1. FPA en het meten van
interne complexiteit
(bij de Belastingdienst)
Guido Leguyt, Wouter van Mossevelde,
15 november 2012 .

2. Agenda
• Introductie
• FPA bij de Belastingdienst
• Waarom interne complexiteit meten?
• Eisen t.a.v. telmethode
• Kandidaten
• Kenmerken van IBRA
• Vervolg

3. Sturen op productiviteit met FPA
FPA bij alle projecten:
• Estimate-rapporten
• Dashboard met resultaten (KPI’s)
Normen (uren/FP):
• Ontwikkeltaal
• Beheerkosten
Jaarlijks:
• Productiviteitsrapport (intern)
• Overheidsbenchmarkrapport

4. Inrichting FPA
• Installed Base: 316 applicaties (300.000 fp in beheer)
• Jaarlijks 800 FPA tellingen vanuit de Base
• Metriekenoffice met interne FPA-analisten
• Rechtstreekse input bij de bestuurder
Sturen met FPA:
• Halvering ontwikkelkosten
• Ingebed in het proces
• Managementtool en een groot succes!

5. Kosten softwareontwikkeling B’dienst
U
p
n
P
e
F
r
2006 2007 2008 2009 2010 2011

6. Waarom interne complexiteit meten?
Telling COBOL release
• Praktijkmethode : 164 FP (verkleinen systeemgrenzen)
• NESMA : 38 FP
Productiviteit
• Praktijkmethode : 25 uur/FP
• NESMA : 96 uur/FP
• Gemiddelde release : 16 uur/FP

7. Waarom interne complexiteit meten?
Gevolg:
• Rood vlaggen in dashboard
• FPA wordt niet serieus genomen
(keerzijde van het succes!)
Nadere Analyse:
• Bij meerdere systemen praktijk methode
• “Verborgen functionaliteit”
• Wel in bedrijfsprocessen zichtbaar
• Grote variatie tussen systemen

8. Waarom interne complexiteit meten?
Behoefte:
• Aanvulling op NESMA
• Omvang bepalen (variatie eruit halen)
• Herkenbaar voor klant
• Bruikbaar in besturing
• Benchmarken

9. Probleemstelling
Wat was het probleem waar de Belastingdienst
zich voor gesteld zag?
• Een bedrijfskritisch geautomatiseerd systeem met veel
“interne verwerking” werd met Nesma FPA flink
ondergewaardeerd
• Meerdere systemen met hetzelfde probleem, maar met
eigen telmethode

10. Eisen t.a.v. telmethode
• Eenvoudig te leren
• Aansluiten op Nesma FPA
• Marktstandaard (bij voorkeur)
• Toepasbaar op bestaande documentatie (dus geen
extra ontwerp-inspanning nodig)
• Toepasbaar op client-server systemen (3GL,
procedurele opzet)

11. Kandidaat telmethoden
Keuze tussen Cosmic of IBRA
IBRA = Internal Business Rules Analysis
opgesteld in 2003 door Centrelink (Australian Social
Services Delivery Agency)
IBRA Counting Guidelines

12. Voor- en nadelen Cosmic
Voordelen:
• Markstandaard, benchmark-gegevens beschikbaar
• Cosmic-FFP kunnen worden omgezet in Nesma-FP
Nadelen:
• Bestaande documentatie niet toereikend
(zie voorbeeld 1)
• Tijd nodig om kennis en ervaring mee op te doen

13. Voorbeeld 1: opzet documentatie
P r o c e s d ia g r a m O b je c td ia g r a m
B e h a n d e ld o s s ie r
B e h a n d e ld o s s ie r
P ro c e s 1 :
O p h a le n r e le v a n t e g e g e v e n s
B e h a n d e ld o s s ie r
V A n ie t te VA H O TH O R
b e re k e n e n
V A te b e r e k e n e n
H e f f in g s z a a k H e f f in g s z a a k
P ro c e s 2 :
m e t r e s u lta te n m e t b e d ra g
B e r e k e n e n e n r e g is t r e r e n V A
e e r d e r e a a n s la g e n
P ro c e s 3 :
B e r e k e n e n e n r e g is t r e r e n
r e s u lt a t e n H e f f in g s z a a k v a n V A
P r o c e s 4 : B e p a le n e n r e g is t r e r e n
r e la t ie m e t H e f f in g s z a a k m e t
b e d r a g v a n e e r d e r e a a n s la g e n
P ro c e s 5 :
B e p a le n H O T H O R
s ig n a a l s ig n a a l
G VA H O TH O R

