1. การจัดการเรียนรูแบบสืบสวนสอบสวน ( Inquiry )
Dr.Richard Suchman กลาววา “ความรูตางๆที่มีอยูในโลกนี้ เปนผลที่ไดมาจากการศึกษาคนควา
โดยเฉพาะการศึกษาที่เรียกวา สืบสวนสอบสวน (Inquiry)” ดังนั้นการจัดการเรียนรูควรสงเสริมใหผูเรียน
สามารถศึกษาคนควาและสืบสวนสอบสวนความรูดวยตนเอง ทั้งยังชวยใหเกิดความคิดอยางมีเหตุผลอีกดวย

และจากความเชื่อดังกลาว Richard Suchman ไดตั้งโครงการวิจัยเกี่ยวกับการสอนแบบสืบสวนสอบสวน
(Inquiry) ขึ้นที่มหาวิทยาลัย Illinois โดยเนนการสอนวิทยาศาสตรดวยวิธีใหนักเรียนตั้งคําถาม เพือใหนกเรียน
่ ั
คนพบหลักการและกฎเกณฑทางวิทยาศาสตรดวยตนเองสําหรับในประเทศไทย ดร.วีระยุทธ วิเชียรโชติ ไดตั้ง
โครงการวิจัยเกี่ยวกับการเรียนการสอนแบบสืบสวนสอบสวนขึ้นในชวงป พ.ศ.2513-2514 แตการเรียนการสอน
แบบสืบสวนสอบสวนของ ดร.วีระยุทธ วิเชียรโชติ มีความแตกตางจากการสอนแบบ Inquiry ของ Suchman
เพราะดร.วีระยุทธ วิเชียรโชติ มีความคิดวาการสอนแบบ Inquiry ของ Suchman นั้นไมเหมาะสมกับเด็กนักเรียน
ไทย ซึ่งไมคอยชอบถามและดอยความสามารถทางความคิด อันอาจจะทําใหเด็กไทยเกิดความเบื่อหนายและ
ทอแทตอวิธีการนี้ ดังนั้น ดร.วีระยุทธ วิเชียรโชติ จึงไดพฒนาทฤษฎีการเรียนการสอนแบบสืบสวนสอบสวน
ั
การสอนแบบสืบสวนสอบสวน มีชื่อเรียกแตกตางกันไปหลายชื่อ เชน การสอนแบบสืบ สวนสอบสวน การ
สอนแบบสืบสอบ การสอนแบบสืบเสาะหาความรู การสอนแบบใหคดสืบคน และการสอนโดยนักเรียนคนหา
ิ
ความรูโดยใชกระบวนการคิด เปนตน
ดร.วีระยุทธ วิเชียรโชติ ( 2515 ) ไดใหความหมายไววา การเรียนการสอนแบบสืบสวนสอบสวน คือ
การเรียนการสอนที่เนนการพัฒนาความสามารถในการคิดแกปญหาโดยวิธการทางวิทยาศาสตร ซึ่งในหลักการ
ี
ของการดําเนินชีวิตแบบประชาธิปไตย เรียกวา ปญญาธรรม นอกจากนั้นการเรียนการสอนแบบสืบสวน
สอบสวนยังเนนการเรียนรูที่เริ่มตนจากการแสวงหา นําไปสูการคนพบหลักเกณฑตางๆที่เปนวิทยาศาสตร และ
สรุปลงดวยการนําเอาหลักเกณฑใชเปนประโยชนในชีวิตจริง ในรูปของประยุกตวิทยาอีกดวย
ดร.นาตยา ภัทรแสงไทย ( 2525 ) ไดใหความหมายการสืบสวนสอบสวนไววา การสอนแบบสืบสวน
สอบสวนเปนกระบวนการแสวงหาแนวทางการแกปญหาอยางมีเหตุผล โดยจะเริ่มตนดวยปญหา จากนั้นจึง
ตั้งสมมติฐาน ทดสอบสมมติฐาน หาแนวทางแกปญหา โดยอาศัยขอมูลที่รวบรวมมาได วิเคราะหเปรียบเทียบ
ขอมูลตางๆที่รวบรวมมาได จากนั้นจึงนํามาทดสอบสมมติฐานที่ตั้งไว แกปญหาจนไดขอสรุปออกมา
สุวิทย มูลคํา และอรทัย มูลคํา (2545: 136) ไดกลาววา การจัดการเรียนรูแบบสืบสวนสอบสวน
คือ กระบวนการเรียนรูที่เนนการพัฒนาความสามารถในการแกปญหาดวยวิธีการฝกใหผูเรียนรูจกศึกษาหา
ั
ความรู โดยผูสอนตั้งคําถามกระตุนใหผูเรียนใชกระบวนการทางความคิดหาเหตุผลจนคนพบความรู หรือ

