1) Wpływ procesu integracji z Unią Europejską na polski rynek pracy 2) Demograficzne uwarunkowania rynku pracy województwa dolnośląskiego do 2035 r. 3) EURES Twoja praca w Europie 4) Rozmowa z panem Andrzejem Flankiem byłym dyrektorem Dolnośląskiego Wojewódzkiego Urzędu Pracy

1. NR3
publikacja bezpłatna
INFORMATOR
Dolnośląskiego Rynku Pracy i Edukacji
w w w. o b s e r w a t o r i u m . d w u p . p l
1
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki

2. Wpływ procesu integracji
z Unią Europejską
słowo wstępne na polski rynek pracy
M
am przyjemność oddać Pracy, którego główną sie-
w Państwa ręce kolejne, dzibę utworzono we Wroc- Polska od 1 maja 2004 r. jest członkiem Unii Europejskiej, co dla polskiego rynku pracy oznacza
trzecie, wydanie Informatora ławiu, zostały włączone włączenie się do obszaru wspólnotowych relacji między podażą a popytem na pracę. Niniejsze
Dolnośląskiego Rynku Pracy trzy oddziały zamiejscowe opracowanie podejmuje próbę systematyzacji i oceny wpływu procesu integracji na polski rynek
i Edukacji – kwartalnika przygotowywa- (dotychczasowe wojewódz- pracy. Celowi temu posłużyły analizy przeprowadzone w odniesieniu do jego sfery regulacji i sfe-
nego w ramach projektu „Obserwato- kie urzędy pracy z byłych ry realnej. Przyjęto, iż sfera regulacji odnosi się do wpływania przez państwo na zachowania
rium Dolnośląskiego Rynku Pracy i Edu- województw). Kolejny etap podmiotów rynku pracy w ramach polityki zatrudnienia oraz poprzez unormowania zawarte
kacji”. reform przeprowadzony w 2000 r. włą-
w Kodeksie Pracy, natomiast sfera realna obejmuje działania tychże podmiotów.
czył urzędy pracy w struktury admini-
W 2010 r. obchodzimy 90-lecie służb stracji samorządowej. Wojewódzkie
zatrudnienia oraz 20-lecie publicznych urzędy pracy weszły w skład urzędów
służb zatrudnienia w Polsce. Jednocześ- marszałkowskich, a powiatowe stały się
nie 1 listopada br. Dolnośląski Woje- częścią powiatowej administracji zespo-
wódzki Urząd Pracy obchodzić będzie lonej. Ustawą z dnia 31 marca 2000 r.
10-lecie swego istnienia. wprowadzono nowelizację ustawy
Sfera regulacji Podstawową płaszczyzną koordynacji
narodowych polityk zatrudnienia państw
4.Zaleceń adresowanych do poszcze-
gólnych krajów mających na celu
członkowskich UE stała się sformuło- usprawnienie procesu implementacji
Od początku działalności służb zatrud- o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bez- Generalnie, polityka zatrudnienia reali-
nienia w Polsce ich struktura organiza- robociu. Wojewódzki Urząd Pracy z sie- wana podczas tzw. procesu luksembur- wytycznych zatrudnienia.
zowana w krajach członkowskich Unii Eu-
cyjna i zadania ulegały wielu zmianom, dzibą we Wrocławiu, będący dotychczas skiego (1997 r.) Europejska Strategia
ropejskiej (UE) ma charakter narodowy, Realizując Europejską Strategię Za-
w zależności od sytuacji gospodarczej departamentem Urzędu Marszałkow- Zatrudnienia (European Employment
czyli znajduje się w gestii poszczegól- trudnienia, do czego zobowiązuje człon-
i politycznej w kraju. skiego, uzyskał status wojewódzkiej Strategy).2 Koordynacji takiej podlega
nych państw, które same ją kształtują, kostwo w UE, w polskiej polityce wobec
samorządowej jednostki organizacyjnej również polityka na rynku pracy realizo-
Do marca 1990 r. służby zatrudnienia samorządu województwa. Zmiana ta wybierając sposoby i formy oddziały- rynku pracy:
wana w Polsce.
działały w strukturach administracji weszła w życie 6 maja 2000 r. wania, tak na podaż, jak i na popyt na
zespolonej - w urzędach gmin oraz urzę- pracę. Krajowe rynki pracy na obszarze Koordynacji narodowych polityk zatrud- • uwzględniane są wytyczne polityki
dach wojewódzkich istniały komórki ds. Natomiast na mocy uchwały Sej- Wspólnoty są uregulowane i zorganizo- zatrudnienia, dostosowane do spe-
nienia krajów członkowskich UE w ra-
zatrudnienia i spraw socjalnych. Dyna- miku Województwa Dolnośląskiego Nr wane w sposób zróżnicowany, odmienne cyficznych warunków polskiego rynku
mach Europejskiej Strategii Zatrudnie-
miczny rozwój służb zatrudnienia nastą- XXV/468/2000, podjętej 28 wrześ- są również (przy zachowaniu podobnych pracy,3
pił po wprowadzeniu ustawy z dnia 29 nia 2000 r., utworzono samorządową nia dokonuje się przede wszystkim za
celów) proporcje użycia instrumentów pomocą:
grudnia 1989 r. o zatrudnieniu i prze- jednostkę organizacyjną województwa (programów) polityki państwa i wyso- • opracowywane są Krajowe Plany
ciwdziałaniu bezrobociu, która nałożyła dolnośląskiego pod nazwą „Dolnośląski na rzecz Zatrudnienia, stanowiące
kości wydatków na nie ponoszonych. 1.Wytycznych polityki zatrudnienia
na wojewodę obowiązek powołania biur Wojewódzki Urząd Pracy” z siedzibą
W miarę postępu integracji w sferze (Employment Guidelines), opraco- podstawę realizacji zadań państwa
pracy jako terenowych organów admi- w Wałbrzychu.
