1. TUGASAN
__________________________________________________________________________
TUGASAN 2013 SEMESTER SEPTEMBER
____________________________________________________
KOD KURSUS
:
ESP 313
TAJUK KURSUS
:
SEJARAH DAN PERKEMBANGAN BAHASA MELAYU
PROGRAM
:
SARJANA MUDA PENDIDIKAN
___________________________________________________________________________
NAMA PELAJAR
:
NORIZA BINTI AHMAD
NO. MATRIK
:
E30209120039
AKADEMIK
:
EN. WAN BUANAN BIN WAN HUSSAIN
PUSAT PEMBELAJARAN
:
AEU KUANTAN
NAMA FASILITATOR
___________________________________________________________________________
2. BAHAGIAN A
PEMINJAMAN BAHASA TELAH MEMPERKAYAKAN BAHASA MELAYU
Pengenalan
Bangsa Melayu dikatakan berasal dari Asia Tengah atau Nusantara (kepulauan Melayu).
Hal ini berdasarkan dua teori yanng dikemukakan oleh para pengkaji prasejarah yang
mengatakan bahawa bangsa Melayu berasala dari Asia Tengah berdasarkan kajian yang dibuat
terhadap kapak tua (beliung batu) yang ditemui.
Beberapa orang sarjana bahasa Barat telah membuat penyelidikan tentang bahasa-bahasa
yang tersebar di kepulauan Melayu dengan membandingkan antara satu bahasa dengan bahasa
yang lain. Antara pengkaji yang terkenal termasuklah R.H. Geldern, J.H.C Kern, Wilhem von
Humboldt, van der Tuuk, dan lain-lain lagi. J.H.C. Kern, seorang ahli fisiologi Belanda juga
mengatakan bahawa bangsa Melayu itu berasal dari Asia Tengah berdasarkan persamaan
beberapa perkataan. Beliau mendapati ada beberapa perkataan yang terdapat di kepulauan
Nusantara itu terdapat juga di Madagascar, Taiwan, beberapa pulau di kepualauan Pasifik dan di
Filipina. Beliau juga mendapati bahawa perkataan yang digunakan berasal daripada induk yang
sama, iaitu Asia.
Berdasarkan kajian yang telah dilakukan oleh para pengkaji, bahasa Melayu didapati
tergolong dalam filum bahasa-bahasa Austris yang mempunyai tiga rumpun utama: bahasa
Austroasia, Tibet-China dan Austronesia. Filum Austris terpecah kepada tiga rumpun bahasa
yang besar iaitu rumpun Austroasia dan rumpun Austronesia, dan rumpun Tibet-China. Rumpun
Austronesia dipecahkan kepada empat keluarga, iaitu Indonesia, Melanesia, Mikronesia dan
Polinesia.
Ahli bahasa telah membahagikan perkembangan bahasa Melayu kepada tiga tahap utama
iaitu, bahasa Melayu Kuno, bahasa Melayu Klasik dan bahasa Melayu Moden. Bahasa Melayu
Kuno tergolong dalam keluarga bahasa Nusantara di bawah golongan bahasa Sumatera.
Digunakan pada abad ketujuh hingga abad ke-13 pada zaman kerajaan Srivijaya. Bahasa Melayu
Kuno telah menjadi lingua franca dan bahasa pentadbiran kerana sifat bahasa Melayu yang
bersifat sederhana dan mudah menerima pengaruh luar. Oleh sebab agama Hindu menjadi
pegangan orang Melayu, bahasa Melayu banyak dipengaruhi oleh sistem bahasa Sanskrit yang
3. menyumbang kepada pengayaan kosa kata dan ciri-ciri keilmuan. Bukti yang menunjukkan
penggunaan bahasa Melayu Kuno dapat dilihat pada batu bersurat abad ketujuh yang ditulis
dengan huruf Palava. Antara batu bersurat yang dijumpai ialah Batu Bersurat di Kedukan Bukit,
Palembang (683M), Batu Bersurat di Talang Tuwo, Palembang (684M), Batu Bersurat di Kota
Kampar, Pulau Bangka (686M) dan Batu Bersurat di Karang Brahi, Meringin, Hulu Jambi
(686M).
Pengaruh agama Islam yang semakin mantap di Asia Tenggara pada abad ke-13 memberi
impak kepada perkembangan bahasa Melayu. Kedatangan Islam ke Tanah Melayu telah merubah
sistem bahasa Melayu terutama dari aspek kosa kata, struktur ayat dan sistem tulisan. Terdapat
tiga batu bersurat penting yang ditemui iaitu Batu Bersurat di Pagar Ruyung, Minangkabau,
1356M yang ditulis dalam huruf India dan mengandungi prosa Melayu kuno dan beberapa baris
sajak bahasa Sanskrit. Batu Bersurat di Minye Tujuh, Acheh (1380M) masih memakai abjad
India dan buat kali pertamanya terdapat penggunaan kata-kata arab seperti kalimat nabi, Allah
dan rahmat. Batu bersurat di Kuala Berang, Terengganu (1303-1387) ditulis dalam tulisan jawi
dan membuktikan tulisan Arab telah digunakan dalam bahasa Melayu pada abad itu. Begitulah
berlakunya perubahan daripada bahasa Melayu Kuno kepada bahasa Melayu Klasik.
Bahasa Melayu Moden dikatakan bermula pada abad ke-19. Hasil karangan Munsyi
Abdullah dianggap sebagai permulaan zaman bahasa Melayu moden kerana siftanya dikatakan
agak menyimpang dengan bentuk bahasa Melayu Klasik. Sebelum penjajahan British, bahasa
Melayu mencapai kedudukan yang tinggi, berfungsi sebagai bahasa perantaraan, pentadbiran,
kesusasteraan dan bahasa pengantar di pusat pendidikan Islam.
4. 2.0
Peminjaman Kata
Kata merupakan sesuatu yang diujarkan atau diucapkan. Ia adalah suatu unit dari satu
bahasa yang mengandungi erti dan terdiri lebih daripada satu morfem. Kata terdiri daripada satu
akar kata atau dengan beberapa afiks dan gabungan kata-kata dapat membentuk frasa, klausa
atau ayat.
Dari segi linguistik, kata merupakan gabungan atau kesatuan bunyi yang
mengandungi atau menyampaikan pengertian tertentu. Kata “kata” dalam bahasa Melayu
diambil dari bahasa Sanskrit iaitu kathā. Dalam bahasa Sanskerta, kathā sebenarnya bermakna
“konversasi”, “bahasa”, “cerita” atau “dongeng. Dalam bahasa Melayu telah berlaku
penyempitan makna semantik dan ia berubah menjadi ‘kata’.
