Thai Wisdom for Product Design

1. อัตลักษณ ภูมิปญญา
เพิ่มคุณคาผลิตภัณฑไทย
กระบวนการออกแบบและพัฒนาผลิตภัณฑดวยการใชอัตลักษณและภูมิปญญาทองถิ่น
นลินี ทองแท
1
Thursday, March 8, 2012

2. อัตลักษณและภูมิปญญา
Identity+Wisdom
Innovative Design
เกิดนวัตกรรมในการออกแบบ
2
Thursday, March 8, 2012

3. ความหมายของอัตลักษณ
คำวา อัตลักษณ ประกอบดวยคำวา อัต (อัด-ตะ) ซึ่ง
หมายถึง ตน หรือ ตัวเอง กับ ลักษณ ซึ่งหมายถึง
สมบัติเฉพาะตัวหมายถึง ผลรวมของลักษณะเฉพาะของ
สิ่งใดสิ่งหนึ่งซึ่งทำใหสิ่งนั้นเปนที่รูจักหรือจำได และ
สังคมแตละสังคมมีอัตลักษณทางวิถีชีวิต วัฒนธรรม
ของตนเอง
3
Thursday, March 8, 2012

4. อัตลักษณ เปนตัวตนทางวัฒนธรรมหรือวิถีดั้งเดิมของทองถิ่น ที่มี
ลักษณะเฉพาะตัวไมเหมือนใคร การสืบคนอัตลักษณ ไปถึงตนราก และการ
ศึกษาหาขอมูลจากสังคมหนึ่ง เพื่อนำมาบอกเลาเรื่องราว สรางสรรคและ
ตอยอด โดยเฉพาะการแปรเปลี่ยนวัฒนธรรมอันงดงามที่แฝงอยูในการใช
ชีวิตของคนชนบทตั้งแตบรรพบุรุษและมีการสืบทอดตอๆ กันมา ใหกลาย
มาเปนผลิตภัณฑและบริการที่คนในสังคมอื่นที่มีวัฒนธรรมที่แตกตางรูสึกมี
สวนรวมและชื่นชอบในความงดงามนี้ ถือเปนตนทุนที่ล้ำคา มีอยูแลวตอง
ตระหนักและหวงแหน ใชประโยชอยางคุมคาสูงสุด
4
Thursday, March 8, 2012

5. ความหมายของภูมิปญญา
ภูมิปญญา (Wisdom) หมายถึง องคความรู ความเชื่อ
ความสามารถของคนในทองถิ่น ที่ไดจากการสั่งสม
ประสบการณและการเรียนรูมาเปนระยะเวลายาวนาน
หรือมีการสืบทอด มีลักษณะเปนองครวม และมีคุณคา
ทางวัฒนธรรม
5
Thursday, March 8, 2012

6. ภูมิปญญาเปนองคความรูที่มีคุณคาและความดีงามที่จรรโลงชีวิตและวิถี
ชุมชนใหอยูรวมกับธรรมชาติและสภาวะแวดลอมไดอยางกลมกลืนและสมดุล
ภูมิปญญาเปนพื้นฐานการประกอบอาชีพและเปนรากฐานการพัฒนาที่เริ่ม
จากการพัฒนาเพื่อการพึ่งพาตนเอง การพัฒนาเพื่อการพึ่งพาอาศัยซึ่ง
กันและกัน และการพัฒนาที่เกิดจากการผสมผสานองคความรูสากลบน
ฐานภูมิปญญาเดิม เพื่อเกิดเปนภูมิปญญาใหมที่เหมาะสมกับยุคสมัย
ดังนั้น ภูมิปญญาจึงมีคุณคาไมเพียงแตตอทองถิ่นและผูคนเทานั้น แตยัง
เอื้อประโยชนอยางใหญหลวงตอการวางแผนพัฒนาประเทศอยางยั่งยืนและ
มั่นคง
6
Thursday, March 8, 2012