nistracji państwowej o właściwości Dolnośląski Wojewódzki Urząd Pracy to gospodarczej zaczęto jednak dostrze- wywanych przez Komisję Europejską w zakresie promocji zatrudnienia, ła-
szczególnej w sprawach zatrudnienia. przede wszystkim ludzie, ich zaanga- gać potrzebę koordynacji narodowych i zatwierdzanych przez Radę Euro- godzenia skutków bezrobocia i akty-
W 49 województwach powstały rejo- żowanie i wysiłek włożony w codzienne polityk zatrudnienia. Zatrudnienie sta- pejską; w ich ramach państwa człon- wizacji zawodowej,4
nowe i wojewódzkie biura pracy. Kolejne wykonywanie obowiązków. 10-letnia ło się, po raz pierwszy, przedmiotem kowskie mogą koncentrować się na
zmiany doprowadziły do utworzenia, historia naszego Urzędu to także udana regulacji prawa wspólnotowego dzięki • dogłębnej analizie poddawane są
swoich specyficznych potrzebach,
z dniem 1 stycznia 1993 r., jednoli- współpraca z powiatowymi urzędami postanowieniom Traktatu Amsterdam- Wspólne Raporty w sprawie Zatrud-
różnych dla każdego kraju, i uwarun-
tego systemu urzędów pracy. Dotych- pracy oraz instytucjami rynku pracy, skiego,1 który zinstytucjonalizował pro- nienia, ze szczególnym uwzględnie-
kowanych cyklem gospodarczym.
czasowe biura pracy przekształcono w szczególności tymi działającymi na cedurę przygotowywania programów niem oceny postępów poczynionych
w wojewódzkie i rejonowe urzędy pracy. terenie Dolnego Śląska. zatrudnienia przez państwa członkow- 2.Narodowych Planów Działania na w Polsce,
Reforma administracji publicznej w Pol- skie. Zgodnie z jego ustaleniami, jednym rzecz Zatrudnienia (National Action
Chciałabym Państwu serdecznie podzię- • uwzględniane są zalecenia adresowa-
sce, która weszła w życie w 1999 r., z celów Unii Europejskiej stało się pro- Plan for Employment).
kować za dotychczasową współpracę, ne do Polski.
miała na celu decentralizację władzy żywiąc nadzieję, że będzie ona układać mowanie zrównoważonego postępu go-
publicznej. Wprowadzono zasadniczy, spodarczego i społecznego oraz trwa- 3.Wspólnych Raportów w sprawie Za-
się równie owocnie jak dotychczas. Jed- W 2009 r. zalecono w odniesieniu do
trójstopniowy, podział terytorialny pań- łego, wysokiego, poziomu zatrudnienia. trudnienia, w których przedstawia-
nocześnie z okazji Jubileuszu, pragnę polskiego rynku pracy: 5
stwa, w wyniku którego powstało 16 Tym samym wysoki poziom zatrudnienia ne są postępy w zakresie realizacji
złożyć wszystkim pracownikom Publicz-
województw. Utworzono województwo został podniesiony do rangi kluczowego wytycznych polityki zatrudnienia po- • rozwój zintegrowanego podejścia
nych Służb Zatrudnienia życzenia zado-
dolnośląskie, które powstało w wyniku wolenia i satysfakcji z pracy. celu krajów UE, równoważnego z takimi czynione tak na poziomie krajowym, elastyczności i bezpieczeństwa na
połączenia dotychczasowych woje- jak i wspólnotowym; raporty te przyj- rynku pracy (flexicurity), w szczegól-
makroekonomicznymi celami, jak wzrost
wództw: legnickiego, jeleniogórskiego Monika Kwil-Skrzypińska mowane są corocznie przez Komisję ności poprzez wdrożenie strategii
Dyrektor DWUP gospodarczy i stabilizacja.
oraz wałbrzyskiego. W związku z tym Europejską i Radę Europejską. aktywnego starzenia,
w nowe struktury Wojewódzkiego Urzędu
1. Traktat Amsterdamski podpisany został 2 października 1997 r., a w życie wszedł 1 maja 1999 r.
2. W trakcie procesu luksemburskiego Komisja Europejska przedstawiła specjalny program działań poprawiających sytuację na rynku pracy
i ograniczających rosnące bezrobocie. Ustalono także, iż wspólnotowa polityka zatrudnienia pozostanie w zasadzie w kompetencjach państw członkowskich,
ale przy jej koordynacji na poziomie unijnym.
3. W latach 2008-2010 przyjęto następujące wytyczne:
1. Wdrażanie polityk zatrudnienia ukierunkowanych na osiągnięcie pełnego zatrudnienia, poprawę jakości i wydajności pracy,
a także na wzmacnianie spójności społecznej i terytorialnej.
2. Promowanie podejścia do pracy zgodnego z cyklem życia człowieka.
3. Tworzenie rynków pracy sprzyjających integracji, zwiększanie atrakcyjności pracy oraz czynienie pracy opłacalną
dla osób jej poszukujących, w tym osób znajdujących się w gorszym położeniu i zawodowo nieaktywnych.
4. Lepsze dostosowywanie się do potrzeb rynku pracy.
5. Promowanie elastyczności przy równoczesnym zapewnianiu bezpieczeństwa zatrudnienia oraz ograniczanie segmentacji rynku pracy, z uwzględnieniem roli partnerów.
6. Kształtowanie sprzyjających zatrudnieniu kosztów pracy oraz mechanizmów ustalania płac.
7. Zwiększanie i poprawa inwestycji w kapitał ludzki.
2 8. Dostosowanie systemów edukacji i szkoleń do nowych wymogów dotyczących kompetencji zawodowych. 3
4. Najnowszym jest Krajowy Plan Działań na rzez Zatrudnienia na lata 2009-2011, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Warszawa maj 2010 r.
5. COMMISSION OF THE EUROPEAN COMMUNITIES, COUNCIL RECOMMENDATION on the 2009 up-date of the broad guidelines for the economic policies of the Member States
and the Community and on the implementation of Member States’ employment policies, Brussels, COM(2009) 34/2 Volume I.