Kata pinjaman pula menurut Kamus Dewan Edisi Keempat bermaksud perkataan yang
diambil daripada bahasa asing. Selain itu kata pinjaman juga membawa maksud kata yang sudah
terserap di dalam sesuatu bahasa yang berasal daripada bahasa lain. Peminjaman kata merupakan
unsur yang lazim berlaku dalam mana-mana bahasa pun di dunia kerana beberapa faktor yang
tertentu. Peminjaman kata boleh terjadi akibat pertembungan budaya di dalam sebuah negara dan
akan menjurus kepada pertembungan bahasa. Peminjaman kata asing bermaksud bahasa yang
digunakan sekarang iaitu bahasa Melayu meminjam bahasa lain dengan tautan pada aspek
linguistik. Bahasa yang digunakan dalam bab 6 teks Sulalatus Salatin merupakan bahasa Melayu
klasik yang digunakan secara meluas pada abad tersebut.
Terdapat banyak faktor yang mendorong sesuatu bahasa itu termasuklah bahasa Melayu
untuk mengambil unsur-unsur asing, antaranya ialah :
i. Keperluan dalam dunia baru terutama dalam hal untuk memberi nama-nama baru atau
istilah-istilah baru yang menepati kehendak pengisian masa dan keadaan waktu itu.
ii.
Perkembangan
dalam
urusan
perniagaan
dan
perdagangan.
iii. Faktor psikologi masyarakat peminjam. Masyarakat penutur akan meminjam daripada bahasa
yang
dianggap
lebih
tinggi
tarafnya
daripada
bahasa
ibundanya
sendiri.
iv. Untuk memantapkan lagi struktur sesuatu bahasa itu. Proses peminjaman sebenarnya boleh
5. mendatangkan pengukuhan kepada bahasa yang meminjam. Seterusnya bahasa tersebut akan
terus berkembang dan hidup dalam sebarang masa dan keadaan.
Namun, terdapat lima unsur yang boleh dipinjam daripada bahasa luar dan bahasa
Melayu untuk memantapkan lagi strukturnya. Antaranya ialah :
1
unsur perkataan (kosa kata/perbendaharaan kata)
2
bentuk huruf dan sistem tulisan
3
sistem bunyi (bunyi yang tidak terdapat dalam bahasa Melayu seperti kh, gh)
4
imbuhan
5
peribahasa
Namun begitu, kita tidak menerima struktur ayat dalam bahasa asing dalam bahasa
Melayu.
Unsur-unsur bahasa asing masuk ke dalam bahasa Melayu melalui pertembungan antara penuturpenutur bahasa yang berkenaan. Pertembungan antara penutur boleh berlaku dalam hal-hal
seperti di bawah:
1
melalui proses peperangan dan penjajahan politik
2
proses perniagaan dan urusan perdagangan
3
melalui perhubungan kejiranan dan persahabatan
4
melalui aspek pendidikan dan penyebaran agama
Penyerapan unsur kosa kata asing dalam bahasa Melayu melalui keempat-empat proses di
atas. Aspek peperangan dan penjajahan politik telah membawa masuk perkataan daripada bahasa
Portugis, Belanda, dan Inggeris. Manakala aspek perniagaan, urusan berjual-beli dan pendidikan
serta penyebaran agama Islam. Perkataan-perkataan yang dibawa masuk termasuklah melalui
peminjaman daripada bahasa Sanskrit, dan Arab. Kejiranan dan persahabatan pula telah
membawa masuk perkataan-perkataan daripada bahasa China, Tamil, dan dialek Indonesia.
Peminjaman terbahagi kepada tujuh iaitu, peminjaman tulen, maksud, kacukan, pemerian,
berpindah, dialek dan kuno.
6. 2.1
Kesan Peminjaman
Peminjaman bahasa asing dalam bahasa Melayu memberi kesan kepada bahasa apabila
berlaku penyesuaian dan perubahan terhadap kosa kata bahasa peminjam. Peminjaman perlu
dikawal kerana peminjaman yang berlebihan akan mengakibatkan keaslian bahasa pinjaman itu
dicampur adukkan strukturnya. Pertembungan antara bahasa-bahasa lain akan mewujudkan
perubahan bunyi atau fonologi, bentuk kata atau morfologi, dan bentuk ayat atau sintaksis.
Perubahan fonologi berlaku apabila bahasa Melayu betembung dengan bahasa Arab dan
Inggeris.
2.1.1 Peminjaman Kosa Kata
Tiga bahasa yang sangat besar pengaruhnya dalam roses peminjaman kosa kata kepada
bahasa Melayu iaitu bahasa Sanskrit, bahasa Arab dan bahasa Inggeris. Walau bagaimanapun,
bahasa-bahasa Cina, Tamil, Siam, Belanda, Portugis, Parsi, Hindustan dan Jawa ada juga
memberi sumbangan dalam bentuk peminjaman kosa kata kepada bahasa Melayu.
2.1.2 Peminjaman bahasa Sanskrit
Unsur-unsur bahasa Sanskrit dalam bahasa Melayu. Bahasa Sanskrit banyak memperkayakan
bahasa Melayu sejak dari zaman dahulu lagi. Bukan sahaja bahasa Melayu, tetapi mana-mana
bahasa yang mempunyai hubungan dengan India akan sedikit sebanyak menerima pengaruh
bahasa Sanskrit. Bahasa Sanskrit masuk ke dalam bahasa Melayu melalui proses perdagangan
iaitu apabila kerajaan-kerajaan Melayu zaman dahulu membuat hubungan perdagangan dengan
India. Pedagang-pedagang India yang datang berdagang dengan Tanah Melayu menggunakan
bahasa Sanskrit. Paling utama ialah golongan pengembang agama buddha yang datang untuk
mengembangkan agama Buddha di rantau Asia Tenggara ini. Mereka akan menggunakan bahasa
Sanskrit.
Kajian telah menunjukkan bahawa dalam bahasa Melayu terdapat sebanyak 677 patah
perkataan yang berasal daripada bahasa Sanskrit. Kata-kata itu merangkumi pelbagai bidang
kehidupan seperti bidang agama, falsafah, alam semula jadi, kenegaraan, hubungan kekerabatan,
haiwan dan mergastua, bunga dan tumbuh-tumbuhan, bahagian-bahagian tubuh badan, penyakit,
7. perdagangan dan perniagaan, barangan dagangan, bahasa, pembelajaran dan kesusasteraan,
angka-angka, tanda masa dan arah, sifat dan keadaan, kata-kata kerja, keterangan ganti nama,
penghubung dan seru, unsur-unsur awalan dan akhiran dan kata majmuk. Contoh :
a) Agama dan falsafah : syurga, agama, bidadari, dewa, dewi, budi, saksi
b) Bunga dan tumbuh-tumbuhan : amra, angsana, cempaka, melati, penaga
c) Istilah Abstrak : asmara, bencana, cinta, dirgahayu, dusta, gembira
d) Anggota badan : anggota, bahu, badan, kepala, muka, nadi
e) Hubungan dan kekeluargaan : belia, dara, isteri, bangsa, saudari, saudara
f) Alam semula jadi: udara, bumi, bayu, tanah, samudera, ombak
g) Kenegaraan dan hubungan kekerabatan : desa, kota, pengawal, maharaja
h) Penyakit : selesema, kusta, demam
i) Haiwan dan margastua : angsa, gajah, ketam, unta, singa
j) Perdagangan dan barangan : arak, gangsa, curiga, kunci, biaya, warna
2.1.3 Peminjaman Bahasa Arab
Selain daripada bahasa Sanskrit, unsur bahasa Arab juga meresap masuk ke dalam bahasa
Melayu. Antara peranan utama Islam dan bahasa Arab terhadap bahasa Melayu ialah pengenalan
sistem tulisan. Huruf-huruf Arab diperkenalkan dan digunakan sebagai sistem tulisan
menggantikan sistem tulisan Pallawa dan Nagiri.
