1. 1
Αποτύπωση εμπειριών μιας θεολόγου εκπαιδευτικού από συμβάντα
ενδοσχολικής βίας
Ως εκπαιδευτικός με πάνω από είκοσι έτη υπηρεσίας θα ήθελα να καταθέσω κάποιες
εμπειρίες μου σχολικής βίας, τους προβληματισμούς μου αλλά και να προτείνω κάποιες
λύσεις που ίσως βοηθήσουν στην αντιμετώπιση του φαινομένου που διαρκώς
διογκώνεται.
Είναι γεγονός πως όταν μπήκα στην εκπαίδευση είχα μέσα μου τις μαθητικές μου
αναμνήσεις για την λειτουργία του σχολείου και τη σχέση καθηγητή μαθητή. Πολύ
γρήγορα όμως διαπίστωσα ότι κατά την δεκαετή μου απουσία από την σχολική τάξη τα
πράγματα είχαν αλλάξει αρκετά .Τα όρια στις σχέσεις είχαν ελαστικοποιηθεί και πολλές
φορές υπήρχαν υπερβάσεις και από τις δύο πλευρές του μαθητή και του καθηγητή.
Προσπάθησα να αποκαταστήσω αυτά τα όρια απέναντι στους μαθητές μου. Η λέξη
απέναντι που προανέφερα δεν είναι τυχαία, γιατί εγώ ήμουν στην έδρα και οι μαθητές
μου απέναντι. Όμως ένα γεγονός που συνέβη στην Ρόδο, άλλαξε τα πράγματα. Ο
ηγούμενος της Ιεράς Μονής Σταυρονικήτα του Αγίου Όρους κάθε χρόνο την περίοδο της
Μεγάλης Σαρακοστής σε συνεργασία με έναν θεολόγο του νησιού ερχόταν να
εξομολογήσει τους μαθητές αλλά και τους ενήλικες. Έτσι πήγα κι εγώ. Αν και η
εξομολόγηση είναι προσωπική εμπειρία θα ήθελα να την μοιραστώ μαζί σας. Κάποια
στιγμή με ρώτησε αν είχα παιδιά, του είπα όχι και μου απάντησε: «Δεν πειράζει, ο Θεός
σου έδωσε μια δουλειά που αν το θελήσεις τα παιδιά όλου του κόσμου θα γίνουν παιδιά
σου»
Στην ψυχή μου κάτι άλλαξε στη στιγμή. Ένα γλυκό συναίσθημα.
Την άλλη μέρα στην τάξη οι μαθητές δεν ήταν μαθητές ήταν παιδιά, παιδιά μου ,δεν
ήταν απέναντι ή καλύτερα εγώ δεν ήμουν στην έδρα αλλά δίπλα τους ανάμεσα τους και
προσπαθούσα να γνωρίσω το παιδί και όχι να εκτιμήσω το μαθητή.
Τα προαναφερθέντα τα θεώρησα απαραίτητα για να διασαφηνίσω τα συναισθήματα
μου για τους μαθητές μου, τα παιδιά μου, αλλά κι επειδή εκεί έζησα ένα γεγονός
ενδοσχολικής βίας. Τότε βέβαια το 1993, αυτός ο όρος δεν πολύ ακούγονταν και
ανάλογα περιστατικά τα θεωρούσαμε ως κοινωνία μεμονωμένα.
Α΄ΕΜΠΕΙΡΙΑ
Ένας μαθητής μου Ελληνικής καταγωγής που είχε μεγαλώσει στο Ζαΐρ και είχε έλθει
πρόσφατα στην Ελλάδα είχε γίνει αντικείμενο εκμετάλλευσης από τους συμμαθητές του.
Ήταν ο κουμπαράς τους, γιατί ήταν από πλούσια οικογένεια. Η μητέρα του μου ζήτησε
αν μπορώ να τον προσέχω λίγο στα διαλείμματα γιατί είχε μια αθωότητα.
Σε κάποια ημερήσια εκδρομή όμως ο μαθητής μου που πάντα χαμογελούσε με
πλησίασε θλιμμένος και μου είπε ό,τι δύο φίλοι του προσπάθησαν να του κατεβάσουν το

2. 2
παντελόνι. Σοκαρίστηκα γιατί εκείνη την εποχή δεν θα μπορούσα να σκεφτώ ότι παιδιά
δευτέρας γυμνασίου θα έκαναν κάτι τέτοιο. Ανέφερα το γεγονός στο σύλλογο
,συζητήθηκε να αποβληθούν όμως παρενέβη η μητέρα και μας ζήτησε να μην
τιμωρηθούν γιατί θα ακούγονταν το όνομα του παιδιού της και θα το ταλαιπωρούσαν πιο
πολύ. Έτσι περιοριστήκαμε σε απλές συστάσεις.