3. • działania usprawniające aktywną po- włączenia się w realizację Europejskiej • wprowadzenie szerszych uprawnień Tabela 1. Emigracja z Polski na pobyt czasowy w latach 2004-2008 (w tys.)
litykę rynku pracy, zwłaszcza wobec Strategii Zatrudnienia, w system eu- dla pracowników w zakresie korzystania
grup społecznie upośledzonych, ropejskich służb zatrudnienia oraz dla z przywilejów związanych z rodziciel- Wyszczególnienie 2004 2005 2006 2007 2008
skutecznej absorpcji środków Europej- stwem, w szczególności poprzez wydłu- Ogółem 1000 1450 1950 2270 2210
• przegląd systemu świadczeń społecz-
skiego Funduszu Społecznego. żenie urlopów macierzyńskich czy pod-
nych dla poprawy motywacji do pracy w tym Unia Europejska 750 1170 1550 1860 1820
wyższenie podstawy wymiaru składek
oraz Ustawa ta była następnie kilkakrotnie
na ubezpieczenia emerytalne i rentowe Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Informacja o rozmiarach i kierunkach emigracji z Polski w latach 2004–2008,
nowelizowana dla uzyskania jeszcze
• wdrożenie strategii uczenia się przez osób pozostających na urlopach wycho- http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/PUBL_lud_infor_o_rozm_i_kierunk_emigra_z_polski_w_latach_2004_2008.pdf, dostęp 19 lipca 2010.
lepszej zbieżności z wytycznymi i za-
całe życie. wawczych9 (tzw. “ustawa rodzinna”)
leceniami Komisji i Rady Europejskiej.
Dostosowanie polityki zatrudnienia Szczególne znaczenie miała noweliza-
(realizacja wytycznej 2). Korzystny efekt pośredni dla rynku pra-
cy mają także transfery finansowe na-
w gospodarce towarzyszy dodatkowo
ożywienie przedsiębiorstw krajowych, Podsumowanie
w Polsce do wymagań związanych z re- cja dokonana w 2008 r.,7 której główne
alizacją Europejskiej Strategii Zatrud- cele i kierunki były następujące: Sfera realna pływające do kraju z tytułu świadczenia
pracy za granicą, przekładające się na
jeżeli te pierwsze kooperują z tymi dru-
gimi w różnych fazach produkcji. Sprzyja
Wpływ procesu integracji z Unią Euro-
pejską na polski rynek pracy ocenić moż-
nienia nastąpiło w pierwszej kolejności popyt konsumpcyjny i inwestycyjny, ge- to tworzeniu i utrzymywaniu miejsc pra- na jako znaczący. W sferze regulacyjnej
• zwiększenie zakresu aktywizacji zawo- Rozważmy teraz, jak integracja z UE
poprzez uchwalenie ustawy z dnia 20 nerujący w dalszej kolejności nowe miej- cy w przedsiębiorstwach krajowych. Ko- przejawiał się w tworzeniu i doskona-
dowej osób bezrobotnych; wpłynęła na zachowania pracodawców
kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnie- sca pracy. Natomiast ewidentną stratą rzyściami pośrednimi dla polskiego rynku leniu przepisów prawnych determinu-
nia i instytucjach rynku pracy,6 która • zwiększenie motywacji bezrobotnych i pracobiorców, determinujące popytową
i podażową stronę rynku pracy. W tym było (i jest nadal) pojawienie się na pol- pracy jest istnienie tzw. efektu demon- jących politykę zatrudnienia oraz sto-
zastąpiła ustawę z 14 grudnia 1994 r. do uczestnictwa w działaniach akty- skim rynku pracy niedoborów niektórych stracji firm z udziałem kapitału zagra- sunki pracy. Przepisy te miały głównie
o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bez- wizujących; przypadku obszar analiz jest niezwy-
kle rozległy, tak jak bogaty jest zakres grup pracowników, zwłaszcza wykwalifi- nicznego. Chodzi tu o przeszczepianie za zadanie umożliwienie realizacji Euro-
robociu. Przyjęte w niej zmiany w or- kowanych oraz utrata młodej, kreatyw- na grunt polski, wypracowanych w toku pejskiej Strategii Zatrudnienia, będącej
• zintegrowanie działań powiatowych implikacji procesu integracji na sferę
ganizacji i funkcjonowaniu rynku pracy nej, często dobrze wykształconej kadry, setek lat funkcjonowania gospodarki podstawową płaszczyzną koordynacji
urzędów pracy i ośrodków pomocy realną rynku pracy. Skupmy się zatem
uwzględniały założenia Europejskiej czyli tzw. „drenaż mózgów”. rynkowej, metod zarządzania zasobami polityk zatrudnienia krajów członkow-
społecznej; na wybranych kwestiach, takich jak za-
Strategii Zatrudnienia, wytyczne polity- ludzkimi, organizacji pracy, kształtowa- skich UE. Szczególna rola w tej sferze
ki zatrudnienia oraz Europejskiej Karty graniczne migracje zarobkowe (strona Natomiast same korzyści dla polskiego
• ograniczenie zbędnych procedur biu- nia środowiska pracy, jej warunków itp. przypadła obowiązującej od 1 czerw-
Społecznej i Karty Podstawowych Praw podażowa) oraz napływ środków fundu- rynku pracy wynikają z absorpcji fun-
rokratycznych związanych z obsłu- Ich adaptacja w firmach polskich przy- ca 2004 r. ustawie z dnia 20 kwietnia
Pracowniczych. Uwzględniono w szcze- szy UE, napływ bezpośrednich inwesty- duszy europejskich. Środki te przyczy-
gą klientów urzędów pracy, a także czynia się do poprawy gospodarowania 2004 r. o promocji zatrudnienia i insty-
gólności: cji zagranicznych oraz funkcjonowanie niają się bowiem (pośrednio lub bezpo-
usprawnienie komunikacji z klientami czynnikiem ludzkim. Zauważyć jednak tucjach rynku pracy.