Sistem tulisan Arab pada mulanya diserapkan ke dalam bahasa Melayu untuk
menghasilkan buku-buku agama dalam bahasa Melayu, terutama mengenai ibadat. Persoalan
awal yang ditulis ialah seperti mengucap dua kalimah syahadah, solat, berpuasa, membayar
zakat. Pada ketika ini, bahasa Melayu menggantikan bahasa Jawa sebagai bahasa yang penting di
Kepulauan Melayu.
Apabila Islam dianuti oleh golongan kerabat istana dan rakyat Melaka, peminjaman katakata Arab mula meresap masuk ke dalam bahasa melayu. Semasa Melaka di bawah tampuk
pemerintahan
Sultan
Muzafar
Syah
(1446-1459),
Islam
diletakkan
sebagai
asas
8. pemerintahannya. Kesannya, pengaruh bahasa Arab menular masuk bukan sahaja dalam aspekaspek keagamaaan, tetapi juga meliputi aspek pentadbiran dan kelimuan.
Melaka menjadi pusat perdagangan di Kepulauan Melayu. Bahasa Melayu pula
memainkan peranan utama sebagai bahasa penyebaran ajaran-ajaran Islam. Sistem tulisan yang
diperkenalkan ialah tulisan Jawi. Sistem tulisan Jawi pada awalnya menggunakan 30 huruf-huruf
Arab, iaiatu daripada alif sehingga ya. Untuk menampung keperluan lidah Melayu, 5 huruf lagi
diperkenalkan hasil penyesuaian daripada bahasa Parsi, iaitu huruf ca, nga, pa, ga, dan nya.
Wilayah-wilayah atau pulau yang penduduknya beragama Islam telah menggunakan
bahasa Melayu sebagai bahasa keagamaan. Dengan ini, bahasa Melayu semakin luas
penggunaannya yang sebelum ini hanya digunakan dalam perdagangan dan kebudayaan sahaja.
Agama Islam juga memperkenalkan ilmu pengetahuan baharu dengan sejumlah khazanah yang
besar dan kaya, yang bersangkut paut dengan perkara yang kompleks seperti agama, ilmu,
fikiran, adat-adat Islam, dan sebagainya.
Antara perkataan Arab yang meresap masuk ke dalam bahasa Melayu ialah;
a. Berkenaan agama : Islam, iman, syarat, rukun, sah, anbia, nabi, wali, tauhid, syariat,
malaikat, syariah
b. Berkenaan ilmu : Ilmu, nahu, surat, jahil, kitab, riwayat, hisab, tafsir
c. Fikiran dan perasaan : Akal, faham, syak, yakin, nafsu, khusus, khas, ikhlas
d. Hukuman dan peraturan : Hukum, hakim, adil, zalim, tertib, wilayah, wakil
e. Adat dan pergaulan manusia : Kaum, umat, awam, nikah, muhrim, tahniah, syukur
f. Benda-benda, kejadian dan perbuatan : Haiwan, insan, wajah, sifat, wujud, nahas
2.1.4 Peminjaman Bahasa Eropah
Penyerapan Masuk Kosa Kata Bahasa Inggeris
Kedatangan kuasa-kuasa Barat tidaklah memberi kesan semerta kepada bahasa Melayu.
Pengenalan bahasa melayu kepada para pedagang Eropah merupakan langkah pertama ke arah
pengenalan mereka dengan bangsa Melayu. Campur tangan Inggeris di negeri-negeri Melayu
9. banyak membawa kesan kepada kedudukan bahasa Melayu. Bahasa Inggeris dijadikan bahasa
rasmi, bahasa pentadbiran, dan bahasa pengantar bidang pendidikan. Orang yang dapat
menguasai bahasa Inggeris akan mendapat keutamaan.
Keperluan terhadap ilmu dan desakan zaman yang berubah, menyebabkan banyak
perkataan bahasa Inggeris menyerap masuk ke dalam bahasa Melayu. Pinjaman perkataan
daripada bahasa Eropah terutamanya bahasa Inggeris terus berlaku. Ini kerana bahasa Melayu
memerlukan istilah sejajar dengan perkembangan semasa, terutamanya dalam bidang sains dan
teknologi. Antara perkataan awal yang meresap masuk ke dalam bahasa Melayu ialah ;
saman, notis, berek, pensel, gelas, setem, hotel, tiub, basikal, lesen, bil, lokap, kompas, biskut, se
tokin, drebar, mesin, telefon, biro dan banyak lagi.
Kata Pinjaman daripada Bahasa Portugis
Perkataan-perkataan daripada bahasa Portugis yang menyerap masuk ke dalam bahasa Melayu
ialah : baldi, bangku, meja, bomba, bendera, kemeja, garpu, kebaya, paderi, tuala, dadu,
mentega.
Kata Pinjaman daripada Bahasa Belanda
Perkataan-perkataan pinjaman daripada bahasa Belanda, antaranya ialah : engsel, duit, pos,
persen, sekolah, senapang, laci, pelekat.
Kata Pinjaman daripada Bahasa Tamil, Hindustan, Parsi, Cina
Perkataan pinjaman daripada bahasa Tamil : ayah, sebagai, cuma, macam, pinggan, bagai,
bagaimana, kalap, segala, cuci, kedai, modal, tirai, cuma, percuma, nelayan, koko.
Perkataan pinjaman daripada bahasa Hindustan : acar, cuti, kunci, budiman, kapas, palka, cukai,
kari, roti, curi, kelasi, topi.
Perkataan pinjaman daripada bahasa Parsi : agar, bakhtiar, banjir, bazar, badam, cap, kolah,
nakhoda, syabas, taj, andai, pasar, daftar, firman, khurma, lasykar, syah, saudagar, jam,
bandar, temasya, nisan, takhta, pelampung.
10. Perkataan pinjaman daripada bahasa Cina : tauke, tong, tauhu,loteng, laici, kuli, pungki, cap,
maajun, cawan, taugeh, cat, sampan, kongsi, ping pong, taufan, mi, bihun, kue tiaw, pau, kueh.
2.2
Peminjaman Imbuhan Asing dalam bahasa Melayu
Secara umumnya, unsur-unsur imbuhan asing dalam bahasa Melayu terbahagi kepada tiga
kumpulan, iaitu mengikut bahasa asal imbuhan-imbuhan tersebut :
i. imbuhan Sanskrit - maha-, tuna-, tata-, pra-, swa-, panca-, eka-, dwi-, tri-, -wan, -man, wati, -nita
ii. imbuhan Arab-Parsi: -bi-, -i, -wi, -iah, -in, -at, -ah
iii. imbuhan Yunani-Latin-Inggeris : pro-, anti-, mono-, poli-, auto-, supra-, -isme, ik, -si, al, -is
Kesimpulannya daripada bukti-bukti yang diberikan di atas jelaslah peminjaman bahasa telah
memperkayakan lagi bahasa Melayu. Semakin banyak kosa kata baharu yang terdapat dalam
bahasa Melayu.