แนวทางการแกปญหาที่ถูกตองดวยตนเอง สรุปเปนหลักการกฎเกณฑ หรือวิธีการในการแกปญหา สามารถ
นําไปประยุกตใชประโยชนในการควบคุม ปรับปรุง เปลี่ยนแปลง หรือสรางสรรคสิ่งแวดลอมในสภาพการณ
ตางๆ ไดอยางกวางขวาง

2. สรุปไดวา ในการจัดการเรียนรูโดยการใชวิธีการสืบสวนสอบสวน เปนวิธีการจัดการเรียนรูใหผูเรียนได
รูจักกระบวนการแสวงหาความรูอีกวิธหนึ่งที่จะชวยใหผูเรียนคนพบความจริงตางๆดวยตนเอง โดยอาศัยวิธีการ
ี
แกปญหาการจัดการเรียนรูแบบสืบสวนสอบสวน มีสื่อกลางสําคัญ คือการใชคําถามและการตอบคําถาม ดังนั้น
อาจแบงการสืบสวนสอบสวนโดยพิจารณาลักษณะการถามระหวางครูผจัดการเรียนรูและผูเรียน ไดดงนี้
ู ั
1. การสอนแบบสืบสวนสอบสวนที่ครูเปนผูถาม (Passive Inquiry) เปนลักษณะของการสอนตาม
รูปแบบของ Hilda Taba ซึ่งเปนลักษณะครูเปนผูตั้งคําถาม และผูเรียนเปนผูตอบคําถาม นั่นคือผูเรียนจะตองเปน
แหลงขอมูลหรือควบคุมขอมูล
2. การสอนแบบสืบสวนสอบสวนที่ผูเรียนเปนผูถาม (Active Inquiry) เปนการสอนตามแบบของ
Suchman ซึ่งลักษณะนี้ผูเรียนจะเปนผูตั้งคําถามและครูจะเปนผูตอบคําถาม นั่นคือครูจะเปนแหลงของขอมูล
หรือควบคุมขอมูล
3.การสอนแบบสืบสวนสอบสวนที่ครูและผูเรียนชวยกันถาม (Combined Inquiry)วิธีการสอนแบบนี้
เปนการประยุกตใชวิธีการของ Taba และ Suchman เขาดวยกัน กลาวคือ ครูถาม-ผูเรียนตอบ ผูเรียนถาม-ครูตอบ
สลับกันไปแลวแตความเหมาะสม แตสิ่งสําคัญที่สุดที่ครูควรระลึกไวเสมอคือ ครูผูจัดกิจกรรมการเรียนรูอยาใจ
รอนรีบบอกผูเรียน
ขั้นตอนการสอนแบบสืบสวนสอบสวน
บรูเนอร (Bruner. 1966: 89) ไดเสนอกระบวนการสืบสวนสอบสวนไวเปน 4 ขั้น ซึงเปนที่รูจักกันใน
่
ชื่อ OEPC Techniques ดังรายละเอียดตอไปนี้
1. ขั้นสังเกต (Observation-O) เปนขั้นที่สาคัญที่สุดอันดับแรกของกระบวนการแสวงหาความรู ขั้น
ํ
สังเกตนี้ครูจัดสถานการณ กิจกรรมหรือสาธิตการทดลองใหผูเรียนสังเกต จะทําใหผูเรียนเกิดปญหาคับของใจ
(Conflict) ผูเรียนจะถามเพื่อใหไดขอมูลแลวจดบันทึกขอมูลเหลานั้นไวเปนพืนฐาน เพื่อจะนํามาประกอบการ
้
พิจารณาตั้งสมมติฐานตอไป
2. ขั้นอธิบาย (Explanation-E) เมื่อใชการสังเกตการณเก็บรวบรวมขอมูลในขั้นแรกแลว ตอไปพยายาม
อธิบายสถานการณหรือปรากฏการณนั้นๆ วามีอะไรเปนสาเหตุ เพราะเหตุใดจึงเปนเชนนั้นโดยพยายามหา
แนวทางในการอธิบายไวหลายๆ ทางตามแบบของการตั้งสมมติฐาน
3. ขั้นทํานายหรือคาดคะเน (Prediction-P) เมื่อทดลองสมมติฐานเพื่อหาทางอธิบายวาปญหาเหลานันมี ้
สาเหตุจากอะไรแลวผูเรียนก็พอจับเคาโครงของปญหาไดแนชดขึ้น ฉะนั้นจะสามารถคาดคะเนไดวาถามีสาเหตุ
ั
เชนเดียวกันอีกจะเกิดอะไรตามมา แมวาจะไมมีสถานการณเชนนันปรากฏใหเห็นจริงๆ
้
4. ขั้นนําไปใชและสรางสรรค (Control and creativity-C) คือ ขั้นที่สามารถนําแนวคิดที่ไดรับไปใชใน
การแกปญหากับสถานการณอื่นๆ ไดอยางถูกตอง
สรุปขั้นตอนของกระบวนการสอนแบบสืบสวนสอบสวนของบรูเนอร ไดดังภาพประกอบ 1