14. Voor- en nadelen IBRA
Voordelen:
• Direct toepasbaar op aanwezige
ontwerpdocumentatie (geen herontwerp nodig)
• Complementair op Nesma te gebruiken
• IBRA hanteert dezelfde begrippen als Nesma
• Geschikt voor procedurele systemen
• Snel te leren
Nadelen:
• Geen marktstandaard en geen benchmark-gegevens
beschikbaar
• Bestaande telrichtlijnen niet specifiek genoeg
• Stelt hoge eisen aan ontwerpdocumentatie

15. Keuze voor IBRA omdat:
• Direct toepasbaar op ontwerpdocumentatie
• Eenvoudiger te leren
• Complementair op Nesma-tellingen
• Aansluiting bij Nesma-begrippen

16. Uitleg IBRA-begrippen (1)
IBRA kent 2 soorten functies:
• II = internal inference, interne bepaling
• IC = internal calculation, interne berekening
Bij een II-functie wordt een conditie bepaald, zoals
"A < B" of "500 <= x < 987".
Bij een IC-functie wordt iets berekend, dit is in een
formule uit te drukken.

17. Uitleg IBRA-begrippen (2)
Voor beide functies II en IC gelden:
• Uniek a.d.h.v. logische wijze van verwerking,
gerefereerde ILGV's/KGV's en gebruikte attributen
(net als bij Nesma)
• Het proces van de II of IC is niet betrokken bij het
uitwisselen van data over de systeemgrens
• Bepaalt of berekent iets wat relevant is voor de
gebruiker
Zie voorbeeld 2

18. Voorbeeld 2: Nesma FPA met IBRA
Banksaldo klant Telling:
Nesma:
IF Registreren banksaldo 4
ILGV Klant 7
totaal FPA: 11
Totaliseren bank-
saldo per Klant IBRA:
IC tot. banksaldo per klant 3
Invoeren banksaldi II bepalen klantstatus 3
Klant en bepalen totaal IBRA: 6
klantstatus
<0 banksaldo
Status = Status = Status =
rood oranje groen
Klant

19. Waardering van IBRA-functies
Een II- en IC-functie zijn beide altijd 3 IBRA-punten
waard.
Er wordt niet met correctiefactoren voor complexiteit van
de functie o.i.d gewerkt.
Bij Belastingdienst worden Nesma FPA punten en IBRA-
punten apart geteld.

20. Aandachtspunten bij tellen met IBRA
• Bepaal het detailniveau van een IBRA-functie (heeft
grote invloed op aantal IBRA-punten)
Zie voorbeeld 3
• Uniciteit IBRA-functies

21. Voorbeeld 3: bepalen detailniveau
Functie: Bepaal aanslagnummer
Aanslagnummer = <jaar + dagnr aanslag><landcode><BSN-nr>
bv. 2012054NL245988463
Als alle onderdelen relevant zijn voor gebruiker, dan mogelijk de
volgende IBRA-functies voor functie “bepalen aanslagnummer”:
• II bepaal jaar aanslag
• IC bereken dagnummer aanslag
• II bepaal landcode
• II bepaal samenstelling aanslagnummer
Als alleen Aanslagnummer relevant is, dan IBRA-functie:
• II bepaal Aanslagnummer

22. Invulling Belastingdienst telwijze IBRA
• Na uitvoer IBRA-functie hoeft het systeem niet in een
consistente staat te zijn
• IBRA-functies hoeven niet alleen met permanente
gegevens te werken
• Validaties ook uitdrukken in IBRA-functies, zolang
deze niet direct betrokken zijn bij gegevensoverdracht
over de systeemgrens
• Gebruik bij systemen met een batch-deel: alleen
batch-deel van systeem met IBRA tellen
• IBRA niet voor alle systemen relevant 
ondergrens (formule) gedefinieerd

23. Vervolg met IBRA
• Verder specificeren IBRA-handleiding
• Kalibreren IBRA-punten met Nesma
• Uitwisselen van ervaringen met andere organisaties
m.b.t. telmethode IBRA

24. Vragen ?
Contact:
gd.leguyt@belastingdienst.nl
wac.van.mossevelde@belastingdienst.nl