Πιστεύω ό,τι τότε θα συνέβαιναν παρόμοια περιστατικά και σε άλλα μέρη της
Ελλάδας όμως η μεμονωμένη αντιμετώπιση τους , μας εμπόδισε να αντιληφθούμε το
πρόβλημα που ξεκινούσε και να το αντιμετωπίσουμε όταν ακόμη ήταν σχετικά μικρό.
Αν και δεν ξέρω πόσο μικρό μπορεί να είναι όταν και μόνο ένα παιδί , μια ψυχή
τραυματίζεται και υποφέρει.
Σαν άνθρωπος αλλά και λόγω ειδικότητας στο μάθημα μου τα Θρησκευτικά που είναι
το κατεξοχήν μάθημα που μιλά για την αγάπη ,την ισοτιμία των ανθρώπων, την
καλοσύνη, την αποδοχή του άλλου, την δικαιοσύνη, προσπάθησα να το συνδέω κάθε
φορά με τις μεταξύ τους σχέσεις στην καθημερινότητα του σχολείου.
Β΄ΕΜΠΕΙΡΙΑ
Η δεύτερη εμπειρία που θα ήθελα να αναφέρω είναι ρατσιστικού περιεχομένου. Τα
χρόνια που ακολούθησαν το κύμα των μεταναστών που ήρθε στη χώρα μας άλλαξε τη
σύνθεση της σχολικής τάξης καθώς σε κάθε τμήμα υπήρχε σημαντικός αριθμός
μεταναστών μαθητών με τα ιδιαίτερα προβλήματα γλώσσας, προσαρμογής, διαφορετικού
πολιτισμικού υπόβαθρου. Διαπίστωσα αρκετές ρατσιστικές συμπεριφορές, όχι μόνο
από Έλληνες προς τους μετανάστες μαθητές αλλά και αντίστροφα, στην προσπάθεια
τους να διατηρήσουν την ταυτότητα τους.
Αισθάνθηκα ό,τι θα έπρεπε να προσπαθήσω και με άλλους τρόπους να ξεπεραστούν
αυτές οι αντιθέσεις, όπως σχολικές δραστηριότητες ,θεατρικές παραστάσεις ,σχολικά
προγράμματα που μέσα στο πνεύμα της ομαδικής συνεργασίας θα εξομάλυνε τις σχέσεις
τους. Άλλοτε με περισσότερη και άλλοτε με λιγότερη επιτυχία κάτι γινόταν. Όμως ένα
γεγονός μου έδειξε πόσο σοβαρό ήταν το πρόβλημα.
Σε μια θεατρική παράσταση που για αρκετό καιρό ετοίμαζα με ευχάριστες στιγμές
αλλά και στιγμές έντασης, φτάνοντας στην τελευταία πρόβα και υποδεικνύοντας τους
πως θα χαιρετήσουν όλοι μαζί το κοινό
τους είπα οτι αγόρι κορίτσι θα έβγαιναν εναλλάξ. Όταν άρχισα να φωνάζω τα ονόματα
τους ένα αγόρι αρνήθηκε να πιάσει το χέρι της συμμαθήτριας του. Όταν τον ρώτησα
γιατί ,δεν ήθελε να μου πει. Τον φώναξα ιδιαιτέρως και τότε μου είπε: «Δεν είναι
Ελληνίδ.» Έμεινα με το στόμα ανοιχτό. Η ζημιά είχε γίνει και ήταν πολυεπίπεδη, στην
ψυχή της μαθήτριας στο ευχάριστο κλίμα της ομάδας. Ένας τόσο έντονος ρατσισμός.
Πως φώλιασε στην ψυχή ενός εφήβου. Του ζήτησα αυστηρά να κάνει ό,τι του υπέδειξα
και συμμορφώθηκε απρόθυμα Το πρόβλημα δεν είχε λυθεί, προσπεράστηκε. Όταν
έσβησαν τα φώτα επί σκηνής το πρόβλημα ήταν εκεί. Δεν μπορούσα να το παραβλέψω.