3. O E P C
ความรูเดิม สังเกต อธิบาย ทํานาย ควบคุมและสรางสรรค
ภาพประกอบ 1 ขั้นตอนของกระบวนการสอนแบบสืบสวนสอบสวนของบรูเนอร
ที่มา: เสาวณีย สิกขาบัณฑิต. (2528). เทคโนโลยีทางการศึกษา. หนา 180.
กรมวิชาการ (2544: 36-37) กลาวถึง ขั้นตอนการสอนแบบสืบสวนสอบสวนไว 5 ขั้นดังนี้
1. ขั้นการสังกัปแนวหนา คือ ขั้นที่ครูปูพื้นฐานความพรอมในดานความรูใหแกนักเรียน
2. ขั้นสังเกต คือ ครูสรางสถานการณที่เปนปญหาหรือเปนการแสดงละครปริศนาเพื่อใหนกเรียนสังเกต
ั
สภาพการณหรือสิ่งแวดลอมที่เปนปญหานันๆ ขั้นนี้ครูสงเสริมใหนักเรียนฝกคิดวิเคราะห ทําความเขาใจ แปล
้
ความหมาย และจัดโครงสรางความคิดในรูปแบบตางๆเพื่อใหสอดคลองกับสภาพปญหา และสรางแรงจูงใจให
นักเรียนเกิดความกระหายใครจะแสวงหาความจริง
3. ขั้นอธิบาย เปนขั้นที่ครูกระตุนใหนกเรียนหาคําอธิบายหรือสาเหตุของปญหาในรูปของเหตุผล ขั้นนี้
ั
นักเรียนฝกการตั้งทฤษฎีหรือสมมติฐานเพืออธิบายที่มาสาเหตุของปญหานั้น เปนการฝกวิเคราะหระบบจากผล
่
ไปหาเหตุ
4. ขั้นทํานาย ใหนักเรียนรูจกหาแนวทางหรือวิธีที่จะพิสูจนทํานายผลหรือพยากรณไดวาผลจะเปน
ั
อยางไร จะเกิดอะไรขึ้น เปนการทดสอบสมมติฐานหรือพิสูจนทฤษฎีที่ตั้งขึ้น
5. ขั้นควบคุมและสรางสรรค เปนการสงเสริมใหนักเรียนนําหลักการ กฎเกณฑและวิธีการแกปญหามา
ใชประโยชนในการปรับปรุงเปลี่ยนแปลงสิงแวดลอมในสภาพการณตางๆ ไดอยางกวางขวาง ลักษณะพิเศษของ
่ 
วิธีสอนแบบนีคือ กาวไกลวาการสอนแบบวิทยาศาสตรในดานที่คิดไปถึงการใชประโยชนตอไปดวย ไมจํากัด
้
เฉพาะแตการแกปญหาที่เกิดขึ้นเทานัน ้
สําหรับ ดร.วีระยุทธ วิเชียรโชติ ไดศึกษาการสอนแบบสืบสวนสอบสวนในประเทศไทย
ใชชื่อวา การสอนแบบสืบสวนสอบสวน (Investigation or OEPC inquiry) และไดเสนอโครงการของการสอน
หรือวิธีการสอนไว 4 ขั้นดังนี้
ขั้นที่ 1 ขั้นการสังเกต ( Observation ) เปนขั้นที่ครูสรางสถานการณ หรือทดลองใหนักเรียนไดสังเกต
และวิเคราะหองคประกอบและธรรมชาติของปญหาอยางละเอียด ซึ่งเด็กจะถามเพื่อใหไดขอมูลมา เพื่ออภิปราย
ขอสงสัยที่เกิดขึ้น คําตอบคําถามตองเปนแบบ “ ใช หรือ ไมใช ” หรืออาจจะเปนไปไดแลวแตกรณี เพื่อกระตุน 
ใหถามโดยใชความคิด ในขั้นนี้ครูจะไมอธิบายอะไรนอกจากคําถาม
ขั้นที่ 2 ขั้นการอภิปรายปญหา ( Explanation ) เด็กจะอาศัยขอมูลที่ไดเปนเหตุผลมาอภิปรายหรือ
อธิบายปญหาหรือสาเหตุปญหา สวนมากใชความคิดแบบโยงความสัมพันธและแบบอางอิง อันจะนําไปสราง