12. BAHAGIAN B
MEMARTABATKAN BAHASA MELAYU UNTUK BERSAING DENGAN BAHASABAHASA LAIN DI DUNIA
1.0
Pengenalan
Menurut Harry Judge, orang Melayu Campa telah wujud sejak abad ke-2 Masihi lagi, jadi
dari segi logiknya apabila telah ada orang Melayu maka sudah pastilah ada bahasanya. Mengikut
maklumat daripada Drs Abdul Rahman Al-Mahadi dari segi bukti sejarah yang lebih konkrit
bahan berbahasa Melayu hanya terdapat pada abad ke-4 seperti pada prasasti Dong Yen Chau, di
Vietnam. Oleh itu dari maklumat ini membuktikan bahasa Melayu telah wujud kira-kira 1800
tahun yang lalu.
Selain itu bahasa Melayu pula telah mendapat pengaruh dari luar sejak abad ke-4 Masihi
seperti pengaruh bahasa Sanskrit yang terdapat pada tinggalan Kerajaan Melayu Kutai di
Kalimantan Timur yang bertarikh pada 400 Masihi dan Kerajaan Tarumanegara di Jawa Barat
pada 450 Masihi. Kewujudan bahasa Melayu pada abad ke-7 mempunyai banyak buktinya
seperti pada prasasti-prasasti zaman Sriwijaya, Syailendra, Sanjaya, dan Malayu. Pada abad ke10 dan ke-11 baru mula muncul kedatangan Islam seperti pada prasasti di Langgar, Kedah (290
Hijrah), Brunei (440H./ 1048M.), Phan~rang, Vietnam 431H./1039M.), Leran, Surabaya
(475H./1082M.), dan Pekan, Pahang (419H.).
Kemudian datang pula bangsa-bangsa Barat berpunca daripada kejatuhan Kota Melaka
(1511 M.), Maluka, Sunda Kelapa, Manila, dan lain-lain. Pengaruh Barat baru mula mengental
dalam abad ke-19 dan abad ke-20. Namun pada pertengahan abad ke-20 Dunia Melayu mula
menjadi negara yang bebas dan merdeka.
Zaman bahasa Melayu pramoden telah wujud dalam abad ke-19M. Ia merupakan zaman
peralihan antara zaman bahasa Melayu klasik dengan zaman bahasa Melayu moden. Dalam
zaman ini tamadun Barat dan budaya Barat sudah berjaya meresap ke dalam tamadun dan
budaya Melayu. Namun dalam bahasa Melayu itu sendiri, dari segi gaya bahasa, kosa kata,
ungkapan dan lain-lain masih banyak berbentuk bahasa Melayu klasik.
13. Pada zaman pemerintahan Inggeris ini, bahasa Melayu terus digunakan untuk tujuan
rasmi di Negeri-negeri Melayu Bersekutu dan Negeri-negeri Melayu Tidak Bersekutu. Pada
masa itu, pegawai-pegawai Inggeris yang bertugas di Tanah Melayu dikehendaki mempelajari
bahasa Melayu. Sebelum disahkan dalam jawatan mereka mesti lulus dalam peperiksaan bahasa
Melayu. Sebahagian daripada pegawai-pegawai itu terus menaruh minat yang tinggi terhadap
bahasa Melayu. Malah ada diantara mereka yang dikenali sebagai sarjana bahasa Melayu.
Antaranya ialah R.O. Winstedt, J.R. Wilkinson, C.C. Brown, W.E. Maxwell, W. Marsden, W.G.
Shellabear dan J. Crawford. Begitulah hebatnya bahasa Melayu pada zaman itu sehingga berjaya
memaksa orang Inggeris untuk mempelajari dan menguasainya. Faktor ini mungkin disebabkan
untuk memudahkan urusan pentadbiran Inggeris pada waktu itu.
2.0
Usaha-usaha untuk memartabatkan bahasa Melayu
Seperti yang telah kita ketahui, berbagai usaha telah dilakukan oleh kerajaan untuk
memartabatkan bahasa Melayu di negara kita. Antara usaha-usaha yang dilakukan ialah:
2.1
Menjadikan bahasa Melayu sebagai bahasa rasmi
YM Tunku Abdul Rahman, Perdana Menteri Malaysia pertama
telah menegaskan
bahawa pendaulatan bahasa kebangsaan sebagai bahasa rasmi menjadikan kemerdekaan
Malaysia lengkap apabila penggunaannya sudah dapat diterima sepenuhnya oleh rakyat.
Kedaulatan Bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan tercatat dengan jelas sebagai Perkara 152
dalam Perlembagaan Persekutuan Malaysia. Kedaulatan Bahasa Melayu sebagai bahasa
kebangsaan telah dimuatkan dalam Dasar Pelajaran Kebangsaan sebagai bahasa rasmi dan
pengantar yang tunggal di sekolah-sekolah dan institusi-institusi pengajian tinggi melalui
Penyata Razak 1956 dan disokong kuat oleh Penyata Rahman Talib 1960.
Perkara 152 Perlembagaan Malaysia
Bahasa kebangsaan ialah Bahasa Melayu dan hendaklah ditulis dalam apa-apa tulisan
sebagaimana yang diperuntukkan dalam undang-undang oleh Parlimen. Dengan syarat bahawa:
14. a.
Tiada sesiapa pun boleh dilarang atau ditahan daripada menggunakan (bagi apa- apa
maksud, selain daripada maksud rasmi), atau daripada mengajar atau belajar, apa-apa
bahasa lain; dan
b.
Tiada apa-apa jua dalam Fasal ini boleh menyentuh hak Kerajaan Persekutuan atau
hak mana-mana Kerajaan Negeri bagi memelihara dan meneruskan penggunaan
dan
pengajian bahasa mana-mana kaum lain dalam Persekutuan.
Walau apa pun peruntukan Fasal (10) selama tempoh sepuluh tahun selepas Hari Merdeka, dan
selepas daripada itu sehingga selainnya diperuntukkan oleh Parlimen, Bahasa Inggeris boleh
digunakan dalam kedua-dua Majlis Parlimen, dalam Dewan Negeri tiap-tiap Negeri, dan bagi
segala maksud rasmi yang lain.
Walau apa pun peruntukan fasal (10), selama tempoh sepuluh tahun selepas Hari Merdeka, dan
selepas daripada itu sehingga selainnya diperuntukkan oleh Parlimen, naskhah yang sahih:
a.
Bagi segala Rang Undang-Undang yang hendak dikemukakan atau pindaanpindaan
mengenainya
yang
hendak
dicadangkan
dalam
mana-mana
Majlis
Parlimen; dan
b.
Bagi segala Akta Parlimen dan segala perundangan kecil yang dikeluarkan oleh
Kerajaan Persekutuan, hendaklah dalam Bahasa Inggeris.