Προσπάθησα μέσα από συζητήσεις παραδείγματα, παραινέσεις να το αντιμετωπίσω. Το
ορατό αποτέλεσμα ήταν απλή ανοχή. Τι αποτέλεσμα υπήρξε στις ψυχές τους, ο Θεός το

3. 3
ξέρει. Το γεγονός αυτό με έκανε να προτείνω στους συναδέλφους αν θέλουν να
συμμετέχουμε ως σχολείο σε ένα πρόγραμμα Διαπολιτισμικής εκπαίδευσης . Δέχτηκαν
με προθυμία και επί δύο χρόνια εκτός ωραρίου, χωρίς αμοιβή, αρκετοί συνάδελφοι
συμμετείχαμε ώστε να μπορούμε καλύτερα να διαχειριστούμε παρόμοια προβλήματα.
Δεν ξέρω πόσο μπορέσαμε να βοηθήσουμε τα παιδιά μας στην πορεία να
ανταπεξέλθουν στα νέα δεδομένα που διαμόρφωσαν την νέα Ελληνική κοινωνία.
Γ΄ΕΜΠΕΙΡΙΑ
Ένα άλλο γεγονός που θεωρώ ό,τι θα έπρεπε να αναφέρω και σχετίζεται με μια άλλη
μορφή βίας τη σωματική βία είναι το εξής :
Σε ένα σχολείο υπήρξε μαθήτρια που για μεγάλο διάστημα δεχόταν ενοχλήσεις
κοροϊδία από μια συγκεκριμένη ομάδα συμμαθητριών της. Η μητέρα της πολλές φορές
ανέφερε τα γεγονότα στην Δ/νση του σχολείου και κάθε φορά συστάσεις επί συστάσεων,
όμως η κατάσταση γινόταν διαρκώς χειρότερη και η μητέρα αναγκάστηκε να πάει το
παιδί της σε άλλο σχολείο.
Δεν πέρασε όμως ούτε εβδομάδα και η μητέρα επανήλθε για να ενημερώσει την
Δ/ντρια ό,τι πήγαν στο νέο σχολείο της κόρης της την περίμεναν στο τέλος και την
έδειραν. Ζητούσε βοήθεια, να τιμωρηθούν.
Όμως η Δ/ντρια της απάντησε ό,τι δεν μπορούσε να κάνει τίποτα γιατί το γεγονός
συνέβη εκτός σχολείου.
Η πραγματικότητα είχε ξεπεράσει την φαντασία μας και εμείς δεν μπορούσαμε να
κάνουμε τίποτα.
Όμως μόνο τιμωρητικά εκ των υστέρων είναι το θέμα αν μπορούμε να επέμβουμε;
Μήπως όχι;

4. 4
ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ ΚΑΙ ΕΡΜΗΝΕΙΑΣ ΤΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ
Είναι γεγονός ό,τι τα τελευταία πέντε έτη τα φαινόμενα της ενδοσχολικής βίας
αυξάνονται διαρκώς, ώστε να μην μπορούμε πλέον να τα αγνοήσουμε. Η βία
εκδηλώνεται ποικιλότροπα, λεκτικά, με βίαια παιχνίδια, με ρατσιστικές αντιπαραθέσεις,
με αμφισβήτηση του φύλου που δημιουργεί σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα,
απομόνωση, εμπαιγμό κ.τ.λ.
Απαραίτητη προϋπόθεση για να διαχειριστούμε με τον καλύτερο τρόπο τα φαινόμενα
αυτά είναι να κατανοήσουμε τι συμβαίνει στις ψυχές των παιδιών μας και εκδηλώνονται
αυτές οι συμπεριφορές.
Νομίζω ό,τι τα παιδιά μας εκφράζουν στις σχέσεις τους ό,τι επιτρέψαμε εμείς και
συμβάλλαμε να φωλιάσει και να αναπτυχθεί στις ψυχές τους. Και όταν λέω εμείς εννοώ
ως γονείς, εκπαιδευτικοί, κοινωνία, πολιτεία. Ειδικότερα:
Ως ΓΟΝΕΊΣ φροντίσαμε να παρέχουμε στα παιδιά μας όσο πιο πολλά υλικά αγαθά
μπορούσαμε. Αγωνιστήκαμε να ικανοποιήσουμε κάθε τους επιθυμία νομίζοντας ό,τι έτσι
εκφράζαμε την αγάπη μας. Ξεχάσαμε όμως ό,τι η αγάπη φωλιάζει στις ψυχές και
μεγαλώνει με το χάδι, με το γλυκό το βλέμμα, με την αγκαλιά. Όλα αυτά τα προνόμια
μας με πολύ προθυμία από την πολύ τρυφερή ηλικία τα εκχωρήσαμε στην τηλεόραση,
στα ηλεκτρονικά παιχνίδια, στο διαδίκτυο. Ξεχάσαμε ό,τι εμείς πρέπει με τις πράξεις
κυρίως αλλά και το λόγο μας να διδάξουμε στα παιδιά μας την αγάπη, την δικαιοσύνη,
την αρετή, την ισοτιμία των ανθρώπων, την πίστη στον Θεό.
