1. Në këtë ligjëratë do të njihemi
me:
 Konceptin e Konsumit dhe Investimeve.
 Të ardhurat e disponueshme dhe funksioni I konsumit. Prirjen
marxhinale për konsum (MPC), si dhe Prirjen marxhinale për
kursim (MPS), Prirjen Mesatare për Konsum (APC).
 Faktorët që përcaktojn konsumin. Te ardhurat prezente dhe te
ardhurat e ardhshme
 Investimet dhe faktorët që përcaktojn ato. Investimet dhe norma e
interesit.
 Teoria e Akseleratorit.

2. Hyrje ne konceptet e kursimit dhe
investimeve
 Konsumi eshte nje prej elementve kyq dhe më me peshë te
kerkeses agregate dhe GDP-së.
 Investimet perbejn elementin me te ndryshueshem te kerkeses
agregate dhe GDP-së.
 Prandaj te dyjat se bashku kane nje ndikim shumë te madh si
ne permasat, po ashtu edhe ne sjelljen e kerkeses agregate
(AD)

3. Konsumi dhe Kursimi
Të ardhurat e disponueshme dhe funksioni i
konsumit
 Konsumi perfaqson shpenzimet e konsumatorve privat per mallra
dhe sherbime qe shfrytezohen per dobi ne periudhen e tanishme
apo aktuale.
 Pjesa e pashpenzuar per konsumin aktual e te ardhurave te
disponueshme perfaqson kursimin.
YD=C+S
 YD=Te ardhurat e disponueshme,
 C=Konsumi,
 S=Kursimi
 Mallrat e konsumit afatgjatë si automobilët dhe makinat tjera qe
mund te kene dobi edhe ne periudhen aktuale edhe ne te
ardhmen.

4. Konsumi dhe Kursimi
Të ardhurat e disponueshme dhe funksioni i
konsumit
 Konsumi eshte komponenti me i madh i GDP-se (65% ne
vendet e industrializuara)
 Familjet e varfëra shpenzojnë pjesën më të madhe të të
ardhurave të tyre per ushqim dhe strehim.
 Me rritjen e te ardhurave, rritjen me te shpejtë e pëson kursimi,
qe konsiderohet si e mire luksi.
 Ne krahasim me te ardhurat e tyre, te pasurit kursejnë më
shumë se sa të varfërit.

5. Konsumi dhe Kursimi
Të ardhurat e disponueshme dhe funksioni i
konsumit
 Faktori i parë përcaktues i konsumit dhe kursimit janë të
ardhurat e disponueshme
 Kjo varesi eshte analizuar dhe ndryshe njihet edhe si hipoteza
e “të ardhurave absolute”
 Tabela ne vijim shpreh funksionin linear te konsumit dhe atë të
kursimit.

6. Konsumi dhe Kursimi
Të ardhurat e disponueshme dhe funksioni i
konsumit

7. Konsumi dhe Kursimi
Të ardhurat e disponueshme dhe funksioni i
konsumit
 Kurba e konsumit dhe ajo e kursimit paraqet lidhjen pozitive
midis te ardhurave te disponueshme dhe konsumit dhe
kursimit.
 Pikat e lakores se konsumit mbi vijen 45 shkallë,
korrespondojnë me vlera negative të kursimeve.
 Pikat e lakores se konsumit nën vijen 45 shkallë, nenkuptojnë
se vlerat e kursimeve do te jenë pozitive.
 Pikat e kurbes se konsumit qe gjinden ne pikprerje me vijen 45
shkallë (pika A), nenkupton se vlerat e kursimeve do te jetë
zero, apo C=YD.