สมมติฐานทั่วไปและทฤษฎี คําอธิบายในขันนี้ไมจําเปนที่จะตองเปนความจริงเสมอไป เพราะคําอธิบายนั้นก็คือ
้
สมมติฐานกวางๆ หรือทฤษฎีนั่นเอง ซึ่งยังเปนการคาดคะเนอยู ความจริงอาจไมเปนไปตามคําอธิบายนี้กได ขั้น ็
ที่กลาวมานี้เปนเพียงขันของการสืบสวนเทานั้น
้

4. ขั้นที่ 3 ขั้นพยากรณหรือทํานายผล ( Prediction ) เมื่อลองตั้งสมมติฐานเพื่อหาทางอธิบายวาปญหา
เหลานั้นมีมูลเหตุจากอะไรแลวผูเรียนพอจะจับเคาโครงของปญหาไดชดขั้น ดังนันก็สามารถตั้งสมมติฐานเชิง
ั ้
ทํานายได หรือคาดคะเนผลของสาเหตุตางๆได การเรียนที่สําคัญในขั้นนี้คือ การเรียนรูวิธีการแกปญหา โดยนํา

หลักการเรียนรูในขั้นที่ 2 มาใช ซึ่งเปนการสอบสวนนั่นเอง
ขั้นที่ 4 ขั้นควบคุมและสรางสรรค ( Control or Greativity ) หรือขั้นนําไปใช เปนขันที่นําผลของการ
้
แกปญหา หรือสิ่งที่คนพบในขั้นอธิบายและขั้นทํานายผล มาใชใหเกิดประโยชนในชีวิตจริง สามารถประดิษฐ
คิดคนสิ่งใหม วิธีการใหม เพือเกิดประโยชนและนําไปใชได
่
การจัดการเรียนรูแบบสืบสวนสอบสวน
1. ลักษณะเดนเปนวิธีการจัดการเรียนรูที่ทาใหผูเรียนแกไขปญหา เปนการทําใหผูเรียนใชความคิดและ
ํ
เปนวิธียวยุความสนใจใหผูเรียนอยากติดตาม เพื่อคนหาความจริงตอไปเรื่อยๆ ทั้งนีผูจัดการเรียนรูจะตองมีการ
ั่ ้
จัดลําดับเนื้อหาและกิจกรรมตางๆไวเปนอยางดี ซึ่งจะทําใหเกิดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนไดดี
2. วัตถุประสงคเบื้องตนหรือเปาหมายของการจัดการเรียนรูแบบสืบสวนสอบสวน
2.1 เปนการพัฒนาการตัดสินใจของผูเรียนอยางมีเหตุผล
2.2 สงเสริมใหผูเรียนรูจกการสังเกตตั้งคําถามและแสวงหาขอเท็จจริง
ั
2.3 สงเสริมใหผูเรียนเปนผูมีความเชื่อมั่นในเหตุผล กลาที่จะนําเอาความเขาใจของตนมาใช
ปฏิบัติจริงได
3. บทบาทของครูและผูเรียน
บทบาทของครูผูจัดการเรียนรู คือ การตั้งคําถามหรือตั้งปญหาและบอกแหลงขอมูลใหกับผูเรียน
เพื่อที่จะไดสืบคนหาคําตอบในการแกไขปญหา และครูยงมีบทบาทควบคุมเขาสูจุดหมายของการเรียนรู
ั
บทบาทของผูเรียน คือ การสืบคนหาขอมูลจากแหลงขอมูล เพื่อนํามาแสดงเหตุผลในการแกไขปญหาที่ถูกตอง
4. สิ่งที่แสดงใหเห็นพฤติกรรมการจัดการเรียนรูที่เนนผูเรียนเปนศูนยกลาง ในเทคนิควิธี การสอนแบบ
สืบสวนสอบสวนก็คือ วิธการซักถาม ตอบคําถาม โดยการเปดโอกาสใหผูเรียนไดหาขอมูล เก็บขอมูล ใช
ี
ความคิด ตั้งคําถาม ตอบคําถาม อยางอิสระที่สุด ถาครูจะมีบทบาทในการตั้งคําถาม ก็ควรเปนคําถามที่จะชวยให
ผูเรียนเขาสูจุดหมายที่ตองการ
5. จากการจัดการเรียนรูแบบสืบสวนสอบสวน จะชวยพัฒนาผูเรียนในดานตางๆ เชน
5.1 ทักษะทางปญญา ผูเรียนไดใชความคิดและสติปญญาในการหาขอมูลแสดงเหตุผลอยาง
อิสระ
5.2 ทักษะทางสังคม ทําใหผูเรียนเกิดความเชื่อมั่น กลาคิดกลาแสดงออก หรือรับฟงความ
คิดเห็นของผูอน ื่
5.3 ทักษะทางการปฏิบัติ เปนการปลูกฝงใหผูเรียนเปนคนละเอียดถี่ถวน มีความรอบคอบ
รูจักการสังเกต ไมเชื่ออะไรงายๆโดยไมไดตรวจสอบกอน