Αμελήσαμε να τους δείξουμε πρότυπα αληθινά, ανθρώπων που ξεχώρισαν για την
αγιότητα τους, την εργατικότητα τους, τον ηρωισμό τους, την συνέπεια τους, το πνεύμα
θυσίας και προσφοράς και έτσι τα αναζήτησαν στην ξένη αγκαλιά που τα αφήσαμε.
Αλήθεια έχουμε συνειδητοποιήσει πόση βία είχαν τα παιχνίδια των παιδιών μας;
Στα περισσότερα επιβραβεύονταν όποιος σκότωνε τους πιο πολλούς, ο πιο βίαιος.
Είναι λογικό λοιπόν αυτή την βία ως κάτι φυσιολογικό να την αναπαράγουν στην
καθημερινότητα τους.
Ως εκπαιδευτικοί στο σχολείο, ένα σχολείο ιδιαίτερα ανταγωνιστικό που καταλήγει
ιδιαίτερα εξαντλητικό για τους καλούς μαθητές που έχουν ως σκοπό το πανεπιστήμιο με
απώτερο σκοπό μια θέση στην αγορά εργασίας. Στο Λύκειο πολλές φορές τους
προτρέπουμε να ασχολούνται μόνο με τα πανελλαδικώς εξεταζόμενα μαθήματα η
ανεχόμαστε την αδιαφορία τους προς τα υπόλοιπα μαθήματα.
Η αγωγή όμως της ψυχής που είναι;
Και μάλιστα στο σχολείο υπάρχει και ένα άλλο εκ διαμέτρου αντίθετο φαινόμενο:
Ο μαθητής που δεν προσπαθεί καθόλου περνάει την τάξη, περνάει από το Δημοτικό,
στο Γυμνάσιο, στο Λύκειο και τελικά ώ του θαύματος εισάγεται και στο Πανεπιστήμιο.
Ως κοινωνία στη συνέχεια τι διδάσκουμε στα παιδιά μας;

5. 5
Την αναξιοκρατία, την απάτη, την διαφθορά, με έμμεσο βέβαια τρόπο, ενίοτε όμως
και άμεσα. Όταν δε συναντούμε κάτι που να αξίζει, έντιμο, αδιάφθορο το αναφέρουμε
στα δελτία ειδήσεων, ως σπάνιο φαινόμενο.
Ως πολιτεία, από την σημερινή πολυεπίπεδη κρίση που την βιώνουμε όλοι μπορεί
κανείς να καταλάβει τι παράδειγμα δίνουμε στα παιδιά μας.
Για την ακρίβεια όλοι οι προαναφερθέντες φορείς, φροντίσαμε και καταφέραμε να
δώσουμε ένα κακό, αντιφατικό και ελλιπές πρότυπο στα παιδιά μας και αυτό
εισπράττουμε τώρα και όλον αυτόν τον άθλο τον καταφέραμε γιατί πρώτα επιτρέψαμε
να συμβεί σε εμάς τους ίδιους για να ευημερήσουμε, για να πετύχουμε εφήμερους
στόχους.
Νομίζω ό,τι χαλαρώσαμε τα όρια στην δική μας ζωή και σχεδόν τα καταργήσαμε στην
ζωή των παιδιών μας, με την ανοχή στις λανθασμένες συμπεριφορές τους, μέσα στα
πλαίσια μιας κακώς νοούμενης αγάπης. Όμως όλοι οι μεγάλοι παιδαγωγοί υποστηρίζουν
ό,τι είναι απαραίτητα τα όρια σε ένα παιδί γιατί του δίνουν ένα αίσθημα ασφάλειας γιατί
ξέρει πως και μέχρι που να κινηθεί.
Αφήσαμε τα παιδιά μας εκτεθειμένα χωρίς ασπίδα προστασίας σε έναν σκληρό κόσμο.
Δεν εκφράσαμε με σωστό τρόπο την αγάπη μας.
