x zoveel naar het raam
als het raam naar ons
Dit voelt als tocht
14
Behaaglijke
combinatie van
lucht en
stralings-
temperatuur
15
Stralingsasymmetrie
bron: Ferry Bakker TU/e
koud
16
Stralingsasymmetrie (minder)
bron: Ferry Bakker TU/e
koud
17
Compensatie stralingsasymmetrie door radiator of door
raambekleding
vrij naar: Ferry Bakker TU/e
koud
18
Vermindering stralingsasymmetrie door raambekleding
temperatuur van het glas ~ 13 ºC
19
Vermindering stralingsasymmetrie door raambekleding
temperatuur van de textiele raambekleding ~ 19 ºC
20
Stralings asymmetrie
Warm plafond
Koude muur
Koel plafond
Warme muur
Naast de grootte
maakt de richting uit
voor de beleving
21
Convectie (stroming)
Warmteuitwisseling is afhankelijk van de snelheid van het
langsstromende medium en het temperatuursverschil daarmee
Warmteoverdrachtscoëfficiënt ≈ 6 + 4 v (W/m2K, v < 5 m/s)
Vergelijk met de verlaagde gevoelstemperatuur bij (harde) wind
Tocht voelt koud omdat de warmteoverdrachtscoefficient groter
is: lichaam verliest makkelijker zijn warmte
Prettig in de zomer: ventilator
Onprettig in de winter
22
Verschil in luchttemperatuur (door koudeval)
koud
bron: Ferry Bakker TU/e
23
Compensatie koudeval door radiator
koud
bron: Ferry Bakker TU/e
24
(on)behaaglijke combinatie luchttemperatuur-
luchtsnelheid
25
Temperatuursgradienten
Een temperatuursverschil
van 3 graden tussen enkels
op 0.1 m en romp/hoofd op
1.1 m boven de vloer is nog
net toelaatbaar.
26
En geleiding dan?
bron: Ferry Bakker TU/e
bijvoorbeeld kale betonnen vloer
27
Luchttemperatuur en productiviteit
28
Temperatuur en leerprestaties
Hoge temperatuur
vermindert de concentratie
bij jongens
Hoge temperatuur
veroorzaakt rusteloosheid bij
meisjes
Bakke, Noorwegen 1999:
29
Percentage of
children in shirt-
sleeves against
room temperature,
1969
Source: Humphreys 1978
30
Relatieve grootte
van de aarde
De kracht van de zon
31
winter 700 W/m2
zomer 550 W/m2
Zonnestraling op een zuidgevel
32
1e orde energie-effecten
Bij 10 m2 glasoppervlak
Zon in de winter:
~10 × 700 × 0.6 = 4.2 kW = 70 ×
gratis verwarming!
Zon in de zomer:
~10 × 550 × 0.6 = 3.3 kW = 55 ×
ongewenste verwarming!
30 leerlingen ~ 3 kW
verlichting ~ 0.5 kW
60 W
60 W
33
Oververhitting
Het broeikaseffect
Kortgolvige zonne-energie wordt na absorptie omgezet in langgolvige
straling die niet door het glas wordt doorgelaten
kortgolvig
zonlicht
langgolvige
thermische straling
34
Glas is niet transparant voor thermisch infrarood
35
Een “standaard klaslokaal”
7.2 × 7.2 × 3.6 m
30 leerlingen 3 kW warmte
60% glas (15.5 m2)
Ventilatie: 1.5 × 3.5 dm3/m2 s (8:30-18:00)
Bouwwijze: middelzwaar
Oriëntatie: zuid
36
Broeikaseffect: temperatuur in de klas, standaard dubbel
glas, geen zonwering
buiten temp.
binnen temp.
37
Temperatuur in de klas, std. dubbel glas,
automatische buitenzonwering @ 150 W/m2
38
Temperatuursverlaging door automatische buitenzonwering
schakelend bij 150 W/m2
39
Glastemperatuur binnenblad dubbele beglazing
zonder
buiten-
zonwering
met
buiten-
zonwering
40
Temperatuursverdeling van het binnenblad
Slim ventileren!
41
Effectiviteit van zonwering in perspectief
g = 0.07 g = 0.23 g = 0.35 .. 0.5 g = 0.63
De effectiviteit van zonwering wordt bepaald door de g-waarde.
Hoe lager deze is, hoe minder directe zonnewarmte binnentreedt.
42
Praktische aspecten: Buitenzonwering I
primair warmtewering
nieuwbouw: vroegtijdig in het ontwerp meenemen
liefst automatisch van april t/m september
oost gevel: 2 uur na zon-op 600 W/m2
houd rekening met ventilatie openingen
kleur minder belangrijk, licht heeft de voorkeur
43
Praktische aspecten: Buitenzonwering II
windvastheid – wind-zonautomaat voorkomt schade
handbediend: zonwering vroegtijdig neerlaten, als het binnen
warm wordt ben je te laat
regelmatig onderhoud verlengt de levensduur
bij een contract vaak verlenging garantieperiode
levensduur: 10-15 jaar
44
Praktische aspecten: Binnenzonwering
Primair lichtregulering
Contact met de omgeving – doorzicht – is belangrijk
Jalouzie – kies lichte kleuren, hoge reflectie, geen storende
contrasten in het zicht
Screen – licht of aluminium aan de buitenkant, donker aan de
binnenkant voor doorzicht
45
Conclusies
Thermisch comfort heeft vele aspecten
Samenhang met andere comfort aspecten, m.n. luchtkwaliteit
maar ook bijv. akoestiek
Een goede bouwfysicus kan een gewogen advies geven
Hoed u voor eendimensionale energiebespaarders!
46
binnen
klimaat
energie
efficiency
Balans tussen energie-efficiency en een goed binnenklimaat:
laatste moet altijd zwaarder wegen!
47
Tot slot:
Zeg niet: Comfort verhogend
luxe, overbodig,
kom op, ze moeten gewoon werken!
Maar zeg: Voorkomt discomfort
discomfort = verlies,
ho, ho, dat willen we niet, dat moeten we voorkomen!
48
49
De Klif, Oosterhout
foto: Thea van den Heuvel Fotografie
50
Pantarijn, Wageningen
51
Pantarijn, Wageningen
52
Gebhard-Müller Schule Biberach D
53
54
Buitenzonwering geïntegreerd in het ontwerp