przedsiębiorstw polskich na jednolitym średnio) do tworzenia i utrzymywania
dzięki wprowadzeniu na większą niż trzeba, iż napływ bezpośrednich inwe-
• instytucje i rozwiązania funkcjonujące rynku europejskim (strona popytowa). miejsc pracy, poprawy jakości zasobów W sferze realnej rynku pracy wpływ pro-
dotąd skalę technologii teleinforma- stycji zagranicznych pociąga za sobą
na europejskim rynku pracy; ludzkich, poprawy funkcjonowania ryn- cesu integracji zaznaczył się zdynami-
tycznych; Jedną z czterech swobód w UE jest niekiedy również zjawiska negatywne
• wprowadzenie do obrotu prawnego swoboda przepływu osób, w tym pra- ku pracy i jego instytucji, aktywizacji zowaniem jego strony popytowej. Dzięki
• reorganizacja powiatowych urzędów dla rynku pracy. Najbardziej spektaku-
dokumentu planistycznego Krajowy cowników i ich rodzin. W momencie ak- bezrobotnych itp., a tym samym zwięk- napływom środków funduszy UE, napły-
pracy; larnym jest wypieranie z rynku firm kra-
Plan Działań na rzecz Zatrudnienia cesji Polacy uzyskali dostęp do rynków szenia skuteczności działań w zakresie wom kapitału zagranicznego w formie
jowych na skutek presji konkurencyjnej
na wzór dokumentu o podobnej funk- • ułatwienie działania agencji zatrud- pracy UE ograniczony siedmioletnim ograniczania bezrobocia. Najważniej- bezpośrednich inwestycji zagranicznych
ze strony inwestorów zagranicznych
cji obowiązującego w krajach UE; nienia, w tym agencji zatrudnienia okresem przejściowym: do końca 2 roku szym źródłem wspierającym finanso- oraz pojawieniu się możliwości działania
i ich zwiększonego importu zastępują-
z państw członkowskich UE; członkostwa swobody przepływu pra- wanie polityki rynku pracy jest Europej- polskich przedsiębiorstw na jednolitym
• dostosowanie polskiego ustawodaw- cego produkcję krajową. Likwidacja firm
cowników w zasadzie nie stosowano; ski Fundusz Społeczny, który w latach rynku europejskim wzrosła zdolność
stwa do przepisów wspólnotowych • zmiany w zakresie gospodarowania krajowych prowadzi oczywiście do utra-
od 3 do 5 roku członkostwa – swobod- 2004-2006 był wydatkowany w ramach gospodarki do tworzenia miejsc pracy
dotyczących swobody przepływu Funduszem Pracy. ty miejsc pracy. Zjawisko to na szczęś-
ny przepływ pracowników obowiązywał, Sektorowego Programu Operacyjnego i wchłaniania nadwyżek zasobów pracy.
osób oraz koordynacji systemów za- cie w Polsce nie wystąpiło w skali ma-
Sfery regulacyjnej rynku pracy dotyczyły ale dany kraj mógł go nie stosować, ze Rozwój Zasobów Ludzkich, Zintegrowa- Jednocześnie otwarcie rynków pracy in-
bezpieczenia społecznego w zakresie sowej.
również wynikające z członkostwa w UE względu na trudną sytuację na jego ryn- nego Programu Operacyjnego Rozwoju nych krajów członkowskich dla polskich
świadczeń z tytułu bezrobocia; Regionalnego oraz programu EQUAL, Podkreślić należy dalej duże znaczenie pracowników stworzyło nowe możliwo-
zmiany Kodeksu Pracy. Ich wprowadze- ku pracy; a w 6 i 7 roku członkostwa –
• przepisy wspólnotowe dotyczące nie dotyczyło niektórych standardów wszystkie państwa otworzyły rynki pra- natomiast w latach 2007-2013 wydat- dla popytowej strony rynku pracy obec- ści mobilności zawodowej, z których
świadczenia usług przez agencje za- obowiązujących w UE (jak np.: nor- cy, z wyjątkiem tych, w których może kowany jest w ramach Programu Ope- ności polskich przedsiębiorstw na jed- Polacy chętnie skorzystali. Jakkolwiek
trudnienia; my tygodniowego czasu pracy) i miało wystąpić zagrożenie destabilizacji rynku racyjnego Kapitał Ludzki. nolitym rynku europejskim. Uzyskanie to ostatnie zjawisko nie prowadzi do
miejsce głównie przed akcesją. Zmiany pracy (ma to miejsce obecnie w Niem- przez nie dostępu do dużego, zintegro- wyłącznie korzystnych rezultatów, to
• zapisane w prawie wspólnotowym Nie kwestionuje się również wielkiej ko-
w okresie poakcesyjnym objęły takie czech i Austrii). wanego rynku przyniosło niewątpliwie należy się liczyć w przyszłości z osłabie-
kwestie dotyczące wsparcia praco- rzyści dla polskiego rynku pracy zwięk-
(między innymi) nowelizacje, jak: wiele korzyści, ponieważ wpłynęło na niem presji migracyjnej, a tym samym
dawców; Od 1 maja 2004 r. Polacy mieli możli- szenia napływu bezpośrednich inwe-
możliwość uzyskania przez producentów zbilansowaniem korzyści i strat proce-
• dostosowanie polskich przepisów do wość emigracji zarobkowej do wszyst- stycji zagranicznych. Dla inwestorów
• wymogi ratyfikowanych przez Polskę efektów wzrostu skali produkcji i obniże- su emigracji zarobkowej.
przepisów UE w zakresie równego trak- kich nowych członków UE oraz Wielkiej zagranicznych kraj członkowski UE jest
konwencji Międzynarodowej Organi- nia kosztów jednostkowych, jak również
towania w zatrudnieniu oraz bezpie- Brytanii, Irlandii i Szwecji, które otwo- przewidywalny, godny zaufania, stabilny, Podsumowując - wpływ procesu inte-
zacji Pracy. umożliwiło absorpcję nowoczesnych
czeństwa i higieny pracy.8 Nowe zapisy rzyły swe rynki pracy w momencie akce- przyjazny – innymi słowy – atrakcyjny dla gracji z Unią Europejską na polski rynek
technologii i metod zarządzania. W wy-
Potrzeba zmian w funkcjonowaniu insty- uściśliły definicję dyskryminacji pośred- sji. Nastąpiła wielka fala wyjazdów w po- lokalizacji kapitału. Wyraźnie wskazują pracy jest nie tylko znaczący, ale - co
miarze wartościowym znacznie, w la-
tucji i instrumentów rynku pracy spo- niej. Stworzyły jednocześnie pełniejszą szukiwaniu pracy, zwłaszcza do Wielkiej na to dane: w 2003 r. do Polski napłynę- trzeba wyraźnie podkreślić - pozytywny.