Αγάπη σημαίνει θυσία και προσφορά. Να θυσιάσουμε ως γονείς τους προσωπικούς
μας στόχους για να μεγαλώσουμε το λουλούδι που μας εμπιστεύθηκε ο Θεός.
Κάθε μεγάλος άνθρωπος της ιστορίας είχε πίσω του γονείς υποδειγματικούς
Να προσπαθήσουμε ως εκπαιδευτικοί να μπολιάσουμε αυτά τα λουλούδια με κάθε τι
ωραίο που προάγει τον άνθρωπο.
Να αγωνιστούμε ως κοινωνία να επιβραβεύσουμε κάθε φιλότιμη προσπάθεια .
Να ενθαρρύνουμε και να αξιοποιήσουμε ως πολιτεία κάθε άνθρωπο που αγωνίζεται
τον καλό αγώνα.
ΠΩΣ ΒΙΩΝΕΙ ΟΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ ΤΗΝ ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΗ ΒΙΑ
To φαινόμενο της ενδοσχολικής βίας όμως κατεξοχήν το αντιμετωπίζει ο
εκπαιδευτικός και ιδιαίτερα της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης διότι διαχειρίζεται την
ιδιαίτερα δύσκολη ηλικία της εφηβείας, που αμφισβητεί , συγκρούεται ,απορρίπτει για να
βρει την ταυτότητά της και να αυτονομηθεί.
Τίθεται λοιπόν το θέμα: 1ο αν μπορεί να το διαχειριστεί και 2ο πως πρέπει να το
διαχειριστεί. Οι εκπαιδευτικοί είναι γεγονός ότι προσπαθούμε φιλότιμα όσα
αντιλαμβανόμαστε ή μας αναφέρονται να τα διαχειριστούμε κατά περίπτωση, σύμφωνα
με τον τρόπο που ο καθένας ή ο κάθε σύλλογος θεωρεί σωστό. Όμως υπάρχουν

6. 6
διαφορετικοί τρόποι προσέγγισης του φαινομένου εκ διαμέτρου αντίθετοι, από ανοχή
(παιδιά είναι) ως αυστηρή τιμωρητική. Αντίθεση που οι μαθητές την αντιλαμβάνονται.
Τη βία ο εκπαιδευτικός την εισπράττει και σε προσωπικό επίπεδο όταν παρεμποδίζεται
το μάθημά του, αλλά και με την αδιαφορία των μαθητών, όταν βιάζεται η συνείδησή του
και δεν μπορεί να κάνει αυτό που θεωρεί σωστό.
Επιπλέον ο κάθε εκπαιδευτικός που έχει εξειδικευτεί σε μία επιστήμη και κάνει ένα
μάθημα, καλείται να παίξει πολλούς και διαφορετικούς ρόλους ως παιδαγωγός χωρίς
όμως να διαθέτει πάντα και τις απαραίτητες γνώσεις. Πολλές ειδικότητες δεν έχουν
καθόλου παιδαγωγική κατάρτιση.
Στο φαινόμενο της ενδοσχολικής βίας εν προκειμένου πρέπει ως ψυχολόγος να
καταλάβει κάθε φορά τι συμβαίνει, ως ιατρός δηλαδή να διαγνώσει την ασθένεια να βρει
την κατάλληλη θεραπεία και να παρακολουθήσει τον ασθενή-μαθητή στην πορεία. Και
όλα αυτά ενώ τον έχουν απαξιώσει στα μάτια του ασθενή και τον αμφισβητεί ως ιατρό.
Ενώ και ο ίδιος πολλές φορές αμφισβητεί την ικανότητά του να θεραπεύσει την ασθένεια
ή δε διαθέτει τα απαραίτητα μέσα θεραπείας.
Πιστέψτε με ότι είναι πολύ δύσκολο το έργο του εκπαιδευτικού που αντιλαμβάνεται
την ευθύνη του και ότι διαχειρίζεται ψυχές στη σημερινή σχολική πραγματικότητα.
Πολλές φορές μόνος με εφόδιο την αγάπη γι αυτό που κάνει και τα παιδιά του, με το
φιλότιμό του προσπαθεί να είναι όσο καλύτερος μπορεί σε όσο το δυνατόν
περισσότερους τομείς. Και αν καμιά φορά τον δούμε κουρασμένο , ανήμπορο,
ανθρώπινο είναι, θα πρέπει να τον στηρίξουμε.