7. ภูมิปญญาทองถิ่น
อางอิงจากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
จำแนกได 10 ลักษณะ
1. ภูมิปญญาทองถิ่นที่เกี่ยวกับความเชื่อ
และศาสนา
2. ภูมิปญญาทองถิ่นที่เกี่ยวกับประเพณีและ
พิธีกรรม
3. ภูมิปญญาทองถิ่นที่เกี่ยวกับศิลปะพื้นบาน
4. ภูมิปญญาทองถิ่นที่เกี่ยวกับอาหารและ
ผักพื้นบาน
5. ภูมิปญญาทองถิ่นที่เกี่ยวกับการละเลน
พื้นบาน
6. ภูมิปญญาทองถิ่นที่เกี่ยวกับศิลปะ
วัฒนธรรม
7. ภูมิปญญาทองถิ่นที่เกี่ยวกับเพลงพื้นบาน
8. ภูมิปญญาทองถิ่นที่เกี่ยวกับสมุนไพรและ
ตำรายาพื้นบาน
9. ภูมิปญญาทองถิ่นที่เกี่ยวกับการ
ประดิษฐกรรม
10.ภูมิปญญาทองถิ่นที่เกี่ยวกับการดำรง
ชีวิตตามสภาพแวดลอมทางธรรมชาติ
7
Thursday, March 8, 2012

8. 1.ภูมิปญญาทองถิ่นที่เกี่ยวกับความเชื่อและศาสนา
ภูมิปญญาประเภทนี้จะมีลักษณะที่แตกตางกันไปในแตละทองถิ่น เนื่อง
จากมีพื้นฐานทางความเชื่อในศาสนาที่แตกตางกัน สำหรับภูมิปญญา
ทองถิ่นของไทยซึ่งเกี่ยวกับความเชื่อในทางพระพุทธศาสนาเปนหลักนั้นได
มีสวนสรางสรรคสังคม สืบสานคติธรรม จริยะ ความคิด ความเชื่อ
ธรรมเนียมปฏิบัติ และวัฒนธรรมอันดีงามอันเกี่ยวเนื่องกับศาสนา
พิธีกรรมและประเพณี โดยการผสมผสานกับความเชื่อดั้งเดิม จนกลาย
เปนลักษณะเฉพาะของแตละทองถิ่น
8
Thursday, March 8, 2012

9. 2.ภูมิปญญาทองถิ่นที่เกี่ยวกับประเพณีและพิธีกรรม
ประเพณีและพิธีกรรมเปนสิ่งที่ดีงามที่คนในทองถิ่นสรางขึ้นมา เพื่อเปน
การเพิ่มขวัญและกำลังใจคนในสังคม ภูมิปญญาประเภทนี้จึงมีความ
สำคัญตอการดำเนินชีวิตในสังคมเปนอยางมาก ดังจะเห็นไดจาก
ประเพณีและพิธีกรรมที่สำคัญในประเทศไทยลวนเกี่ยวของกับการดำเนิน
ชีวิตของคนในสังคมแทบทั้งสิ้น
9
Thursday, March 8, 2012

10. 3.ภูมิปญญาทองถิ่นที่เกี่ยวกับศิลปะพื้นบาน
เปนการสรางสรรคงานศิลปะตางๆ โดยการนำทรัพยากรที่มีอยูมา
ประยุกตใชในชีวิตประจำวัน หลังจากนั้นไดสืบทอดโดยการพัฒนา
อยางไมขาดสายกลายเปนศิลปะที่มีคุณคาเฉพาะถิ่น
10
Thursday, March 8, 2012

11. 4.ภูมิปญญาทองถิ่นที่เกี่ยวกับอาหารและผักพื้นบาน
นอกจากมนุษยจะนำอาหารมาบริโภคเพื่อการอยูรอดแลว มนุษยยังได
นำเทคนิคการถนอมอาหารและการปรุงอาหารมาใช เพื่อใหอาหารที่มี
มากเกินความตองการสามารถเก็บไวบริโภคไดเปนเวลานานซึ่งถือวา
เปนภูมิปญญาอีกประเภทหนึ่งที่สำคัญตอการดำรงชีวิต นอกจากนี้ยัง
นำผักพื้นบานชนิดตางๆ มาบริโภคอีกดวย
11
Thursday, March 8, 2012

12. 5.ภูมิปญญาทองถิ่นที่เกี่ยวกับการละเลนพื้นบาน
การละเลนถือวาเปนการผอนคลายโดยเฉพาะในวัยเด็กซึ่งชอบความ
สนุกสนานเพลิดเพลิน ภูมิปญญาทองถิ่นของไทยสวนใหญจะใชอุปกรณ
ในการละเลนที่ประดิษฐมาจากธรรมชาติซึ่งแสดงใหเห็นวิถีชีวิตที่ผูกพัน
กับธรรมชาติ และรูจักปรับตัวใหเขากับสภาพแวดลอมอยางกลมกลืน
12
Thursday, March 8, 2012