Walau apa pun peruntukan Fasal (10), selama tempoh sepuluh tahun selepas Hari Merdeka dan
selepas daripada itu sehingga selainnya diperuntukkan oleh Parlimen, segala pembicaraan dalam
Mahkahmah Persekutuan atau Mahkamah Tinggi hendaklah dijalankan dalam Bahasa Inggeris.
Dengan syarat bahawa, jika mahkamah dan peguam bagi kedua-dua pihak bersetuju, keterangan
yang diambil dalam bahasa yang digunakan oleh saksi tidak perlu diterjemahkan atau direkodkan
dalam Bahasa Inggeris.
Berdasarkan peruntukan yang diberikan, jelaslah bahawa pertimbangan sewajarnyalah telah
diberikan terhadap kedudukan Bahasa Melayu. Sejak tahun 1957, apabila Persekutuan Tanah
Melayu mencapai kemederkaan, Bahasa Melayu telah menjadi bahasa kebangsaan yang
disarankan oleh Suruhanjaya Reid. Pemilihan Bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan
berasaskan beberapa faktor, iaitu
15. a.
Bahasa Melayu mempunyai jumlah penutur yang terbesar di negara ini. Pada waktu itu,
kumpulan ini membentuk 49.78 peratus, manakala kaum Cina merupakan 37.1 peratus, dan
kaum India 11.0 peratus (Ensiklopedia Kebudayaan Melayu, hlm. 1260).
b.
Bahasa Melayu merupakan bahasa yang bersifat pribumi bagi negara ini. Oleh itu,
Bahasa Melayu dapat melahirkan jati diri penduduk negara ini.
c.
Penggunaan Bahasa Melayu sebagai alat komunikasi sudah sekian lama berjalan dan ini
tidak akan menimbulkan masalah bagi komunikasi umum.
d.
Bahasa Melayu telah lama menjadi bahasa pentadbiran di negeri Melayu.
Peranan Bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan dan juga alat perpaduan tidak disanggah
oleh mana-mana pihak. Pengisytiharan Bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan dan bahasa
rasmi dalam semua urusan pentadbiran tidak menyekat penggunaan dan pembelajaran bahasabahasa lain dalam urusan bukan rasmi. Pada dasarnya, pengiktirafan dan penggunaan Bahasa
Melayu sebagai bahasa kebangsaan dikawal oleh dasar bahasa kebangsaan dan dari segi undangundang, dasar ini telah dimaktubkan melalui perlembagaan dan akta.
2.2
Peranan Dewan Bahasa dan Pustaka (DBP)
Sebagai sebuah negara yang baru merdeka dan mempunyai rakyat yang berbilang kaum,
satu orientasi baru diperlukan untuk membentuk sikap rakyat menerima bahasa Melayu sebagai
bahasa rasmi dan bahasa kebangsaan. Dewan Bahasa dan Pustaka (DBP) melancarkan gerakan
psikologi melalui kempen-kempen bahasa yang melibatkan penyertaan rakyat daripada semua
kaum dalam kegiatan bahasa secara besar-besaran. Gerakan ini dilakukan di seluruh negara tiaptiap tahun selama tujuh tahun dari 1960-1966. Pada 30 Januari 1960, Minggu Bahasa
Kebangsaan dilancarkan buat pertama kalinya di seluruh negara yang berlangsung hingga 6
Februari, 1961.
Perkara yang paling penting pada era ini ialah peranan yang dimainkan oleh Dewan
bahasa dan Pustaka (DBP). Pada tahun 1959, DBP berubah tarafnya daripada jabatan kerajaan
16. kepada badan berkanun apabila Parlimen meluluskan
Akta Dewan Bahasa dan Pustaka.
Pemberian autonomi ini membolehkannya menggubal dasar tentang matlamat yang ditetapkan
dalam akta tersebut. DBP dibenarkan menggubal dasar-dasarnya yang khusus, menyusun
rancangan pembinaan dan pengembangan bahasa dan sastera menurut kebijaksanaan pihak
pengurusannya sendiri, dan menjalankan kegiatan penerbitan dan perniagaan buku secara lebih
kompetitif menurut prinsip dan amalan perusahaan dan profesion penerbitan yang sentiasa
berkembang dan hidup. Matlamat utamanya ialah membina dan mengembangkan bahasa
kebangsaan sesuai dengan dasar negara dan hasrat rakyat yang menubuhkan DBP. Matlamat
penubuhan DBP yang dilihat demi kepentingan bahasa Melayu antaranya :
a.
Untuk membina dan memperkaya bahasa kebangsaan (bahasa Melayu) dalam
semua
bidang termasuk sains dan teknologi;
b.
Untuk memperkembangkan bakat sastera, khususnya dalam bahasa kebangsaan;
c.
Untuk mencetak atau menerbitkan atau membantu dalam percetakan atau penerbitan
buku-buku, majalah-majalah, risalah-risalah dan lain-lain bentuk
kesusasteraan dalam bahasa
kebangsaan dan dalam bahasa-bahasa lain;
d.
Untuk membakukan ejaan dan sebutan, dan membentuk istilah-istilah yang sesuai
dalam bahasa kebangsaan;
e.
Untuk menggalakkan penggunaan bahasa kebangsaan yang betul;
f.
Untuk menggalakkan penggunaan bahasa kebangsaan supaya ia akan digunakan secara
meluas bagi segala maksud mengikut undang-undang yang sedang berkuat
2.3
kuasa.
Perlaksanaan Laporan Razak untuk mendaulatkan bahasa Melayu
Berdasarkan kepada Laporan Razak (Penyata Razak), wujud 17 cadangan dengan
mengambilkira matlamat- matlamat mendaulatkan bahasa Melayu, akhirnya membentuk satu
sistem pendidikan kebangsaan. Di antara perkara yang difokuskan ialah bahasa Melayu dijadikan
bahasa Kebangsaan dan menjadi bahasa pengantar utama.
17. Dalam Sistem Pendidikan Kebangsaan, bahasa Melayu dijadikan bahasa pengantar utama
di sekolah rendah dan menengah kebangsaan. Universiti Kebangsaan Malaysia
ditubuhkan
untuk membuktikan bahawa bahasa Melayu mampu memikul tanggungjawab sebagai bahasa
pengantar utama di pusat pengajian tinggi. Manakala perluasan penggunaan bahasa Melayu di
universiti awam yang lain pula telah membuktikan banyak kejayaan yang telah ditempa. Ini
menunjukkan bahawa bahasa Melayu wajar diteruskan penggunaannya di institusi pengajian
tinggi awam.
2.4
Kempen- kempen mendaulatkan bahasa Melayu
Selepas kemerdekaan, wujud kempen- kempen untuk mendaulatkan bahasa Melayu.
Pelbagai acara penerangan seperti mengadakan poster-poster, pelekat-pelekat cogan kata, kainkain cogan kata, iklan-iklan dan filem-filem serta ucapan-ucapan oleh pembesar-pembesar dan
pakar-pakar dan juga pengguna-pengguna bahasa kebangsaan dari orang-orang Melayu dan
bukan Melayu. Mereka juga membuat peraduan seperti syarahan, bahas, peraduan melukis
poster, peraduan mengarang rencana dan sebagainya.