Contenu connexe

Plus de Stichting Living Daylights

Plus de Stichting Living Daylights (17)

J bakers 3 nov 2010
J bakers 3 nov 2010J bakers 3 nov 2010
J bakers 3 nov 2010
 
K vd Leest 3 nov 2010
K vd Leest 3 nov 2010K vd Leest 3 nov 2010
K vd Leest 3 nov 2010
 
R v Luxemburg 3 nov 2010
R v Luxemburg 3 nov 2010R v Luxemburg 3 nov 2010
R v Luxemburg 3 nov 2010
 
M v Loon 3 nov 2010
M v Loon 3 nov 2010M v Loon 3 nov 2010
M v Loon 3 nov 2010
 
L Heijnders 3 nov 2010
L Heijnders 3 nov 2010L Heijnders 3 nov 2010
L Heijnders 3 nov 2010
 
F Duijm 3 nov 2010
F Duijm 3 nov 2010F Duijm 3 nov 2010
F Duijm 3 nov 2010
 
H Korbee 3 nov 2010
H Korbee 3 nov 2010H Korbee 3 nov 2010
H Korbee 3 nov 2010
 
D Dolmans 3 nov 2010
D Dolmans 3 nov 2010D Dolmans 3 nov 2010
D Dolmans 3 nov 2010
 
A Pelzer 3 nov 2010
A Pelzer 3 nov 2010A Pelzer 3 nov 2010
A Pelzer 3 nov 2010
 
A Harsta 3 nov 2010
A Harsta 3 nov 2010A Harsta 3 nov 2010
A Harsta 3 nov 2010
 
A Boerstra F v Dijken 3 nov 2010
A Boerstra F v Dijken 3 nov 2010A Boerstra F v Dijken 3 nov 2010
A Boerstra F v Dijken 3 nov 2010
 
Verslag symposium 3 nov 2010
Verslag symposium 3 nov 2010Verslag symposium 3 nov 2010
Verslag symposium 3 nov 2010
 
Daglichtcafé 2010: Piet Sonnveld (Wageningen UR)
Daglichtcafé 2010: Piet Sonnveld (Wageningen UR)Daglichtcafé 2010: Piet Sonnveld (Wageningen UR)
Daglichtcafé 2010: Piet Sonnveld (Wageningen UR)
 
Daglichtcafé 2010: Jan Westra (Priva)
Daglichtcafé 2010: Jan Westra (Priva)Daglichtcafé 2010: Jan Westra (Priva)
Daglichtcafé 2010: Jan Westra (Priva)
 
Daglichtcafé 2010: Emile Quanjel (Bouwen met Groen en Glas)
Daglichtcafé 2010: Emile Quanjel (Bouwen met Groen en Glas)Daglichtcafé 2010: Emile Quanjel (Bouwen met Groen en Glas)
Daglichtcafé 2010: Emile Quanjel (Bouwen met Groen en Glas)
 
Daglichtcafé 2010: Alexander van de Beek (Innovate Consulting)
Daglichtcafé 2010: Alexander van de Beek (Innovate Consulting)Daglichtcafé 2010: Alexander van de Beek (Innovate Consulting)
Daglichtcafé 2010: Alexander van de Beek (Innovate Consulting)
 
Daglichtcafé 2010: Ron van den Burg (Nobutec)
Daglichtcafé 2010: Ron van den Burg (Nobutec)Daglichtcafé 2010: Ron van den Burg (Nobutec)
Daglichtcafé 2010: Ron van den Burg (Nobutec)
 

W Beck 3 nov 2010