13. 6.ภูมิปญญาทองถิ่นที่เกี่ยวกับศิลปะ วัฒนธรรม
ประเทศไทยมีวัฒนธรรมที่หลากหลาย ซึ่งเกิดจากการสรางสรรคของ
แตละภาคเราสามารถพบหลักฐานจากรองรอยของศิลปวัฒนธรรมที่
ปรากฏกระจายอยูทั่วไป เชน สถาปตยกรรม ประติมากรรม จิตรกรรม
เปนตน ซึ่งแสดงใหเห็นถึงเทคนิค ความคิด ความเชื่อของบรรพบุรุษเปน
อยางดี
13
Thursday, March 8, 2012

14. 7.ภูมิปญญาทองถิ่นที่เกี่ยวกับเพลงพื้นบาน
ภูมิปญญาประเภทนี้เปนการแสดงออกถึงการให ความบันเทิง สนุกสนาน
โดยสวนใหญ และยังเปนคติสอนใจสำหรับคนในสังคม ซึ่งมีสวนแตกตาง
กันออกไปตามโลกทัศน ลักษณะนิสัยและวิถีชีวิตของคนในภาคตางๆ
14
Thursday, March 8, 2012

15. 8.ภูมิปญญาทองถิ่นที่เกี่ยวกับสมุนไพรและตำรายาพื้นบาน
ภูมิปญญาประเภทนี้เกิดจากการสั่งสมประสบการณของคนในอดีตและ
ถายทอดใหกับคนรุนหลังถือวามีความสำคัญเปนอยางมาก เพราะถือวา
เปนปจจัยสี่ ซึ่งมีความจำเปนสำหรับมนุษย หากไดรับการพัฒนาหรือสง
เสริมจะเปนประโยชนทางเศรษฐกิจและสังคมในอนาคตได
15
Thursday, March 8, 2012

16. 9.ภูมิปญญาทองถิ่นที่เกี่ยวกับการประดิษฐกรรม
เทคโนโลยีและสิ่งของเครื่องใชตางๆ ที่เกิดจากภูมิปญญาของคนไทยใน
แตละภาคนั้นถือเปนการประดิษฐกรรมและหัตถกรรมชั้นเยี่ยม ซึ่งปจจุบัน
ไมไดรับความสนใจในการพัฒนาและสงเสริมภูมิปญญาประเภทนี้เทาที่
ควร หากมีการเรียนรูและสืบทอดความคิดเกี่ยบกับการประดิษฐกรรมและ
หัตถกรรมใหแกเยาวชน จะเปนการรักษาภูมิปญญาของบรรพชนไดอีก
ทางหนึ่ง
16
Thursday, March 8, 2012

17. 10.ภูมิปญญาทองถิ่นที่เกี่ยวกับการดำรงชีวิตตามสภาพแวดลอม
ทางธรรมชาติ
คนไทยสวนใหญมีอาชีพที่เกี่ยวกับเกษตรกรรมโดยเฉพาะการทำนา ทำไร
ประมงพื้นบาน ความสมบูรณในพื้นที่และทรัพยากรธรรมชาติ ทำใหเกิด
ภูมิปญญาในการดำรงชีพของชุมชน กอใหเกิดผลิตภัณฑและบริการ
โดยอาศัยทรัพยากรเดนจากทองถิ่นเปนวัตถุดิบ
17
Thursday, March 8, 2012

18. ตัวอยางผลงานจากกรณีศึกษา
ผลิตภัณฑที่ไดจากการใชอัตลักษณและภูมิปญญา
โครงการสรางคุณคาใหกับสินคาและบริการ SMEs บนแนวคิดเศรษฐกิจเชิงสรางสรรค (ภาคใต) ป 2553-2554
ดำเนินการโดย สถาบันพัฒนาวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดยอม (สพว.)
18
Thursday, March 8, 2012

19. ตัวอยางผลงานจากกรณีศึกษา
ผลิตภัณฑที่ไดจากการใชอัตลักษณและภูมิปญญา
19
Thursday, March 8, 2012

20. ตัวอยางผลงานจากกรณีศึกษา
ผลิตภัณฑที่ไดจากการใชอัตลักษณและภูมิ ปญญา
20
Thursday, March 8, 2012