Espainiako Erregimen Zaharraren Krisia ulertzeko eskemak

1. FRANTZIAKO IRAULTZA ESPAINIAKO POLITIKANKARLOS III.a
KARLOS IV.a1789
Gaztelako
Gorteak konbokatu
Lege Salikoa deuseztatu eta tradizio gaztelarra
berreskuratu zen (argitaratu gabe) koroa
oinordetzan jasotzeko eskubidea arautzeko.
FRANTZIAKO IRAULTZA (1789-1804)
Zalantza ugari :
•Hurbiltasun geografikoa
•Herrialdeen paralelismoak
•Famili Itunak
•Errege frantsaren egoera
•Ilustrazioaren hedapena
3.FRANTZIA IRAULTZAILEAREN KONTRAKO GERRA (1793-95))
•Errege frantsesaren exekuzioa
•Erregimen Zaharraren defendatzaileak
BASILEAKO BAKEA (1795)
•Itsas flotaren porrota
•Krisialdi ekonomikoa
ESPAINIAKO 1.DESAMORTIZAZIOA
BORROKA IDEOLOGIKOA (Godoy)
•Auzo lurrak
•Jesuiten ondasunak
•Ongintzako eliz erakundeen ondasunak
NAPOLEONEN INPERIOA (1804-1815)
Napoleonen politika aldaketa: Britainia Handiari ezarritako
BLOKEO EKONOMIKOA (1806)
4.FRANTSESEN ALIATUA
•San Ildefonsoko ituna (1795)
(Ingalaterra arerio komuna)
1.Beldurra: ISOLAMENDU KULTURALA
2.Franziarekiko ADISKIDETASUNA
TRAFALGARREN PORROTA (1805) BLOKEO EKONOMIKOA (1806)
FONTAINEBLEAUKO ITUNA (1807)
1808. Espainiaren okupazio militarra
Aranjuez-eko motina
(1808ko martxoa)
Godoyren destituzioa
Gobernu batzordea Madrilen utzi
BAIONARA DOA ERRET FAMILIA
(1808ko apirila)
BAIONAKO ESTATUTUA
Prozesuaren legitimizazioa
BAIONAKO ABDIKAZIOAK
144.art.Euskal foru erregimena arriskuan
Madrilgo altxamendua /fusilamenduak
(Maiatzak 2-3)
INDEPENDENTZI GERRA (1808-1814)
TRAFALGARREN PORROTA (1805)
FERNANDO VII.a errege
Karlos IV.aren abdikazioa

2. INDEPENDENTZI GERRA ETA PROZESU IRAULTZAILEA
•Espainia barrukoa eta nazioartekoa (Britainia Handia)
•Gerra nazionala frantsesen kontra
•Izpiritu tradizionala (monarkia eta erlijioaren aldekoa)
INDEPENDENTZI GERRA
(1804-1814)
BILAKAERA MILITARRA
BILAKAERA POLITIKOA
1)- HASIERA (1808)
INBASIOA ETA JENDEAREN ERANTZUNA
•Penintsularen okupazioa
•Herritar espainiarren erantzuna
•Ejerzito frantsesaren zatiketa
•Hasierako arazoak: Bailen-ko bataila
• Frantsesak Ebroraino erretiratu
FRANTSESEN ALDE
•Frantsestuak
FRANTSESEN KONTRA
•Herritarren zatirik handiena
•Noble absolutistak eta erreformistak
•Goi eta behe mailako kleroa
•Gutxiengo ilustratua
LURRALDEA ZATITURIK
PROBINTZI BATZARRAK
HUTSUNE INSTITUZIONALA
GORENEKO BATZAR
ZENTRALA (1808-10)
2)- FRANTZIAREN NAGUSITASUNA (1808-1812)
•Napoleon enperadorearen garaipenak
•Ia Penintsula osoa frantsesen kontrolpean
•Erdialdeko mendiguneak eta kanpoaldeko
inguru batzuk izan ezik (Cadiz eta Huelva)
•Britainia Handiaren parte hartzea
•1810.Otsaileko dekretua
•Frantziako muga Ebroraino
GERRILLA (desgaste gerra)
•Borroka egiteko era berria
•Prestakuntzarik gabekoa
•Ustekabeko erasoa
•Etengabeko erasoa
•Inguruaren ezagutza
•Herritar zibilen laguntza
ERREGEORDETZA TALDEA (1810)
•Zergatik? Zertarako?