8. Konsumi dhe Kursimi
Të ardhurat e disponueshme dhe funksioni i
konsumit
 Pjerrësia e lakores së konsumit shpreh shtesen e konsumit per
çdo njesi monetare shtesë të të ardhurave të disponueshme
(MPC – prirja marxhinale per konsum)
 Pjerrësia e lakores se kursimit shpreh shtesen e kursimit per
çdo njesi monetare shtesë të të ardhurave të disponueshme
(MPS – prirja marxhinale per kursim)

9. Konsumi dhe Kursimi
Të ardhurat e disponueshme dhe funksioni i
konsumit
 Konsumi dhe Kursimi ne fig 15.1 janë supozuar si lineare,
prandaj per kete arsye MPC dhe MPS edhe do te jenë konstant.
 Mirëpo, mund te supozohen edhe raste te tjera, ku MPC
zvogëlohet, ndërsa MPS dhe YD rriten.
 YD=C+S
 MYD=MC+MS
 MPC+MPS=1
 MYD=1 njësi monetare

10. Konsumi dhe Kursimi
 Tregues te rendesishem lidhur me sjelljen e C dhe S janë edhe
“prirja mesatare për konsum” (APC), si dhe “prirja mesatare
për kursim” (APS).
 “prirja mesatare për konsum” (APC), paraqet raportin midis
konsumit total dhe te ardhurave te disponueshme totale (C/YD).
 “prirja mesatare për kursim” (APS), paraqet raportin midis
kursimit total dhe te ardhurave te disponueshme totale (S/YD).

11. Faktorët që përcaktojn konsumin
Te ardhurat prezente dhe te ardhurat e
ardhshme
 YD luajnë një rol kyç ne percaktimin e nivelit te konsumit, megjithatë
ka edhe faktorë te tjerë.
 Pasuria është faktor shume i rendesishem - ndikimi i saj ne konsumin
agregat rritet kur ndryshon shpejtë dhe ne permasa te medha.
 Sa per thjeshtesi supozojm vetem dy periudha kohore, ku
konsumatori individual bënë përzgjedhjen midis konsumit aktual
(periudhen aktuale t) dhe atij te ardhshem (periudhen e ardhshme t+1)
 Te ardhurat individuale ne periudhen aktuale janë Yt dhe ne periudhen
e ardhshme Yt+1
 Analizo fig. 15.4

12. Faktorët që përcaktojn konsumin
Te ardhurat prezente dhe te ardhurat e
ardhshme
 Vija MAN eshte vija e buxhetit individual qe tregon te gjitha
kombinimet qe mund te arrijë nje konsumator midis konsumit
aktual dhe atij te ardhshem, duke i pasur te dhena te ardhurat
aktuale, te ardhurat e ardhshme dhe normen e interesit.
 Pika A tregon mundesi konsumi per konsumatorin tonë, ku ai
mund te konsumojë te gjitha te ardhurat aktuale (Yt) ne
periudhen prezente dhe te gjitha te ardhurat e ardhshme (Yt+1)
ne periudhen e ardhshme.
 Mundesit tjera te konsumit te shprehura ne vijë MN varen nga
mundesia e konsumatorit per te marre ose dhënë hua.

13. Faktorët që përcaktojn konsumin
Te ardhurat prezente dhe te ardhurat e
ardhshme
 Ne njërin ekstrem, në piken M, konsumatori do ti kursente te gjitha
te ardhurat aktuale (C=zero), keshtu qe nese supozojm se ne
periudhen e ardhshme norma e interesit (i) do te jete e njejte si per
dhenie ashtu edhe per marrje hua,
 ateherë konsumatori mund te shpenzojë: Yt+1+(1+i)Yt
 ku (1+i) Yt = vlera e ardhëshme e të ardhurave aktuale
 Ndersa ne ekstremin tjeter, ne piken N, konsumatori do te
konsumoje ne periudhen aktuale, te ardhurat aktuale plus vleren e
pakesuar të të ardhurave te ardhshme (Yt+Yt+1/1+i)
 Analizo fig. 15.4

14. Faktorët që përcaktojn konsumin
Te ardhurat prezente dhe te ardhurat e
ardhshme
 Vija MAN eshte vija e buxhetit individual qe tregon te gjitha
kombinimet qe mund te arrijë nje konsumator midis konsumit
aktual dhe atij te ardhshem, duke i pasur te dhena te ardhurat
aktuale, te ardhurat e ardhshme dhe normen e interesit.
 Pika A tregon mundesi konsumi per konsumatorin tonë, ku ai
mund te konsumojë te gjitha te ardhurat aktuale (Yt) ne
periudhen prezente dhe te gjitha te ardhurat e ardhshme (Yt+1)
ne periudhen e ardhshme.
 Mundesit tjera te konsumit te shprehura ne vijë MN varen nga
mundesia e konsumatorit per te marre ose dhënë hua.