tach poakcesyjnych, wzrósł eksport do
wodowana była różnymi przyczynami, ochronę przed praktykami dyskrymina- Brytanii i Irlandii, szczególnie osób ły bezpośrednie inwestycje zagraniczne Przedsiębiorcy zyskali nowe rynki zbytu
krajów UE: w 2004 r. jego wartość wy-
takimi jak, np.: usprawnienie systemu cyjnymi pracodawcy. Do tej pory Kodeks młodych. Według szacunków Główne- o wartości 4 067 mln euro, w 2004 r. (choć i nowych konkurentów), pracow-
nosiła 21 5584,5 mln zł, zaś w 2008 r.
go Urzędu Statystycznego w 2007 r. o wartości 10 237 mln euro, w 2007 r. nicy zyskali nowe obszary mobilności
publicznych służb zatrudnienia, które Pracy zakazywał tego typu dyskrymina- 31 5461,3 mln zł.11 Wzrost ten prze-
zostały rozproszone po reformie sa- cji tylko w zakresie warunków zatrud- i 2008 r. do pracy za granicą wyjecha- wartość ich wyniosła 16 674 mln euro, przestrzennej, zawodowej, edukacyjnej
łożył się oczywiście na miejsca pracy
morządowej w 1999 r., ukierunkowanie nienia. Obecnie także w zakresie: na- ło ponad dwukrotnie więcej Polaków niż następnie - w wyniku globalnego kryzysu czy międzyzakładowej, a realizowana
w Polsce. Należy także podkreślić, iż
działań na rzecz promocji zatrudnienia, wiązania i rozwiązania stosunku pracy, w 2004 r. (tab. 1) finansowego nieco spadła i w 2008 r. w kraju polityka zatrudnienia zyskała
polskie przedsiębiorstwa, by zaistnieć
a nie łagodzenia skutków bezrobocia, awansowania oraz dostępu do szkolenia wyniosła 10 970 mln euro.10 nowych obserwatorów i recenzentów,
na jednolitym rynku europejskim mu-
Emigracja zarobkowa przynosi jedno- co powinno wpłynąć na poprawę jej sku-
czy szersze włączenie partnerów spo- w celu podnoszenia kwalifikacji zawodo- Jak zatem widać, członkostwo w UE siały poddać się presji konkurencji tak
cześnie i straty, i korzyści, tak w skali teczności.
łecznych do działania na rzecz promocji wych. Inna regulacja przyznaje ochro- zwiększyło napływ kapitału zagraniczne- kosztowej, jak i jakościowej, co nie było
całej gospodarki, jak i osób migrujących.
zatrudnienia. Zasadniczym powodem nę przed zwolnieniem nie tylko ofiarom go, a tym samym wzrosła liczba two- łatwe, ale w efekcie przyniosło korzyści prof. Elżbieta Kryńska
Dla polskiego rynku pracy istotną jej ko-
zmian okazała się jednak konieczność dyskryminacji, ale również pracownikom rzonych w ten sposób miejsc pracy. makroekonomiczne, mikroekonomiczne Uniwersytet Łódzki
rzyścią było niewątpliwie przyczynienie
dostosowania systemu instytucji i in- udzielającym im wsparcia (realizacja Jest to niewątpliwie korzystny efekt i na rynku pracy.
się w pewnym stopniu do obniżenia po-
strumentów rynku pracy do wymogów wytycznej 3); o charakterze bezpośrednim. Ekspansji
ziomu bezrobocia w latach 2005-2008.
i standardów UE w celu efektywnego firm z udziałem kapitału zagranicznego
6. Dz. U. 2004 r. Nr 99, poz. 1001. Ustawa weszła w życie 1 czerwca 2004 r. 10. Ustawa z dnia 21.11.2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks Pracy (Dz. U. 2008 Nr 223 poz.1460).
7. Ustawy z 19.12.2008 r. o zmianie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz o zmianie niektórych innych ustaw Ustawa z 06.12.2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks Pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2008 Nr 237 poz. 1654).
4 (Dz. U. 2009 Nr 6 poz. 33). Ustawa (w zasadniczej części - z wyjątkiem niektórych przepisów) weszła w życie 1 lutego 2009 r. Źródło: Polska Agencja Informacji i Inwestycji Zagranicznych, http://www.paiz.gov.pl/pl?lang_id=11, dostęp 19.07.2010 r. 5
8. Ustawa z dnia 21.11.2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks Pracy (Dz. U. 2008 Nr 223 poz.1460). 11. Główny Urząd Statystyczny, Rocznik Statystyczny Handlu Zagranicznego 2009, Warszawa 2009 r.
9. Ustawa z 06.12.2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks Pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2008 Nr 237 poz. 1654).

4. Demograficzne miana oblicza demograficzne-
go świata dokonująca się z co-
raz większym przyspieszeniem
zależy bowiem od wcześniej kształ-
tującej się liczby urodzeń i zgonów.