5. บทบาทของครูในการสอนแบบสืบสวนสอบสวน
คาลาฮาน; และคนอื่นๆ (Callahan; et al. 1998: 261-262) ไดกลาวถึง บทบาทของครูในการสอนแบบ
สืบสวนสอบสวน ซึ่งสรุปไดดังนี้
1. ครูมีหนาที่ใหคําแนะนํากับนักเรียนมากกวาบอกใหนกเรียนทําตาม
ั
2. ครูตั้งคําถาม เลือกประเด็นที่นาสนใจเพื่อกระตุนใหนักเรียนคิดและพยายามคนหาคําตอบ
3. ในขณะที่นกเรียนคนหาคําตอบ ครูควรแนะนําในการคนพบโดยหาความชัดเจนกับปญหา
ั
4. ครูพยายามสรางบรรยากาศในชั้นเรียนทีเ่ ปนการสงเสริมการสรางขอคาดเดา การตังขอ ้
สงสัยและการคิดแกปญหา
5. สนับสนุนใหนักเรียนตั้งสมมติฐานและเปดโอกาสใหนักเรียนไดตรวจสอบสมมติฐานดวย
ตนเอง
6. ชวยนักเรียนในการวิเคราะหและประเมินความคิดของตนเอง โดยเปดโอกาสใหมี
การอภิปรายเปดในชันเรียนและพยายามกระตุนใหนักเรียนพยายามคิดโดยไมมีการขมขูเมื่อคําตอบไมเปนไป
้
ตามที่คาดหวัง
วีรยุทธ วิเชียรโชติ (2521: 33-34) ไดกลาวถึงบทบาทของครูในการสอนแบบสืบสวนสอบสวน ซึ่งสรุป
ไดดังนี้
1. ครูเปนผูกระตุนใหเกิดการสืบสวนสอบสวนโดยการสรางสถานการณยวยุใหเด็กตังคําถามสอบสวน
ั่ ้
ตามลําดับขั้นของคําถามแบบสืบสวนสอบสวน
2. ครูเปนผูใหการหนุนกําลัง เมื่อเด็กถามมาก็จะใหแรงหนุนยอมรับในคําถามนั้นกลาวชมและชวย
ปรับปรุงภาษาในคําถามเพื่อใหนกเรียนเขาใจในคําถามใหกระจางดียิ่งขึ้น
ั
3. ครูเปนผูทานกลับ ครูจะทบทวนคําถามอยูบางแตไมมากนักเพื่อพิจารณาดูวานักเรียนมีความเขาใจ
อยางไรบาง อาจตั้งคําถามถามนักเรียนเกียวกับเนื้อหาที่ไดเรียนไปแลวกอนที่จะเรียนบทตอไป
่
4. ครูเปนผูแนะนําและกํากับ ครูจะชี้ทางเพือใหเกิดความคิดตามแนวทางที่ถูกตองเปนผูกํากับควบคุม
่
เมื่อเด็กออกนอกลูนอกทาง
5. ครูเปนผูจัดระเบียบ ครูดําเนินการจัดชั้นเรียนใหเหมาะสมกับวิธีการเรียน
6. ครูเปนผูสรางแรงจูงใจ ครูชวยสรางแรงจูงใจใหนกเรียนมีกําลังใจในการเรียน
ั
กรมวิชาการ (2544: 36); และ พิมพันธ เดชะคุปต (2544: 57) กลาวถึง บทบาทของครูในการสอนแบบ
สืบสวนสอบสวนสรุปไดดงนี้ ั
1. เปนผูกระตุน (catalyst) ใหนักเรียนคิด โดยกําหนดปญหาแลวใหนกเรียนวางแผนหาคําตอบเอง หรือ
 ั
กระตุนใหนกเรียนกําหนดปญหาและหาสาเหตุของปญหานั้นดวยการตั้งคําถาม
ั
2. เปนผูใหการเสริมแรง (reinforcer) โดยการใหรางวัล กลาวชม เพื่อใหกําลังใจ เพื่อเกิดพฤติกรรมการ
เรียนการสอนแบบตอเนื่อง
3. เปนผูใหขอมูลยอนกลับ (feedback actor) โดยการบอกขอดีขอบกพรองแกนักเรียน