15. Faktorët që përcaktojn konsumin
Te ardhurat prezente dhe te ardhurat e
ardhshme
 Ne njërin ekstrem, në piken M, konsumatori do ti kursente te
gjitha te ardhurat aktuale (C=zero), keshtu qe nese supozojm
se ne periudhen e ardhshme norma e interesit (i) do te jete e
njejte si per dhenie ashtu edhe per marrje hua,
 ateherë konsumatori mund te shpenzojë: Yt+1+(1+i)Yt
 ku (1+i)Yt = vlera e ardhëshme e të ardhurave aktuale
 Ndersa ne ekstremin tjeter, ne piken N, konsumatori do te
konsumoje ne periudhen aktuale, te ardhurat aktuale plus
vleren e pakesuar të të ardhurave te ardhshme (Yt+Yt+1/1+i)
 Analizo fig. 15.4

17. Faktorët që përcaktojn konsumin
Te ardhurat prezente dhe te ardhurat e
ardhshme
 Zgjedhja e konsumatorit do te varet nga preferencat e tij kohore
lidhur me konsumin aktual dhe atë te ardhshem, te cilat, ne një
masë të caktuar, varen nga fakti se sa i duruar është ai.
 Preferencat e konsumatorit racional mund te ilustrohet ne piken e
vijes se buxhetit me kurben me te lartë te arritshme te
indiferences (pika W)
 Pika W, individi eshte duke konsumuar Ct dhe kursyer Yt-Ct ne
periudhen aktuale
 Ndryshimi i pasurisë do te ndikonte ne te Yt si dhe ne Yt+1, prandaj
rritja e pasuris zhvendosë vijen e buxhetit djathtas nga MN ne
M‟N‟, ku pika e re e maksimizimit te mirëqenies se konsumatorit
do te jete pika V (Fig. 15.5).

19. Faktorët që përcaktojn konsumin
Te ardhurat prezente dhe te ardhurat e
ardhshme
 Faktorë tjerë janë pritjet per te ardhurat, çmimet, taksat, prirjet
per te ardhurat afatgjata, etj.
 Keto varesi i studion ekonomisti i shquar Amerikan Milton
Friedman ne hipotezen e tij “Te ardhurat Permanente”
 Konceptet baze me te cilat operon Friedman janë; konsumi
permanent (Cp), te ardhurat permanente (Yp) dhe te ardhurat
tranzitore (Ytr)

20. Faktorët që përcaktojn konsumin
Te ardhurat prezente dhe te ardhurat e
ardhshme
 Sipas hipotezes se te ardhurave permanente, Cp eshte
proporcional me Yp, pra Cp=kYp, ku k=MPC=APC
 Cp dhe Yp perfaqsojnë prirjet afatgjata te konsumit dhe te
ardhurave
 Sipas Friedmanit, Yt mund te jenë me te medha se Yp, prandaj
diferencen mes tyre ai e quan te ardhura tranzitore.
 Te ardhurat tranzitore perfaqsojn rritjen ose renien e papritur të
të ardhurave, pra Y=Yp+Ytr

21. Investimet dhe faktorët përcaktues
të tyre
 Njesoj si Konsumi, edhe Investimet përbëjnë elementin me te
ndryshueshem te kerkeses agregate dhe GDP-së.
 Shpeshherë me investim nenkuptohet çdo shpenzim per
shembull: per blerjen e nje ngastre te tokes, te letrave me vlerë
etj, ku ne fakt keto janë vetem tranzaksione financiare.
 Ndersa ne kuptimin ekonomik, investim kemi vetem ateherë
kur krijohet kapital i ri real, pra kur shtohet stoku i mallrave
kapitale, si: makineri dhe paisje, ndertesa dhe inventar shtesë
 Strukturen dërmuese te investimeve e përbejnë makineritë dhe
paisjet, ndersa pjesen me te vogel e zë inventari.