Minggu Bahasa Kebangsaan pula, ia dihadiri dan dikelolakan oleh suatu Jawatankuasa
Kerja Pusat yang dilantik oleh persidangan Setiausaha-Setiausaha Kerajaan Negeri, SetiausahaSetiausaha Kementerian dan jabatan-jabatan. Dalam tiap-tiap negeri pula diadakan satu
Jawatankuasa Negeri untuk memutuskan rancangan di peringkat negeri dan juga berkuasa
menubuhkan Jawatankuasa Daerah untuk melancarkan pengelolaan rancangan di tiap-tiap negeri.
Pelaksanaan rancangan kebangsaan Minggu Bahasa Kebangsaan ini dirancang untuk disertai
oleh seluruh pihak yang meliputi kementerian-kementerian dan jabatan-jabatan kerajaan
mahupun separuh kerajaan, institusi-institusi pengajian tinggi dan sekolah-sekolah, akhbarakhbar, syarikat-syarikat swasta, pertubuhan-pertubuhan yang mengenai bahasa dan persuratan
secara langsung atau tidak langsung dan bahkan kepada tiap-tiap rakyat dan kumpulan rakyat
dengan mengadakan rancangan-rancangan penyambutan dan perayaan yang sesuai dengan tujuan
mengadakan Minggu Bahasa Kebangsaan.
Pada 15 April 1962, satu seminar mengenai bahasa dan Sastera telah diadakan di Balai
Budaya Dewan bahasa dan Pustaka, Kuala Lumpur. Seminar anjuran Dewan bahasa dan Pustaka
dengan kerjasama Perpustakaan Universiti Malaya ini dirasmikan oleh Timbalan Perdana
18. Menteri, Tun Haji Abdul Razak bin Dato' Hussein. Sebanyak 50 kertas kerja dibincangkan dalam
seminar yang berlangsung selama empat hari ini. Kertas-kertas kerja ini disumbangkan oleh
beberapa pakar bahasa dari seluruh tanah air. Antara perkara-perkara yang dibahaskan dalam
seminar tersebut termasuklah mengenai bahasa dan kesusasteraan, ilmu pengetahuan dan bukubuku sekolah. Ini mencakupi masalah sastera, perpustakaan juga perkembangan kesusasteraan
dan persuratan Melayu sebagai bahan dan alat pendidikan ke arah pembangunan rakyat (Seminar
Bahasa dan Sastera – Ke Arah Meninggikan Mutu Bahasa dan Kesusasteraan Kebangsaan,
2008).
Pada 11 April 1963, satu akta yang berkaitan khusus dengan bahasa kebangsaan, iaitu
Akta Bahasa Kebangsaan 1963 telah diluluskan dan dikuatkuasakan. Selepas 10 tahun merdeka,
iaitu pada tahun 1967, Akta bahasa Kebangsaan 1967 telah diluluskan dan mula dikuatkuasakan
pada 1 September 1967. Akta ini kemudiannya disemak dan disatukan dengan Akta Bahasa
Kebangsaan 1963 dan berkuatkuasa pada 1 Julai 1971 dengan nama Akta Bahasa Kebangsaan,
1963 (Pindaan 1967).
2.5
Akta Bahasa Kebangsaan 1967
Sepuluh tahun selepas merdeka, Parlimen meluluskan Akta Bahasa Kebangsaan 1967
yang mewajibkan Bahasa Melayu digunakan sebagai bahasa rasmi yang tunggal dalam semua
urusan rasmi negara menggantikan tempat Bahasa Inggeris. Pada 1 September 1967 DYMM
Seri Paduka Baginda Yang di-Pertuan Agong telah mengisytiharkan Bahasa Melayu sebagai
bahasa Rasmi Negara yang tunggal bagi Persekutuan Malaysia. Perisytiharan ini adalah ekoran
daripada tindakan Parlimen yang telah meluluskan Rang Undang-Undang Bahasa Kebangsaan
dalam sidangnya yang berlangsung pada bulan Mac 1967. Dalam warkah perisytiharan melalui
Titah Diraja yang disiarkan melalui radio dan televisyen, baginda mensifatkan pendaulatan
bahasa Kebangsaan sebagai bahasa rasmi yang tunggal merupakan permulaan suatu zaman baru
dalam sejarah kemerdekaan negara ini. Baginda telah menyeru seluruh rakyat supaya mengguna
dan memajukan Bahasa Melayu dengan bersungguh-sungguh sebagai bahasa rasmi negara ini.
Usaha-usaha untuk mendaulatkan dan memperluaskan penggunaan bahasa kebangsaan
ini telah dijalankan dengan lebih giat dan serius melalui minggu dan bulan bahasa kebangsaan,
19. perjuangan politik bahasa, serta menambahkan buku-buku ilmu pengetahuan dalam Bahasa
Melayu. Berikutan daripada pengisytiharan baginda itu, pada hari yang sama, Jabatan Perdana
Menteri telah mengeluarkan surat Pekeliling Am No. 12 Tahun 1967 yang mengarahkan bahawa
daripada tarikh itu, bahasa kebangsaan, iaitu Bahasa Melayu sahaja hendaklah digunakan untuk
maksud-maksud rasmi dalam pentadbiran sehari-hari yang dijalankan oleh kementeriankementerian, Jabatan-Jabatan Kerajaan, Kerajaan-Kerajaan Negeri, Kerajaan-Kerajaan Tempatan
dan Badan-Badan Berkanun di Negeri-Negeri Tanah Melayu kecuali di Parlimen, Dewan-Dewan
Negeri dan Mahkamah di mana Bahasa Inggeris boleh digunakan setakat masa yang telah
diperuntukkan dalam Akta Bahasa Kebangsaan 1967.
3.0
Cadangan-cadangan
Rakyat Malaysia sebagai penutur bahasa Melayu perlu mempunyai jati diri yang kuat serta yakin
dengan bahasa sendiri. Wujudkan semangat cinta dan kasih kepada bahasa sendiri tanpa berbelah
bagi. Percakapan seharian hendaklah menggunakan bahasa yang betul bukan dicampuri aduk
dengan bahasa lain. Beberapa langkah perlu diambil supaya bangsa lain yang terdapat di
Malaysia ini tertarik menggunakan bahasa Melayu:
i.
Mewujudkan sekolah kebangsaan sahaja dan hapuskan sekolah jenis kebangsaan Cina
dan Tamil. Bahasa mereka juga diajar tetapi sebagai mata pelajaran elektif
akan memberikan mereka peluang untuk belajar dan bercakap secara
di sekolah.Terbukti dasar ini telah berjaya mewujudkan satu
bahasa oleh sesetengah negara di dunia seperti
berada di negara tersebut dapat
mengabaikan bahasa kaum
ii.
bertutur
sahaja.