Współczynnik aktywności zawodowej
uwarunkowania
i poważniejszymi skutkami dla od poziomu i zmiany stawek płac,
krajów i regionów spowodowa- preferencji w zakresie kształcenia,
ła, że problemy demograficzne modelu rodziny, możliwości znalezie-
nabierają coraz większego zna- nia pracy, polityki rynku pracy. Liczba
rynku pracy
czenia. Przeobrażenia demo- zatrudnionych od rozmiarów produk-
graficzne jak nigdy dotąd wymagają cji, wydajności pracy, płac realnych.2
uwzględnienia w politykach publicz- Analiza uwarunkowań demograficz-
nych europejskiej i krajowych, stając nych rynku pracy wymusza zatem
się celem działania podjętego przez uwzględnienie szerokiego spektrum
województwa Parlament Europejski już w 2004 r.1
Współzależność zjawisk demograficz-
nych z otoczeniem społeczno–gospo-
cech, zjawisk ludności według wieku
i płci, gdyż implikuje nie tylko przyszłe
zdarzenia i procesy demograficzne,
dolnoœl¹skiego darczym ma wielostronny i różnorod-
ny charakter. Jednym z jej aspektów
jest rynek pracy, na którym uwa-
ale i inne zjawiska społeczne, do któ-
rych należy kształtowanie się sytuacji
na rynku pracy. 3
do 2035 r. runkowania demograficzne znajdują
odbicie w podaży pracy. Natomiast
sytuacja rynku pracy może wpłynąć
Istotną rolę w niej odgrywają progno-
zy demograficzne mające charakter
na przebieg podstawowych procesów
ostrzegawczy i pozwalające na takie
demograficznych.
kształtowanie polityki ludnościowej,
aby niekorzystne procesy demogra-
Demograficzne uwarunkowania sy- ficzne zostały wyhamowane lub zła-
tuacji na rynku pracy znajdują wyraz godzone zostały ich skutki. Dla pro-
w podaży zasobów pracy, która jest spektywnego kształtowania się liczby
korygowana przez takie czynniki, jak: ludności i jej struktury (według wieku
aktywizacja i dezaktywizacja ludności. i płci) ważny jest przebieg takich zja- ficznej obejmującej horyzont czasowy Porównanie roku docelowego progno-
Podejście zasobowe do rynku pra- wisk demograficznych, jak: urodzenia 2008-2035, Dolny Śląsk jawi się jako zy z rokiem 2008 wskazuje, że nie-
cy oparte na wielkościach zasobo- żywe i zgony (rys. 1), gdyż relacje obszar ubytku ludności wynoszący równomierne kształtowanie się w cza-
wych z nim związanych, czyli ludności między nimi będą decydować o tym prawie 9%. Również projekcja poten- sie liczebności tej grupy w rezultacie
w wieku produkcyjnym, współczynniku czy przyrost naturalny będzie miał cjalnych zasobów pracy do 2035 r. przełoży się na jej ubytek o 1,5%.
aktywizacji zawodowej i zasobu za- ujemny, czy dodatni charakter. W wo- ukazuje szereg niekorzystnych ten-
trudnionych jest jednym ze sposobów jewództwie dolnośląskim cały okres dencji, do których należy zaliczyć: spa-
Kolejną konsekwencją tych zmian
określania roli poszczególnych czyn- objęty prognozą cechuje przewaga dek zasobów pracy i ich postępujące
będzie wzrost wskaźnika obciążenia
ników determinujących kształtowanie liczby zgonów nad liczbą urodzeń, co starzenie oraz wzrost tzw. wskaźnika
demograficznego określającego jaka
się zmian bezrobocia, przy czym na- przy założeniu niewielkiego ujemnego obciążenia ekonomicznego co można
liczba osób w wieku przed i popro-
leży uwzględnić to, że każda z tych salda migracji przekładać się będzie sprowadzić do stwierdzenia, że co-
dukcyjnym przypadać będzie na osoby
wielkości ma swoje determinanty. na spadek liczby ludności tego regio- raz mniejsza liczba pracujących bę-
w wieku produkcyjnym, co w odniesie-
Liczba ludności w wieku produkcyjnym nu (rys. 2). W prognozie demogra- dzie utrzymywać coraz większą liczbę
niu do województwa dolnośląskiego
osób w wieku przed i poprodukcyjnym
będzie oznaczało wzrost tego wskaź-
(rys. 3, 4, 5).
nika z 51 do 59.
Spadek potencjalnych zasobów pra-
Ponieważ zmiany demograficzne mają
cy wyniesie w latach 2008-2035
charakter generacyjny, pokoleniowy
– 20,3% i będzie ponad dwukrotnie
a prognozy demograficzne mają cha-
wyższy niż spadek liczby ludności, co
rakter ostrzegawczy, to konkluzja
spowoduje głębokie zmiany struktury
może być tylko jedna, aby progno-
ludności według wieku. Nasileniu uleg-
zy się nie sprawdziły, potrzebne są
nie zatem proces starzenia się ludno-
pilne i aktywne działania redukujące
ści, któremu towarzyszyć będzie sta-
negatywne tendencje jakie wynikają
rzenie się zasobów pracy, dokonujące
z kształtowania się zjawisk i proce-
się w wyniku przesunięć między grupą
sów demograficznych, gdyż ich brak
osób w tzw. mobilnym wieku produk-
może doprowadzić do poważne-
cyjnym (18-44 lata) a niemobilnym
go konfliktu międzypokoleniowego.
(45-59/64 lata) na rzecz tej ostat-
niej (rys. 4 i 5). Młodsza subgrupa
prof. Agata Zagórowska
zmniejszy się o 1/3, natomiast w gru- Katedra Rynku Pracy
pie osób w wieku 45-59/64 przyrosty i Kapitału Ludzkiego
zapoczątkowane w 2020 r. swoje Politechniki Opolskiej
apogeum osiągną w 2034 r.
1. Wobec zmian demograficznych: nowa świadomość między pokoleniami, Zielona Księga. Zatrudnienie i sprawy społeczne.
6 Komisja Europejska Luksemburg. Urząd Oficjalnych Publikacji Wspólnot Europejskich 2005. 7
2. E. Kwiatkowski: Bezrobocie. Podstawy teoretyczne. Warszawa 2002.
3. A. Skórska: Uwarunkowania demograficzne rynku pracy. [w:] Ekonomia rynku pracy, [red.] D. Kotlorz, Katowice 2007.

5. oraz działań o podobnym charakterze re- zatrudnienia przez zainteresowanych. W czasie tego wydarzenia zapraszani są
alizowanych na rzecz mieszkańców pol- Otrzymują oni pełen pakiet informa- doradcy Eures z około sześciu wybra-
sko - czeskiego i polsko - niemieckiego cji związany z ich wyjazdem. W czasie nych państw Unii Europejskiej. Kraje te
pogranicza. Dodatkowo doradcy Eures rekrutacji zapewniona jest pomoc tłu- wybierane są zgodnie z zapotrzebowa-
odpowiadają za redagowanie i aktualizo- maczeniowa, natomiast przed każdą niem na informacje o danym państwie,
rekrutacją zamieszczona zostaje infor- starając się jednocześnie, aby w każdym
macja w formie ogłoszenia o jej orga- roku inne kraje miały możliwość zapre-
nizacji w prasie regionalnej. W latach zentowania się uczestnikom imprezy.