22. Investimet dhe faktorët përcaktues
të tyre
 Sipas shkollave te ndryshme te mendimit ekonomik, faktoret
qe percaktojnë investimet janë te shumtë.
 Ne do te ndalemi vetem ne dy teori kryesore lidhur me
funksionimin e investimeve.
 Teorinë që i lidhë investimet me normen e interesit, dhe
 Teorinë e percaktimit te investimeve nga te ardhurat, apo me
fjalë tjera „teorinë e akseleratorit‟.

23. Investimet dhe norma e interesit

24. Investimet dhe norma e interesit
 Nese supozojmë që i gjithë kapitali merret hua, ateherë te
gjitha variantet me fitim vjetor pozitiv janë të pranueshme.
 Me 10% norme te interesit, 5 projekte e para me nje shume prej
28 milione Lek pranohen.
 Me 5% normë te interesit, vetem 1 projekt refuzohet dhe me 53
milionë Lekë, 7 projektet e para pranohen.
 Analizo fig. 15.7 funksionin e investimeve

26. Teoria e Akseleratorit
 Akseleratori na ndihmon te kuptojm pse prodhimi i te mirave
kapitale ndryshon shumë me shpejt se sa prodhimi i te mirave
ne pergjithsi
 Sipas teorisë se akseleratorit niveli i investimeve neto korrente
varet nga ndryshimet ne te ardhurat, qe mund te shprehet:
It=v(Yt-Yt-1)
 ku: It=investimet neto ne periudhen aktuale,
 Yt=te ardhurat kombetare ne periudhen aktuale,
 Yt-1=te ardhurat kombetare ne periudhen e meparshme,
 v= nje konstante qe njihet si akselerator, qe percaktohet nga
karakteristikat teknologjike te prodhimit
 Per ta kuptuar parimin e akseleratorit, ta anlizojm shembullin e
paraqitur ne tabelen 15.3

27. Teoria e Akseleratorit
Tabela 15.3. Kerkesa dhe investimet neto

28. Teoria e Akseleratorit
 Nga te dhenat e Tabeles mund te nxirren disa perfundime:
◦ Qe investimet neto te mbeten ne nje nivel pozitiv konstant,
duhet qe kerkesa per produktin e firmes te rritet me te njejtin
ritëm
◦ Qe investimet neto te rriten, kerkesa duhet te rritet me nje
ritem ne rritje
◦ Ne qofte se kerkesa mbetet konstante, investimet neto do te
bien zero.

29. Kufizimet e te dy teorive
 Te dy teoritë, si ajo qe i lidhë investimet me normën e interesit, ashtu edhe teoria e
akseleratorit, kanë kufizimet e tyre.
 Teoria e Aksleratorit – kufizimi i kesaj teorie eshte supozimi se nuk ekziston asnjë
kapacitet i tepërt (i pashfrytezuar) ne ekonominë e nje vendi, gjë që eshte shumë
diskutabile
 Nje kufizim i perbashket per te dy shpjegimet eshte se asnjeri prej tyre nuk mban
parasysh pritjet e firmave per aktivitetin e ardhshem ekonomik dhe per kerkesen e
ardhshme.
 Nje kufizim tjeter i perbashket eshte edhe mosmbajtja parasysh e ndikimit te nivelit
te taksave dhe diferencave te tyre ne investime.
 Qeveria mund te ndikojë ne nivelin e investimeve private përmes politikave fiskale
dhe monetare, si dhe përmes krijimit te politikave makroekonomike per krijimin e
nje klime me te shendoshë ne ekonomi.

30. www.Biznesi.net