Ini
formal ketika berada
negara, satu bangsa dan satu
Thailand dan Indonesia. Semua bangsa yang
bahasa
ibunda
dengan
baik
sekali
tanpa
mereka.
Menghapuskan secara total penggunaan bahasa Inggeris dalam pengajaran dan
pembelajaran mata pelajaran Sains dan Matematik. Pihak kerajaan sepatutnya
mengkaji secara mendalam sebelum PPSMI ini diperkenalkan. Penggunaan bahasa
Inggeris telah membunuh minat pelajar dan menghalang pemerkasaan bahasa
Melayu terutamanya dalam bidang sains dan teknologi terutamanya di luar bandar.
Kekurangan istilah dalam bahasa Melayu bukanlah alasan yang logik kerana kita boleh
20. mencipta dan mengambil istilah daripada pelbagai sumber untuk dijadikan
sebagai bahasa
kita. Tindakan kerajaan menggunakan bahasa Inggeris dalam mata pelajaran
Sains
Matematik amat mengecewakan orang Melayu meminggirkan
olah bahasa Melayu sangat mundur dan tidak
dan
bahasanya sendiri. Ia seolah-
bersesuaian lagi dengan kemajuan pada
zaman moden ini.
iii.
Penggunaan sepenuhnya bahasa Melayu untuk pengiklanan serta papan tanda dan nama
kedai di kawasan bandar, lebuh raya dan pekan. Papan tanda pengiklanan yang
diperlihatkan kepada umum mestilah bahasa Melayu tanpa dimasukkan bahasa lain.
Manakala daripada segi tatabahasa perlulah dirujuk kepada Dewan Bahasa dan Pustaka
sebelum iklan tersebut dikeluarkan untuk tatapan umum. Bahasa yang tidak mengikut
standard sebenar bahasa Melayu perlu diturunkan atau dihapuskan
iv.
Peranan
media-massa
juga
perlu
untuk
memperkasa
bahasa
Melayu.
Pihak
penyiaran sama ada radio atau televisyen seperti TV1, TV2, TV3, TV7, TV8 dan TV9
mestilah menggunakan bahasa Melayu lebih berbanding bahasa lain. Mereka juga
perlu mengurangkan kebanjiran filem-filem dan drama-drama dari luar seperti
Indonesia,
Amerika
Syarikat
dan
Mexico.
Banyakkan
rancangan-rancangan
tempatan yang menggunakan bahasa Melayu sepenuhnya.
v.
Meningkatkan lagi usaha penterjemahan buku-buku asing ke dalam bahasa Melayu
supaya pengaliran ilmu lebih dinamis dan sistematik. Institut Terjemahan Negara perlu
memainkan peranan lebih pro-aktif. Dewan Bahasa dan Pustaka dengan
kerjasama
universiti-universiti tempatan juga perlu menerbitkan lebih banyak buku- buku
versi
bahasa Melayu sama ada untuk rujukan di perpustakaan dan bacaan
umum.
Oleh
hal demikian, kerajaan mestilah menyediakan dana yang mencukupi
untuk
tujuan
ini. Negara kita mampu mengadakan projek-projek mega yang
ringgit. Tidak mustahil untuk tujuan ini yang tidak sebesar projek
menjangkau berbilion
mega
itu
dapat
kerajaan laksanakan demi melihat bahasa Melayu maju ke hadapan seiring bahasa lain
di dunia. Setelah lebih 50 tahun merdeka kita tidak perlu
menunding
jari
kelemahan bahasa Melayu semata-mata tanpa berusaha
untuk
daripada semasa ke semasa seiring dengan kemajuan
sains dan teknologi.
kepada
mempertingkatnya
21. vi.
Menghapuskan penggunaan dwi bahasa dalam borang permohonan kerja terutamanya di
sektor swasta. Penggunaan dwi bahasa ini tidak perlu kerana semua
warganegara
Malaysia telah memahami bahasa Melayu dengan baik sekali. Ini terbukti pembelajaran
mata pelajaran bahasa Melayu adalah wajib di sekolah rendah dan menengah. Jangka
masa pendidikan secara formal ini berlangsung selama enam hingga sebelas tahun.
Mustahil dalam jangka masa tersebut seseorang itu tidak
memahami
istilah
atau
perkataan bahasa Melayu. Bagi pekerja asing yang ingin bekerja di Malaysia perlulah
mempelajari bahasa Melayu selama enam bulan
vii.
sebelum datang ke sini.
Mengadakan seminar bahasa Melayu serta kepentingannya. Seminar ini akan dapat
memperkemaskan lagi bahasa bagi mengurangkan berlakunya percemaran bahasa dalam
percakapan
harian
serta
penulisan.
Menurut
(Awang
Sariyan,
1988)
Gejala
pencemaran bahasa bukan perkara baru bagi bahasa Malaysia. Misalnya, meluasnya
pengaruh bahasa pertuturan atau bahasa pasar yang kurang teratur dalam tulisan sudah
sejak sekian lama berlaku. Tambahan pula zaman sains dan teknologi sekarang manusia
suka kepada sesuatu yang cepat dan ringkas misalnya, Sistem Pesanan Ringkas (SMS).
viii
Menjadikan bahasa Melayu sebagai bahasa perpaduan dan jati diri. Kementerian
Pelajaran Malaysia (KPM) hendaklah mencari kaedah terbaik untuk memperkenalkan semula
sekolah wawasan dengan tujuan membolehkan berlakunya interaksi murid pelbagai etnik untuk
memupuk perpaduan kebangsaan. Pengetahuan dan kebolehan berkomukasi dalam bahasa
Melayu hendaklah dijadikan hak asasi setiap murid berdasarkan prinsip “di mana bumi dipijak, di
situ langit dijunjung”. KPM hendaklah bertegas melaksanakan kurikulum bahasa Melayu
standard mulai Tahun 4 peringkat sekolah kebangsaan, SJK (C) dan SJK (T) untuk meningkatkan
tahap penguasaan bahasa Melayu murid.
ix.
Menjadikan bahasa Melayu sebagai bahasa komunikasi (dunia korporat). Ini boleh
meningkatkan kemampuan dan nilai bekerja melalui kemahiran bahasa Melayu. Selain itu
kerajaan perlu Memperbanyakkan kursus komunikasi berkesan seperti penulisan laporan,
pengucapan awam, surat-menyurat, minit mesyuarat dalam bahasa Melayu. Institiut
Pengajian Tinggi Awam (IPTA) perlu mengadakan kursus-kursus komunikasi berkesan
dengan melibatkan pihak swasta untuk memudahkan pihak pengurusan berkomunikasi
dengan berkesan dengan pihak bawahan.