Γιατί στον εκπαιδευτικό ως γονείς εμπιστευόμαστε ότι πολυτιμότερο έχουμε τα παιδιά
μας, ως κοινωνία τα αυριανά μέλη μας, ως πολιτεία τους αυριανούς πολίτες.
ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΕΝΗΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ
Είναι αναγκαίο να συντονιστούμε και να συνεργαστούμε όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς
με αλληλοσεβασμό και εμπιστοσύνη ο ένας προς τον άλλο αν θέλουμε να περάσουμε
κάποιες αξίες στα παιδιά μας.
Όπως συμβαίνει και σε μία οικογένεια όταν οι δύο γονείς έχουν κοινή στάση προς το
παιδί τους , τότε και το παιδί είναι πιο εύκολο να αντιληφθεί το σωστό και να διακρίνει
το λάθος. Όταν υπάρχει διχογνωμία το παιδί μπερδεύεται και υιοθετεί την πιο προσφιλή
γι αυτό λύση που δεν είναι πάντα η πιο σωστή και η πιο ασφαλής.
Θυμάμαι παλαιότερα κάθε φορά που ο σύζυγός μου μάλωνε τα παιδιά μου η καρδιά μου
σαν μάνα πονούσε βλέποντας το παιδί μου να κλαίει. Συζητώντας το θέμα με κάποιον
γέροντα που μας γνώριζε καλά, χαμογελώντας και απευθυνόμενος σε μένα γιατί
προφανώς εγώ είχα το λάθος μου είπε: «Άκου κόρη μου, ο Θεός έδωσε στον άνθρωπο δύο
πράγματα, τον Νόμο και τη Χάρη. Δεν έδωσε μόνο το ένα από τα δύο αλλά και τα δύο γιατί

7. 7
είναι εξίσου απαραίτητα. Ο Νόμος , είναι ο πατέρας που βάζει τα όρια στο παιδί και η
Χάρις είναι η μητέρα που με τα φτερά της αγάπης της σκεπάζει το παιδί της.»
Τα λόγια του δεν τα ξέχασα ποτέ ούτε ως γονέας ούτε ως εκπαιδευτικός. Νομίζω
μάλιστα ότι αυτά τα λόγια μπορεί ναι είναι και η λύση στο πρόβλημα που συζητάμε. Με
όλη την αγάπη μας να διδάξουμε στα παιδιά μας τα όρια από την αρχή.
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΛΥΣΕΙΣ
Χρειάζεται να προσπαθήσουμε πολύ γιατί είναι έργο που πρέπει να γίνει αφού έχει
ήδη εκδηλωθεί το πρόβλημα.
Κάποτε ένας πατέρας είπε στο γιο του να πάει να ξεχορταριάσει το χωράφι και να το
σκάψει. Όταν μετά από μερικές μέρες πήγε στο χωράφι, βρήκε το γιο του ξαπλωμένο
χωρίς να έχει κάνει τίποτα. Τότε τον ρώτησε γιατί δεν το καθάρισε και εκείνος απάντησε
γιατί δεν ήξερε από πού να αρχίσει και έτσι δεν έκανε τίποτα. Ο πατέρας τότε του είπε:
«ευλογημένε, αν καθάριζες από λίγο κάθε μέρα τώρα θα το είχες τελειώσει.»
Νομίζω ότι και εμείς για χρόνια αφήναμε τα αγριόχορτα, τα ζιζάνια, να μεγαλώνουν
στις ψυχές των παιδιών μας εμποδίζοντας τον καλό σπόρο να φυτρώσει και να
αναπτυχθεί. Τώρα βρισκόμαστε μπροστά σ’ ένα χωράφι γεμάτο αγριόχορτα και αγκάθια.
Ας μη γίνουμε φυγόπονοι όπως ο γιος της ιστορίας , αλλά ας ακολουθήσουμε τη
συμβουλή του πατέρα και λίγο λίγο να καθαρίζουμε τις ψυχές των παιδιών μας. Ας
σκάψουμε βαθιά για να φυτέψουμε στις ψυχές τους την αγάπη για κάθε τι ωραίο που
προάγει τον άνθρωπο.
Σίγουρα είναι επίπονο και ίσως επώδυνο το καθαρίσεις και να σκάψεις βαθιά στη
ψυχή του ανθρώπου. Μόνο έτσι όμως μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά μας και να τα
οδηγήσουμε σ’ έναν ασφαλή δρόμο που θα τα κάνει ευτυχισμένα.