6. 4. เปนผูแนะนําและกํากับ (guide and director) เปนผูแนะนําเพื่อใหเกิดความคิดและกํากับควบคุมมิให
ออกนอกลูนอกทาง
5. เปนผูจัดระเบียบ (organizer) เปนผูจัดบรรยากาศและสิ่งแวดลอม รวมทั้งอุปกรณสื่อการสอนแก
นักเรียน
สุวิทย มูลคํา; และ อรทัย มูลคํา (2545 : 142) กลาวถึง บทบาทผูสอนในการจัดการเรียนรูแบบสืบสวน
สอบสวน ไวดงนี้ ั
1. กระตุนใหผเู รียนมีความสนใจ คิดปญหา วางแผนและแกปญหาอยางเปนขั้นตอนมีเหตุผลดวยตนเอง
2. กระตุนใหผเู รียนหาวิธีการแกปญหาหลายๆ วิธีและใชทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตรชวยใน
การแกปญหา
3. เสริมแรงหรือใหกําลังใจแกผูเรียน
4. ชวยเหลือ แนะนํา กํากับอยางใกลชิด ตลอดจนเปนผูอํานวยความสะดวกเพื่อใหกระบวนการเรียนรู
ดําเนินไปไดดวยความเรียบรอย

5. จัดเตรียมแหลงการเรียนรูที่สําคัญใหแกผูเรียน
6. จัดบรรยากาศและสภาพแวดลอมใหเอื้อตอการเรียนรูของผูเรียน

7. เปนผูใหขอมูลยอนกลับทังขอดีและขอบกพรองแกผูเรียน
้
จากการศึกษาคนควาขางตนสรุปไดวา บทบาทของครูในการสอนแบบสืบสวนสอบสวน คือ ครูควรจัด
สถานการณปญหาหรือกิจกรรมตางๆ ที่ยั่วยุใหผูเรียนอยากที่จะเรียนรูหรืออยากที่จะคนหาคําตอบของปญหา

นั้น เปนผูคอยกระตุนการเรียนรูของผูเรียนใหเกิดขึ้นอยางตอเนื่องและฝกใหผูเรียนไดใชความคิดอยางเปน
ขั้นตอนจนกระทั่งผูเรียนสามารถสรุปความรูไดดวยตนเอง รวมถึงการใหกําลังใจหรือเสริมแรงใหกับผูเรียนอีก
ดวย
ขอดีและขอจํากัดของการสอนแบบสืบสวนสอบสวน
สุโขทัยธรรมาธิราช (2537: 94-95); และ ภพ เลาหไพบูลย (2537: 126) ไดสรุปขอดีและ
ขอจํากัดของการสอนแบบสืบสวนสอบสวนไวดังนี้
ขอดี
1. นักเรียนไดฝกกระบวนการคิดทางคณิตศาสตร
2. ใหนกเรียนรูจักอภิปราย และทํางานรวมกันอยางมีเหตุผล
ั
3. ใหนกเรียนรูจักสังเกตและวิเคราะหสถานการณหรือปญหานั้นโดยละเอียด
ั
4. นักเรียนมีโอกาสพัฒนาความคิดอยางเต็มที่ ไดศึกษาคนควาดวยตนเองจึงมีความอยากเรียนรูอยู
ตลอดเวลา
5. นักเรียนเปนศูนยกลางของการเรียนการสอน
6. นักเรียนมีโอกาสไดฝกความคิดและฝกการกระทํา ทําใหไดเรียนรูวิธจัดระบบความคิดและวิธี
ี

7. สืบสวนสอบสวนดวยตนเอง ทําใหความรูคงทนและถายโยงการเรียนรูได กลาวคือทําใหสามารถจดจําไดนาน
 