22. 4.0
Kesimpulan
Secara kesimpulannya, jelaslah di sini bahasa Melayu perlu diperkasakan daripada semasa ke
semasa mengikut peredaran zaman sesuai dengan kemajuan sains dan teknologi. Bahasa Melayu
hendaklah menjadi bahasa antarabangsa sebagaimana pada zaman kesultanan Melaka. Ia telah
mencapai kemuncak sebagai bahasa perhubungan anatara para pedagang atau dikenali sebagai
lingua-franca. Kritikan Munsyi Abdullah dan kemerdekaan negara pada tahun 1957 telah
menjadi wadah perjuangan orang Melayu memperkasa bahasa Melayu sebagai bahasa ilmu serta
setaraf dengan bahasa lain di dunia. Klimaks perjuangan mereka terdahulu dengan tertubuhnya
Universiti Kebangsaan Malaysia yang menggunakan bahasa Melayu sebagai bahasa pengantar
dan diikuti oleh universiti-universiti lain. Namun begitu, persaingan yang kuat dengan bahasa
asing terutama bahasa Inggeris menjadikan bahasa Melayu dipandang rendah oleh orang Melayu
sendiri. Mereka berpendapat bahasa Inggeris lebih mantap untuk mengejar kemajuan sesebuah
negara. Justeru, mata pelajaran Sains dan Matematik telah ditukarkan kepada bahasa Inggeris
seolah-olah bahasa Melayu dipinggirkan oleh bangsanya sendiri. Tindakan ini membantutkan
pemerkasaan bahasa Melayu di Malaysia. Pejuang-pejuang bahasa Inggeris telah dibenarkan
mengemukakan pendapat kepada umum sedangkan pejuang-pejuang bahasa Melayu tidak
ditonjolkan.
Pada amnya, sesuatu bahasa itu berkembang dan maju selaras dengan taraf
perkembangan dan kemajuan yang dicapai oleh masyarakat bahasanya. Proses ini berlaku secara
perlahan-lahan, sebagai suatu proses evolusi. Contohnya masyarakat Eropah Barat telah
mengambil masa beratus-ratus tahun untuk mencapai taraf kemajuan yang dinikmati pada masa
ini. Namun hal ini tidak berlaku kepada bahasa Melayu dan bahasa-bahasa lain di negara-negara
Dunia Ketiga. Negara-negara ini muncul dan memasuki abad ke-20 secara mendadak, setelah
terlepas daripada belenggu penjajahan dan penindasan. Kemunculan negara-negara baharu secara
demikian menjadikan mereka kurang sesuai dengan kehidupan abad ke-20, atau dengan erti kata
yang lain negara-negara ini mendapati diri mereka ketinggalan dalam banyak aspek. Maka
bermulalah usaha untuk membangunkan negara supaya setanding dengan kemajuan yang telah
wujud di negara-negara yang telah lama maju. Dengan itu, timbullah perancangan, kerana tanpa
usaha dan perancangan yang teliti kejayaan yang diharapkan mungkin tidak dapat dicapai dengan
mudah.
23. Selaras dengan perancangan yang dikenakan terhadap masyarakat sesebuah negara
baharu, pembinaan dan pengembangan bahasa turut dirancang juga, untuk menjadikannya satu
media komunikasi yang lengkap dan sempurna, sesuai, dan berkeupayaan untuk memperkatakan
segala aspek baharu dalam kehidupan masyarakatnya.
Bahasa Melayu menghadapi masa depan yang amat cerah. Kedudukannya sebagai bahasa
utama negara Malaysia sudah terjamin, dari segi peruntukan dalam perlembagaan dan juga
penggunaannya yang meluas di kalangan masyarakat Malaysia. Dasar Pelajaran Kebangsaan
telah menghasilkan murid-murid yang mendapat keseluruhan pendidikan dalam bahasa Melayu.
Bermula dari tahun 1983, penuntut yang memasuki pusat-pusat pengajian tinggi telah menerima
seluruh pendidikan mereka dengan bahasa Melayu sebagai bahasa pengantar. Bentuknya telah
disempurnakan sehingga berupaya memperkatakan apa sahaja bidang yang wujud dalam
kehidupan rakyat malaysia. Pada hari ini bahasa Melayu dapat bersaing dan berdiri sama teguh
setaraf dengan bahasa-bahasa lain di dunia ini seperti bahasa Inggeris, bahasa Perancis, bahasa
Rusia, dan bahasa-bahasa lain.
Mungkin banyak yang masih perlu dilakukan terhadap bahasa Melayu seperti
peningkatan status penggunaannya, iaitu dari segi menimbulkan unsur-unsur keindahan.
Sekarang bahasa Melayu merupakan bahasa yang mampu memperkatakan semua bidang.
Namun, demi menjaga kedaulatannya, kita harus berusaha mengindahkannnya, mewujudkan
unsur-unsur yang menjadikannya lebih murni, supaya apa-apa yang diperkatakannya bukan
sahaja tepat tetapi juga dalam bentuk yang menarik dan menyentuh cita rasa yang tinggi.
Seterusnya bahasa Melayu juga hendaklah ditingkatkan proses pengintelektualannya, terutama
menerusi usaha penghasilan karya ilmiah dalam semua bidang. Langkah ini akan memastikan
bahasa Melayu mampu mengungkapkan apa sahaja konsep dan idea, termasuk dalam bidang
sains dan teknologi. Sebagai rakyat Malaysia, inilah cabaran yang harus diterima pada tahuntahun akan datang. Marilah kita bersama-sama memartabatkan bahasa kita di mata dunia. Jangan
kita biarkan bahasa kita lupus ditelan zaman. Jagalah kedaulatan bahasa Melayu. Sesungguhnya
kita semua harus menyedari bahasa Melayu sememangnya hebat dan mampu bersaing dengan
bahasa-bahasa lain di dunia.
24. Rujukan
Amaleen Aisyah.Pendidikan Era Pramerdeka.Petaling Jaya:Pustaka Cahaya
Amaleen Aisyah.Reformasi Dalam pendidikan.Petaling Jay:Pustaka Cahaya
Choong Lean Keow.(2009).Falsafah dan Pendidikan di Malaysia.Shah Alam:Kumpulan
Budiman Sdn. Bhd
Haji Tajuddin bin Hj Hussein.(2009). Malaysia Negara Kita. MDC Publishers SDN BHD
http://broraysflying.blogspot.com/2010/02/pendudukan-jepun-di-tanah-melayu.html
http://rtkasensei90.blogspot.com/2012/10/sejarah-perkembangan-bahasa-melayu_10.html
http://www.tutor.com.my/tutor/arkib2002.asp?e=STPM&s=BM&b=NOV&m=3&r=m&i=NOT
A
Kamus Dewan edisi ketiga (2002). Kuala Lumpur:Dewan Bahasa dan Pustaka
Mahdi Shuid, Suzani Osman, Sazlina Othman.(2009). Teks Pra-U STPM Sejarah Malaysia:
Pearson Longman Sdn. Bhd
Nik Safiah Karim, Farid M. Onn, Hashim Hj. Musa, Abdul Hamid Mahmood.(2008).
Tatabahasa Dewan edisi ketiga. Kuala Lumpur.Dewan Bahasa dan Pustaka
Puteri Fahsyar .(2004). Malaysia – Satu Imbasan Sejarah. Pustaka Buana
Ramlah binti Adam, Shakila Par Ween binti Yacob, Abdul Halim bin Samuri, Muslimin bin
Fadzil. Sejarah Tingkatan 5- Buku Teks : Dewan Bahasa dan Pustaka