2006–2009 przygotowywaliśmy rekru- Doradcy zagraniczni prowadzą prezen-
tacje dla hiszpańskiej sieci hoteli Fiest tacje o warunkach życia i pracy w swoim
Hotel Group, poszukującej pracowników kraju, mają do dyspozycji stoisko, gdzie
do prac sezonowych w okresie letnim, udzielają odpowiedzi na indywidualne py-
Europejskie Służby Zatrudnienia EU- na stanowiskach: pokojówek, kucharzy, tania zainteresowanych. Umożliwia im
RES stanowią sieć współpracy publicz- kelnerów, barmanów, pracowników pral- się również przeprowadzenie rekrutacji
nych służb zatrudnienia wraz z innymi ni, kierowców i ratowników. Ogółem we personelu w miarę potrzeby. Na każdym
organizacjami regionalnymi, krajowymi wszystkich latach w Hotelach Fiesta stoisku obsługiwanym przez obcokra-
oraz międzynarodowymi, działającymi zostało zatrudnionych 270 obywate- jowców zapewniona jest pomoc języko-
w obszarze zatrudnienia. Sieć powo- li naszego kraju. Ponadto w 2008 roku wa w celu przełamania bariery językowej
łana została przez Komisję Europejską we Wrocławiu została przeprowadzona i zapewnienia bezpośredniego dostępu
w celu wspierania mobilności w dziedzi- rekrutacja pracowników sezonowych do do informacji. Ponadto w naszych tar-
nie zatrudnienia na poziomie międzyna- prac ogrodniczych przy zbiorach warzyw gach biorą udział przedstawiciele: Euro-
rodowym, w krajach Europejskiego Ob- i owoców dla pracodawców duńskich. pe Direct, Europass, Ochotniczych Huf-
szaru Gospodarczego, czyli w krajach W rozmowach uczestniczyły 184 osoby, ców Pracy a także pracownicy naszego
Unii Europejskiej oraz Norwegii, Islandii, z czego ostatecznie do pracy zakwalifi- urzędu realizujący zadania w zakresie ko-
Liechtensteinie, a także w Szwajcarii. kowano 64. Natomiast w roku 2009 we ordynacji systemów zabezpieczenia spo-
Ogłoszenie powstania Eures nastąpiło Wrocławiu i Wałbrzychu przeprowadzono łecznego oraz kadra Centrów Informacji
w 1994 roku, a sieć objęła te kraje Unii rekrutację dla pracodawców austria- i Planowania Kariery Zawodowej DWUP .
Europejskiej, które wówczas były pełno- ckich, w czasie której zrekrutowano per- Liczba uczestników naszego przedsię-
prawnymi jej członkami. W miarę upływu sonel do branży hotelarsko-gastrono- wzięcia stale rośnie, w 2009 r. w czte-
cy i Polityki Społecznej na podstawie W naszym województwie jako pierwsza, wanie dla potrzeb portalu krajowego Eu- micznej kraju związkowego Salzburg na rech miastach wysłuchało prezentacji
lat i przyłączania się do Unii Europejskiej umowy z Komisją Europejską. Kolejnym w 2004 r., certyfikat doradcy Eures
kolejnych państw, sieć Eures również res informacji o warunkach życia i pracy stanowiska: kucharza, kelnera i pokojó- ponad 1500 osób i tyleż osób odwiedziło
krokiem jest udział w szkoleniu tzw. ini- zdobyła Małgorzata Kociuba, będąca w Niemczech, Łotwie i Malcie. wek. Rekrutacja ta poprzedzona została stoiska wystawiennicze.
rozszerzała swoją działalność. W 1995 tial-training, odbywającym się w dwóch pracownikiem filii DWUP w Jeleniej Gó-
roku do Unii Europejskiej dołączyły Nor- wizytą polskiego doradcy Eures w kraju
etapach na terenie innego państwa rze. W 2005 r. drugim doradcą Eures Głównym zadaniem sieci Eures jest mię- salzburskim, w czasie której ustalono Europejskie Służby Zatrudnienia po-
wegia, Austria oraz Szwecja, natomiast członkowskiego Unii Europejskiej. Pierw- została Alicja Przepiórska zatrudnio- dzynarodowe pośrednictwo pracy reali- dejmują również coraz więcej działań,
po upływie 10 lat jej działalności wraz przebieg procesu rekrutacji, sposób wy-
szy etap to pięciodniowe szkolenie, na w siedzibie DWUP w Wałbrzychu, zowane zarówno na rzecz pracodawców łaniania kandydatów oraz całość proce- których realizacja związana jest z wy-
z Polską przystąpiły również: Litwa, Ło- obejmujące zagadnienia z zakresu: funk- w 2006 r. kolejnym doradcą Eures zo- krajowych, którzy poszukują pracow- korzystaniem nowych i innowacyjnych
twa, Estonia, Cypr, Malta, Węgry, Sło- su, w wyniku którego zatrudnionych zo-
cji i zadań pełnionych przez doradcę, stała Magdalena Wieczorek z filii DWUP ników wśród obywateli innych państw stało 15 osób. technologii. Na uwagę zasługuje tutaj
wacja, Słowenia oraz Czechy. Kolejne europejskiego prawa pracy, kwestii po- we Wrocławiu, a w 2007 r. czwartym Wspólnoty, jak również pracodawców wideokonferencja z Holandią, organizo-
dwa państwa, Bułgaria z Rumunią, dołą- datkowych i zabezpieczeń społecznych doradcą została Dagmara Wilczyńska z zagranicy, poszukujących kandydatów Naszym największym wydarzeniem są wana już dwukrotnie. Głównym celem
czyły do Wspólnoty w 2007 roku. wynikających z mobilności w obrębie Unii w filii DWUP w Legnicy. do pracy na terenie naszego kraju. Za- Dni Mobilności Pracowniczej organizowa- przedsięwzięcia było przede wszystkim
Głównymi założeniami Europejskich Europejskiej oraz zarządzania projekta- daniem doradcy Eures w Polsce jest ne corocznie od 2006 roku w czterech wykorzystanie nowoczesnych technologii