และนําไปใชในสถานการณใหมอีกดวย
7. นักเรียนจะเกิดเจตคติทดีตอวิชาคณิตศาสตร
ี่ 
ขอจํากัด
1. ถาสถานการณที่สรางขึ้นไมชวนสงสัยจะทําใหนกเรียนเบื่อและไมอยากเรียนโดยวิธีนี้
ั
2. ถาครูควบคุมมากเกินไปก็จะไมเปดโอกาสใหผูเรียนสืบสวนสอบสวนดวยตนเอง
3. ใชเวลามากในการสอนแตละครั้ง
4. นักเรียนที่มสติปญญาต่ําและเนื้อหาวิชาคอนขางยาก นักเรียนอาจจะไม
ี
สามารถศึกษาหาความรูดวยตนเอง

สมชาย ชูชาติ (2538: 82) ไดกลาวถึง ขอดีและขอจํากัดของการสอนแบบสืบสวนสอบสวนไวดังนี้
ขอดี
1. ผูเรียนเปนศูนยกลางในการเรียนการสอนเพราะเขาจะตองกํากับการเรียนการสอนดวยตนเอง ดังนั้น
บทบาทของผูเรียนจึงเปนผูที่มีความกระฉับกระเฉงไมเปนผูที่เฉื่อยชาตอไป
2. เปนการเรียนโดยการเนนที่ปญหาจะมีประโยชนตอผูเรียนในแงทวาฝกใหเขาเปนผูรูจักลักษณะ
ี่
วิธีการแกปญหา
3. เปนการเรียนที่ฝกทักษะและความสามารถในการตัดสินใจ
4. บทบาทของครูผูสอนเปลี่ยนจากผูบอกมาเปนผูถาม ซึ่งวิธีการดังกลาวจะทาใหผูเรียนกระตือรือรน
มากขึ้น
5. เปนการยอมรับเจตคติของผูเรียนแตละคนโดยเฉพาะในเรื่องคานิยมและเจตคติของผูเรียน เปนการ
เปดโอกาสใหผูเรียนไดพฒนาคานิยมและเจตคติไปในดานที่ดีดวย
ั 
6. บทบาทของครูผูสอนเปลี่ยนไป ไมเปนผูคุมการเรียนการสอน กลายเปนผูเรียนไปกับนักเรียนดวย
7. ไมสงเสริมการเรียนในเชิงแขงขันเพื่อคะแนน แตผูเรียนสามารถเรียนไปโดยมุงทีจะบรรลุเปาหมาย
่
ของตนเอง
ขอจํากัด
1. ในกรณีที่นาการสอนแบบสืบสวนสอบสวนมาใชกบกลุมผูเรียนทีมิใชรายบุคคลแลวผูเรียนอาจไมมี
ํ ั ่
โอกาสรวมกิจกรรมทุกคน มีผูเรียนเพียงบางคนเทานั้นทีมีโอกาสในการแสดงความคิดเห็น การตัดสินใจ
่
2. การสอนแบบสืบสวนสอบสวนนั้นเปนวิธีการที่มุงใหนักเรียนคิดอยางมีเหตุผล วิธการดังกลาวตอง
ี
ใหเวลามากพอสมควร แตการสอนในชั้นเรียนสวนใหญ ผูสอนมักมีแนวโนมที่จะเรงรัดคําตอบหรือขอโตตอบ
ของผูเรียนเสมอ
3. ในบางครั้งผูเรียนเกิดความรูสึกวาปญหาหรือประเด็นที่ผูสอนหยิบยกขึ้นมาเพื่อการสืบเสาะหา
ความรูนั้น แทจริงแลวผูสอนมีคําตอบอยูในใจไวกอนซึ่งดูเหมือนวาผูเรียนถูกตะลอมใหเปนไปตามสิ่งที่ผูสอน
คิดไวแลว

8. สุวิทย มูลคํา; และ อรทัย มูลคํา (2545:142) ไดกลาวถึง ขอดีและขอจํากัดของการจัดการเรียนรูแบบ
สืบสวนสอบสวน ไวดังนี้
ขอดี
1. ผูเรียนไดเรียนรูวิธีการคนควาหาความรูและการแกปญหาดวยตนเอง

2. ความรูที่ไดมีคุณคา มีความหมายสําหรับผูเรียน เปนประโยชนและจดจําไดนานสามารถเชื่อมโยง
ความรูและนําไปใชในชีวิตประจําวันได
3. เปนวิธีการที่ทําใหผูเรียนเกิดแรงจูงใจในการเรียนรู มีความอิสระ มีชีวิตชีวา และสนุกสนานกับการ
เรียนรู
ขอจํากัด
1. ใชเวลามากในการเรียนรูแตละครั้ง บางครั้งอาจไดสาระการเรียนรูไมครบถวนตามที่กําหนด
2. ถาปญหาหรือสถานการณงายหรือยากเกินไป ไมเราใจหรือไมนาสนใจ จะทําใหผูเรียนเบื่อหนายไม
อยากเรียน
3. เปนวิธีการที่มีการลงทุนสูง ซึ่งบางครั้งอาจไดผลไมคุมคากับการลงทุน
4. ผูสอนตองใชเวลาในการวางแผนมาก
จากการศึกษา สรุปไดวาการนําขอดีของการสืบสวนสอบสวนมาขยายผลการใชอยางเต็มที่เพื่อลด
ขอดอยใหมีนอยสุดยอมเกิดคุณคาและมีประโยชนสูงสุดเปนการสรางโอกาสใหผูเรียน คือ