•Deialdiaren ardura noren esku?
•Nazio osoa ordezkatzeko gorteak ?
GORTEAK KONBOKATZEKO ZALANTZAK
•Fdo VII. a bahiturik
•Behin-behineko
gobernuaren bazterketa
•Gobernu militarrak euskal probintzietan (2)
•Foru erakundeen deseuztapena
•Probintzi Kontseiluak
•Herritar zibilen laguntza
•Nekazal guneen kontrola
3)-FRANTZIAREN GAINBEHERA (1812-13)
•Errusiako frontea: soldaduen beharra
•Wellington-en garaipen militarrak
•Frantsesen azken porrotak iparraldean: Gasteiz,
Donostia, Irun (San Martzial-go guda)
•Valencay-ko Ituna
•Jose Bonapartearen bukaera
ONDORIOAK
•DEMOG: Hildako kopuru altuak.
•EKONOM: Komunikabideen suntsiketa, lapurketa etenga-
beak, , nekazal lurren hondamena, Ogasunaren porrota,...
•SOZIALAK: Gerrilla sistemaren iraupena landa munduan,
segurtasunik gabeko herria, herritarren arteko banaketa.
•POLIT: José I.aren erreinaldiaren amaiera, Fdo VII.aren
itzulera, Napoleonen amaieraren hasiera, errepresio
politikoa (frantsestu eta liberalen kontra), espainiar senti-
mentua sortzeko laguntza, Amerikako kolonien indepen-
dentziarako nahia, …
•KULT: Ondare artistikoaren zati baten galera
1812ko KONSTITUZIOA
•Estatu bateratua, bakarra
•Subiranotasun nazionala
•Monarkia konstituzionala
•Botere banaketa
•Herritarren berdintasuna
•Estatu zentralizatua
•Estatu konfesionala
•Gizabanakoen eta taldeen eskubideak
•Barne aduanarik gabeko merkatua
•Ondasunaren araberako zerga sistema
•Nazio osoa ordezkatzeko gorteak ?
•Ganbara kopurua?
•Boto sistema ?
•Non? Probintziak ordezkatzeko arazoak
•Asmo liberalak ≠ asmo absolutistak
•LAN LEGEGILEA
•Inprenta askatasuna
•Jaurerri jurisdikzionalak
deuseztatu
•Gremioak indargabetu
•Mesta indargabetu
•Inkisizioa deuseztatu
Talde ilustratu, burgesa eta hiritarra nagusi
Euskal foru-erregimenaren
bukaera?
ERREGIMEN ZAHARRAREN
APURKETA
CADIZEKO GORTEAK
(1810-1814)

3. FERNANDO VII.aren ERREINALDIA (1814-1833)
ERREGEAREN ITZULERA (1814-1820)
Independentzi Gerra bitartean KONTRAESANAK
•Naziotasun sentimendua
errege absolutistaren inguruan
•Printzipio liberal iraultzaileak
• 1812ko Konstituzioa
Gerra bukatzean
•Suntsiketa materiala
•Ekonomiaren hondamena
•Amerikako kolonien arazoa
•2.Mailako potentzia
•Liberal eta absolutisten arteko enfrentamendu politikoa
•Bahiketa garaiko akordiorik ez onartzea
•Konstituzioa zin egin arte erregetzat ez hartzeko konpromisoa
•Konstituzioa ez aldatzeko neurriak
•Erregearen ibilbidea prestatzea zuzen Madrilera heltzeko
HONDAMENDIA
•ITXAROPENA
•ZUHURTASUNA
Erregearen etorrera
•Herriaren harrera ona
•Ejertzito, lurjabe eta Elizaren laguntza
•Probokazioz beteriko jarrera
•Gorteetako diputatuen zatiketa: PERTSIARREN AGIRIA
SEI URTEKO ABSOLUTISTA (1814-20)
•Erregearen botere osoa
•Inkisizioa berpiztu
•Prentsa askatasuna ezereztu
•1812ko Konstituzioa indargabetu
•Errepresio politikoa
•Zerga sistema zaharra
•Cadizeko berrikuntza ekonomikoak ezereztu
Militar liberal batzuen ezinegona1820.RIEGOREN PRONUNTZIAMENDUA
HIRURTEKO LIBERALA
•Prentsa askatasuna
•Cadizeko lanaren aldeko politika iraultzaileaHIRURTEKO LIBERALA
(1820-23)
•Cadizeko lanaren aldeko politika iraultzailea