mi, wszystko powiązane z praktycznymi Doradcy Eures są wspomagani w reali- współpraca z jego odpowiednikiem z kra- miastach Dolnego Śląska: Wałbrzychu, do zaprezentowania możliwości uzyska-
Służb Zatrudnienia jest udzielenie pomo- zacji zadań przez wojewódzkich asysten-
cy w poruszaniu się na europejskim ryn- ćwiczeniami. Kolejny etap to dwudniowa ju pochodzenia pracodawcy lub kraju po- Wrocławiu, Legnicy oraz Jeleniej Górze. nia pracy w Holandii za pośrednictwem
konferencja, której celem jest podnie- tów Eures i pośredników pracy zatrud- chodzenia kandydatów do pracy, w celu
ku pracy zarówno osobom bezrobotnym nionych w Dolnośląskim Wojewódzkim
i poszukującym pracy jak i pracodawcom. sienie kompetencji jej uczestników po- prawidłowej organizacji procesu rekru-
przez praktyczne ćwiczenia związane Urzędzie Pracy i w 26 powiatowych tacji. Pracodawca z zagranicy poszuku-
Cele te są realizowane poprzez: świad- urzędach pracy z terenu województwa
czenie usług z zakresu międzynarodowe- z pracą zespołową, organizacją rekru- jąc pracowników w Polsce ma obowiązek
tacji czy targów pracy, prowadzeniem dolnośląskiego. zgłoszenia swojej oferty u doradcy Eu-
go pośrednictwa pracy, udzielanie pełnej
i rzetelnej informacji o warunkach życia prezentacji, jak również promocją Eu- Zadania realizowane w ramach sieci res w swoim kraju, podając informacje
i pracy w wybranym kraju, wolnych miej- res. Cykl szkoleń zakończony jest egza- Eures mogą być finansowane przez Ko- odnośnie wymagań wobec kandydatów,
scach pracy oraz profilach regionalnych minem sprawdzającym poziom zdobytej misję Europejską. Początkowo działania jak również proponowanych warunków
rynków pracy, a także identyfikowanie wiedzy, po zaliczeniu którego wydawany realizowane przez dolnośląskich przed- pracy. Oferta sprawdzana jest pod
i przeciwdziałanie przeszkodom w mo- jest przez Komisję Europejską między- stawicieli sieci Eures ograniczały się do kątem zgodności z przepisami prawa
bilności. narodowy certyfikat, upoważniający do pośrednictwa pracy oraz uczestnictwa obowiązującymi w kraju pochodzenia
pracy na stanowisku doradcy Eures. w wydarzeniach Eures organizowanych pracodawcy i po pozytywnej weryfikacji,
Realizacją zadań w ramach sieci Eures Chcąc dalej podnosić swoje kwalifikacje, przez inne województwa na terenie rejestrowana jest w bazie ofert portalu
w poszczególnych krajach zajmują się doradca Eures ma możliwość uczestni- kraju. Niemniej jednak w miarę rozwoju Eures. Dopiero tak sprawdzona i zareje-
doradcy Eures, których liczba w EOG ctwa w szkoleniach na poziomie zaawan- i poszerzania się kadry Eures, zakres strowana oferta może zostać skierowa-
wynosi około 900 osób. W Polsce za- sowanym, tzw. advanced-training. Są to podejmowanych działań i realizowanych na do doradcy Eures w Polsce, który po-
trudnionych jest 39 licencjonowanych szkolenia ukierunkowane na pogłębianie przedsięwzięć również ulegał zwiększe- przez krajowe strony internetowe oraz
doradców Eures. W naszym wojewódz- wiedzy z określonego obszaru pracy niu. Obecnie jesteśmy odpowiedzialni pośredników pracy realizujących zadania
twie, w DWUP obecnie zatrudnionych
, doradcy, np. kwestie podatkowe oraz m.in. za zaplanowanie i przeprowadzenie: Eures w powiatowych urzędach pracy,
jest 4 doradców Eures. zabezpieczenia społeczne, zarządzanie targów pracy dla bezrobotnych i osób rozpowszechnia ją wśród poszukujących
projektami, współpraca z absolwentami poszukujących pracy; spotkań informa- pracy na terenie kraju.
Doradcą Eures może zostać osoba,
oraz pracodawcami w ramach Eures. cyjnych na temat warunków życia i pra-
która ukończyła cykl szkoleń i uzyskała Pracownicy Europejskich Służb Zatrud-
Wszystkie szkolenia począwszy od ini- cy oraz możliwości podejmowania nauki
certyfikat wydany przez Komisję Euro- nienia aktywnie uczestniczą również
tial-training prowadzone są w wybranym w wybranych krajach Unii Europejskiej,
pejską, uprawniający do pracy na tymże w samym przebiegu rekrutacji organi-
języku obcym (angielski, niemiecki, fran- jak również spotkań informacyjnych dla
stanowisku. Szkolenia te rozpoczynają zowanych dla krajowych i zagranicznych
cuski), stąd każdy kandydat na doradcę pracodawców na temat usług oferowa-
się szkoleniem wstępnym dla kandyda- pracodawców. Rozmowy kwalifikacyjne
Eures musi posiadać znajomość jednego nych im przez sieć Eures; rekrutacji dla
tów na doradców Eures, tzw. pre-tra- są poprzedzane prezentacjami doty-
z wyżej wymienionych języków na pozio- pracodawców z kraju i zagranicy; szkoleń
iningiem, organizowanym na terenie czącymi warunków życia i pracy kraju,
mie umożliwiającym swobodne komuni- dla wojewódzkiej kadry Eures; przygoto-
naszego kraju przez Ministerstwo Pra- w którym przewidywane jest podjęcie
kowanie się. wania materiałów promocyjnych Eures
8 9