1. ไดรูจักการคิดการฝกทักษะ แสดงออกถึงความสามารถทางความคิดอยางอิสระและถูกตอง ซึ่ง
สามารถแสดงออกถึงการพัฒนาของสภาพผูเรียนอยางแทจริง
2. เกิดทักษะองคความรูในการประกอบกิจกรรมที่มีขั้นตอนของการสืบสวนสอบสวน
3. การสรางใหผูเรียนมีวิธีการตัดสินใจในการแกปญหาไดอยางชาญฉลาดและรวดเร็ว
4. สงเสริมบทบาทผูเรียนไดแสดงศักยภาพในการพัฒนาดานการเรียนการแกปญหาดวยตนเองมีเหตุผล
สอดคลองกับความสัมพันธของการคนควาหาความรูกับการคนพบคําตอบดวยตนเอง
5. สามารถนําประโยชนของทักษะกระบวนการเรียนการสอนนี้ไปใชในสถานการณปญหาอื่นๆได
จากการศึกษาคนควาขางตน สรุปไดวา ขอดีของการสอนแบบสืบสวนสอบสวนก็คือ เปนวิธีที่เนนให
ผูเรียนลงมือปฏิบัติจริง มีอสระทางความคิด คนหาความรูและการแกปญหาดวยตนเองทําใหผูเรียนมีชีวิตชีวาใน
ิ 
การเรียน เกิดความรูที่คงทน สวนขอจํากัดของวิธีการสอนนี้ก็คือ การรอเวลาเพื่อใหนักเรียนคนพบขอสรุปดวย
ตนเองอาจใชเวลามากทําใหเสียเวลาในการเรียนเนื้อหาตอๆไป และถาจัดสถานการณปญหาที่ไมดึงดูดความ
สนใจของผูเรียนหรือไมมการวางแผนการสอน อาจทําใหผูเรียนเกิดความเบื่อหนายได
ี

9. บรรณานุกรม
กรมวิชาการ. (2544). รายงานการวิจัยเรื่อง การสังเคราะหวิธีสอนวิชาภาษาไทย ภาษาอังกฤษ
คณิตศาสตรและวิทยาศาสตร ระดับประถมศึกษา. กรุงเทพฯ: กองวิจยทางการศึกษากรมฯ.
ั
ณรงค วรรณจักร. (2550). การจัดการเรียนรูแบบสืบสวนสอบสวน (Inquiry). สืบคนเมื่อ 23
มิถุนายน 2552. จาก http://kmsc1.multiply.com/journal/item/67.
ดารกา วรรณวนิช. (2549). ยุทธศาสตรการสอน. กรุงเทพฯ : โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัย
ศรีนครินทรวิโรฒ ประสานมิตร (ฝายมัธยม).
ทิศนา แขมมณี. (2546). รูปแบบการเรียนการสอน : ทางเลือกที่หลากหลาย. กรุงเทพฯ:
สํานักพิมพแหงจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย.
รุงทิวา จักรกร. (2523). วิธีสอนทั่วไป. กรุงเทพฯ : ภาควิชาหลักสูตรและการสอน คณะ
ศึกษาศาสตร มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ประสานมิตร.
สมชาย ชูชาติ. (2538). เอกสารคําสอนวิชา ศษ 361 วิธีสอนทั่วไป. กรุงเทพฯ: ภาควิชาหลักสูตรและการ
สอน คณะศึกษาศาสตร มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ.
สุวิทย มูลคํา, อรทัย มูลคํา. (2545). 19 วิธีการจัดการเรียนรูเพื่อพัฒนาความรูและทักษะ. กรุงเทพฯ :
ดวงกมลสมัย.
_____________. (2545). 20 วิธีจัดการเรียนรูเพื่อพัฒนาคุณธรรม จริยธรรม
คานิยม, การเรียนรู โดยการแสวงหาความรูดวยตนเอง. กรุงเทพฯ : ดวงกมล