•Ordena monastikoak ezereztu
•Monasterioen lurrak desamortizatu eta saldu
ARAZOAK
•Babes politiko txikia
•Liberalen arteko zatiketa (moderatuak eta aurrerakoiak)
•Erregearen nazioarteko laguntza (Aliantza Saindua)
Interbentzio militarra:San Luisen 100.000 seme
HAMARKADA ABSOLUTISTA (1823-33)
•Erregimen Zaharraren itzulera
•Errepresio politiko gogorra (erbesteratuak)
•Zapalkuntza kulturala
•Elizaren boterearen berreskurapena
•Amerikako kolonien galera
•Espainiako arazoak konpontzeko gaitasunik eza
•Gobernua osatzeko etengabeko aldaketak
•Erregearen arerio politikoak:
•liberal aurrerakoiak
•Muturreko errealistak Karlos Maria Isidroren inguruan
OINORDETZAREN ARAZOA
Fernando VII.a eta Santzio Pragmatika
1.GERRA KARLISTA
•Isabel printzesa oinordeko ofizial izendatu zuten lege aldaketaren ostean
•Maria Kristina erregeorde bihurtu zen senarra hildakoan
•Karlos Maria Isidroren eskubideak baztertuta geratu ziren

4. AMERIKAKO KOLONIEN INDEPENDENTZIA
(1810-1824)
ARRAZOI SOZIO-POLITIKOAK
•Espainiatik joandakoek politika eta administrazio kargu handienak eskuratzea
•Amerikako biztanle kreolen bazterketa politikoa
•Karlos III.aren politika ilustratua-erreformista-zentralista
•Karlos III.aren idazkarien pentsamendu erregalistak (Eliza Estatuaren menpe) Kleroa
Espainiatik ateratzea (Jesusen Lagundia)
ARRAZOI IDEOLOGIKOAK
•Frantziako ilustrazioak zabalduriko ideologia liberala
•Estatu Batuetako eredua (metropoliatik askatzeko eta erregimen berria ezartzeko)
•Burgesia kreolaren nazio ereduak (klase kutsua) independentzia nahi zuen baina
aldaketa sozi-politiko sakonik izan gabe
ARRAZOI EKONOMIKOAK
•Sevilla/Cadizek izandako monopolioari kritika zorrotza
•Karlos III.aren merkataritza askatasunak ez zituen Amerikakoen nahiak asetu
•Merkatu librearen aldeko aldarrikapena (1796an lortua Espainiako porrot militarren
ARRAZOI EKONOMIKOAK
•Merkatu librearen aldeko aldarrikapena (1796an lortua Espainiako porrot militarren
ondorioz)
•Enkomienda ezerezteko aldarrikapena (lurjabe handienen kontrakoa)
•Espainiari ordaindu beharreko zerga sistemaren kontra
1806.Fr.Mirandaren ahaleginak Venezuelan
1808.Baionako abdikazioak. Espainiako Independentzi Gerrak sorturiko hutsune politikoa
Independentzi Gerran izandako porrot militarren laguntza (Amerikara ezin ziren soldaduak bidali).
Lehenengo aldarrikapenak. Gerra zibila (metropoli edo independentziaren alde)
1812.Konstituzioak biztanle guztien berdintasuna ezarri. Cadizek zabalduriko bide liberala.
1814-33.Fernando VII.aren ahultasun eta ezintasun politiko-militarra. Independentzia lortzeko gerrak.
1816-24.Lurraldeen independentziak (Argentina, Chile, Peru, Mexiko, …)
GERRA
ONDORIOAK
•Lehengo inperio kolonialaren desagerpena (Kuba, Puerto Rico eta Filipinas izan ezik)
•Koloniekiko aldeko merkataritzaren galera (lehengai merkeen iturria eta merkatu zabala)
•Espainia bigarren mailako potentzia bihurtzea
•Amerikako zatiketa politikoa
•Amerikako ezegonkortasun politikoa eta etengabeko gerra giroa
•Estatu Batuen eta Britainia Handiaren asmo neokolonialisteekiko menpekotasun amerikanoa